SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. w sprawie gwarancji pokrytych przez budżet ogólny Stan na dzień 30 czerwca 2010 r.

Transkrypt

1 PL PL PL

2 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia KOM(2011) 150 wersja ostateczna SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie gwarancji pokrytych przez budżet ogólny Stan na dzień 30 czerwca 2010 r. SEK(2011) 371 wersja ostateczna PL PL

3 SPRAWOZDANIE KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie gwarancji pokrytych przez budżet ogólny Stan na dzień 30 czerwca 2010 r. PL 2 PL

4 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie Rodzaje operacji pokrywanych przez budżet UE Zdarzenia odnotowane po sporządzeniu poprzedniego sprawozdania na dzień 31 grudnia 2009 r Wsparcie w zakresie bilansu płatniczego dla państw członkowskich nienależących do strefy euro Pomoc makrofinansowa Euratom Gwarancja budżetu UE w stosunku do operacji zewnętrznych EBI Europejski mechanizm stabilizacji finansowej Dane dotyczące rodzajów ryzyka pokrywanego przez budżet Definicja ryzyka Ryzyko związane z państwami członkowskimi Ryzyko związane z państwami trzecimi Łączne ryzyko pokrywane przez budżet Zmiany poziomu ryzyka Przypadki niewywiązania się ze zobowiązań, uruchomienie gwarancji budżetowych oraz zaległe płatności Płatności ze środków gotówkowych Płatności z budżetu Uruchomienie Funduszu Gwarancyjnego dla działań zewnętrznych Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych Odzyskane zaległe płatności Aktywa Kwota docelowa Ocena ryzyka: sytuacja gospodarcza i finansowa państw trzecich, w przypadku których ryzyko dla budżetu jest najwyższe Cele Metody oceny ryzyka PL 3 PL

5 1. WPROWADZENIE Celem niniejszego sprawozdania jest monitorowanie ryzyka kredytowego ponoszonego przez budżet Unii Europejskiej w związku z gwarancjami i pożyczkami udzielonymi przez Unię Europejską bezpośrednio bądź pośrednio (w ramach upoważnienia EBI w zakresie pożyczek zewnętrznych). Niniejsze sprawozdanie złożono zgodnie z art. 130 rozporządzenia finansowego, który zobowiązuje Komisję do złożenia dwa razy w roku Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania dotyczącego gwarancji budżetowych oraz związanego z nimi ryzyka 1. Uzupełnieniem sprawozdania jest dokument roboczy służb Komisji zawierający szereg szczegółowych tabel i uwag wyjaśniających ( dokument roboczy ). 2. RODZAJE OPERACJI POKRYWANYCH PRZEZ BUDŻET UE Ryzyko uwzględnione w budżecie Unii Europejskiej ( budżecie ) wynika z różnych operacji pożyczkowych i gwarancyjnych, które można podzielić na dwie kategorie: pożyczki przyznawane przez Unię Europejską w związku z celami makroekonomicznymi, tj. pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej 2 udzielane państwom trzecim wspólnie z instytucjami Bretton Woods, pożyczki na cele pomocy w zakresie bilansu płatniczego 3 stanowiące wsparcie dla państw członkowskich nienależących do strefy euro, które zmagają się z trudnościami w zakresie bilansu płatniczego, oraz pożyczki stanowiące wsparcie dla państw członkowskich strefy euro, udzielane w ramach europejskiego mechanizmu stabilizacji finansowej 4 ; oraz pożyczki na cele mikroekonomiczne, tj. pożyczki Euratomu oraz przede wszystkim objęte gwarancją UE 5 operacje finansowania prowadzone przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) w państwach trzecich ( operacje zewnętrzne EBI ) 6. Operacje zewnętrzne EBI, pożyczki Euratomu i pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej są od 1994 r. objęte Funduszem Gwarancyjnym dla działań zewnętrznych (zwanym dalej Poprzednie sprawozdanie w sprawie gwarancji pokrytych przez budżet według stanu na dzień 31 grudnia 2009 r. stanowią dokumenty COM(2010) 580 i SEC(2010) Pomoc makrofinansowa może również przyjąć formę dotacji udzielanych państwom trzecim. Więcej informacji na temat pomocy makrofinansowej przedstawiono w sprawozdaniu Komisji COM(2010) 513 i SEC(2010) Rozporządzenie Rady (WE) nr 332/2002 z dnia 18 lutego 2002 r. ustanawiające instrument średnioterminowej pomocy finansowej dla bilansów płatniczych państw członkowskich (Dz.U. L 53 z , s. 1). Rozporządzeniem Rady (WE) nr 407/2010 z dnia 11 maja 2010 r. (Dz.U. L 118 z , s. 1) utworzono mechanizm podobny do pomocy w zakresie bilansu płatniczego, obejmujący wszystkie państwa członkowskie strefy euro. Na dzień 30 czerwca 2010 r. mechanizm ten nie został jeszcze uruchomiony. Ustanowioną ostatnio na okres od dnia 1 lutego 2007 r. do dnia 31 października 2011 r. decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 633/2009/WE z dnia 13 lipca 2009 r. (Dz.U. L 190 z , s. 1) ( decyzja w sprawie upoważnienia w zakresie pożyczek zewnętrznych ), zastępującą decyzję Rady 2006/1016/WE z dnia 19 grudnia 2006 r. Dane liczbowe dotyczące upoważnień EBI zawiera tabela A1, a odniesienia do podstaw prawnych tabela A4 w dokumencie roboczym. PL 4 PL

