Autoreferat przedstawiający opis dorobku i osiągnięć naukowych

Transkrypt

1 Autoreferat przedstawiający opis dorobku i osiągnięć naukowych Katarzyna Śledziewska Wstęp Autoreferat rozpoczynam od wskazania i omówienia osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym. W dalszej części przedstawiam moje pozostałe osiągnięcia naukowe z okresu po uzyskaniu tytułu doktora (czyli po 2000 roku), a następnie działalność dydaktyczną i związaną z popularyzowaniem nauki. Następnie omawiam moją współpracę z instytucjami naukowymi w Polsce i za granicą. Autoreferat kończę prezentacją najważniejszych wyróżnień uzyskanych za badania naukowe oraz prace rozwojowe. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.) Moje zainteresowania naukowo-badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z integracją gospodarczą i handlem międzynarodowym. Znaczna część przeprowadzonych przeze mnie badań wskazywała na główne efekty wynikające z tworzenia regionalnych porozumień handlowych oraz pogłębiania procesów integracji w ramach UE. Wyniki badań dotyczących regionalnych porozumień handlowych (i procesu regionalizmu) przedstawiam i analizuję w monografii, którą wskazuję jako jednotematyczne opracowanie zgodne z Art. 16 ust. 2 ustawy. Jest to publikacja: Regionalizm handlowy w XXI wieku. Przesłanki teoretyczne i analiza empiryczna, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012.

2 Znaczenie regionalizmu handlowego, który definiuję jako proces współpracy nastawionej na tworzenie i implementowanie reżimu dyskryminacyjnej liberalizacji handlu, rośnie, o czym świadczy liczba regionalnych porozumień handlowych (Regional Trade Agreement RTA) zawartych w skali globalnej. RTA zawierane jest poprzez przystąpienie do porozumienia o niepełnej liberalizacji handlu (Partial Scope Agreement PSA), strefie wolnego handlu (Free Trade Agreement FTA), unii celnej (Customs Union CU) lub integracji gospodarczej (Economic Integration Agreement EIA). Te typy regionalnych porozumień handlowych wyróżnia przede wszystkim intensywność współpracy oraz zróżnicowany zakres liberalizacji handlu towarami i usługami. Obecnie obowiązuje ponad 300 porozumień RTA i praktycznie każde państwo na świecie uczestniczy przynajmniej w jednym. Szczególny rozkwit regionalizmu handlowego nastąpił po Rundzie Urugwajskiej, w okresie nazywanym trzecią falą regionalizmu (od 1995 roku). Handel jest jednym z najważniejszych aspektów polityki gospodarczej, stąd debaty specjalistów z zakresu ekonomii międzynarodowej coraz częściej koncentrują się na kwestii regionalizmu handlowego. Również w literaturze polskiej pojawia się coraz więcej publikacji na ten temat. Za istotną uznała tę problematykę Światowa Organizacja Handlu (World Trade Organization WTO), czego dowodem jest Raport z 2011 roku w całości poświęcony właśnie tej tematyce. Jednak nadal brakuje kompleksowej analizy teoretycznej i empirycznej znaczenia tego zjawiska dla procesów globalizacji i jego wpływu na współpracę gospodarczą na świecie. Moja monografia w tym zakresie stanowi istotną kontrybucję. Analizy dyskryminacyjnej liberalizacji handlu obejmują zazwyczaj zagadnienia z zakresu teorii integracji gospodarczej, ekonomii politycznej lub polityki handlowej. Często towarzyszą im przedmiotowe badania empiryczne. Moja monografia ma charakter kompleksowy i obejmuje trzy obszary badawcze. Są to: po pierwsze, przegląd teorii, po drugie, analiza motywów, jakimi kierują się państwa przy zawieraniu regionalnych porozumień handlowych, po trzecie, analiza wyników autorskich badań empirycznych dotyczących znaczenia i efektów regionalizmu handlowego. W książce uwzględniam trzy etapy rozwoju światowego regionalizmu handlowego, natomiast 2

