SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO. Kompleksowe sprawozdanie dotyczące funkcjonowania Funduszu Gwarancyjnego SEC(2010) 968

Transkrypt

1 PL PL PL

2 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2010) 418 wersja ostateczna SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO Kompleksowe sprawozdanie dotyczące funkcjonowania Funduszu Gwarancyjnego SEC(2010) 968 ES ES

3 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie Fundusz jako ochrona budżetu Unii przed wezwaniami do dokonania płatności z tytułu niewykonania zobowiązań od 1994 r Funkcjonowanie Funduszu w okresie Transakcje objęte Funduszem Monitorowanie ryzyka Pożyczki zewnętrzne EBI wielkości i główne cechy charakterystyczne ryzyka związanego z gwarancjami udzielonymi EBI Pomoc makrofinansowa objęta Funduszem Transakcje Euratom objęte Funduszem Finansowanie Funduszu zadowalające doświadczenia z nowym mechanizmem finansowania Pozostałe parametry nowego mechanizmu finansowania Zarządzanie aktywami Funduszu w trudnym otoczeniu rynkowym rozwój i wyniki Funduszu w okresie Fundusz w kontekście kryzysu Rozwój portfela Funduszu Ocena kwoty docelowej Analiza profilu ryzyka kredytowego Kwota docelowa Ocena Funduszu przez konsultanta zewnętrznego Główne ustalenia: Zalecenia: Szczegółowa ocena ilościowa kwoty docelowej Wpływ kryzysu finansowego wzrost wielkości pożyczek udzielanych w ramach pomocy makrofinansowej Potencjalny wpływ wzrostu tempa wypłat dokonywanych przez EBI Zalecenia dotyczące kolejnych ram finansowych po roku Przegląd rozwiązań instytucjonalnych w zakresie zarządzania aktywami Funduszu, poruszonych w kompleksowym sprawozdaniu za rok Wniosek ES ES

4 1. WPROWADZENIE FUNDUSZ JAKO OCHRONA BUDŻETU UNII PRZED WEZWANIAMI DO DOKONANIA PŁATNOŚCI Z TYTUŁU NIEWYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ OD 1994 R. Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych ( Fundusz ) został ustanowiony w 1994 r. rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 2728/94 z dnia 31 października 1994 r. 1 w celu ochrony budżetu Unii w przypadku niewykonania zobowiązań przez beneficjentów pożyczek przyznanych lub gwarantowanych przez Unię Europejską. Rozporządzenie w sprawie Funduszu było trzykrotnie zmieniane 2, a jego obecnie obowiązująca wersja to rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 480/2009 z dnia 25 maja 2009 r. 3 (wersja ujednolicona). Przeglądy funkcjonowania Funduszu miały miejsce trzykrotnie: w latach 1998, 2003 i Po ostatnim przeglądzie w 2006 r. wprowadzono nowy mechanizm finansowania Funduszu, który wszedł w życie w 2007 r. W porozumieniu międzyinstytucjonalnym 4 pomiędzy Radą a Komisją stwierdzono, że w kontekście kolejnego kompleksowego sprawozdania dotyczącego funkcjonowania Funduszu Gwarancyjnego należy dokonać pełnej analizy nowego mechanizmu finansowania. W związku z tym we wrześniu 2009 r. Komisja zleciła zewnętrznej firmie konsultingowej ocenę Funduszu Gwarancyjnego w celu dokonania oceny funkcjonowania nowego mechanizmu finansowania i różnych parametrów Funduszu Gwarancyjnego, a w szczególności jego kwoty docelowej, która wynosi 9 %. Uzupełnieniem niniejszego sprawozdania jest dokument roboczy służb Komisji zawierający wykresy i tabele. W niniejszym sprawozdaniu wykazano, że Fundusz Gwarancyjny w swoim obecnym kształcie funkcjonuje dobrze, a nowy mechanizm finansowania spełnił oczekiwania. Podstawę analizy stanowią ustalenia będące wynikiem oceny Funduszu Gwarancyjnego przeprowadzonej przez konsultanta zewnętrznego. W ocenie tej potwierdzono w szczególności, że kwota docelowa na poziomie 9 % jest odpowiednia w obliczu ryzyka pokrywanego przez Fundusz. W związku z powyższym w sprawozdaniu stwierdza się, że obecnie nie ma potrzeby zmiany podstawy prawnej Funduszu ani jego parametrów. 