6 funduszem ) 7, natomiast ryzyko pożyczek na cele pomocy w zakresie bilansu płatniczego oraz pożyczek w ramach europejskiego mechanizmu stabilizacji finansowej jest uwzględnione bezpośrednio w budżecie. Fundusz pokrywa straty wynikające z niespłaconych pożyczek i gwarancji pożyczkowych udzielonych państwom trzecim lub na projekty realizowane w państwach trzecich. Został on ustanowiony w celu: stworzenia bufora płynności pozwalającego uniknąć uruchamiania środków budżetowych za każdym razem, gdy dochodzi do niespłacenia gwarantowanej pożyczki lub opóźnionej płatności związanej z taką pożyczką; oraz stworzenia instrumentu dyscypliny budżetowej poprzez ustanowienie ram finansowych na potrzeby rozwoju polityki UE w zakresie gwarancji dla pożyczek udzielanych przez Komisję i EBI państwom trzecim 8. W wyniku dokonanej w 2004 r. zmiany 9 rozporządzenia w sprawie funduszu gwarancyjnego, pokrywanie strat przez fundusz zostaje zakończone w momencie, gdy państwo trzecie staje się państwem członkowskim, a ryzyko zostaje przeniesione z funduszu bezpośrednio na budżet. Fundusz jest finansowany z budżetu i jego środki muszą być utrzymywane na określonym poziomie, stanowiącym ustalony odsetek łącznej kwoty pozostających do spłaty zobowiązań wynikających z gwarantowanych przez fundusz pożyczek i gwarancji pożyczkowych. Odsetek ten, który określa się jako kwotę docelową, wynosi obecnie 9 %. Jeżeli zasoby funduszu okażą się niewystarczające, wówczas operacje są realizowane z budżetu. Przyjęta w 2007 r. zmiana 10 rozporządzenia Rady ustanowiła nowy mechanizm rezerw. Przewiduje on roczne transfery z budżetu oraz mechanizm wyrównawczy służący ograniczeniu skutków wykorzystania środków funduszu (zob. również pkt 5.3 poniżej). 3. ZDARZENIA ODNOTOWANE PO SPORZĄDZENIU POPRZEDNIEGO SPRAWOZDANIA NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2009 R Wsparcie w zakresie bilansu płatniczego dla państw członkowskich nienależących do strefy euro W pierwszej połowie 2010 r. miały miejsce dwie operacje na łączną kwotę 1,5 mld EUR. W dniu 11 marca 2010 r. wypłacono trzecią transzę pomocy przyznanej Łotwie, w wysokości 0,5 mld EUR, oraz drugą transzę pomocy przyznanej Rumunii, w wysokości 1 mld EUR. Obie pożyczki zostały refinansowane poprzez równoległą emisję obligacji UE i przyczyniły się do poprawy zaufania do sytuacji finansowej obu tych państw członkowskich spoza strefy Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 480/2009 z dnia 25 maja 2009 r. ustanawiające Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych (wersja ujednolicona) ( rozporządzenie w sprawie funduszu gwarancyjnego ) (Dz.U. L 145 z , s. 10). Choć w ostatecznym rozrachunku ryzyko zewnętrzne jest pokryte przez gwarancję z budżetu UE, to fundusz gwarancyjny stanowi instrument chroniący budżet UE przed ryzykiem niespłacenia pożyczki. Obszerne sprawozdanie dotyczące funkcjonowania funduszu zawiera dokument COM(2006) 695 oraz uzupełniający dokument roboczy służb Komisji (SEC(2006) 1460). Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 2273/2004 (Dz.U. L 396 z , s. 28). Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 89/2007 z dnia 30 stycznia 2007 r. (Dz.U. L 22 z , s. 1). PL 5 PL

