Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi z języka polskiego w zakresie podstawowym i rozszerzonym dla klasy pierwszej szkoły ponadpodstawowej

Transkrypt

1 Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi z języka polskiego w zakresie podstawowym i rozszerzonym dla klasy pierwszej szkoły ponadpodstawowej Opracowanie: Bożenna Jankiewicz Temat (rozumiany jako lekcja) BIBLIA Moc słowa, potęga komunikacji Wymagania konieczne (ocena dopuszczająca) Uczeń: mowa, język, akt komunikacji językowej, funkcje języka wymienia funkcje języka Wymagania podstawowe (ocena dostateczna) Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz: rozpoznaje funkcje języka w podanych przykładach wskazuje środki językowe typowe dla danej funkcji Wymagania rozszerzające (ocena dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz: poszczególne funkcje języka środki językowe typowe dla danej funkcji Wymagania dopełniające (ocena bardzo dobra) Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz: tworzy wypowiedzi spełniające różne funkcje językowe dobiera odpowiednie środki językowe dla funkcji Wymagania wykraczające (ocena celująca) Uczeń: potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz: wyjaśnia funkcje języka, takie jak: fatyczna, magiczna, stanowiąca Wstęp do Biblii wyjaśnia pojęcie święta księga wyjaśnia terminy: Biblia, ewangelia, testament wymienia języki Biblii określa czas powstania Biblii wymienia gatunki biblijne wymienia podstawowe księgi biblijne opowiada o stworzeniu świata według Biblii obraz Boga, świata i omawia podstawowe toposy biblijne wymienia przekłady Biblii wyjaśnia etymologię słowa Biblia uniwersalność motywów kosmogonicznych i antropogenicznych wyjaśnia znaczenie Biblii wyjaśnia frazeologizmy mające źródło w Biblii odczytuje teksty biblijne w sposób dosłowny i symboliczny przedstawia funkcjonowanie toposów biblijnych w sztuce rozważa zagadnienie wolnej woli w kontekście grzechu pierwszych ludzi temat Biblii Święte księgi wymienia święte księgi związki omawia podobieństwa 1

2 oraz ich rola w religii i kulturze Stworzenie świata i oraz wyobrażenia raju Księga Rodzaju monoteizm, judaizm, chrześcijaństwo kanon, symbol, alegoria, werset wymienia księgi biblijne opowiada historie biblijne przedstawia treść fragmentu innych religii święte księgi streszcza opowieści biblijne opowiada o powstaniu świata obraz Boga, świata i wyjaśnia topos raju między chrześcijaństwem a judaizmem omawia różnice między Starym a Nowym Testamentem wyjaśnia symbole biblijne (liczby, drzewo życia) objaśnia topos stworzenia świata interpretuje opowieść o zerwaniu owocu z drzewa zakazanego objaśnia rolę imienia w kulturze określa, na czym polega uniwersalna wartość tekstów biblijnych i różnice pomiędzy świętymi księgami odczytuje teksty biblijne w sposób dosłowny i metaforyczny lub symboliczny interpretuje wiersze poetów współczesnych nawiązujące do Biblii temat świętych ksiąg porównuje motyw stworzenia świata w Biblii i dziełach plastycznych przywołuje różnorodne nawiązania do Biblii w dziełach plastycznych i literackich Księga Psalmów jako arcydzieło poezji biblijnej psalm, psałterz, werset, paralelizm wymienia rodzaje psalmów związek psalmów z muzyką rozpoznaje rodzaje psalmów omawia wizerunek i Boga rozpoznaje intencje komunikacyjne wypowiedzi odczytuje relacje między Bogiem a człowiekiem określa, na czym polega uniwersalna wartość psalmów odnajduje środki stylistyczne i omawia ich funkcje omawia wyznaczniki stylu biblijnego w psalmach wyjaśnia symboliczność języka psalmów omawia wysokie walory artystyczne psalmów interpretuje biblijny archetyp artysty na analizuje sposoby ukształtowania psalmów, rytmizacji tekstów omawia najstarsze przekłady psalmów przywołuje wybitnych translatorów i ich zasługi dla rozwoju polskiej liryki porównuje przekłady tego samego 2

3 Psalm jako gatunek literacki przekłady i współczesne realizacje psalm, psałterz, werset, paralelizm wymienia rodzaje psalmów związek psalmów z muzyką rozpoznaje rodzaje psalmów omawia wizerunek i Boga rozpoznaje intencje komunikacyjne wypowiedzi odczytuje relacje między Bogiem a człowiekiem symboliczny charakter psalmów odnajduje środki stylistyczne i omawia ich funkcje przykładzie Dawida omawia wyznaczniki stylu biblijnego w psalmach wyjaśnia symboliczność języka psalmów określa, na czym polega uniwersalna wartość psalmów omawia wysokie walory artystyczne psalmów psalmu interpretuje współczesne realizacje psalmu analizuje sposoby ukształtowania psalmów, rytmizacji tekstów omawia najstarsze przekłady psalmów przywołuje wybitnych tłumaczy i ich zasługi dla rozwoju polskiej liryki porównuje przekłady tego samego psalmu interpretuje współczesne realizacje psalmu Księga Hioba. Pytanie o cierpienie wymienia egzystencjalne doświadczenia opowiada historię Hioba streszcza historię Hioba omawia relację między Bogiem a Hiobem Hioba formułuje sądy i opinie, uzasadnia je Hioba jako postać symboliczną rozpoznaje sposoby kreowania świata przedstawionego omawia sposób prowadzenia narracji i zabiegi kompozycyjne określa, na czym polega uniwersalna wartość tekstu biblijnego interpretuje opowieść o Hiobie wyjaśnia przesłanie wynikające z tekstu wyjaśnia archetyp niewinnie cierpiącego interpretuje wiersze współczesne nawiązujące do archetypu przywołuje nawiązania do historii Hioba w dziełach plastycznych i literackich wyraża opinię na temat roli cierpienia w życiu przedstawia współczesny obraz cierpienia Księga omawia doświadczenia interpretuje stosunek interpretuje rady przywołuje nawiązania do 3

4 Koheleta. Rozmyślania nad sensem życia Biblijny obraz miłości mądrość, marność wymienia tematy pojawiające się w Księdze wymienia gatunki biblijne hymn, przypowieść wymienia cechy hymnu, przypowieści przypomina wiadomości ze szkoły podstawowej wskazuje cechy gatunku w Hymnie św. Pawła Styl biblijny styl, stylistyka, stylizacja językowa, biblizmy wymienia znaczenia decydujące o poczuciu marności omawia relacje z Bogiem i światem streszcza wybrane przypowieści rozpoznaje rodzaj i gatunek wskazanego wymienia różne definicje alegorii i symbolu wskazuje różnice między pojęciami wskazuje środki artystycznego wyrazu cechy stylu biblijnego rozpoznaje intencje komunikacyjne wypowiedzi wymienia cechy stylu biblijnego wskazuje w tekstach przykłady stylu współczesnego do kwestii przemijania wyjaśnia ambiwalentność relacji ze światem argumentuje apoteozę miłości w utworze interpretuje Pieśń nad pieśniami jako poemat miłosny omawia funkcję środków artystycznego wyrazu określa, na czym polega uniwersalna wartość tekstów biblijnych objaśnia przykłady stylu biblijnego interpretuje stosowanie stylizacji Koheleta (sposoby przezwyciężania pesymizmu) interpretuje motyw wanitatywny w sztukach plastycznych (P. Claesz i M. Chagall) interpretuje wiersze współczesne odczytuje różnorodne sensy Pieśni nad pieśniami wyjaśnia, dlaczego utwór znalazł się w biblijnym kanonie obecność archetypów i toposów wskazuje obecność tradycji biblijnej w kulturze analizuje środki językowe, które zmieniają tekst redaguje tekst w stylu Księgi Koheleta w dziełach plastycznych i literackich wyraża opinię na temat roli marności w życiu przedstawia wizję życia na ziemi wolnego od przemijania oraz jego konsekwencje dla życia interpretuje związek z tradycją bukoliczną konfrontuje tekst literacki z plastycznymi tekstami kultury przywołuje szerokie nawiązania do Biblii poszerza wiadomości dotyczące stylu biblijnego i stylizacji biblijnej 4