2. FUNKCJONOWANIE FUNDUSZU W OKRESIE Transakcje objęte Funduszem Transakcje pożyczkowe objęte Funduszem dotyczą trzech różnych instrumentów korzystających z gwarancji udzielanych z budżetu Unii Europejskiej: gwarancji pożyczek zewnętrznych i gwarancji pożyczkowych Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), pożyczek zewnętrznych Euratom i pożyczek udzielanych w ramach pomocy makrofinansowej UE (MFA) na rzecz państw trzecich. Schemat organizacyjny Funduszu, zawarty w dokumencie roboczym służb Komisji, określa funkcjonowanie Funduszu i wszystkie Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 2728/94 (Dz.U. L 293 z , s. 1). Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1149/1999 (Dz.U. L 139 z , s. 1); rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 2273/2004 (Dz.U. L 396 z , s. 28); rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 89/2007 (Dz.U. L 22 z , s. 1). Dz.U. L 145 z , s /0025 (CNS) z 16 stycznia 2007 r. PL 1 PL

5 związane z nim przepływy finansowe Monitorowanie ryzyka Fundusz pokrywa ryzyko związane z pożyczkami i gwarancjami pożyczkowymi na rzecz państw trzecich. Na koniec 2009 r. Fundusz zabezpieczał pożyczki gwarantowane na kwotę mld EUR, z czego mld EUR dotyczyło pozostających do uregulowania kwot pożyczek, zaś 122 mln EUR należnych odsetek. Od czasu wdrożenia obecnego zewnętrznego mandatu EBI 5, który obowiązuje od 2007 r., niespłacona, zabezpieczona kwota wzrastała średnio o 15 % rocznie do kwoty mld EUR. Wzrost niespłaconej kwoty zabezpieczanej przez Fundusz nie oznacza, że Fundusz ponosi wyższe ryzyko na 1 euro pokrycia. Monitoring ryzyka ponoszonego przez Fundusz ukazuje, że ryzyko kredytowe związane z nowymi transakcjami pozostanie na stabilnym poziomie dopóty, dopóki nowe transakcje pożyczkowe będą zawierane na projekty o takim samym profilu ryzyka, jaki występuje w przypadku obecnego portfela pożyczek (zob. wykresy w rozdziale 5 dokumentu roboczego służb Komisji). Taka sytuacja utrzymuje się od 2000 r. Z tego względu w poprzednim kompleksowym sprawozdaniu z 2006 r. stwierdzono, że stopa docelowa powinna zostać utrzymana na dotychczasowym poziomie 9 % Pożyczki zewnętrzne EBI wielkości i główne cechy charakterystyczne ryzyka związanego z gwarancjami udzielonymi EBI Około 97 % łącznej niespłaconej kwoty zabezpieczanej przez Fundusz dotyczy gwarancji pożyczek udzielonych na projekty realizowane przez EBI w państwach trzecich. Prognozy dotyczące wykonania obecnego mandatu wskazują na to, że w przyszłości gwarancje na rzecz EBI nadal będą pełnić dominującą rolę w ryzyku pokrywanym przez Fundusz. Jeśli odbiorca gwarantowanej pożyczki nie spłaca jej w wymaganym terminie, EBI zwraca się do Komisji o zapłacenie kwot należnych od dłużnika niewykonującego zobowiązań zgodnie z umową dotyczącą gwarancji zawartą przez Komisję i EBI. W przypadku, gdy poza gwarancją unijną EBI posiada drugiego gwaranta z sektora publicznego lub prywatnego, uruchamia tę gwarancję przed wezwaniem do zapłaty z tytułu gwarancji UE. Wykres 1: Udział transakcji EBI gwarantowanych przez Fundusz w 2009 r. (kwota główna i należne odsetki) MFA 3% Euratom 0% EIB 97% 5 Mandat odnosi się do gwarancji, jakiej budżet UE udziela EBI. Mandaty są zwykle przyznawane na okres obowiązywania ram finansowych (obecny okres to ) i podlegają dalszym podziałom według regionów i sektorów działalności. PL 2 PL