7 euro. Średnio 73 % operacji pożyczkowych, co do których podjęto decyzję 11, zostało już zrealizowanych Pomoc makrofinansowa W pierwszej połowie 2010 r. nie miały miejsca żadne wypłaty środków i nie przewiduje się żadnych nowych wypłat w drugiej połowie roku. W dniu 30 listopada 2009 r. Rada podjęła decyzje w sprawie nowych operacji pomocy makrofinansowej dla Armenii 12, Bośni i Hercegowiny 13 oraz Serbii 14. Pomoc ta ma postać pożyczek, a w przypadku Armenii połączona jest z pomocą finansową w formie dotacji. Pierwsze wypłaty z tego tytułu przewidziane są na rok Euratom W okresie sprawozdawczym nie miały miejsca żadne wypłaty pożyczek Gwarancja budżetu UE w stosunku do operacji zewnętrznych EBI W ramach w ramach upoważnienia EBI w zakresie pożyczek zewnętrznych na lata nastąpiło spowolnienie rytmu podpisywania umów pożyczkowych i wypłat pożyczek w porównaniu z rokiem Wartość podpisanych umów pożyczkowych wyniosła mln EUR, a wartość wypłaconych pożyczek mln EUR. Na dzień 30 czerwca 2010 r. ogólna suma pożyczek wypłaconych w ramach upoważnienia w zakresie pożyczek zewnętrznych na lata wynosiła mln EUR Europejski mechanizm stabilizacji finansowej W następstwie kryzysu finansowego w Grecji Rada i państwa członkowskie uchwaliły w maju 2010 r. pakiet środków mających na celu utrzymanie stabilności finansowej w Europie. W dniu 5 maja 2010 r. utworzono Europejski Instrument Stabilności Finansowej w wysokości 440 mld EUR. Kwota ta jest gwarantowana proporcjonalnie przez uczestniczące państwa członkowskie i może być wykorzystana na wsparcie państw członkowskich zarówno należących do strefy euro, jak i spoza niej. Mechanizm ten nie wiąże się z żadnym ryzykiem dla budżetu UE. W dniu 11 maja 2010 r. utworzono europejski mechanizm stabilizacji finansowej 15. Mechanizm ten oparty jest na art. 122 ust. 2 Traktatu 16. Jego uruchomienie obwarowane jest surowymi warunkami w kontekście wspólnej pomocy UE i MFW, i następować będzie na podobnych warunkach co w przypadku wsparcia udzielanego przez MFW (ryzyko operacji w ramach europejskiego mechanizmu stabilizacji finansowej pokrywane będzie z budżetu UE). Pomoc finansowa dla Grecji udzielana jest bezpośrednio przez uczestniczące państwa członkowskie i nie wiąże się z żadnym ryzykiem dla budżetu UE Zob. tabela A3a w dokumencie roboczym. Decyzja Rady 2009/890/WE z (Dz.U. L 320 z , s. 3-5). Decyzja Rady 2009/891/WE z (Dz.U. L 320 z , s. 6-8). Decyzja Rady 2009/892/WE z (Dz.U. L 320 z , s. 9-11). Rozporządzenie Rady (UE) nr 407/2010 z dnia 11 maja 2010 r. ustanawiające europejski mechanizm stabilizacji finansowej (Dz.U. L 118 z , s. 1). Artykuł 122 ust. 2 Traktatu przewiduje możliwość przyznania pomocy finansowej państwu członkowskiemu, które znalazło się w trudnej sytuacji z powodu nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą. PL 6 PL