3 w zawartych w niej badaniach empirycznych skoncentrowałam uwagę wyłącznie na ostatniej, trzeciej fali. Ograniczenie czasowe analizy empirycznej jest uzasadnione tym, że trzecia fala regionalizmu bezsprzecznie stanowi okres największego wzrostu liczby regionalnych porozumień handlowych i ich zasięgu. Celem monografii jest teoretyczna i empiryczna analiza przyczyn i skutków wzrostu znaczenia regionalizmu handlowego. W części teoretycznej przedstawiam wnioski z krytycznego przeglądu literatury poświęconej handlowym efektom preferencyjnej liberalizacji handlu towarami (teoria unii celnych i stref wolnego handlu) oraz analizę polityki handlowej, w tym zwłaszcza modeli wyjaśniających genezę wyborów dokonywanych przez władze gospodarcze poszczególnych państw. W części empirycznej prezentuję wyniki badań nad rzeczywistym zakresem regionalizmu na świecie, znaczeniem preferencyjnego handlu w światowej wymianie towarowej, wpływem regionalizmu na handel oraz wyznaczeniem determinant decyzji o zawieraniu regionalnych porozumień handlowych. Zmiany zakresu regionalizmu handlowego zostały przy tym przeanalizowane i zmierzone za pośrednictwem zarówno liczby istniejących i powstających ugrupowań regionalnych, jak i liczby państw w nich uczestniczących. Badanie pozwoliło stwierdzić, jak regionalizm handlowy wpływa bezpośrednio na wymianę towarową, a jak pośrednio na gospodarki narodowe uczestników tego procesu i państw, które w nim nie uczestniczą. Umożliwia zatem udzielenie odpowiedzi na pytania istotne z punktu widzenia zarówno przedmiotowej teorii, jak i praktyki gospodarczej. W celu przeprowadzenia empirycznego badania charakteru, znaczenia, skutków i determinant trzeciej fali regionalizmu handlowego opracowałam bazę danych panelowych, złożoną z bilateralnych obserwacji par 249 państw w latach Zaprojektowanie, przygotowanie i wykorzystanie tej bazy danych należy, obok samych autorskich badań empirycznych, do najważniejszych fundamentów opracowania i stanowi autorski wkład w międzynarodowe studia nad regionalizmem handlowym. Baza danych pozwoliła mi zweryfikować wiele hipotez badawczych, których sprawdzenie byłoby niemożliwe na podstawie danych publikowanych przez WTO, inne instytucje i organizacje albo zawartych w publikacjach naukowych. Przede wszystkim umożliwiła 3

4 przeprowadzenie badań na danych panelowych z wyróżnieniem różnych typów regionalnych porozumień handlowych, poziomu rozwoju gospodarczego państw, ich położenia geograficznego, ale też znaczenia efektu przesunięcia. Do badań stosowałam model grawitacji estymowany metodą Hausmana-Taylora oraz model regresji binarnej. Hipotezy badawcze weryfikowane w pracy odnoszą się do trzech głównych obszarów analizy i odpowiadają na poniższe pytania badawcze: 1. Jakie jest faktyczne znaczenie regionalizmu jako formy regulowania współpracy gospodarczej między państwami w XXI wieku? 2. Jaki jest wpływ trzeciej fali regionalizmu na wymianę towarową państw, które zawarły regionalne porozumienia handlowe oraz ich handlu z państwami trzecimi? 3. Jakie są czynniki determinujące decyzje rządów o zawieraniu preferencyjnych porozumień handlowych? Czy takim czynnikiem jest efekt przesunięcia, co wskazywałoby na występowanie efektu domina? Pierwsza hipoteza postawiona w pracy dotyczy rosnącego znaczenia procesów regionalizmu handlowego we współczesnej gospodarce globalnej. W ramach przeprowadzonych badań wskazuję, że regionalizm handlowy nie tylko ma coraz większy zasięg geograficzny, lecz także dotyczy coraz większego spektrum form współpracy gospodarczej między państwami, często wykraczającego poza sfery bezpośrednio związane z handlem. Częstotliwość tworzenia regionalnych porozumień handlowych czyni je procesem globalnym, gdyż są one tworzone na wszystkich kontynentach. Co więcej, coraz częściej łączą one państwa nienależące do tego samego regionu geograficznego (wbrew dosłownemu rozumieniu nazwy regionalizm ). Ponadto, umowy są zawierane przez państwa o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, a zatem za potencjalnie korzystne uważają je zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijające się. Wraz ze wzrostem liczby porozumień rośnie wolumen handlu odbywającego się według zasad preferencyjnych, czyli prowadzonego przez państwa połączone regionalnymi umowami handlowymi. 4