5 Apokalipsa św. Jana jako źródło symboli słowa styl wyjaśnia znaczenie słów: apokalipsa, Armagedon, eschatologia podaje podstawowe informacje na temat Apokalipsy św. Jana podaje różne znaczenia słowa apokalipsa biblijnego rozpoznaje w tekstach stylizację biblijną wyjaśnia pojęcie transcendencja sposób obrazowania świata relacje Boga z człowiekiem i światem wyjaśnia wizyjny charakter rozpoznaje intencje komunikacyjne wypowiedzi językowej przedstawia wizję końca świata wymienia symbole określa, na czym polega uniwersalna wartość tekstu omawia cechy stylu Apokalipsy biblijnym przekształca tekst na styl biblijny interpretuje wizję końca świata zawartą w Apokalipsie, wykorzystując różnorodne konteksty interpretuje symbole porównuje ujęcie motywu w dziełach różnych sztuk z uwzględnieniem specyfiki ich języka konfrontuje tekst literacki z plastycznymi tekstami kultury interpretuje teksty kultury (obrazy filmy i dzieła teatralne) nawiązujące do motywu apokalipsy ANTYK Wstęp kultura śródziemnomorska, mity, klasyka podaje nazwy epoki podaje ramy czasowe epoki Mitologia grecka u podstaw kultury europejskiej mit, mitologia, antropomorfizm, kosmogonia, teogonia, monoteizm, politeizm, wymienia najważniejsze fakty z historii Starożytnej Grecji i Rzymu wymienia okresy w kulturze Grecji i Rzymu wymienia przedstawicieli filozofii omawia organizację kultu bogów przez Greków wyjaśnia antropomorficzny kulturę kreteńską i mykeńską omawia okres archaiczny i klasyczny omawia systemy władzy poglądy filozofów i szkół filozoficznych sztukę grecką i rzymską wyjaśnia rolę Homera i Hezjoda w rozwoju religijności Greków porównuje mitologiczny i biblijny literaturę grecką i rzymską określa rolę retoryki w życiu starożytnych określa rolę klasycznych wzorców podkreśla rolę starożytności w dziejach kultury europejskiej omawia różnice między przekonaniami starożytnych Greków i starożytnych Żydów odczytuje znaczenia temat starożytności zna różne wersje mitów dotyczących znanych postaci trwałe wartości wierzeń greckich w 5

6 W starożytnym Rzymie skarbcu kultury zachodniej Bohaterowie mityczni sacrum, profanum, podmiot, nadawca, odbiorca symbol, topos, alegoria, archetyp, prometeizm podaje cechy mitu wymienia postaci z mitologii greckiej opowiada mit o powstaniu świata opowiada mity o Zeusie i Prometeuszu, Narcyzie wymienia wartości ważne dla starożytnych alegoria, personifikacja mit założycielski, legenda, panteon, sentencja, atrybut mit, kosmogonia, teogonia, charakter wierzeń greckich rozpoznaje rodzaje mitów i ich funkcje streszcza ważniejsze mity greckie postacie mityczne Zeusa i Prometeusza, Narcyza wyjaśnia, na czym polegał dramat Narcyza rozpoznaje związki frazeologiczne pochodzące z mitologii łączy bogów greckich z ich rzymskimi odpowiednikami opowiada historię o powstaniu Rzymu wymienia elementy powtarzalne w legendach i opowieściach omawia stosunek Rzymian do mitologii i religii wymienia sentencje rozpoznaje rodzaje mitów i ich funkcje opis stworzenia świata wskazuje źródła i znaczenie archetypów omawia funkcje mitów omawia rolę mitologii dla dzisiejszej kultury interpretuje związki frazeologiczne mające źródło w mitologii rozpoznaje personifikacje cnót i uczuć ludzkich dzięki atrybutom, w które była wyposażona postać różnice między kulturą religijną Grecji i Rzymu omawia rolę języka łacińskiego w historii, kulturze i cywilizacji europejskiej porównuje postacie mityczne metaforyczne i symboliczne mitów, np. zwierciadła wody omawia rolę mitologii dla dzisiejszej kultury tworzy własne personifikacje z atrybutami interpretuje związki omawianych mitów ze światopoglądem i filozofią epoki wyjaśnia doniosłość mitu prometejskiego kulturze interpretuje nawiązania do mitów greckich w utworach z epok następnych, np. reinterpretacja mitu o Narcyzie wg Z. Herberta podaje przykłady funkcjonowania motywu labiryntu przywołuje nawiązania do mitów rzymskich w utworach z epok następnych rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej zna różne wersje mitów dotyczących znanych 6

7 figury ludzkiej tożsamości Prometeusz, Narcyz, Syzyf, Ikar Klucze do czytania sztuki poetyckiej. Bogowie poezji: Apollo, Dionizos, Hermes, Orfeusz; Marsjasz tytani, monoteizm, politeizm, sacrum, profanum, poemat, archetyp symbol, topos, alegoria, prometeizm, metamorfoza wymienia postaci z mitologii greckiej wymienia wartości ważne dla starożytnych opowiada mity o Zeusie i Prometeuszu, Syzyfie, Ikarze, Narcyzie satyr, symbol, topos, archetyp aluzja literacka opowiada mity wymienia postaci z mitologii greckiej wymienia wartości ważne dla starożytnych streszcza ważniejsze mity greckie postacie mityczne Zeusa, Prometeusza, Syzyfa, Narcyza przedstawia koncepcję życia bogów i ludzi rozpoznaje związki frazeologiczne pochodzące z mitologii wymienia podstawowe archetypy i toposy kultury europejskiej rozpoznaje rodzaje mitów i ich funkcje streszcza mity greckie o Apollinie i Dionizosie, Hermesie, Marsjaszu, Orfeuszu i Eurydyce bohaterów wymienionych mitów poezję apollińską i hermetyczną wyjaśnia pisownię wyrazu chaos analizuje przebieg konfliktu między Prometeuszem i Zeusem wyjaśnia tragizm postaci Prometeusza wyjaśnia dramat Narcyza objaśnia postawę Ikara wyjaśnia kulturotwórczą funkcję mitu wyjaśnia znaczenie związków, np. tytan pracy interpretuje obraz Bruegla bachanalia, menady, orfizm, lira, fletnia Pana, hermetyzm porównuje postacie mityczne interpretuje mity porównuje cechy sztuki apollińskiej i dionizyjskiej porównuje poezję apollińską i hermetyczną wyjaśnia kulturotwórczą odczytuje znaczenia metaforyczne i symboliczne mitów (mit o Prometeuszu ) paradoksy w działalności Prometeusza podobieństwo między Prometeuszem i Chrystusem reinterpretuje mity poezja współczesna, np. Z. Herberta uzasadnia obecność tradycji antycznej w kulturze odczytuje sens koncepcji F. Nietzschego tragizm ludzkiego losu w micie dionizyjskim odczytuje motyw artysty w kulturze reinterpretuje mity poezja współczesna, np. Z. Herberta wskazuje cechy mitu we współczesnej literaturze postaci interpretuje współczesny narcyzm interpretuje nawiązania do mitów greckich w utworach z epok następnych interpretuje esej A. Camusa o Syzyfie zna różne wersje mitów dotyczących wybranych postaci interpretuje związki omawianych tekstów ze światopoglądem i filozofią epoki przywołuje nawiązania do mitów greckich w utworach z następnych epok 7

