Komisja przygotowała pakiet na rzecz infrastruktury energetycznej

Transkrypt

1 MEMO/11/710 Bruksela, dnia 19 października 2011 r. Komisja przygotowała pakiet na rzecz infrastruktury energetycznej Dlaczego są nam potrzebne nowe gazociągi i sieci elektroenergetyczne? Infrastruktura energetyczna gazociągi, sieci elektroenergetyczne ma kluczowe znaczenie dla wszystkich naszych celów dotyczących klimatu i energii. W celu zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20 proc. ostatecznego zużycia energii do roku 2020 musimy dostarczyć konsumentom energię wytwarzaną przez farmy wiatrowe i elektrownie słoneczne. W tym celu potrzebujemy bardziej zintegrowanej sieci o większych możliwościach niż sieć, którą posiadamy obecnie. Aby za pomocą środków technicznych osiągnąć oszczędność na poziomie 20 proc. naszego szacunkowego zużycia energii w roku 2020, potrzebujemy inteligentnych liczników oraz inteligentnych sieci, które umożliwią konsumentom dokładną kontrolę zużycia energii oraz oszczędność pieniędzy i energii dzięki zmianie postawy konsumenckiej. W celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu, również w wypadku kryzysu, potrzebujemy dywersyfikacji naszych źródeł dostaw oraz nowych gazociągów, którymi gaz mógłby być przesyłany z nowych regionów bezpośrednio do Europy. Aby posiadać funkcjonujący rynek wewnętrzny, na którym panują konkurencyjne warunki i stosuje się konkurencyjne oraz uczciwe ceny, potrzebujemy połączeń wzajemnych między państwami członkowskimi umożliwiających przedsiębiorstwom wytwarzającym energię jej sprzedaż we wszystkich państwach członkowskich. Jakiego rzędu inwestycje są konieczne w UE? W ciągu najbliższych dziesięciu lat potrzeba około 200 miliardów euro na potrzeby budowy gazociągów i sieci elektroenergetycznych. Szczegóły tych potrzeb wyglądają następująco: 140 miliardów euro na systemy przesyłowe wysokiego napięcia i aplikacje dotyczące magazynowania i inteligentnych sieci; 70 miliardów euro na gazociągi, magazynowanie, terminale LNG oraz infrastrukturę w zakresie zwrotnego przesyłu (w celu umożliwienia przepływu gazu w obu kierunkach); a także 2,5 miliarda euro na infrastrukturę transportową CO 2. Oznacza to, że obecne inwestycje należy znacząco zwiększyć. W porównaniu z okresem powyższe spowoduje 30-procentowy wzrost inwestycji w sektorze gazowym oraz 100-procentowy wzrost w sektorze energii elektrycznej.

2 Dlaczego UE powinna podjąć aktywne działania? Szacuje się, że inwestycje konieczne do osiągnięcia celów na 2020 r. nie zostaną zrealizowane lub nie zostaną zrealizowane terminowo głównie z dwóch powodów: 1. Uzyskanie pozwoleń na budowę zajmuje zbyt dużo czasu. Obecnie budowa napowietrznej linii energetycznej może trwać nawet ponad 10 lat. 2. Nie wszystkie konieczne inwestycje są opłacalne. Niektóre linie elektroenergetyczne i gazociągi mogą być nieopłacalne, ponieważ rynek sam w sobie nie gwarantuje solidnego zwrotu z inwestycji. Istnieje różnica pomiędzy planowaniem gazociągu dla regionu, w którym roczne zużycie gazu wynosi tylko 10 miliardów metrów sześciennych, np. w przypadku trzech państw bałtyckich i Finlandii, a planowaniem takiej samej inwestycji dla Niemiec, w których roczne zużycie wynosi około 80 miliardów metrów sześciennych. Takie państwa muszą jednak mieć połączenie z europejskim rynkiem energii, aby można było wzmacniać konkurencję i promować uczciwe ceny dla konsumentów oraz zagwarantować możliwość wejścia na rynek różnych dostawców gazu w przypadku kryzysu gazowego. W niektórych sytuacjach zaangażowane są dwa państwa: jedno z nich ponosi koszty, a drugie odnosi korzyści. Tak dzieje się w przypadku, gdy sprężarki instaluje się w celu umożliwienia przepływu gazu w dwóch kierunkach, aby wspierać sąsiadujące państwo na wypadek kryzysu gazowego; bądź gdy linie elektroenergetyczne buduje się w jednym państwie, aby przyjąć nadmierne ilości energii elektrycznej wytworzone przez elektrownie wiatrowe w innym państwie. Co się zmieni? Komisja proponuje wybór szeregu projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, które mają znaczenie dla osiągnięcia celów w zakresie klimatu i energii. Projektom, które otrzymały taki status, przysługują dwa przywileje: - podlegają specjalnej procedurze przyznawania pozwoleń, która jest łatwiejsza, szybsza i bardziej przejrzysta niż zwykłe procedury. Każde państwo członkowskie wyznaczy jeden właściwy organ punkt kompleksowej obsługi odpowiedzialny za realizację całego procesu wydawania pozwolenia. Cała procedura wydawania pozwolenia nie będzie trwać dłużej niż 3 lata. - przysługuje im finansowanie ze środków UE, które może mieć formę dotacji, obligacji projektowych lub gwarancji. W latach na infrastrukturę energetyczną zostanie przeznaczona kwota 9,1 miliarda euro w ramach instrumentu Łącząc Europę. Czy UE finansowała już projekty dotyczące infrastruktury energetycznej? Jest to bezdyskusyjnie pierwsza okazja, gdy UE współfinansuje budowę dużych obiektów infrastruktury energetycznej ze środków pochodzących ze zwykłego budżetu. W ubiegłym okresie finansowym ( ), UE finansowała przede wszystkim studia wykonalności na łączną kwotę 155 milionów euro. W ramach Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej, ustanowionego w okolicznościach kryzysu gospodarczego i finansowego, w projekty energetyczne zainwestowano 3,85 miliarda euro. Powyższe kwoty wydatkowano jednorazowo. 2