6 Gwarancja UE obejmuje wszelkie ryzyko kredytowe związane z transakcją pożyczki gwarantowanej w państwach trzecich. Wszystkie transakcje finansowe EBI zawarte z rządem państwa, lub z objętą gwarancją państwową jednostką sektora publicznego lub prywatnego, są ipso facto objęte gwarancją generalną. W przypadku innych rodzajów transakcji, zwłaszcza z sektorem prywatnym, gwarancja jest ograniczona do dobrze zdefiniowanego ryzyka politycznego Pomoc makrofinansowa objęta Funduszem W przypadku tego rodzaju transakcji objętych Funduszem Unia Europejska zaciąga pożyczki na rynkach finansowych i pożycza przychody z nich (na zasadzie operacji równoległych) państwom trzecim (pożyczki w ramach pomocy makrofinansowej). Każda pożyczka w ramach pomocy makrofinansowej musi zostać odrębnie zatwierdzona przez Radę. Harmonogramy spłat pożyczek są dostosowane do terminów spłat należnych kwot zaciągniętych przez UE Transakcje Euratom objęte Funduszem Pożyczki w ramach Euratomu mogą być wykorzystywane do finansowania projektów w państwach członkowskich (decyzja Rady 77/270/Euratom) lub w niektórych państwach trzecich (na Ukrainie, w Rosji i Armenii) (decyzja Rady 94/179/Euratom). W 1990 r. Rada ustaliła pułap zadłużenia na 4 mld EUR, z czego podjęto zobowiązania i wypłacono środki w wysokości około 3,4 mld EUR. W 2002 r. Komisja przedstawiła wniosek o podwyższenie pułapu zadłużenia z 4 do 6 mld EUR, co do którego nie osiągnięto jeszcze porozumienia w Radzie. Podobnie jak w przypadku pożyczek w ramach pomocy makrofinansowej, Euratom zaciąga pożyczki na rynkach finansowych i pożycza przychody z nich (na zasadzie operacji równoległych) przedsiębiorstwom działającym w sektorze energii jądrowej w określonych państwach trzecich. Harmonogramy spłat pożyczek są dostosowane do terminów spłat należnych kwot zaciągniętych przez Euratom. W 2009 r. udział transakcji Euratom jest minimalny (poniżej 1 %) w porównaniu z łączną niespłaconą kwotą kapitału i odsetek gwarantowanych przez Fundusz (patrz: tabela 1 powyżej) Finansowanie Funduszu zadowalające doświadczenia z nowym mechanizmem finansowania W nowym mechanizmie finansowania, wprowadzonym w 2007 r., zmieniono zasady finansowania Funduszu poprzez zaniechanie poprzednio stosowanej praktyki wpłat środków finansowych do Funduszu na podstawie prognoz dotyczących podpisywanych umów pożyczek niezależnie od faktycznego wydatkowania tych środków. Obecnie podstawą nowego mechanizmu finansowania są wypłaty netto. Zmiana ta spełniła swój główny cel, jakim jest poprawa funkcjonowania Funduszu poprzez zredukowanie liczby transferów dokonywanych rocznie pomiędzy budżetem Unii a Funduszem tylko do jednego i doprecyzowanie przepływów środków budżetowych pomiędzy Funduszem a budżetem. W rzeczywistości, jako że podstawą finansowania są obserwowane wypłaty netto gwarantowanych pożyczek, niezbędne środki budżetowe można we właściwym czasie uwzględnić w normalnej procedurze budżetowej. Zmiana ta położyła kres strukturalnemu nadmiernemu finansowaniu, jakie występowało przy dawnym mechanizmie finansowania, który był odpowiedni w okresie uruchamiania Funduszu. PL 3 PL