8 Tęsknota za nieśmiertelno ścią: Demeter i Persefona Iliada opowieść o herosach symbol, topos, alegoria, archetyp, altruizm wymienia postaci z mitologii greckiej opowiada mit wymienia wartości ważne dla starożytnych wyjaśnia terminy: epos, heros, inwokacja, patos, retardacja podaje podstawowe informacje o autorze opowiada mit o wojnie trojańskiej sporządza plan odtwórczy wydarzeń wymienia głównych bohaterów wyjaśnia pojęcie antropogonia rozpoznaje rodzaje mitów i ich funkcje streszcza mity greckie postacie mityczne wskazuje źródła i znaczenie mitów agrarnych streszcza fragmenty przedstawia przebieg pojedynku Achillesa i innych bohaterów eposu związki między światem bogów i ludzi wymienia cechy eposu starożytnego określa rolę narratora w funkcję mitu określa funkcje użytych w tekście środków wyrazu w wierszach nawiązujących do mitologii porównuje postacie mityczne Demeter i Niobe interpretuje mit wskazuje źródła i znaczenie archetypu matki wyjaśnia różne funkcje mitów wyjaśnia związek z wierzeniami Greków wyjaśnia, na czym polegał starogrecki ideał herosa omawia stosunek Greków do piękna wyjaśnia rolę mężczyzny i kobiety w czasach starożytnych odczytuje znaczenia metaforyczne i symboliczne mitów wyjaśnia obecność archetypów i toposów uzasadnia obecność tradycji antycznej w kulturze ocenia bohaterów eposu zgodnie z wierzeniami Greków i w kontekście współczesnym wyjaśnia związki między homeryckim pojęciem honoru i wielkoduszności a współczesnym zna różne wersje mitów dotyczących wybranych postaci interpretuje nawiązania do mitów greckich w utworach z epok następnych elementy wspólne Słowian i Greków Niobe K.I. Gałczyńskiego wyjaśnia, jaką funkcję pełnią mity obecnie interpretuje znaczenie starożytnych wzorców osobowych i ideałów piękna dla współczesnego uzasadnia genezę wzoru Arystotelesowskiego 8

9 Homo viator bohater Odysei Homera wymienia wartości ważne dla starożytnych wymienia bohaterów wymienia wartości ważne dla starożytnych opowiada fragmenty eposie określa cechy stylu Homera rozpoznaje typowe środki artystycznego wyrazu streszcza fragmenty Odyseusza omawia antropomorficzny charakter bogów Homera wymienia cechy eposu starożytnego określa rolę narratora w eposie określa cechy stylu Homera wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych, np. koń trojański zabiera głos w dyskusji wymienia środki językowe stosowane przez Homera omawia przypadki Odysa jako metaforę ludzkiego losu interpretuje archetyp tęsknotę za poznaniem nowego świata wyjaśnia związek z wierzeniami Greków wyjaśnia na czym polegał starogrecki ideał herosa wyjaśnia rolę mężczyzny i kobiety interpretuje symboliczny sens śmierci Odysa ocenia bohaterów eposu zgodnie z wierzeniami Greków i w kontekście współczesnym wyjaśnia związki między homeryckim pojęciem honoru i wielkoduszności a współczesnym porównuje Iliadę z Odyseją interpretuje dzieło plastyczne nawiązujące do Odysei interpretuje znaczenie starożytnych wzorców osobowych i ideałów piękna dla współczesnego konfrontuje wizerunek w eposie z człowiekiem współczesnym Eneida rzymska epopeja narodowa podaje podstawowe informacje o autorze wymienia bohaterów fragmentu streszcza fragmenty wymienia cechy Eneasza przedstawia hierarchię porównuje cechy Eneasza do cech bohaterów innych eposów porównuje Eneidę z eposami Homera interpretuje Eneidę jako epos narodowy i interpretuje znaczenie starożytnych wzorców osobowych i ideałów piękna dla 9

10 Poezja grecka Horacy najwybitniej szy poeta starożytności opowiada fragmenty wymienia wartości ważne dla Rzymian wymienia cechy utworów lirycznych wymienia gatunki liryczne wymienia reprezentantów liryki greckiej rozpoznaje nadawcę i odbiorcę w tekstach podaje podstawowe informacje o autorze definiuje pieśń wymienia tematy obecne w utworach Horacego rozpoznaje nadawcę i odbiorcę w tekstach wartości etycznych w eposie wymienia cechy eposu omawia rolę inwokacji posługuje się cytatami uczestniczy w dyskusji wyjaśnia rozumienie poezji w epoce starożytnej wymienia podstawowe wyznaczniki liryki definiuje gatunki popularne w antyku: pieśń, elegię, hymn, sielankę, satyrę, anakreontyk wyjaśnia topos Arkadii wskazuje cechy postawy stoickiej i epikurejskiej w omawianych utworach posługuje się cytatami określa cechy postawy horacjańskiej porównuje scenę śmierci Laokoona i jego synów w dziele rzeźbiarskim i tekście literackim wykorzystuje w analizie i interpretacji tekstu podstawowe konteksty określa charakter poezji greckiej określa funkcję użytych w tekstach środków językowych określa stosunek poety do sztuki wyjaśnia rolę opisów przyrody interpretuje wybrane utwory określa funkcję użytych w tekstach środków językowych oraz obecnych w nich kategorii estetycznych utwór uniwersalny analizuje i interpretuje wybrane teksty z wykorzystaniem kategorii estetycznych odnajduje znaczenia metaforyczne i symboliczne obecność archetypów i toposów interpretuje pojęcie literatury autotematycznej wyjaśnia sentencje pochodzące z twórczości Horacego interpretuje utwory w różnorodnych kontekstach dokonuje interpretacji porównawczej (utwór Horacego i Szymborskiej) współczesnego konfrontuje wizerunek w eposie z człowiekiem współczesnym instrumenty muzyczne obecne w mitach i w literaturze greckiej przywołuje konteksty i nawiązania do poezji greckiej w literaturze różnych epok (np. nawiązania do twórczości Safony czy Tyrteusza) wykorzystuje sentencje i powiedzenia łacińskie w wypowiedziach i pracach pisemnych przywołuje szerokie konteksty i nawiązania do twórczości Horacego rozpoznaje charakterystyczny styl indywidualny autora oraz styl typowy gatunku sięga do literatury naukowej, aby pogłębiać swoją wiedzę przedmiotową W teatrze opisuje teatr grecki i wyjaśnia genezę wyjaśnia związek opisuje budowę prezentuje sytuację w 10