5 Druga hipoteza dotyczy pozytywnego wpływu regionalizmu na wymianę towarową. W pracy wykazałam, że regionalizm pozytywnie oddziałuje zarówno na wymianę handlową państw rozwiniętych, jak i rozwijających się. Równocześnie jednak analizy teoretyczne i empiryczne wskazują na dwoistość natury tego procesu. Z jednej strony regionalizm stanowi formę liberalizacji handlu, a zatem prowadzi do zwiększenia wolumenu wymiany towarowej między krajami zawierającymi regionalne porozumienia handlowe. Ten wzrost wymiany nazwano efektem kreacji handlu. Z drugiej jednak strony teoria i badania empiryczne dotyczące regionalizmu wskazują na towarzyszącą mu dyskryminację. Wynika ona z utrzymania ograniczeń handlu w stosunku do państw trzecich. W efekcie zawierania regionalnych porozumień handlowych państwa partnerskie uzyskują preferencyjne warunki prowadzenia wymiany towarowej, natomiast nie są nimi objęte państwa trzecie. Dlatego też warunki handlu państw członkowskich RTA z państwami trzecimi relatywnie się pogarszają, co prowadzi do względnego, a nawet absolutnego spadku wolumenu wymiany handlowej z nimi. Efekt ten określany jest mianem efektu przesunięcia handlu. Zarówno efekt kreacji handlu, jak i efekt jego przesunięcia są obecne w rozważaniach teoretycznych i w badaniach empirycznych nad regionalizmem. Wielkości tych efektów przesądzają o ostatecznym wpływie regionalizmu handlowego na dobrobyt netto państw partnerskich, państw trzecich oraz całej gospodarki światowej. Trzecia hipoteza badawcza weryfikuje determinanty decyzji rządów o zawieraniu kolejnych porozumień. Szczególnie zainteresowałam się efektem przesunięcia jako głównym czynnikiem determinującym decyzję o utworzeniu nowego ugrupowania bądź przystąpieniu do istniejącego ugrupowania regionalnego. Znaczenie tego efektu jako determinanty potwierdziłoby występowanie tzw. efektu domina. Dodatkowymi czynnikami, badanymi przeze mnie, wpływającymi na decyzje rządów o udziale w kolejnych porozumieniach o preferencjach handlowych, są względny potencjał gospodarczy poszczególnych partnerów, dotychczasowa wartość wymiany towarowej z badanym państwem oraz liczba umów o preferencjach zawartych wcześniej przez kraj partnerski. 5