7 Jak ukazano w tabeli 2 dokumentu roboczego służb Komisji, w ciągu pierwszej połowy obecnych ram finansowych obejmujących okres dostępne środki budżetowe na finansowanie Funduszu w wysokości 200 mln EUR rocznie, przyznane na mocy decyzji władzy budżetowej, były wystarczające, a nawet przekraczały zapotrzebowanie. W zależności od stopnia wdrożenia mandatu EBI w zakresie pożyczek zewnętrznych szacunki dotyczące potrzeb w zakresie finansowania Funduszu na lata 2012 i 2013 wskazują jednak na to, że Fundusz może potrzebować około 598 mln EUR. Kwota ujęta w indykatywnym programowaniu finansowym na lata wynosi 400 mln EUR. Zostanie ona uzupełniona odsetkami od aktywów Funduszu (zob. sekcja 3.2). Przewiduje się, że w całym okresie łączne wykorzystane zasoby będą o wiele niższe niż pierwotnie przewidywano w ramach finansowych na lata (1,4 mld EUR). Na koniec okresu stosunek pomiędzy łącznymi transferami z budżetu do Funduszu a łącznym przydziałem środków budżetowych ma wynieść około 60% Pozostałe parametry nowego mechanizmu finansowania W celu ochrony budżetu UE przed szokami, w mechanizmie finansowania przewidziano mechanizm wyrównawczy, którego celem jest ograniczenie rocznej kwoty transferowanej do Funduszu w przypadkach poważnego niewykonania zobowiązań. Ponadto wprowadzono tzw. wartości progowe. Ich rolą jest informowanie władzy budżetowej na bieżąco o poważnych stratach odnotowywanych przez Fundusz (wartość progowa 80 %, tj. gdy wartość Funduszu spada poniżej 80 % kwoty docelowej) lub sprawienie, by Komisja przygotowała sprawozdanie na temat wyjątkowych środków, jakie mogą być wymagane w celu odtworzenia Funduszu (wartość progowa 70 %). Funkcjonowanie mechanizmu wyrównawczego można wyjaśnić w następujący sposób: jeżeli w wyniku co najmniej jednego przypadku niewykonania zobowiązań kwota, jaka ma być pokryta przez Fundusz, przekracza 100 mln EUR w danym roku (wywierając wpływ na budżet na początku roku n+2 po wystąpieniu przypadku niewykonania zobowiązań), kwota stanowiąca nadwyżkę powyżej 100 mln EUR zostanie wpłacona z powrotem do Funduszu w kolejnych latach w rocznych transzach wynoszących maksymalnie 100 mln EUR. Wysokość rocznej transzy stanowi niższą z następujących kwot: 100 mln EUR lub kwota pozostająca do zapłaty (art. 6 rozporządzenia nr 480/2009). Mechanizm wyrównawczy nie został uruchomiony od czasu wdrożenia nowego mechanizmu finansowania, ponieważ w tym okresie nie było wezwań do uiszczenia płatności z Funduszu. 3. ZARZĄDZANIE AKTYWAMI FUNDUSZU W TRUDNYM OTOCZENIU RYNKOWYM ROZWÓJ I WYNIKI FUNDUSZU W OKRESIE Fundusz w kontekście kryzysu Przez cały okres bezwzględna rentowność portfela Funduszu utrzymywała się na dodatnim poziomie, a portfel nie poniósł żadnych strat kapitałowych w wyniku kryzysu finansowego. Audytorzy zewnętrzni i wewnętrzni, jak również Trybunał Obrachunkowy, nie zgłosili żadnych zastrzeżeń co do zarządzania aktywami Funduszu przez EBI pod nadzorem służb Komisji. EBI bardzo skutecznie zarządzał aktywami funduszu pod nadzorem Komisji w trudnym otoczeniu rynkowym. W ciągu całego okresu bezwzględna rentowność Funduszu wyniosła średnio +4,6928 % w stosunku rocznym. Niemniej jednak w obliczu najpoważniejszego w ostatnich PL 4 PL

8 czasach kryzysu na globalnych rynkach finansowych wyniki Funduszu były gorsze od wskaźnika odniesienia średnio o -15,27 punktów bazowych w stosunku rocznym. Według stanu na dzień 31 grudnia 2009 r. wartość rynkowa łącznych zarządzanych środków znajdujących się w portfelu Funduszu Gwarancyjnego wyniosła 1 240,5 mln EUR (włącznie ze środkami pieniężnymi), przy zmodyfikowanym czasie trwania wynoszącym 3,01 lat Rozwój portfela Funduszu Jak widać na wykresie 2 w dokumencie roboczym służb Komisji, w 2007 r. wielkość Funduszu zmniejszyła się po wdrożeniu nowego mechanizmu finansowania, zaś w 2008 r. wzrosła, by