11 greckim Dramat grecki, Antygona Sofoklesa Komedia attycka. Chmury Arystofanesa rekwizyty z nim związane, np. maski używa terminologii związanej z teatrem i tragedią wyjaśnia pojęcia; dytyramb, tragedia, dramat satyrowy wymienia twórców związanych z teatrem podaje podstawowe informacje o autorze opowiada treść mitu tebańskiego opowiada historię Antygony przypomina genezę komedii podaje temat komedii wymienia bohaterów dramatu greckiego łączy powstanie teatru z sytuacją historyczną i społeczną rozróżnia gatunki dramatyczne hybris, ate, perypetia, tragizm, katharsis, mimesis streszcza utwór bohaterów, motywy ich działania tragizm postaci Antygony i Kreona określa rolę chóru w tragedii posługuje się cytatami uczestniczy w dyskusji wyjaśnia istotę komedii streszcza fragmenty postać Sokratesa poglądy bohaterów wyjaśnia imiona teatru z religią omawia wpływ tragików i komediopisarzy na rozwój teatru interpretuje konflikt dwóch racji określa funkcję użytych w tekstach środków językowych oraz obecnych w nich kategorii estetycznych tragizmu wyjaśnia, na czym polega katharsis w tragedii omawia Antygonę jako przykład tragedii antycznej definiuje pojęcia: sofiści, komos, agon, parabaza wyjaśnia tytuł rozpoznaje komizm omawia kompozycję tragedii greckiej określa rolę chóru w tragedii interpretuje zasady dramatu i teatru antycznego, odwołując się do Poetyki Arystotelesa opisuje budowę tragedii greckiej ironia tragiczna, wina tragiczna wyjaśnia antyczną koncepcję tragizmu uniwersalność przesłania utworów Sofoklesa porównuje dzieła różnych sztuk z uwzględnieniem specyfiki ich języka rozpoznaje rolę parabazy rozpoznaje w tekście ironię polemikę Arystofanesa z filozofią Sokratesa Atenach za czasów Peryklesa poszerza wiadomości o teatrze greckim przywołuje szerokie konteksty i nawiązania do twórczości Sofoklesa opisuje wybraną realizację współczesną tragedii antycznej z wykorzystaniem wiedzy o języku teatru rozumie rolę języka jako narzędzia wartościowania konfrontuje wizerunek w komedii z człowiekiem współczesnym 11

12 Dialogi z Sokratesem. Państwo Platona Retoryka nauka pięknego wypowiadani a myśli wyjaśnia etymologię oraz znaczenie słowa filozofia wymienia filozofów greckich wymienia dzieła Platona czyta fragmenty dzieła Platona retoryka, przesłanka, argument, teza, konkluzja ŚREDNIOWIECZE znaczące wyjaśnia rolę chóru posługuje się cytatami uczestniczy w dyskusji omawia system Platona idealizm obiektywny prezentuje poglądy Platona zawarte w jego dziełach przedstawia Platońską wizję posługuje się cytatami uczestniczy w dyskusji wymienia zadania retoryki omawia sposoby argumentowania według Arystotelesa objaśnia kompozycję klasycznej mowy retorycznej prezentuje zainteresowania filozoficzne Platona rozpoznaje symbolikę jeńców, jaskini, ogniska i cieni wyjaśnia idealizm rozpoznaje rodzaje argumentów wyjaśnia różne typy dowodzenia w retoryce rozpoznaje funkcję środków retorycznych wyjaśnia rozumienie etyki przez Platona interpretuje rolę literatury w państwie wyjaśnia rolę dialogów sokratejskich interpretuje fresk Rafaela Szkoła ateńska wyjaśnia relacje między retoryką a poezją stosuje środki retoryczne w wypowiedziach tworzy różne rodzaje mów z zachowaniem klasycznej konstrukcji posługuje się terminami filozoficznymi wskazuje różnice między wypowiedzią literacką a filozoficzną wyjaśnia metody prowadzenia rozmów: elenktyczną i majeutyczną stosuje różne typy dowodzenia rozpoznaje wywód o charakterze demagogicznym w wypowiedziach wykorzystuje ironię Wstęp nazwa epoki, teocentryzm, uniwersalizm, dualizm, scholastyka podaje ramy czasowe epoki wymienia fazy w rozwoju epoki objaśnia teocentryzm i uniwersalizm epoki system szkolny omawia filozofię średniowiecza omawia nurty w literaturze style w odróżnia augustynizm od tomizmu objaśnia parenetyczny charakter literatury w dziełach wskazuje elementy alegoryczne i symboliczne porównuje literaturę rozwijającą się w Polsce do europejskiej porównuje opinie na temat epoki interpretuje motywy alegoryczne i symboliczne wyjaśnia związki wydarzeń historycznych z kulturą epoki muzykę średniowiecza w debacie broni epoki lub ją krytykuje 12

13 Człowiek w świecie znaków Wiara i rozum dwie drogi poznania Boga wymienia style w sztuce znak, semiotyka, kod dzieli znaki na naturalne i umowne definiuje język jako system znaków przypomina wiadomości na temat filozofii Platona i Augustyna sztuce analizuje zmiany znaczenia, które zachodzą w języku wymienia cechy języka jako systemu znaków wskazuje znaki typowe dla sztuki średniowiecza psychomachia, psychostasis odnajduje źródła średniowiecznej filozofii streszcza założenia augustynizmu i tomizmu wyjaśnia istotę scholastyki wyjaśnia rolę i znaczenie symbolu w średniowieczu wskazuje obecność tradycji średniowiecznej w kulturze późniejszych epok wyjaśnia relację dusza ciało, człowiek w dziele Augustyna wyjaśnia, jak wygląda droga do szczęścia według Augustyna przedstawia koncepcję świata w dziele św. Tomasza interpretuje symbole, alegorie w sztuce średniowiecznej odróżnia język jako system od konkretnej wypowiedzi porównuje utwory literackie z różnych epok o podobnych motywach interpretuje naukę św. Augustyna jako filozofię intuicji interpretuje naukę św. Tomasza jako filozofię hierarchii porównuje drogi do Boga św. Augustyna i św. Tomasza poznaje teorię semiologiczną przedstawia koncepcję Boga i świata według filozofii średniowiecza różnice między wypowiedzią literacką a filozoficzną Sąd Ostateczny Hansa Memlinga ilustrowany traktat filozoficzny tryptyk, scholastyka deesis, teocentryzm, uniwersalizm, hierarchizacja dualizm jako cechę średniowiecznego wyobrażenia świata psychomachia, psychostasis określa tematykę poszczególnych części tryptyku rozpoznaje cechy średniowiecznej wizji świata w sztuce określa relacje między elementy dzielące obraz, a także scalające analizuje sposób ukazania Chrystusa analizuje funkcję motywów biblijnych analizuje sposób omawia organizację przestrzeni interpretuje symbole, alegorie ukazuje związki topiki literackiej z motywami obecnymi w sztuce wykorzystuje przy analizie i interpretacji światopogląd epoki, konfrontuje tekst plastyczny z innymi tekstami kultury uzasadnia powszechność motywów śmierci w literaturze i sztuce średniowiecza 13