3 Jakie są kryteria wyboru projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania? Projekty takie powinny się cechować żywotnością gospodarczą, społeczną i środowiskową oraz być realizowane w co najmniej dwóch państwach członkowskich. Dodatkowe kryteria sektorowe pomogą uzyskać pewność, że projekty przyczynią się do znacznego zwiększenia bezpieczeństwa dostaw, umożliwią integrację rynku, spowodują wzmocnienie konkurencji, zapewnią elastyczność systemu i umożliwią przesyłanie energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł do miejsc jej zużycia lub magazynowania. W jaki sposób dokonuje się wyboru projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania? Proces selekcji odbywa się dwuetapowo: 1. Na szczeblu regionalnym: promotor projektu przedstawia swoją propozycję odpowiedniej grupie regionalnej. Takie grupy składające się z przedstawicieli państw członkowskich, organów regulacyjnych, operatorów systemów przesyłowych oraz promotorów projektów sporządzają swoje wykazy propozycji. 2. Na szczeblu UE: Komisja podejmuje ostateczną decyzję dotyczącą ogólnounijnej listy projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Pierwsza lista zostanie przyjęta do dnia 31 lipca 2013 r., a następnie będzie co dwa lata aktualizowana. Jaki poziom finansowania można otrzymać dla danego projektu? UE będzie współfinansować do 50 proc. kosztów badań i prac, zaś w warunkach wyjątkowych do 80 proc. wartości projektów, które mają kluczowe znaczenie dla regionalnego lub ogólnounijnego bezpieczeństwa dostaw bądź solidarności i które wymagają nowatorskich rozwiązań lub przyczyniają się do powstania efektów synergii międzysektorowej. Czy wszystkie projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania otrzymują automatycznie finansowanie ze środków UE? Nie. Po przyznaniu im takiego statusu, można ubiegać się o finansowanie ze środków UE. Aby możliwe było ubieganie się o dotacje na prace, będzie konieczne udowodnienie, że projekty nie są opłacalne. Uznanie za projekt będący przedmiotem wspólnego zainteresowanie nie stanowi gwarancji otrzymania finansowania ze środków UE. Oznacza to jednak rzeczywiście, że projekt odniesie korzyści z tytułu przyspieszonych procedur przyznawania pozwoleń i specjalnych uregulowań przewidzianych dla tych projektów. 3