następnie w 2009 r. osiągnąć 1 240,5 mln EUR. Spadek z 2007 r. można wytłumaczyć spowolnieniem tempa wypłat pożyczek na początku obecnego zewnętrznego mandatu EBI, co spowodowało nadwyżkę w wysokości 125,75 mln EUR przekazaną z Funduszu do budżetu. Od 2007 r. aktywa Funduszu wzrastały średnio o 2,5 % rocznie. Wartość aktywów Funduszu powinna nadal rosnąć, by w 2013 r. osiągnąć około 2,2 mld EUR. To przewidywane przyspieszenie tempa wzrostu wartości aktywów Funduszu można wytłumaczyć potencjalnym przyspieszeniem tempa wypłat w ramach zewnętrznego mandatu w zakresie pożyczek zewnętrznych w 2010 r. i potencjalnym wzrostem transakcji w ramach pomocy makrofinansowej (zob. sekcje 6 i 7 dokumentu roboczego służb Komisji). Poza finansowaniem w ramach swojej linii budżetowej innym głównym źródłem dochodu są odsetki uzyskane od aktywów Funduszu. Od 2007 r. ich wartość spadła ze względu na ogólny spadek stóp procentowych na rynku do rekordowo niskich poziomów. Odsetki uzyskane w okresie wyniosły 146 mln EUR (zob. tabela 1 dokumentu roboczego służb Komisji, wpłaty i wypłaty od czasu utworzenia Funduszu). Na koniec 2009 r. łączne aktywa Funduszu wynosiły 1 240,5 mln EUR (wartość rynkowa). 84,3 % z tej kwoty zainwestowano w obligacje, 15,6 % w depozyty, zaś 0,1 % zatrzymano na rachunkach bieżących. 4. OCENA KWOTY DOCELOWEJ W 2006 r., gdy zmieniono podstawę prawną Funduszu, mając na względzie wdrożenie nowego mechanizmu finansowania w 2007 r. 6, Komisja wyraziła zgodę na przedstawienie w niniejszym kompleksowym sprawozdaniu analizy funkcjonowania nowego mechanizmu. Ponadto uzgodniono, że zostanie dokonany przegląd stosowności głównych parametrów Funduszu, zwłaszcza kwoty docelowej, która wynosi 9 % (stosunek rozmiaru Funduszu do łącznego pokrytego ryzyka) Analiza profilu ryzyka kredytowego Od ostatniego kompleksowego sprawozdania w 2006 r. profil ryzyka kredytowego Funduszu nie zmienił się (zob. pkt powyżej i wykresy w sekcji 5 dokumentu roboczego służb Komisji; profil ryzyka pożyczek objętych Funduszem w latach 2006 i 2009). W ciągu tego samego okresu Fundusz nie został wezwany do pokrycia strat z tytułu niewykonania zobowiązań. Analiza profilu ryzyka kredytowego pożyczek objętych Funduszem sugeruje, że nie należy zmieniać kwoty docelowej. Istnieje ryzyko niewykonania przez beneficjenta pożyczki swoich zobowiązań, czego odzwierciedleniem jest utrzymanie kwoty docelowej na poziomie 9 %. Można zauważyć, że w 2009 r. około 14 % portfela gwarantowanych pożyczek posiada rating kredytowy poniżej poziomu B (według klasyfikacji Moody s lub 6 [zob. przypis 2]. PL 5 PL

9 równoważnej). Oznacza to, że zgodnie z historycznymi skumulowanymi wskaźnikami niewykonania zobowiązań w przypadku różnych ratingów kredytowych dłużnika typu państwo, publikowanych dla różnych perspektyw czasowych przez wiodące agencje ratingowe, nie należy lekceważyć możliwości wystąpienia przypadku niewykonania zobowiązań w ciągu 1 roku. Względną stabilność profilu ryzyka dłużnika typu państwo należy zawdzięczać geograficznemu rozmieszczeniu transakcji pożyczkowych objętych Funduszem, które w okresie utrzymywało się na stosunkowo stałym poziomie. Stabilność tę można tłumaczyć rozkładem mandatu EBI, gdyż istnieje podobieństwo pomiędzy poprzednim a obecnym mandatem, jeśli chodzi o podział transakcji pożyczkowych. Około 81 % tych transakcji koncentruje się na krajach śródziemnomorskich, potencjalnych krajach kandydujących i krajach kandydujących (zob. wykres 3 w dokumencie roboczym służb Komisji: geograficzne