14 Katedra gotycka symbol Europy Maryja w kręgu zainteresowa ń teologii i sztuki średniowiecz a Bogurodzica arcydzieło liryki średniowiecz nej wyjaśnia pojęcie katedra wymienia cechy stylu romańskiego i gotyckiego sporządza listę sanktuariów maryjnych w Polsce i Europie styl, stylizacja, wiersz zdaniowy, carmen patrium wymienia podstawowe informacje na temat człowiekiem i Bogiem zobrazowane w kulturze średniowiecza dualizm, hierarchiczność na podstawie analizy obrazu styl romański i gotycki wskazuje przykłady średniowiecznych dzieł sztuki wskazuje środki artystyczne typowe dla średniowiecza wyjaśnia genezę kultu maryjnego wymienia przejawy kultu maryjnego w średniowieczu wymienia sposoby przedstawiania Matki Boskiej w kulturze średniowiecza omawia budowę pieśni rozpoznaje adresatów wypowiedzi omawia motyw Deesis wyjaśnia znaczenie pieśni w życiu narodu ukazania diabłów rolę ruchu podkreśla znaczenie kolorystyki omawia związek katedry ze stylem gotyckim odczytuje katedrę jako osiągnięcie konstrukcyjne odczytuje symbolikę katedry jako obrazu wszechświata wyjaśnia rolę Matki Boskiej w sztuce chrześcijańskiej omawia sposoby obrazowania Matki Boskiej (w płaszczu opiekuńczym, Madonna szafkowa, Piękna Madonna) analizuje i interpretuje utwór, nawiązując do podstawowych kontekstów, zwłaszcza religijnego i historycznego koncepcję świata i uzasadnia tezę, że katedra jest miastem Boga i odczytuje symbole i alegorie w sztuce średniowiecznej i nawiązującej do średniowiecza obecność archetypów i toposów analizuje kompozycję motywu Deesis interpretuje ideę pośrednictwa interpretuje symbole związane z Matką Boską interpretuje utwór, wykorzystując ideę pośrednictwa wyjaśnia, na czym polega uniwersalizm w utworze temat średniowiecznych katedr przywołuje teksty poetyckie z motywem katedry przywołuje teksty kultury związane z Matką Boską interpretuje zmiany w sposobie ukazywania Matki Boskiej w różnych epokach omawia związek ze sztuką romańską określa mechanizmy zmian historycznych w języku przywołuje teksty kultury 14

15 czasu powstania i autorstwa pieśni czyta tekst ze zrozumieniem parafrazuje tekst Bogurodzicy podaje znaczenie archaizmów omawia związek pieśni z teocentryzmem uzasadnia, ze utwór jest arcydziełem liryki średniowiecznej wyjaśnia obecność archetypów i toposów biblijnych odnajduje w tekście cechy typowe dla poetyki średniowiecznej związane z Matką Boską Historia polszczyzny w języku zaklęta Cierpienie matki, czyli polski plankt (Żale Matki Boskiej pod krzyżem) wymienia najważniejsze zabytki języka polskiego archaizm, zabytek języka wyjaśnia terminy: lament, plankt, pieta apokryf, misterium podaje podstawowe informacje o utworze czyta ze zrozumieniem parafrazuje tekst Lamentu świętokrzyskiego wymienia dialekty mające wpływ na powstanie języka polskiego ślady historycznych procesów rozwojowych języka polskiego wymienia typy archaizmów omawia budowę prezentuje uczucia osoby mówiącej Maryję jako matkę wymienia adresatów wymienia archaizmy wymienia zastosowane środki artystycznego wyrazu dokonuje podziału języków słowiańskich najważniejsze fazy rozwojowe języka polskiego rozpoznaje typy archaizmów omawia zapożyczenia wyjaśnia pojęcie doloryzm analizuje i interpretuje utwór porównuje obraz Matki Boskiej w Lamencie i Bogurodzicy rozpoznaje motyw Stabat Mater obecność archetypów i toposów biblijnych rozpoznaje rodzaje omawia procesy rozwojowe języka polskiego analizuje zmiany, jakie zaszły w języku wyjaśnia znaczenia metaforyczne i symboliczne omawia związek ze sztuką gotycką uniwersalność utworów średniowiecznych wskazuje obecność tradycji średniowiecznej w kulturze późniejszych określa mechanizmy zmian historycznych w języku najważniejsze zabytki języka polskiego konfrontuje tekst literacki z plastycznymi tekstami kultury przywołuje teksty kultury związane z Matką Boską określa mechanizmy zmian historycznych w języku 15

16 Fascynacja i strach. Śmierć w ikonografii i literaturze średniowiecz nej Średniowiecz ne wzorce osobowe: władca, rycerz, święty, asceta memento mori, vanitas, dance macabre przedstawia przyczyny popularności tematu śmierci w sztuce średniowiecza wymienia teksty kultury podejmujące temat śmierci czyta ze zrozumieniem utwór Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią parafrazuje tekst wymienia bohaterów wyjaśnia terminy: hagiografia, historiografia, kronika, legenda, etos rycerski, epika rycerska asceta, asceza, literatura parenetyczna, chanson de geste wymienia średniowieczne wzorce osobowe opowiada fragmenty przedstawia stosunek średniowiecza do świata, śmierci, przemijania przedstawia społeczeństwo dialog jako typowy dla średniowiecza gatunek dydaktyzm wyjaśnia pojęcie ars moriendi streszcza podane fragmenty władcę na podstawie Kroniki polskiej Galla Anonima wzorzec rycerza określa relacje między człowiekiem i Bogiem streszcza żywot św. Aleksego omawia rolę świętych w archaizmów analizuje tekst z wykorzystaniem podstawowych kontekstów odnajduje w utworze motyw danse macabre wyjaśnia metaforę życia jako pielgrzymki rozpoznaje w utworze archaizmy środki wyrazu służące dydaktyzmowi w utworach średniowiecznych wyjaśnia cel literatury parenetycznej ustala relacje między postaciami historycznymi a bohaterami utworów analizuje i interpretuje wybrane teksty literackie wskazuje związki omawianych utworów ze światopoglądem i epok wyjaśnia pojęcie groteska w kontekście i sztuki średniowiecza uniwersalność utworów średniowiecznych wskazuje elementy satyry społecznej porównuje ujęcie tematu śmierci w literaturze i obrazach wskazuje obecność tradycji średniowiecznej w kulturze późniejszych epok określa etos rycerski porównuje bohaterów starożytnych i średniowiecznych związek kultury rycerskiej z uniwersalizmem epoki porównuje wzór świętego i ascety nawiązania do motywów biblijnych prezentuje obrazy śmierci w różnych tekstach kultury określa mechanizmy zmian historycznych w języku interpretuje współczesne teksty kultury nawiązujące do średniowiecznych opowieści o rycerzach odnajduje nawiązania do etosu rycerskiego w świecie współczesnym 16

