Rada Unii Europejskiej Bruksela, 25 września 2017 r. (OR. en) Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej

Transkrypt

1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 25 września 2017 r. (OR. en) 12523/17 ECOFIN 747 RELEX 788 FIN 570 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 14 września 2017 r. Do: Nr dok. Kom.: Dotyczy: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej COM(2017) 488 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY DOTYCZĄCE FUNDUSZU GWARANCYJNEGO DLA DZIAŁAŃ ZEWNĘTRZNYCH ORAZ ZARZĄDZANIA NIM W W 2016 R. Delegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2017) 488 final. Zał.: COM(2017) 488 final 12523/17 mg DGG 1A PL

2 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2017) 488 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY DOTYCZĄCE FUNDUSZU GWARANCYJNEGO DLA DZIAŁAŃ ZEWNĘTRZNYCH ORAZ ZARZĄDZANIA NIM W W 2016 R. {SWD(2017) 296 final} PL PL

3 Spis treści 1. Wprowadzenie Sytuacja finansowa oraz znaczące transakcje funduszu Sytuacja finansowa funduszu na dzień 31 grudnia 2016 r Znaczące transakcje funduszu w 2016 r Znacząca transakcja po dniu sprawozdawczym Nieskonsolidowane sprawozdanie finansowe funduszu Sytuacja finansowa na dzień 31 grudnia 2016 r. - przed konsolidacją Nieskonsolidowane sprawozdanie z finansowych wyników działalności Zarządzanie zasobami finansowymi funduszu Polityka inwestycyjna Wyniki funduszu i sytuacja rynkowa Wezwania do zapłaty z funduszu gwarancyjnego Wynagrodzenie EBI

4 1. WPROWADZENIE Rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 480/2009 z dnia 25 maja 2009 r. (wersja ujednolicona) ( rozporządzenie ) 1 ustanowiono Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych ( fundusz ) w celu spłaty wierzycieli Unii w przypadku niewykonania zobowiązań przez beneficjentów pożyczek przyznanych lub gwarantowanych przez Unię Europejską. Zgodnie z art. 7 tego rozporządzenia Komisja powierzyła zarządzanie finansami funduszu Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu (EBI) na mocy porozumienia pomiędzy Wspólnotą a EBI z dnia 25 listopada 1994 r., zmienionego następnie w dniach 23 września 1996 r., 8 maja 2002 r., 25 lutego 2008 r. i 9 listopada 2010 r. ( porozumienie ). Art. 8 rozporządzenia wymaga, aby Komisja przesyłała Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz Trybunałowi Obrachunkowemu sprawozdanie dotyczące sytuacji funduszu i zarządzania nim za każdy rok budżetowy do dnia 31 maja następnego roku budżetowego. Odpowiednie informacje przedstawiono w niniejszym sprawozdaniu oraz dokumencie roboczym służb Komisji. Zgodnie z porozumieniem ich podstawę stanowią dane przekazane przez EBI. 1 Dz.U. L 145 z , s. 10; rozporządzenie to ujednoliciło i uchyliło rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 2728/94 z dnia 31 października 1994 r. ustanawiające Fundusz Gwarancyjny dla działań zewnętrznych. 3

5 2. SYTUACJA FINANSOWA ORAZ ZNACZĄCE TRANSAKCJE FUNDUSZU 2.1. Sytuacja finansowa funduszu na dzień 31 grudnia 2016 r. Na dzień 31 grudnia 2016 r. wartość funduszu wynosiła ,14 EUR (na dzień 31 grudnia 2015 r ,14 EUR) (zob. załącznik do dokumentu roboczego służb Komisji: sprawozdanie finansowe funduszu przedstawione przez EBI). W 2016 r. całkowita wartość bilansowa funduszu wzrosła o ok. 162,9 mln EUR. Wynika to głównie z następujących czynników: zwiększenia: wkład z budżetu UE (kwota wpłaty) w wysokości 240,5 mln EUR w celu dostosowania wysokości środków funduszu do kwoty docelowej ustalonej na poziomie 9 %; wynik z operacji finansowych, który wyniósł 29,8 mln EUR; zwiększenie o 3,4 mln EUR wyceny portfela w związku z dostosowaniem do wartości rynkowej jego wartości; zmniejszenia: interwencje funduszu celem pokrycia zaległych płatności w łącznej kwocie 110,8 mln EUR Znaczące transakcje funduszu w 2016 r. Od listopada 2011 r. EBI odnotowuje zaległości w spłacie pożyczek udzielonych Syrii. W związku z powyższym i zgodnie z umową gwarancyjną między UE a EBI Bank wystosował do dnia 31 grudnia 2016 r. 38 wezwań do zapłaty z Funduszu Gwarancyjnego UE na łączną kwotę 309,07 mln EUR (zob. pkt 5). W dniu 29 września 2016 r. Komisja wypłaciła 4,7 mln EUR na rzecz EBI w związku z wezwaniem z tytułu niespłaconej pożyczki udzielonej Enfidha Airport (Tunezja). W lutym 2016 r. z budżetu do funduszu przekazano kwotę 257,1 mln EUR odpowiadającą finansowaniu za 2016 r. W lutym 2016 r. wkład z budżetu UE na rzecz funduszu obliczono zgodnie z art. 3 i 5 rozporządzenia. W art. 3 rozporządzenia kwotę docelową funduszu ustalono na 9 % łącznych wymagalnych zobowiązań kapitałowych wynikających z każdej operacji, powiększonych o niespłacone należne odsetki. 4