rozmieszczenie transakcji pożyczkowych objętych Funduszem w 2009 r.). Fundusz pokrywa ryzyko kredytowe niewykonania zobowiązań w 42 krajach. Na 10 krajów o najwyższym ryzyku przypada około 81 % łącznej ekspozycji. W 2009 r. na jeden kraju o najwyższej ekspozycji przypada 27 % łącznego ryzyka. Od 1994 r. Fundusz został wezwany do dokonania płatności na łączną kwotę około 478 mln EUR, a wskaźnik odzyskanych płatności wyniósł 100 % (zob. tabela 1 dokumentu roboczego służb Komisji). Ostatnie przypadki wykorzystania gwarancji, na łączną kwotę około 10 mln USD, miały miejsce w latach 2003 i 2004 i dotyczyły Republiki Argentyny. Kwoty te zostały w pełni odzyskane w latach 2004 i 2008 wraz z odsetkami karnymi Kwota docelowa Na podstawie dotychczasowych obserwacji i analizy profilu ryzyka kredytowego bieżących transakcji pożyczkowych objętych Funduszem można stwierdzić, że główny parametr Funduszu (kwota docelowa w wysokości 9 %) został ustalony na poziomie wystarczającym, by uwzględnić ryzyko ponoszone przez Fundusz oraz potencjalną ewolucję ryzyka kredytowego na skutek wpływu kryzysu finansowego. 5. OCENA FUNDUSZU PRZEZ KONSULTANTA ZEWNĘTRZNEGO Ocenę Funduszu przeprowadziły firmy GHK Consulting i Volterra Consulting w okresie od września 2009 r. do lutego 2010 r. Celem oceny była ewaluacja celowości, skuteczności i efektywności Funduszu, ze szczególnym uwzględnieniem stosowności obecnych poziomów głównych parametrów Funduszu, zwłaszcza kwoty docelowej. W celu odniesienia się do pytań ewaluacyjnych w analizie połączono szereg technik jakościowych i ilościowych, takich jak badanie i analiza źródeł wtórnych (desk research), wywiady, jak również ilościowe modelowanie ryzyka (symulacje typu Monte Carlo) Główne ustalenia: Fundusz jest skutecznym i efektywnym mechanizmem pokrywania ryzyka związanego z zewnętrznymi działaniami UE w zakresie pożyczek; PL 6 PL

10 koszty operacyjne Funduszu są skromne w stosunku do ochrony budżetu i stabilności, jaką oferuje Fundusz; obecnie stosowane metody zarządzania Funduszem sprawdzają się w praktyce i są dostosowane do celu; poziom docelowej kwoty finansowania, który wynosi 9 %, jest odpowiedni i stanowi komfortowy bufor w przypadku strat. Nawet jeśli wystąpi sytuacja przyspieszenia tempa wzrostu wypłat 7 (scenariusz niewykonania zobowiązań, jakiego dotąd nie zaobserwowano w ramach transakcji pożyczkowych UE), ocena ilościowa wskazuje na to, że jedna roczna strata na dwadzieścia lat może być pokryta; mechanizm finansowania uwzględnia w wystarczającym stopniu profil ryzyka Funduszu. Zważywszy na nieprawdopodobieństwo naruszenia przez Fundusz wartości progowej wynoszącej 80 procent, względnie 70 procent, obecny mechanizm pozwala na podjęcie ryzyka związanego z niespłaceniem pożyczki. Jeśli chodzi o adekwatność przewidzianych dla Funduszu zasobów budżetowych, wnioski z ewaluacji są następujące: wpłaty do Funduszu z tytułu strat są ograniczone mechanizmem wyrównawczym do 100 mln EUR. Wyniki modelowania sugerują, że mechanizm wyrównawczy oraz limit rzędu 100 mln EUR są odpowiednie; przewiduje się, że wpłaty do Funduszu wynikające z dodatkowych wypłat wzrosną powyżej aktualnego rocznego przydziału środków budżetowych, który wynosi 200 mln EUR Zalecenia: Fundusz powinien nadal obejmować transakcje pożyczkowe UE dotyczące państw trzecich; kwotę docelową Funduszu należy utrzymać na poziomie 9 procent, choć powinna ona podlegać regularnym przeglądom; w kolejnych ramach finansowych przewidziane dla Funduszu zasoby budżetowe powinny lepiej odzwierciedlać przewidywany profil potrzeb w zakresie finansowania. W związku z powyższym, zgodnie z zasadą ostrożności zaleca się zwiększenie rocznego przydziału środków budżetowych do mln EUR; należy przeprowadzić dalsze analizy w celu ustalenia, czy Komisja mogłaby osiągnąć tę samą jakość usług w zakresie zarządzania portfelem (w porównaniu z EBI) przy niższych kosztach (w odniesieniu do opłat za zarządzanie na rzecz EBI). 