17 Chwalebna śmierć jako zwieńczenie biografii parenetyczne j utworów wyjaśnia terminy: kronika, legenda, etos rycerski, epika rycerska asceta, asceza, literatura parenetyczna, chanson de geste, ars moriendi opowiada fragmenty utworów życiu ludzi średniowiecza streszcza podane fragmenty przypomina motyw ars moriendi opisuje śmierć bohaterów: Bolesława Chrobrego, Rolanda, św. Aleksego, św. Franciszka określa relacje między bohaterem a Bogiem gromadzi informacje z różnych źródeł uczestniczy w dyskusji kierunkami filozoficznymi epoki objaśnia związki frazeologiczne związane z kulturą rycerską wyjaśnia cel literatury parenetycznej analizuje i interpretuje wybrane teksty literackie z nawiązaniem do podstawowych kontekstów wskazuje związki omawianych utworów literackich ze światopoglądem i kierunkami filozoficznymi epoki ustala zgodność poglądów bohatera świętego z filozofią augustynizmu elementy wspólne w przedstawianiu śmierci bohaterów interpretuje stwierdzenie sztuka dobrego umierania jest dopełnieniem sztuki życia związek kultury rycerskiej z uniwersalizmem epoki nawiązania do motywów biblijnych przywołuje szerokie konteksty odnajduje nawiązania do etosu rycerskiego w świecie współczesnym Powaga i śmiech. wymienia dwa aspekty świata i dwa modele wyjaśnia, na czym polega odmienność prezentuje informacje o życiu poety interpretuje groteskowy charakter interpretuje zainteresowanie utworem Wielki życia w średniowieczu na tle literatury interpretuje tytuł we współczesnej kulturze testament czyta ze zrozumieniem średniowiecza porównuje obraz rozpoznaje i Franciszka fragment omawia kompozycję wyjaśnia motyw ubi przemijania w utworze styl Villona sunt z wyobrażeniami indywidualny autora wskazuje środki artystycznego wyrazu omawia funkcję środków współczesnymi rozumie rolę języka jako narzędzia wartościowania w tekstach literackich artystycznego wyrazu Boska wyjaśnia tytuł dzieła opisuje budowę objaśnia przełomowy interpretuje symbole i dokonuje na podstawie 17

18 komedia Dantego summa średniowiecz a Dantego omawia tematykę wymienia bohaterów omawia wizję piekła zawartą w poemacie przedstawia bohatera wyjaśnia znaczenie frazeologizmu sceny dantejskie RENESANS Wstęp definiuje pojęcia: humanizm, antropocentryzm, mecenat, reformacja wymienia daty graniczne epoki wyjaśnia nazwę epoki wymienia prądy epoki wymienia najznamienitszych twórców renesansu i ich dzieła zaświatów wymienia średniowieczne i renesansowe cechy dzieła wyjaśnia funkcję postaci Beatrycze topos wędrówki w utworze wyjaśnia pojęcie tercyna wyjaśnia, na czym polega nowa wizja świata w literaturze renesansowej humanizm jako prąd umysłowy odrodzenia opisuje renesansową koncepcję wymienia cechy stylu renesansowego charakter dzieła wskazuje elementy alegoryczne i symboliczne wyjaśnia funkcje motywu wędrówki określa narratora określa funkcję środków stylistycznych wzorce osobowe renesansu wskazuje związek między światopoglądem epoki a wszechstronnym rozwojem twórców renesansu wskazuje źródła inspiracji renesansowych twórców alegorie w tekście interpretuje symbolikę liczb omawia koncepcję miłości według Dantego wyjaśnia temat lekcji wyjaśnia różnice między czasem trwania odrodzenia w Europie i w Polsce i odczytuje symbolikę renesansowych tekstów kultury tekstu syntezy kultury i filozofii średniowiecza uzasadnia powszechność motywów śmierci w literaturze i sztuce średniowiecza porównuje motyw piekła w różnych tekstach kultury, np. w Boskiej Komedii i na obrazie Hansa Memlinga Sąd Ostateczny porównuje hierarchię grzechów u Dantego z hierarchią współczesną konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury wnikliwie analizuje i interpretuje teksty kultury wyjaśnia związki wydarzeń historycznych z kulturą epoki Człowiek odkrywca wymienia odkrycia i wynalazki wymienia prezentuje M. Kopernika i jego zainteresowania wskazuje związek między światopoglądem epoki i odczytuje symbolikę renesansowych porównuje stosunek do przestrzeni renesansu i 18

19 Godność najznamienitszych twórców renesansu i ich dzieła wymienia nazwiska i dzieła najważniejszych teoretyków sztuki wyjaśnia pojęcie godność wymienia sytuacje zagrożenia godności wymienia nazwiska i dzieła najważniejszych filozofów i myślicieli epoki czyta ze zrozumieniem fragmenty utworów różnymi dziedzinami życia wyjaśnia przełomowy charakter odkrycia Kopernika renesansu dominujące tendencje w filozofii renesansu formułuje przesłania wskazanych tekstów odczytuje relacje między człowiekiem a Bogiem określa stosunek do natury określa rolę w czasach renesansu a wszechstronnym rozwojem twórców renesansu wskazuje źródła inspiracji renesansowych twórców wskazuje związek między światopoglądem epoki a wszechstronnym rozwojem twórców renesansu wyjaśnia awans artysty w czasach renesansu wyjaśnia funkcję chwytów retorycznych tekstów kultury interpretuje dzieła renesansowe w kontekście filozofii renesansowej analizuje strukturę tekstu interpretuje wskazane teksty (O godności i wspaniałości i Mowę o godności ) jako manifesty renesansowego humanizmu omawia znaczenie działalności humanistów interpretuje określenie homo faber współczesnego konfrontuje tekst filozoficzny z innymi tekstami kultury sięga do literatury naukowej, aby pogłębić swoją wiedzę przedmiotową O naturze ludzkiej wymienia nazwiska i dzieła najważniejszych filozofów i myślicieli epoki esej, satyra czyta ze zrozumieniem fragmenty dzieł: O niestałości. i wymienia wady ludzkie opisane we wskazanych utworach wyjaśnia niestałość jako cechę natury ludzkiej podaje przyczyny błędów ludzkich wyjaśnia zamiłowanie do ułudy i pozorów satyryczny charakter utworów analizuje strukturę tekstu interpretuje tekst filozoficzny określa funkcję szyderstwa, ironii w tekstach stosunek autorów do tworzy wypowiedź o charakterze filozoficznym z zastosowaniem paradoksu lub ironii 19

20 Pochwała głupoty Proporcje i harmonia odbiciem piękna natury Narodziny polszczyzny literackiej Jan Kochanowsk i poeta doctus kanon, perspektywa opisuje renesansowy kanon piękna wymienia najważniejsze cechy języka i stylu utworów renesansu wymienia podstawowe informacje na temat biografii J. Kochanowskiego klasycyzm, pieśń, oda, elegia, epigramat, parafraza, carpe diem wyjaśnia wpływ odkrycia zasad perspektywy na rozwój malarstwa przedstawia rolę mecenatu dla rozwoju sztuk pięknych opisuje wybrane dzieło renesansowe, wykorzystując wiedzę o renesansowym kanonie piękna styl pisarzy renesansu Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego i Piotra Skargi wpływ twórczości Horacego na poetę określa cechy postawy horacjańskiej wskazuje nawiązania mitologiczne wskazuje charakterystyczne cechy klasycyzmu i w utworach J. Kochanowskiego poglądy Dürera i Leonarda na temat harmonii i proporcji elementy wspólne wywodu artystów wyjaśnia zjawisko popularności autoportretów w czasach renesansu ukazuje wpływ języka literatury na kształtowanie się języka narodowego non omnis moriar, exegi monumentum objaśnia nawiązania mitologiczne horacjańską wizję poety i poezji renesansowy pogląd na rolę poezji w życiu artysty analizuje i interpretuje analizuje i interpretuje dzieła renesansowe z odwołaniem do różnych kontekstów porównuje teksty kultury interpretuje cechy sztuki renesansowej rozpoznaje cechy języka wymienionych pisarzy czyta tekst ze zrozumieniem jego znaczeń metaforycznych i symbolicznych sytuuje tekst w różnych kontekstach obecność archetypów i toposów wybrane utwory J. Kochanowskiego jako parafrazy dzieł porównuje stosunek renesansu i współczesnego do harmonii i doskonałości temat polszczyzny w XVI w. przywołuje utwory inspirowane twórczością Jana Kochanowskiego formułuje wypowiedź na temat pragnienia nieśmiertelności w czasach współczesnych 20