6 Art. 5 rozporządzenia stanowi, że kwotę, która ma zostać przekazana z budżetu do funduszu w roku n+1, oblicza się na podstawie istniejącej na koniec roku n-1 różnicy między kwotą docelową a wartością aktywów netto funduszu, obliczoną na początku roku n. W celu dostosowania wysokości środków funduszu do kwoty docelowej na poziomie 9 % łącznych wymagalnych zobowiązań kapitałowych, na podstawie gwarantowanych operacji pozostających do spłaty na dzień 31 grudnia 2015 r. obliczono kwotę 240,5 mln EUR, którą zapisano w budżecie na 2017 r. jako środki na finansowanie funduszu. Kwota ta została zatwierdzona przez Radę i Parlament Europejski i ujęta jako składnik aktywów (należność) funduszu w bilansie z dnia 31 grudnia 2016 r Znacząca transakcja po dniu sprawozdawczym W lutym 2017 r. z budżetu UE przekazano do funduszu ww. kwotę finansowania w wysokości 240,5 mln EUR. 3. NIESKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE FUNDUSZU Nieskonsolidowane sprawozdanie finansowe funduszu sporządza się w celu uwzględnienia operacji księgowych, które nie zostały uwzględnione w sprawozdaniu finansowym funduszu przygotowanym przez EBI (zob. dokument roboczy służb Komisji). Jest ono częścią skonsolidowanego sprawozdania finansowego UE Sytuacja finansowa na dzień 31 grudnia 2016 r. - przed konsolidacją Bilans Aktywa 31 grudnia 2016 r. 31 grudnia 2015 r. AKTYWA TRWAŁE Aktywa finansowe AKTYWA OBROTOWE Aktywa finansowe Należności Środki pieniężne i ich ekwiwalenty AKTYWA RAZEM

7 Bilans Pasywa 31 grudnia 2016 r. 31 grudnia 2015 r. ŚRODKI PODMIOTU WNOSZĄCEGO WKŁAD Wkład Komisji Europejskiej Kapitał rezerwowy według wartości godziwej Zyski zatrzymane ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE Rezerwy finansowe ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE Rezerwy finansowe Zobowiązania ŚRODKI I ZOBOWIĄZANIA PODMIOTU WNOSZĄCEGO WKŁAD, RAZEM Różnicę w wysokości 235,8 mln EUR pomiędzy całkowitą wartością funduszu wskazaną w nieskonsolidowanym bilansie ( EUR), a wartością funduszu wskazaną w sprawozdaniu finansowym sporządzonym przez EBI ( EUR) można wyjaśnić przede wszystkim w oparciu o następujące elementy: Nieskonsolidowane sprawozdanie finansowe zawiera wszystkie kwoty będące przedmiotem subrogacji UE w następstwie wypłat z gwarancji dokonywanych na żądanie EBI w związku z niespłaconymi transzami pożyczek (zaległe płatności wraz z należnymi odsetkami od opóźnionych płatności). Ze względu na sytuację polityczną w Syrii i na podstawie decyzji księgowego Komisji Europejskiej w sprawozdaniu finansowym za 2016 r. dokonano jednak pełnego odpisu aktualizacyjnego tych kwot z tytułu utraty wartości. Aktywa obrotowe (należności) w nieskonsolidowanym sprawozdaniu finansowym obejmują również roszczenie z EBI w wysokości 4,7 mln EUR z tytułu uruchomienia gwarancji w związku z niespłaconą pożyczką 6