4 Oto przykłady projektów, które mają być finansowane w przyszłości Ze środków UE można będzie finansować: - morskie sieci elektroenergetyczne na morzach północnych w celu przesyłania energii elektrycznej wytwarzanej w morskich farmach wiatrowych do konsumentów w dużych miastach; - nowatorskie projekty dotyczące magazynowania energii elektrycznej; - złożone projekty dotyczące gazociągów umożliwiające przesył gazu z nowych źródeł, takich jak region Morza Kaspijskiego, do UE; - sprężarki umożliwiające przepływ gazu w obu kierunkach. Umożliwiałoby to państwom udzielanie sobie wzajemnej pomocy na wypadek kryzysu gazowego. Jakie nowe instrumenty uwzględniono odnośnie do projektów infrastrukturalnych? Będą to między innymi instrumenty udziałowe (np. fundusze inwestycyjne) i instrumenty podziału ryzyka (np. pożyczki i gwarancje, a zwłaszcza obligacje projektowe), które dają większy efekt mnożnikowy niż dotacje. Dzięki połączeniu różnych form wsparcia możliwe będzie dostosowanie udzielanej pomocy finansowej do konkretnych potrzeb danego projektu. Instrumenty podziału ryzyka będą najprawdopodobniej odpowiednie dla większych projektów inwestycyjnych, np. dużych gazociągów importowych, posiadających wielu udziałowców. Dla projektów o dużym stopniu nowatorstwa charakteryzujących się znacznym ryzykiem technicznym, zwłaszcza projektów w zakresie przesyłu energii elektrycznej z elektrowni morskich, mogą być konieczne dopłaty w celu ich zainicjowania. Jakie będą konkretne usprawnienia procedury wydawania pozwoleń? Realizacja projektów dotyczących infrastruktury energetycznej, szczególnie w sektorze energii elektrycznej, może trwać ponad dziesięć lat. Powyższe jest spowodowane przede wszystkim długimi i złożonymi procedurami przyznawania pozwoleń, które mogą zajmować około 2/3 powyższego okresu. Projekty leżące w interesie Europy będą korzystać z przywileju w postaci przyspieszonej procedury wydawania pozwoleń, która nie będzie trwać dłużej niż 3 lata. Wykonawcy projektów nie będą musieli zwracać się o pozwolenia do kilku urzędów, a jedynie do jednego właściwego organu koordynującego proces przyznawania pozwoleń i wydającego kompleksową decyzję. Dzięki proponowanej procedurze nastąpi redukcja kosztów administracyjnych projektów w skali całej Europy średnio o 30 proc. w przypadku promotorów i 45 proc. w przypadku organów administracyjnych. 4

5 Czy fakt, że pozwolenia będą wydawane w ciągu 3 lat, oznacza, iż opinie obywateli nie będą uwzględniane? Nowe przepisy zagwarantują obywatelom większe możliwości angażowania się w dany projekt i wyrażania swoich opinii. W rozporządzeniu określono, że konsultacje społeczne muszą się odbywać na bardzo wczesnym etapie procedury udzielania pozwoleń oraz że konsultacje takie należy przeprowadzić PRZED złożeniem formalnego wniosku o pozwolenie przez wykonawcę projektu. Dzięki temu będzie można uwzględnić kwestie zgłaszane przez obywateli na etapie planowania projektu. W wielu państwach członkowskich obowiązującą praktyką jest prowadzenie konsultacji publicznych PO przekazaniu właściwemu organowi dokumentacji związanej z projektem. Czy będą przestrzegane unijne normy środowiskowe, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony obszarów należących do sieci Natura 2000? Normy środowiskowe, szczególnie normy ustanowione w dyrektywie ustanawiającej sieć Natura 2000, będą w pełni przestrzegane ze szczególnym uwzględnieniem konieczności przeprowadzenia odpowiednich ocen skutków i minimalizacji wpływu na chronione siedliska przyrodnicze. Nowy system przyczyni się ponadto do poprawy jakości takich ocen, ponieważ kwestie środowiskowe będą identyfikowane i uwzględniane na wcześniejszym etapie procesu dzięki większemu zaangażowaniu społeczeństwa i zainteresowanych stron. Odnośnie do zachowania bioróżnorodności i środowiska należy stwierdzić, że obecnie obowiązujące normy zostaną utrzymane. W przypadku projektów o kluczowym znaczeniu, które muszą zostać zrealizowane pomimo negatywnego wpływu na dany obszar, konieczne będzie zagwarantowanie, że zatwierdzenie zostanie udzielone dla najmniej szkodliwego sposobu realizacji, oraz że nie ma rozwiązań alternatywnych, a także, że podjęto niezbędne środki kompensacyjne zgodnie z dyrektywą ustanawiającą sieć Natura Jaki harmonogram przewiduje się dla przyjęcia projektu rozporządzenia oraz związanego z nim procesu zaproszenia do składania wniosków? Należy się spodziewać, że rozporządzenie zostanie przyjęte przez Parlament Europejski i Radę do końca roku 2012, aby mogło wejść w życie na początku 2013 r. Dzięki temu będzie wystarczająco dużo czasu na sporządzenie pierwszego ogólnounijnego wykazu projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, uwzględniając ich ewentualne finansowanie w ramach instrumentu Łącząc Europę, który zacznie funkcjonować w roku Dodatkowe informacje: 5