8 Mechanizm składa się z łączonych pożyczek dwustronnych udzielonych przez państwa członkowskie strefy euro, na łączną kwotę 80 mld EUR. Kwota 30 mld EUR pochodzi od MFW w ramach wspólnej pomocy UE i MFW na łączną kwotę 110 mld EUR. 4. DANE DOTYCZĄCE RODZAJÓW RYZYKA POKRYWANEGO PRZEZ BUDŻET 4.1. Definicja ryzyka Ryzyko ponoszone przez budżet wynika z niespłaconej kwoty kapitału i odsetek związanej z operacjami objętymi gwarancją. Operacje, w przypadku których dochodzi do niewywiązania się ze zobowiązania, będą pokrywane z funduszu, jeżeli dotyczą państw trzecich (55 % łącznej kwoty pozostającej do spłaty i objętej gwarancją na dzień 30 czerwca 2010 r.), oraz bezpośrednio z budżetu w przypadku operacji dotyczących państw członkowskich (pożyczki związane ze wsparciem bilansu płatniczego oraz pożyczki na rzecz projektów w państwach członkowskich stanowią pozostałe 45 % objętej gwarancją budżetu łącznej kwoty pozostającej do spłaty). Duży odsetek gwarantowanych pożyczek na rzecz państw członkowskich związany jest z kolejnymi rozszerzeniami UE 17 i uruchomieniem unijnego instrumentu średnioterminowej pomocy finansowej dla państw członkowskich nienależących do strefy euro (instrumentu wsparcia bilansu płatniczego). Na potrzeby niniejszego sprawozdania stosuje się dwie metody oceny ryzyka ponoszonego przez budżet (bezpośrednio lub pośrednio poprzez fundusz): Wyliczenie łącznej kwoty niespłaconego kapitału z tytułu określonych operacji według stanu na dany dzień, z uwzględnieniem należnych odsetek. Metoda ta umożliwia określenie łącznej wysokości ryzyka pokrywanego przez budżet na dany dzień w odniesieniu do wszystkich przyszłych zobowiązań do płatności niezależnie od tego, w jakim terminie przypadają te płatności i czy są one pokryte przez fundusz, czy też nie (zob. tabela 1 poniżej). Podejście budżetowe definiowane jako roczny poziom ryzyka ponoszonego przez budżet, które polega na wyliczeniu maksymalnej kwoty rocznych należnych płatności, jaką UE musiałaby wypłacić w danym roku budżetowym przy założeniu braku spłaty wszystkich gwarantowanych pożyczek 18. Roczny poziom ryzyka ponoszonego przez budżet przedstawiono w tabeli A2 dokumentu roboczego Zgodnie z art. 1 ust. 3 rozporządzenia w sprawie funduszu gwarancyjnego w chwili, gdy dany kraj staje się państwem członkowskim, ryzyko z tytułu pożyczek zostaje przeniesione z funduszu na budżet. Dla potrzeb tych wyliczeń zakłada się, że niewywiązywanie się ze spłaty pożyczki nie prowadzi do przyspieszenia jej wymagalności, tzn. uwzględnia się tylko należne płatności (zob. również: sekcja 1 dokumentu roboczego). PL 7 PL