8 udzieloną Enfidha Airport (Tunezja), co jest obecnie przedmiotem rozmów z EBI. W nieskonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za 2016 r. ujęto rezerwy finansowe w wysokości 309,1 mln EUR na poczet przyszłych transzy pozostających do spłaty pożyczek udzielonych Syrii. Zobowiązania krótkoterminowe (zobowiązania) w nieskonsolidowanym sprawozdaniu finansowym obejmują naliczone opłaty windykacyjne w wysokości 2,1 mln EUR należne EBI. W sprawozdaniu finansowym sporządzonym przez EBI płatności funduszu gwarancyjnego na rzecz Banku z tytułu wezwań do zapłaty (oraz, w stosownych przypadkach, kwoty odzyskane i odsetki od zadłużenia przeterminowanego) ujęto jako zmniejszenie (zwiększenie) aktywów netto (wkład UE). W nieskonsolidowanym sprawozdaniu finansowym kwoty zapłacone na wezwanie EBI nie są odejmowane od aktywów netto, ponieważ stają się przedmiotem subrogacji. Odnośne kwoty są ujmowane bądź jako dochody (narosłe odsetki od zadłużenia przeterminowanego i kary, zyski z tytułu różnic kursowych), bądź jako wydatki (naliczone opłaty windykacyjne należne EBI, utrata wartości aktywów, straty z tytułu różnic kursowych). Prowadzi to do trwałej różnicy między wartością składników aktywów netto (wkład UE i zyski zatrzymane) ujętych w sprawozdaniu finansowym sporządzonym przez EBI i w nieskonsolidowanym sprawozdaniu finansowym sporządzonym przez KE Nieskonsolidowane sprawozdanie z finansowych wyników działalności Podobnie jak w przypadku bilansu, nieskonsolidowane sprawozdanie z finansowych wyników działalności sporządza się celem jego uwzględnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym UE Przychody z działalności operacyjnej Koszty z działalności operacyjnej ( ) ( ) WYNIK DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ ( ) ( ) Przychody finansowe Koszty finansowe ( ) ( ) WYNIK FINANSOWY ( ) ( ) WYNIK ZA ROK ( ) ( ) 7

9 Koszty z tytułu działalności operacyjnej obejmują głównie niezrealizowaną stratę z tytułu niedawno ujętych w sprawozdaniu rezerw finansowych na poczet przyszłych transzy pożyczek udzielonych Syrii (309,1 mln EUR), prowizję za zarządzanie funduszem przez EBI (0,9 mln EUR), naliczone opłaty windykacyjne EBI (0,5 mln EUR), jak również opłaty za usługi powiernictwa i audytowe (0,2 mln EUR). Przychody finansowe obejmują głównie dochód z odsetek uzyskanych z portfela inwestycyjnego (14,4 mln EUR), zrealizowane zyski ze sprzedaży aktywów finansowych (16,8 mln EUR) oraz należne odsetki od zadłużenia przeterminowanego w odniesieniu do kwot będących przedmiotem subrogacji (8,7 mln EUR). Koszty finansowe obejmują głównie straty z tytułu trwałej utraty wartości pożyczek udzielonych Syrii, będących przedmiotem subrogacji UE w 2016 r. (zob. pkt 5). 4. ZARZĄDZANIE ZASOBAMI FINANSOWYMI FUNDUSZU 4.1. Polityka inwestycyjna Aktywa płynne funduszu są inwestowane zgodnie z zasadami zarządzania określonymi w załączniku do porozumienia, ze zmianami 2. Zgodnie z tymi zasadami 20 % aktywów funduszu musi być inwestowane w instrumenty krótkoterminowe (o terminie zapadalności wynoszącym maksymalnie jeden rok). Instrumenty krótkoterminowe obejmują papiery wartościowe o zmiennym oprocentowaniu, niezależnie od ich terminu zapadalności, oraz papiery wartościowe o stałym oprocentowaniu i nieprzekraczającym jednego roku okresie pozostającym do terminu zapadalności, niezależnie od ich początkowego terminu zapadalności. W celu zapewnienia równowagi pomiędzy różnymi instrumentami zapewniającymi wymaganą płynność, co najmniej 100 mln EUR jest inwestowane w instrumenty rynku pieniężnego, w szczególności w depozyty bankowe. Do 80 % aktywów funduszu może zostać zainwestowane w portfel obligacji o okresie pozostającym do terminu zapadalności wynoszącym maksymalnie dziesięć lat i sześć miesięcy od daty płatności. Średni termin zapadalności wszystkich inwestycji dokonywanych z aktywów funduszu nie może przekraczać pięciu lat. Inwestycje w obligacje powinny spełniać określone kryteria, w tym kryteria dotyczące płynności, jakości kredytowej, kwalifikowalności kontrahentów oraz limitów koncentracji. Aby zapewnić dywersyfikację ryzyka, łączna kwota inwestowana w obligacje jednego emitenta nie może przekraczać 10 % łącznej nominalnej wartości portfela Wyniki funduszu i sytuacja rynkowa Panujące w 2016 r. warunki makroekonomiczne i bardzo akomodacyjna polityka pieniężna doprowadziły do spadku stóp oprocentowania, często do ujemnego poziomu. 2 Zmienionym porozumieniem dodatkowym nr 1 z dnia 23 września 1996 r., porozumieniem dodatkowym nr 2 z dnia 8 maja 2002 r., porozumieniem dodatkowym nr 3 z dnia 25 lutego 2008 r. i porozumieniem dodatkowym nr 4 z dnia 9 listopada 2010 r. 8