21 Renesansow y model życia W poszukiwani u szczęścia Człowiek i Bóg definiuje pojęcia: pieśń, przerzutnia, sylabizm, Fortuna, antropocentryzm apostrofa, anafora wymienia cenione przez siebie wartości wymienia wartości cenione w okresie renesansu pieśń, hymn, liryka religijna wymienia wartości cenione w okresie wymienia tematy poruszane w pieśniach omawia stosunek renesansu do Boga i natury wyjaśnia, na czym polega renesansowy antropocentryzm określa relacje między człowiekiem i Bogiem we fraszkach, pieśniach i psalmach J. Kochanowskiego określa relacje między człowiekiem a naturą rozpoznaje typ liryki rozpoznaje gatunek rozpoznaje nadawcę i adresata teksty z wykorzystaniem podstawowych kontekstów analizuje i interpretuje wybrane pieśni renesansu omawia motyw Fortuny wyjaśnia motywy theatrum mundi i Arkadii wskazuje realizacje toposów w twórczości J. Kochanowskiego wyjaśnia artyzm Psałterza Dawidów określa wyznaczniki szczęścia w życiu omawia nawiązania do filozofii stoicyzmu i epikureizmu przedstawia koncepcję Boga, świata i określa funkcję opisów natury Horacego autobiografizm i autotematyzm w twórczości poety czyta tekst ze zrozumieniem jego znaczeń metaforycznych i symbolicznych sytuuje tekst w różnych kontekstach analizuje i interpretuje utwory Kochanowskiego sytuuje utwory w różnych kontekstach wskazuje związek filozoficznej myśli odrodzenia z wizją opisywaną przez poetę interpretuje utwór z wykorzystaniem kontekstu filozoficznego wyjaśnia topos Deus określa swój stosunek wobec postawy życiowej prezentowanej w pieśniach przywołuje utwory inspirowane twórczością Jana Kochanowskiego przywołuje utwory inspirowane twórczością Jana Kochanowskiego formułuje własne opinie na temat ludzi szczęśliwych w XXI w. interpretuje inne pieśni i psalmy J. Kochanowskiego o tej tematyce konfrontuje utwory z innymi tekstami kultury 21

22 Paradoksy miłości renesansowe j W kręgu rodzinnym Nie masz Cię, Orszulo moja! renesansu czyta ze zrozumieniem Pieśń XXV oraz psalm przypomina tytuły utworów mówiących o kobietach i miłości sonet, hiperbola, erotyk, oksymoron wymienia informacje dotyczące życia M. Reja wymienia najważniejsze utwory M. Reja wymienia wartości cenione w okresie renesansu wymienia gatunki poezji o charakterze żałobnym omawia sonety Petrarki wymienia zastosowane środki artystycznego wyrazu renesansowy ideał kobiecego piękna rozpoznaje nadawcę i adresata wypowiedzi opisuje obraz Botticellego rolę kobiety w okresie renesansu na podstawie fragmentu wymienia zalety stanu małżeńskiego wymienia zalety życia na wsi łączy Treny z biografią J. Kochanowskiego wymienia bohaterów renesansowy charakter wymienia cechy stylu klasycznego analizuje i interpretuje wybrane utwory z odwołaniem do podstawowych kontekstów wyjaśnia funkcję użytych środków stylistycznych wskazuje cechy erotyku w sonetach Petrarki wyjaśnia pojęcie petrarkizm interpretuje sielski obraz życia małżeńskiego omawia funkcję środków artystycznego wyrazu dydaktyzm dzieła M. Reja zmienność, falowanie uczuć ojca wyjaśnia funkcję artifex porównuje kreację Boga w utworze J. Kochanowskiego i w utworach średniowiecznych omawia związki obrazu Botticellego z mitem greckim porównuje teksty kultury interpretuje różnice w ujęciu wizerunków pierwszej kobiety w malarstwie średniowiecznym i renesansowym i odczytuje symbolikę renesansowych tekstów kultury interpretuje wybrane fragmenty z odwołaniem do różnych kontekstów omawia parenetyczny charakter Żywota poczciwego omawia kompozycję Trenów omawia kryzys interpretuje stosunek kobiety renesansu do ciała tworzy wypowiedź na temat ideału życia rodzinnego i małżeńskiego ukazanego w literaturze wskazuje różnice w rozumieniu słowa dziecko w dobie renesansu i 22

23 Kryzys światopogląd owy poety ojca tren, liryka żałobna, postawa stoicka wyjaśnia genezę Trenów przypomina założenia filozofii renesansowej sformułowane w Pieśniach wyjaśnia genezę Trenów Trenów wymienia uczucia wyrażone w Trenach opisuje obraz Urszulki zawarty w Trenach wskazuje środki artystycznego wyrazu tren jako gatunek literacki wymienia uczucia wyrażone w Trenach wskazuje środki artystycznego wyrazu tren jako gatunek literacki środków stylistycznych nawiązania Trenów do antyku wyjaśnia stosunek poety do mądrości, Boga i cnoty przedstawia istotę kryzysu wiary poety omawia funkcję środków stylistycznych i retorycznych światopoglądowy innowacyjność Trenów J. Kochanowskiego w porównaniu do trenu starożytnego interpretuje Treny z wykorzystaniem różnorodnych kontekstów analizuje i interpretuje Treny IX, X, XI omawia kryzys światopoglądowy innowacyjność Trenów J. Kochanowskiego w porównaniu do trenu starożytnego współcześnie omawia sposoby przedstawienia dziecka w malarstwie wskazuje różnice w rozumieniu słowa dziecko w dobie renesansu i współcześnie związek Trenów z nadchodzącą epoką baroku Humanizm na nowo zdefiniowany przypomina założenia filozofii renesansowej sformułowane w Pieśniach wyjaśnia cechy filozofii stoickiej dwa światy w Trenie XIX rozpoznaje sytuację komunikacyjną wskazuje środki artystycznego wyrazu w Trenie XIX objaśnia funkcję środków artystycznego wyrazu wyjaśnia słowa matki: Ludzkie przygody ludzkie noś konsolacyjny charakter Trenu XIX oniryzm, epicedium analizuje i interpretuje wnikliwie Tren XIX interpretuje motyw snu wyjaśnia odbudowę postawy życiowej w Trenie XIX odnajduje nawiązania do Trenów w literaturze następnych epok 23