7 Zazwyczaj Fundusz służy wyłącznie do wyrównywania kwoty brakującej płatności (odsetek i/lub kwoty głównej) w danym terminie wymagalności. Oznacza to, że cała kwota przyszłych wymagalnych płatności dotyczy Funduszu wyłącznie w miarę wymagalności tych płatności. Teoretycznie w przypadku braku płatności wierzyciel może żądać dokonania wszystkich przyszłych płatności, jeżeli oczekiwanie spłaty tych kwot jest bezpodstawne. W celu zasymulowania skrajnych warunków funkcjonowania Funduszu w ramach analizy ilościowej dokonano również symulacji scenariusza, w którym brak płatności powoduje przyspieszenie wszystkich płatności wymagalnych w przyszłości. PL 7 PL

11 5.3. Szczegółowa ocena ilościowa kwoty docelowej Zewnętrzna ewaluacja Funduszu skoncentrowana, między innymi, na analizie ilościowej profilu ryzyka Funduszu i odpowiadającym mu poziomie aktywów Funduszu potwierdza wniosek służb Komisji, że poziom kwoty docelowej (9 %) pozwala Funduszowi na realizację jego głównego celu, jakim jest zapewnienie zabezpieczenia przed utratą płynności w przypadku niewykonania zobowiązań przez pożyczkobiorców UE i bieżącej stabilności budżetowej. Analiza potwierdza, że obecny poziom 9 % jest odpowiedni w stosunku do aktualnego ryzyka kredytowego związanego z transakcjami dotyczącymi pożyczek i gwarancji pożyczkowych objętych Funduszem. Analiza wrażliwości przeprowadzona przez konsultantów zewnętrznych wskazuje na to, że podejście polegające na utrzymaniu kwoty docelowej na obecnym poziomie (9 %) jest podejściem ostrożnościowym do profilu ryzyka związanego z portfelem, który już teraz uwzględnia pewien nieunikniony stopień niepewności, jeśli chodzi o prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązań. Obniżenie kwoty docelowej z obecnego poziomu 9 %, które pozwoliłoby na zmniejszenie przydziału zasobów budżetowych na finansowanie Funduszu, nie byłoby rozsądne. Jest tak w szczególności, jeśli uwzględnić profil ryzyka związanego z obecnym portfelem pożyczek objętych Funduszem, a także w świetle pogorszenia się sytuacji gospodarczej w wielu krajach w następstwie kryzysu finansowego Wpływ kryzysu finansowego wzrost wielkości pożyczek udzielanych w ramach pomocy makrofinansowej Intensywność międzynarodowego kryzysu finansowego doprowadziła niektóre kraje ubiegające się o członkostwo w UE i kraje sąsiadujące do wystąpienia do Komisji z formalnym lub nieformalnym wnioskiem o pożyczkę w ramach pomocy makrofinansowej. Kwota ewentualnych transakcji pożyczek zrealizowanych na rzecz tych krajów w ramach pomocy makrofinansowej w latach 2010 i 2011 (brak prognozy sięgającej poza 2011 r.) wyniosłaby około 1,5 mld EUR, co jeśli chodzi o wpływ na finansowanie Funduszu oznacza dodatkową kwotę 135 mln EUR, która zasiliłaby Fundusz najwcześniej w 2012 r., w zależności od tempa wypłat z tytułu pożyczek Potencjalny wpływ wzrostu tempa wypłat dokonywanych przez EBI W okresie tempo wypłat z EBI z tytułu umów pożyczek podpisanych w ramach obecnego mandatu było powolne. W związku z tym roczne transfery z budżetu do Funduszu kształtowały się znacznie poniżej dostępnych środków budżetowych. Ewentualny