10 W pierwszej połowie 2016 r. europejski rynek instrumentów o stałym dochodzie cechowała podwyższona zmienność a o nastrojach rynkowych decydowały spowolnienie gospodarcze w Chinach, pewne słabe punkty postrzegane w ożywieniu koniunktury w Stanach Zjednoczonych i spadki cen surowców, budzące obawy recesyjne, jak również zmiana sposobu prowadzenia przez EBC rozszerzonego programu zakupu aktywów. Trend spadkowy rentowności obligacji skarbowych utrzymywał się do września, w związku z niskim wzrostem nominalnym i akomodacyjną polityką pieniężną. Reakcje rynków na brytyjskie referendum w sprawie członkostwa w UE, które odbyło się 23 czerwca 2016 r., i na wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w listopadzie 2016 r. miały także duży wpływ na sytuację rynkową w 2016 r. W trzecim kwartale rynki obligacji były spokojniejsze; najważniejszym wydarzeniem w tym okresie była zmiana polityki pieniężnej Banku Japonii we wrześniu (sygnalizująca pułapy rentowności obligacji emitowanych przez japoński rząd), która zwiększyła oczekiwania dotyczące wsparcia światowej gospodarki ze strony polityk fiskalnych. W ostatnim kwartale 2016 r. nastąpiło odwrócenie trendu na rynku obligacji ze względu na podwyższone ryzyko polityczne. Odnotowano gwałtowny wzrost zmienności i ogólny wzrost referencyjnych stóp procentowych w przedziale od średniego do długiego okresu. Oprocentowanie średnio- i długoterminowych obligacji, a w szczególności oprocentowanie referencyjnych 10-letnich obligacji skarbowych Niemiec, powróciło do dodatnich wartości. Krótkoterminowe stopy procentowe pozostały natomiast mocno ujemne. Oprócz niepewności uczestników rynku co do polityki pieniężnej dużych banków centralnych, głównym czynnikiem, który decydował o sytuacji na rynkach finansowych, była przyszła polityka nowego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Wynik wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych doprowadził do znacznych ruchów cen wielu grup aktywów. Rynki śledziły uważnie plany prezydenta Trumpa odnośnie do polityki gospodarczej w dziedzinie bodźców fiskalnych, reformy podatkowej i deregulacji. W okresie od wyboru nowego prezydenta do końca roku rynek wyceniał oczekiwania dotyczące wyższego wzrostu i wyższej inflacji, nie zwracając większej uwagi na potencjalne ryzyko związane z niektórymi tematami kampanii wyborczej dotyczącymi kursu polityki zagranicznej i handlowej. W rezultacie na rynkach rozwiniętych zaczęto na dużą skalę inwestować w akcje, odchodząc od obligacji. Wyniki portfela funduszu były monitorowane na podstawie wartości rynkowej. W 2016 r. roczna stopa zwrotu z portfela według wartości rynkowej wyniosła 1,5563 %. Oznacza to, że wyniki funduszu były lepsze od wskaźnika odniesienia o +36,35 punktu bazowego. Wskaźnikiem odniesienia na potrzeby pomiaru wyników funduszu jest zbiorczy wskaźnik, na który składają się głównie indeksy iboxx 3 (w 3 Indeksy iboxx to wykorzystywane przez specjalistów wskaźniki odniesienia dla rynku obligacji. Obejmują one emisje płynnych obligacji klasy inwestycyjnej. Umożliwiają inwestorom analizę i wybór wskaźników odpowiadających ich profilowi inwestycyjnemu. Wykorzystuje się je do badania instrumentów o stałym dochodzie, alokacji aktywów i oceny wyników. 9