9 Tabela 1: Łączne objęte gwarancją kwoty pozostające do spłaty według stanu na dzień 30 czerwca 2010 r., w mln EUR Niespłacony kapitał Naliczone odsetki Razem % Państwa członkowskie* Pomoc makrofinansowa <1 % Euratom % Pomoc na wsparcie bilansu płatniczego % EBI % Ogółem członkowskie Państwa trzecie** państwa % Pomoc makrofinansowa % Euratom <1 % EBI % Ogółem państwa trzecie % Razem % * Ryzyko pokrywane bezpośrednio przez budżet. Pozycja ta obejmuje również pomoc makrofinansową, pożyczki Euratomu i pożyczki EBI udzielone przed przystąpieniem danych państw do UE. ** Ryzyko pokryte przez fundusz. W tabelach A1, A2, A3 i A4 dokumentu roboczego podano bardziej szczegółowe informacje na temat powyższych kwot pozostających do spłaty, zwłaszcza w odniesieniu do pułapów, kwot wypłaconych i poziomów gwarancji. W porównaniu ze stanem na dzień 31 grudnia 2009 r. całkowita kwota pozostających do spłaty kapitału i odsetek objętych gwarancją budżetową zwiększyła się o mln EUR do mln EUR. Wzrost ten wynika przede wszystkim z wypłacenia kwoty 1,5 mld EUR w ramach instrumentu wsparcia bilansu płatniczego oraz z większych wypłat dokonywanych przez EBI w państwach trzecich (1,9 mld EUR w pierwszej połowie 2010 r.) Ryzyko związane z państwami członkowskimi Ryzyko istniejące w przypadku państw członkowskich związane jest z pożyczkami, które zostały im udzielone przed ich przystąpieniem do UE, oraz z instrumentem wsparcia bilansu płatniczego. PL 8 PL

10 W drugiej połowie 2010 r. maksymalne ryzyko ponoszone bezpośrednio przez budżet w związku z państwami członkowskimi wyniesie 450,5 mln EUR (obejmuje ono kwoty należne w drugiej połowie 2010 r., przy założeniu, że niewywiązywanie się ze spłaty pożyczki nie prowadzi do przyspieszenia jej wymagalności). Jak wynika z tabeli 2, Węgry i Rumunia są na pierwszym i drugim miejscu wśród państw członkowskich pod względem wysokości kwot pozostających do spłaty. Tabela 2: Ranking państw członkowskich według narażenia z uwzględnieniem maksymalnego ryzyka ponoszonego przez budżet na dzień 30 czerwca 2010 r. (w mln EUR) Pozycja w rankingu Państwo Maksymalne ryzyko (mln EUR, w zaokrągleniu) % łącznego maksymalnego ryzyka 1 Węgry 146,7 32,6 % 2 Rumunia 121,1 26,9 % 3 Bułgaria 51,6 11,5 % 4 Polska 42,1 9,3 % 5 Republika Czeska 40,8 9,1 % 6 Republika Słowacka 27,3 6,1 % 7 Słowenia 8,5 1,9 % 8 Cypr 5,1 1,1 % 9 Łotwa 3,7 0,8 % 10 Litwa 2,8 0,6 % 11 Estonia 0,5 0,1 % 12 Malta 0,3 0,1 % Razem 450,5 100,0 % Ryzyko związane z państwami członkowskimi obejmuje pożyczki EBI, pomoc makrofinansową i pożyczki Euratomu udzielone przed przystąpieniem danych państw do UE oraz pożyczki przyznane w ramach instrumentu wsparcia bilansu płatniczego Ryzyko związane z państwami trzecimi Na początku drugiego półrocza 2010 r. maksymalne ryzyko ponoszone przez fundusz w związku z państwami trzecimi wyniesie 918 mln EUR (obejmuje ono kwoty należne w drugim półroczu 2010 r., przy założeniu, że niewywiązywanie się ze spłaty pożyczki nie prowadzi do przyspieszenia jej wymagalności). Poniżej przedstawiono wykaz pierwszych dziesięciu krajów uszeregowanych według wysokości kwoty pozostającej do spłaty. Pożyczki PL 9 PL