24 Treny jako cykl poetycki Odrodzenio we koncepcje państwa Troska o ojczyznę inwokacja, epicedium Urszulkę i ojca odtwarza obraz dziecka zawarty w Trenach utopia, obywatel czyta ze zrozumieniem dzieła obywatel, patriotyzm, nacjonalizm przedstawia dziecko jako bohatera tren jako gatunek literacki przedstawia zmianę uczuć i poglądów przedstawia koncepcję Boga, świata i wskazuje zastosowane środki artystycznego wyrazu wskazuje charakterystyczne cechy portretu dziecięcego w malarstwie renesansowym prezentuje poglądy myślicieli omawia koncepcję państwa według Morusa i Machiavellego wymienia cechy dobrego władcy uczestniczy w dyskusji wymienia tematy poruszane we wskazanych utworach w kontekście Trenów wyjaśnia hasło humanistów konsolacyjny charakter Trenu XIX wyjaśnia związki Trenów z kulturą antyczną wyjaśnia funkcję najpopularniejszych figur stylistycznych przedstawia ewolucję wizerunku dziecka w malarstwie wskazuje źródło toposu utopii odczytuje alegoryczne znaczenie lwa i lisa wyjaśnia kontrowersyjne poglądy Machiavellego poglądy polityczne J. Kochanowskiego. analizuje i interpretuje wnikliwie Tren I interpretuje Treny jako cykl z wykorzystaniem różnorodnych kontekstów objaśnia inspiracje obecne w Trenach innowacyjność Trenów J. Kochanowskiego w porównaniu do trenu starożytnego polemiczny charakter Trenów wobec renesansowej koncepcji świata i interpretuje wnikliwie podane fragmenty omawia uniwersalizm tekstów renesansowych związek między koncepcjami politycznymi a światopoglądem epoki interpretuje wnikliwie utwory w różnorodnych interpretuje Treny jako utwór synkretyczny związek Trenów z nadchodzącą epoką baroku wskazuje postulaty renesansowych myślicieli, które mogłyby zostać wykorzystane współcześnie wskazuje postulaty renesansowych myślicieli, które mogłyby zostać 24

25 Język w służbie ojczyźnie i Kościołowi Odprawa posłów greckich dramat polityczny przypomina sytuację polityczną Polski w XVI wieku czyta fragmenty utworów kazanie, retoryka, jezuita reformacja, kontrreformacja wymienia gatunki publicystyczne popularne w epoce renesansu dramat, tragedia przypomina mit o wojnie trojańskiej podaje genezę wymienia postulaty Andrzeja Frycza Modrzewskiego podkreśla rolę dzieła w XVI Polsce ideał władcy wymienia zastosowane środki artystycznego wyrazu w obydwu utworach rozpoznaje impresywną funkcję tekstu wymienia poglądy Piotra Skargi na rolę obywateli wskazuje środki retoryczne rozpoznaje intencje komunikacyjne wypowiedzi wymienia bohaterów bohaterów streszcza przebieg akcji określa rolę sprawujących w państwie władzę ideał obywatela rolę sprawujących władzę w państwie w Pieśni V nazywa typ liryki uzasadnia retoryczny charakter porównuje rozumienie cnoty u starożytnych i u J. Kochanowskiego wzorzec osobowy patrioty obywatela rozpoznaje styl retoryczny omawia funkcję środków retorycznych rozpoznaje funkcję impresywną Kazań sejmowych określa konflikt dwóch racji związek z mitem greckim przedstawia związek z myślą polityczną renesansu, światopoglądem renesansowym kontekstach związek między tematyką utworów a światopoglądem epoki nowatorski charakter dzieła A.F. Modrzewskiego nawiązania do Biblii wskazuje w tekście toposy konfrontuje fragmenty z obrazem J. Matejki interpretuje metaforyczny sens interpretuje wzorzec osobowy obywatela patrioty w kontekście renesansowej koncepcji podaje cechy jako dramatu wykorzystane współcześnie aktualność we współczesnym społeczeństwie aktualność we współczesnym społeczeństwie omawia rolę w rozwoju polskiego dramatu Mistrz przypomina wymienia wymienia związki omawia zasługi dla odnajduje odwołania i 25

26 czarnoleski W krzywym zwierciadle najważniejsze fakty z życia poety wymienia utwory i gatunki w dorobku J. Kochanowskiego podaje podstawowe informacje na temat życia i twórczości Rabelais go przypomina definicje groteski, parodii najważniejsze tematy podejmowane we fraszkach i pieśniach określa, na czym polega nowatorstwo Trenów wymienia bohaterów ojca i syna wymienia główne wartości w życiu bohaterów społeczeństwo w utworze utworów z koncepcją renesansowego życia realizację haseł renesansu w twórczości uzasadnia związek z Horacym (motywy, światopogląd, charakter refleksji, styl i forma wierszy) określa postawę bohaterów wobec świata określa postawę autora wobec wojny i sposobu sprawowania władzy odczytuje elementy satyry języka i literatury polskiej rolę w rozwoju polskiego wiersza odnajduje nawiązania do mitologii i Biblii interpretuje nawiązania autora do eposów Homera funkcje parodii i groteski nawiązania do twórczości J. Kochanowskiego w późniejszej literaturze porównuje utwór do Boskiej komedii Dantego czyta utwór w całości BAROK Wstęp wyjaśnia pojęcie kontrreformacja wymienia daty graniczne epoki wyjaśnia nazwę epoki wymienia najznamienitszych twórców baroku i ich dzieła wymienia osiągnięcia naukowe baroku wyjaśnia, na czym polega nowa wizja świata w literaturze baroku opisuje barokową koncepcję Boga i sztukę baroku nurty w literaturze polskiego określa różnice między renesansem a barokiem wskazuje związek między światopoglądem epoki a koncepcją Boga, świata i humanizm teocentryczny, poezja metafizyczna wyjaśnia specyfikę baroku w Polsce i odczytuje symbolikę barokowych tekstów kultury konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury wnikliwie analizuje i interpretuje teksty kultury temat baroku wyjaśnia związki wydarzeń historycznych z kulturą epoki 26

27 Wewnętrzne rozdarcie wymienia informacje dotyczące życia M. Sępa Szarzyńskiego poeta pogranicza, prekursor, elipsa, inwersja, paradoks Wobec Boga przypomina fakty z życia poety, które rzutowały na koncepcję, Boga i świata elipsa, inwersja, paradoks Świat teatrem przypomina motyw teatru świata baroku wskazuje źródła, do których sięgali twórcy baroku wymienia dominujące tematy w twórczości Sępa Szarzyńskiego przedstawia koncepcję świata i przedstawia koncepcję Boga życie ziemskie i pozaziemskie opisuje emocje podmiotu lirycznego omawia specyfikę sonetu jako gatunku literackiego wyjaśnia wpływ wojen religijnych na stosunek do Boga kondycję przedstawia koncepcję Boga zawartą w utworach M. Sępa Szarzyńskiego opowiada historię funkcjonowania motywu określa relacje między Bogiem a człowiekiem w katolicyzmie i protestantyzmie wyjaśnia znaczenie tytułu wyjaśnia dramatyzm sytuacji wyjaśnia funkcję środków językowych wyjaśnia pojęcie ekstaza wyjaśnia znaczenie tytułu w utworach opisuje emocje podmiotu lirycznego wyjaśnia funkcję środków językowych związki twórczości z postawą duchową Ignacego Loyoli określa koncepcję baroku wyjaśnia, na czym wnikliwie interpretuje sonety definiuje pojęcie dualizm w odniesieniu do sytuacji podmiotu lirycznego wyjaśnia wpływ zmiany wyznania na koncepcję związki z protestantyzmem interpretuje utwory wyjaśnia symbolikę światła i ciemności porównuje stosunek do Boga M. Sępa Szarzyńskiego i I. Loyoli wnikliwie interpretuje utwory wyjaśnia tytuły poznaje inne utwory poety zapoznaje się z tekstem Jana Błońskiego, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku porównuje problematykę sonetów z Ćwiczeniami duchowymi I. Loyoli rozważa: Czy współczesnemu człowiekowi potrzebne są duchowe rekolekcje? konfrontuje utwór literacki z dziełem plastycznym ukazującym 27