11 szczególności indeksy EUR Eurozone Sovereign i EUR Collateralized Covered) oraz Euribid 4 w przypadku ekspozycji krótkoterminowych. Dodatni wynik funduszu w 2016 r. wynika głównie ze spadku krótkiego końca krzywych rentowności (więcej informacji na temat zdarzeń, które miały miejsce w ciągu tego roku, można znaleźć w sekcji Wyniki dokumentu roboczego służb Komisji). 5. WEZWANIA DO ZAPŁATY Z FUNDUSZU GWARANCYJNEGO W związku z pogarszającą się sytuacją w Syrii Rada do Spraw Zagranicznych, Parlament Europejski i Rada podjęły w 2011 r. decyzje zakazujące EBI dokonywania jakichkolwiek wypłat w związku z istniejącymi umowami pożyczek, a także zawieszające umowy dotyczące pomocy technicznej EBI dla publicznych projektów w Syrii. Wspomniane środki ograniczające zostały następnie zawarte w rozporządzeniu Rady (UE) nr 36/2012 z dnia 18 stycznia 2012 r., z późniejszymi zmianami. W związku z powyższym od maja 2011 r. EBI nie prowadzi nowych operacji finansowania, a wszystkie bieżące wypłaty oraz pomoc techniczna dla Syrii zostały zawieszone od listopada 2011 r. do odwołania. Od listopada 2011 r. EBI odnotowuje zaległości w spłacie pożyczek udzielonych Syrii. W związku z powyższym i zgodnie z umową gwarancyjną między UE a EBI Bank wystosował do dnia 31 grudnia 2016 r. 38 wezwań do zapłaty z Funduszu Gwarancyjnego UE na łączną kwotę 309,07 mln EUR (która uwzględnia również kary nałożone przez EBI oraz kwoty odzyskane). W dniu 29 września 2016 r. Komisja wypłaciła 4,7 mln EUR na rzecz EBI w związku z wezwaniem z tytułu niespłaconej pożyczki udzielonej Enfidha Airport (Tunezja). Zdarzenia po dniu sprawozdawczym (mające miejsce od końca lipca 2017 r.) Do końca lipca 2017 r. wystosowano siedem kolejnych wezwań do zapłaty z tytułu niewykonania zobowiązań w Syrii na łączną kwotę 31,57 mln EUR (obejmującą kary nałożone przez EBI). W dniu 20 stycznia 2017 r. Komisja otrzymała od EBI drugie wezwanie do zapłaty w związku z niespłaconą pożyczką udzieloną Enfidha Airport (Tunezja) opiewające na kwotę 2,21 mln EUR (obejmującą kary). 6. WYNAGRODZENIE EBI Na wynagrodzenie EBI składają się prowizja z tytułu zarządzania funduszem oraz opłaty windykacyjne. Prowizja z tytułu zarządzania funduszem pokrywa koszty 4 Euribid jest to stopa oprocentowania oferowana na rynku międzybankowym w EUR, według której banki są skłonne zaciągnąć pożyczkę, natomiast szerzej znany Euribor to stopa oprocentowania oferowana na rynku międzybankowym w EUR, po której banki są skłonne udzielić pożyczki. 10

12 związane z zarządzaniem funduszem. Opłaty windykacyjne pokrywają ponoszone przez EBI koszty działań podejmowanych w celu odzyskania wierzytelności w przypadkach niewykonania zobowiązania objętych gwarancją UE dla operacji finansowania prowadzonych przez EBI poza Unią. Drugie porozumienie dodatkowe do porozumienia z dnia 8 maja 2002 r. przewiduje, że wynagrodzenie otrzymywane przez EBI jest ustalane przez zastosowanie odpowiedniego degresywnego rocznego wskaźnika prowizji do poszczególnych transz aktywów funduszu. Wynagrodzenie to jest obliczane na podstawie średniej rocznej wartości aktywów funduszu. Wynagrodzenie EBI za 2016 r. zostało ustalone na kwotę EUR i zostało zaksięgowane w sprawozdaniu z finansowych wyników działalności jako wydatek a w bilansie (po stronie pasywów) jako rozliczenia międzyokresowe. Opłaty windykacyjne należne EBI są obliczane na podstawie porozumienia o odzyskiwaniu należności podpisanego przez Komisję i EBI w lipcu 2014 r. Na koniec 2016 r. skumulowane naliczone opłaty windykacyjne wyniosły EUR. 11