11 udzielone tym krajom stanowią 77 % ryzyka ponoszonego przez fundusz. Analizę sytuacji ekonomicznej tych krajów wraz z komentarzem przedstawiono w dokumencie roboczym. Tabela 3: Ranking 10 najważniejszych państw trzecich według maksymalnego ryzyka ponoszonego przez fundusz w drugiej połowie 2010 r. (w mln EUR) Pozycja w rankingu Państwo Maksymalne ryzyko (mln EUR, w zaokrągleniu) % łącznego maksymalnego ryzyka 1 Turcja 199,0 21,7 % 2 Egipt 98,3 10,7 % 3 Tunezja 81,1 8,8 % 4 Maroko 81,1 8,8 % 5 Republika Południowej Afryki 70,6 7,7 % 6 Liban 55,5 6,0 % 7 Serbia 35,4 3,9 % 8 Syria 30,1 3,3 % 9 Brazylia 26,6 2,9 % 10 Meksyk 25,3 2,8 % Razem 10 państw 703,2 76,6 % Fundusz pokrywa gwarantowane pożyczki dla 44 krajów, których terminy wymagalności sięgają roku Szczegółowe informacje dotyczące poszczególnych krajów zamieszczono w tabeli A2 w dokumencie roboczym Łączne ryzyko pokrywane przez budżet Ogółem w drugiej połowie 2010 r. budżet pokryje (bezpośrednio lub poprzez fundusz) kwotę mln EUR, która obejmuje kwoty przypadające do zapłaty w ciągu tego okresu, przy czym 33 % tej sumy stanowią kwoty należne od państw członkowskich (zob. tabela A2 w dokumencie roboczym) Zmiany poziomu ryzyka Instrument wsparcia bilansu płatniczego W pierwszej połowie 2010 r. gospodarka światowa zaczęła się powoli stabilizować po okresie znacznych spadków. Kryzys zadłużenia publicznego miał nadal jednak negatywne skutki dla wszystkich państw członkowskich. Uruchomienie w grudniu 2008 r. unijnego instrumentu PL 10 PL

12 średnioterminowej pomocy finansowej (instrumentu wsparcia bilansu płatniczego) pomogło niektórym z państw nienależących do strefy euro w przywróceniu zaufania inwestorów. Łączny pułap instrumentu wsparcia bilansu płatniczego wynosi 50 mld EUR, a do wykorzystania na ewentualne dalsze potrzeby w zakresie wsparcia bilansu płatniczego pozostało 35,4 mld EUR. Europejski mechanizm stabilizacji finansowej Pomoc finansowa w ramach tego mechanizmu może mieć formę pożyczki lub linii kredytowej z gwarancją budżetu UE. Zgodnie z konkluzjami Rady ECOFIN łączny pułap tego mechanizmu ograniczony jest do 60 mld EUR 19, ale ograniczenie prawne zawarte jest w art. 2 ust. 2 rozporządzenia Rady, zgodnie z którym łączna kwota ograniczona jest do marginesu dostępnego w ramach pułapu zasobów własnych 20. Na dzień 30 czerwca 2010 r. europejski mechanizm stabilizacji finansowej nie został jeszcze uruchomiony. W drugiej połowie 2010 r. wszystkim państwom członkowskim strefy euro nadal zagrażał kryzys zadłużenia publicznego. Na prośbę władz Irlandii z dnia 21 listopada 2010 r. kraj ten otrzyma wspólną pomoc finansową UE i MFW. Łączna wartość pomocy dla Irlandii wyniesie 85 mld EUR w okresie trzech lat, z czego 17,5 mld EUR zostanie sfinansowane z wkładu Irlandii, tj. z rezerwy gotówkowej Skarbu Państwa oraz inwestycji krajowego funduszu rezerw emerytalnych (National Pension Reserve Fund). Pozostała część pochodzić będzie z następujących źródeł: europejski mechanizm stabilizacji finansowej do wysokości 22,5 mld EUR (środki objęte gwarancją budżetu UE); Europejski Instrument Stabilności Finansowej środki w wysokości 17,7 mld EUR (nieobjęte gwarancją budżetu); dwustronne pożyczki udzielone przez Zjednoczone Królestwo (3,8 mld EUR), Szwecję (0,6 mld EUR) i Danię (0,4 mld EUR); Międzynarodowy Fundusz Walutowy środki w wysokości 22,5 mld EUR. Pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej Pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej dla państw trzecich stanowiły do niedawna przedmiot decyzji Rady, a od chwili wejścia w życie traktatu lizbońskiego decyzje w tej sprawie podejmują Parlament Europejski i Rada 21. Pożyczki Euratomu Pułap obowiązujący dla pożyczek Euratomu na rzecz państw członkowskich lub na rzecz niektórych kwalifikujących się państw trzecich (Federacja Rosyjska, Armenia, Ukraina) wynosi 4 mld EUR, z czego około 85 % zostało już wykorzystane. Do wypłaty pozostaje Zob. komunikat prasowy z nadzwyczajnego posiedzenia Rady ECOFIN w dniach 9-10 maja 2010 r. ( Rozporządzenie Rady (UE) nr 407/2010 z dnia 11 maja 2010 r. ustanawiające europejski mechanizm stabilizacji finansowej (Dz.U. L 118 z , s. 1). Po wejściu w życie traktatu lizbońskiego normalną procedurę ustawodawczą stanowi procedura współdecyzji. PL 11 PL