wzrost tempa wypłat z EBI wraz ze zwiększeniem wielkości operacji w ramach pomocy makrofinansowej o około 1,5 mld EUR oznaczałby, że budżet będący do dyspozycji Funduszu najprawdopodobniej nie będzie wystarczający bez podwyższenia linii budżetowej na finansowanie Funduszu w okresie Zwiększyłoby to presję na linię budżetową służącą finansowaniu Funduszu do końca ram finansowych w 2013 r Zalecenia dotyczące kolejnych ram finansowych po roku 2013 Trudno jest oszacować środki budżetowe Funduszu po roku Ich wielkość będzie zależeć głównie od przyszłej reformy struktury finansowej UE (na podstawie sprawozdania Camdessusa 8 ), a konkretniej od nowego zewnętrznego mandatu EBI w nowych ramach 8 Sprawozdanie Camdessusa zostało przygotowane przez grupę osób będących autorytetami w ramach śródokresowego przeglądu zewnętrznego mandatu EBI w lutym PL 8 PL

12 finansowych. Gdy dokonywano oceny Funduszu, symulacje przeprowadzono, biorąc za podstawę odnowienie mandatu w kolejnych ramach finansowych. Wyniki symulacji potwierdzają, że profil wypłat z EBI ponownie wywarłby silny wpływ na potrzeby Funduszu w zakresie finansowania (zob. sekcja 9 dokumentu roboczego służb Komisji). Biorąc pod uwagę obecną sytuację, nie zaleca się przyjęcia jednolitego budżetu rocznego na finansowanie Funduszu. Ten aspekt wymaga rozpatrzenia przy określaniu kolejnych ram finansowych na okres po 2013 r Przegląd rozwiązań instytucjonalnych w zakresie zarządzania aktywami Funduszu, poruszonych w kompleksowym sprawozdaniu za rok 2006 W 2003 r. komisja budżetowa Parlamentu Europejskiego poruszyła kwestię, czy portfelem Funduszu powinna zarządzać Komisja, czy też EBI. Jedynym powodem przemawiającym za wprowadzeniem takiej zmiany byłaby ewentualna korzyść w postaci redukcji kosztów, gdyby aktywami bezpośrednio zarządzała Komisja. Jakość zarządzania aktywami przez EBI nie daje żadnych podstaw do krytyki, która uzasadniałaby taką zmianę. Tylko analiza porównawcza kosztów zarządzania przez EBI i przez Komisję mogłaby dostarczyć niezbędnych konkretnych danych uzasadniających propozycję zmiany. W chwili obecnej nie istnieją tego typu szczegółowe, wiarygodne dane na temat możliwości redukcji kosztów Komisji w przypadku, gdyby to ona bezpośrednio zarządzała aktywami Funduszu, w porównaniu z zarządzaniem przez EBI. Komisja zadecyduje w późniejszym terminie, czy należy przeprowadzić tego typu analizę. Do czasu podjęcia decyzji nie zostanie złożony wniosek o zmianę ustaleń z EBI. PL 9 PL

13 6. WNIOSEK Nowy mechanizm finansowania przyniósł obiecane usprawnienie procedury budżetowej. Podstawą finansowania Funduszu są obecnie wypłaty netto. Dzięki temu proces alokacji środków budżetowych dla Funduszu uległ poprawie. Jak wykazuje dogłębna ilościowa analiza ryzyka pokrywanego przez Fundusz i kwoty docelowej Funduszu w wysokości 9 %, kwota ta oraz inne główne parametry Funduszu są odpowiednie. Komisja nie widzi zatem potrzeby ich zmiany. Parametry te należy jednak poddawać regularnym przeglądom w celu sprawdzenia, czy nadal uwzględniają one w wystarczającym stopniu profil ryzyka ponoszonego przez Fundusz. Tego typu przegląd zostanie zaprezentowany w kontekście kolejnego kompleksowego sprawozdania dotyczącego funkcjonowania Funduszu, jakie ma być złożone w 2013 r. W obecnych ramach finansowych łączne zasoby budżetowe przewidziane dla Funduszu są odpowiednie, jednak profil potrzeb w zakresie finansowania Funduszu wymaga udoskonaleń, które należy uwzględnić w planowaniu ram finansowych na okres po 2013 r. PL 10 PL