13 około 600 mln EUR. Suma ta może zostać przeznaczona na nowe projekty w państwach członkowskich i na Ukrainie. Pożyczki EBI Poprzednie upoważnienie ogólne EBI, obejmujące lata , wygasło w dniu 31 lipca 2007 r. Na ten dzień podpisane były umowy odpowiadające ogółem 98 % całkowitego pułapu w ramach tego upoważnienia ( mln EUR zob. tabela A5 w dokumencie roboczym). Według stanu na dzień 30 czerwca 2010 r. do wypłaty w ramach tego upoważnienia pozostała łączna kwota mln EUR, która nadal może zostać wypłacona z gwarancją UE w ciągu 10 lat od wygaśnięcia upoważnienia, ponieważ gwarancja UE dla wszystkich niewypłaconych kwot wygasa z końcem tego okresu. Komisja przedstawiła wniosek w sprawie zmiany podstawy prawnej w ramach upoważnienia EBI w zakresie pożyczek zewnętrznych w odniesieniu do pozostałego okresu aktualnej perspektywy finansowej obejmującej lata Oczekuje się, że Parlament i Rada przyjmą odpowiednią decyzję do dnia 31 października 2011 r. Gwarancja UE jest ograniczona do 65 % łącznej kwoty kredytów wypłaconych i gwarancji udzielonych w ramach operacji finansowania prowadzonych przez EBI, pomniejszonej o kwoty zwrócone i powiększonej o wszelkie inne powiązane kwoty, przy maksymalnym pułapie wynoszącym mln EUR 23. W ramach tego upoważnienia na dzień 30 czerwca 2010 r. podpisane były umowy na łączną kwotę mln EUR, z czego mln EUR pozostawało na ten dzień niewypłacone (zob. tabela A6 w dokumencie roboczym). 5. PRZYPADKI NIEWYWIĄZANIA SIĘ ZE ZOBOWIĄZAŃ, URUCHOMIENIE GWARANCJI BUDŻETOWYCH ORAZ ZALEGŁE PŁATNOŚCI 5.1. Płatności ze środków gotówkowych Jeżeli dłużnik spóźnia się ze spłatą zobowiązań wobec UE, Komisja dokonuje wypłat z posiadanych środków gotówkowych celem uniknięcia opóźnień oraz związanych z tym kosztów obsługi swoich operacji pożyczkowych Płatności z budżetu Ze względu na fakt, iż w pierwszej połowie 2010 r. nie wystąpiły przypadki niewywiązania się ze zobowiązań, nie składano wniosku o płatność w ramach pozycji budżetu (pozycja p.m.) noszącej tytuł Gwarancje Wspólnoty Europejskiej związane z operacjami pożyczkowymi COM(2010) 174 z dnia 21 kwietnia 2010 r. Podzielonym na pułap podstawowy o ustalonej maksymalnej wysokości mln EUR oraz upoważnienie fakultatywne w wysokości mln EUR. Parlament Europejski i Rada mogą podjąć decyzję o uruchomieniu upoważnienia fakultatywnego w kontekście wyników przeglądu śródokresowego. Zob. art. 12 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1150/2000 z dnia 22 maja 2000 r. wykonującego decyzję 2007/436/WE, Euratom w sprawie systemu zasobów własnych Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 130 z , s. 1-12). PL 12 PL

14 5.3. Uruchomienie Funduszu Gwarancyjnego dla działań zewnętrznych W przypadku opóźnień w spłacie przez beneficjenta pożyczki na rzecz państwa trzeciego, udzielonej lub gwarantowanej przez UE, zostaje uruchomiony fundusz celem dokonania wymaganej płatności w ciągu trzech miesięcy od pierwotnego terminu płatności 25. W pierwszej połowie 2010 r. nie korzystano z funduszu. 6. FUNDUSZ GWARANCYJNY DLA DZIAŁAŃ ZEWNĘTRZNYCH 6.1. Odzyskane zaległe płatności Według stanu na dzień 30 czerwca 2010 r. fundusz nie miał do odzyskania żadnych zaległych płatności Aktywa Według stanu na dzień 30 czerwca 2010 r. aktywa netto funduszu 26 wynosiły EUR Kwota docelowa Fundusz musi osiągnąć odpowiedni poziom (kwotę docelową) określony jako 9 % sumy pozostających do spłaty zobowiązań kapitałowych z tytułu poszczególnych operacji powiększonych o naliczone odsetki. Stosunek między środkami funduszu ( EUR) i wymagalnymi zobowiązaniami kapitałowymi 27 ( EUR) w rozumieniu rozporządzenia w sprawie funduszu gwarancyjnego nieznacznie się poprawił z 8,15 % na dzień 31 grudnia 2009 r. do 8,21 % na dzień 30 czerwca 2010 r. Na koniec 2009 r. środki funduszu były niższe niż kwota docelowa. Zgodnie z zasadami tworzenia rezerw przewidzianymi w rozporządzeniu w sprawie funduszu gwarancyjnego, w przyjętym budżecie na 2011 r. ujęta została kwota EUR. Kwota ta zostanie wypłacona z budżetu do funduszu w lutym 2011 r. 7. OCENA RYZYKA: SYTUACJA GOSPODARCZA I FINANSOWA PAŃSTW TRZECICH, W PRZYPADKU KTÓRYCH RYZYKO DLA BUDŻETU JEST NAJWYŻSZE 7.1. Cele W poprzednich punktach niniejszego sprawozdania przedstawiono informacje na temat ilościowych aspektów ryzyka ponoszonego przez budżet w związku z państwami trzecimi. Ocenie należy jednak poddać również jakościowe aspekty ryzyka, które zależą od rodzaju operacji i sytuacji pożyczkobiorcy (zob. pkt 4.3 powyżej) Więcej informacji w sekcji dokumentu roboczego. Łączne aktywa funduszu pomniejszone o narosłe zobowiązania (opłaty EBI i honoraria z tytułu audytu). W tym należne odsetki. PL 13 PL

15 7.2. Metody oceny ryzyka Ocena ryzyka przedstawiona w dokumencie roboczym oparta jest na informacjach dotyczących sytuacji gospodarczej i finansowej, ratingach i innych znanych faktach dotyczących krajów, które otrzymały gwarantowane pożyczki. Ocena ta nie uwzględnia szacunków dotyczących przewidywanych strat oraz odzyskania zaległych płatności, które siłą rzeczy cechuje wysoki stopień niepewności. Wskaźniki ryzyka dla poszczególnych krajów zawarte w tabelach w dokumencie roboczym przedstawiają zmiany poziomu ryzyka niewywiązania się ze zobowiązań. W sekcji 2 dokumentu roboczego przestawiono analizę w odniesieniu do krajów, w przypadku których ryzyko dla budżetu w drugiej połowie 2010 r. jest najwyższe (z uwzględnieniem pożyczek w ramach pomocy makrofinansowej i pożyczek Euratomu). PL 14 PL