6 Weryfikacji hipotez badawczych podporządkowana jest struktura książki, która składa się z siedmiu rozdziałów. Rozdziały 1 i 2 są opisowe, 4 i 6 teoretyczne, natomiast w rozdziałach 3, 5 i 7 przedstawiłam wyniki badań weryfikujących hipotezy badawcze. W rozdziale pierwszym opisałam kontekst rozwoju regionalizmu handlowego i koncepcję multilateralnej liberalizacji handlu w ramach Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu (General Agreement on Tariffs and Trade GATT). Ponadto zaprezentowałam analizę definicji regionalizmu handlowego i przegląd jego typów (częściowych porozumień handlowych, stref wolnego handlu, unii celnych i porozumień o integracji gospodarczej), który pozwala uniknąć nieporozumień związanych z interpretacją stosowanej terminologii. W rozdziale tym podjęłam również dyskusję o związku regionalizmu handlowego z integracją gospodarczą. Przedstawiłam również reguły GATT i WTO, pozwalające na dyskryminacyjną liberalizację handlu. Analiza historii regionalizmu handlowego, którą przedstawiłam w rozdziale drugim, pokazuje, jak zmieniał się charakter i uczestnicy tego procesu. Badanie przeprowadzono zgodnie z podziałem na etapy rozwoju regionalizmu handlowego stosowanym w literaturze przedmiotu. Wyróżniłam w ten sposób trzy fale regionalizmu, które następnie poddałam dokładnej analizie. Z przeprowadzonych badań wynika, że liderem procesu regionalizmu handlowego we wszystkich jego fazach były państwa członkowskie UE (wcześniej WE). Dowodzi tego rozwój regionalizmu w ramach UE, jej rozszerzenie, pogłębianie integracji gospodarczej, a także polityka UE wobec państw niebędących jej członkami. Widoczne jest również, że USA włączyły się do procesu regionalizmu handlowego dopiero w trakcie trwania drugiej fali i od razu zaczęły zyskiwać na znaczeniu, co potwierdza ich obecna pozycja w handlu preferencyjnym. Chiny stały się uczestnikiem regionalizmu handlowego dopiero w trakcie trzeciej fali. Wykazałam, że zarówno USA, jak i Chiny zawierają przede wszystkim umowy dwustronne. Preferują przy tym umowy o strefach wolnego handlu, obejmujące integrację gospodarczą. Z analizy umów zawartych przez członków WTO wynika, że trzecia fala regionalizmu ma szczególny charakter. W tym procesie uczestniczy bowiem rekordowa liczba państw, w tym wiele rozwijających się. Powiązania mają charakter raczej dwu- niż wielostronny, 6

7 a preferencyjna liberalizacja handlu towarami jest często uzupełniania o preferencyjną liberalizację handlu usługami. W rozdziale trzecim przedstawiłam autorskie badanie empiryczne trzeciej fali regionalizmu, weryfikujące pierwszą hipotezę badawczą. Rozdział rozpoczynam dyskusją nad przyczynami wzrostu liczby regionalnych porozumień handlowych po Rundzie Urugwajskiej GATT/WTO. Następnie prezentuję wyniki badań nad specyfiką i znaczeniem preferencyjnego handlu (czyli pomiędzy państwami, które łączy RTA) w światowej wymianie towarowej, na podstawie danych statystycznych zdezagregowanych do poziomu par państw, a nie na podstawie samych umów (co jest standardową praktyką w literaturze przedmiotu). Badanie wykazało, że preferencyjne umowy handlowe coraz częściej są dwustronne i nie towarzyszy im tworzenie bloków handlowych złożonych z kilku państw. Zawierając porozumienia państwa nie ograniczają kręgu uczestników do państw geograficznie bliskich (nawet w umownych ramach tego samego kontynentu). Połowa porozumień ma obecnie charakter międzykontynentalny. Dodatkowo coraz częściej takie umowy przewidują integrację gospodarczą, która znacząco wykracza poza preferencyjną liberalizację handlu towarami. Regionalizm ma coraz większe znaczenie nie tylko poprzez wzrost powiazań typu RTA miedzy państwami, ale również dlatego, że wzrasta handel pomiędzy państwami, które zawarły regionalne porozumienie handlowe (handel preferencyjny). Udział handlu preferencyjnego w handlu światowym wynosi około 50%, przy czym aż 60% handlu preferencyjnego to handel państw należących do UE i NAFTA. Sam udział handlu preferencyjnego UE jest największy na świecie. Kolejną ważną grupą graczy w procesach regionalizmu są państwa Azji, których rosnące znaczenie w handlu preferencyjnym również wykazałam w badaniach. Rozdział czwarty stanowi przegląd teorii regionalizmu handlowego i analizę jego wpływu na handel. Szczególnie dużo uwagi poświęciłam handlowym i dobrobytowym skutkom preferencyjnej liberalizacji handlu. Podkreśliłam, że pierwsze koncepcje opierały się na tradycyjnych modelach handlu i ich modyfikacjach. Wykorzystywano w nich modele równowagi cząstkowej i ogólnej oparte na założeniu o doskonałej konkurencji. Dopiero w późniejszych badaniach teoretycznych analizowano niedoskonale konkurencyjne struktury rynkowe (cechujące się m.in. istnieniem korzyści skali). Modele 7

8 teoretyczne, które przedstawiłam w tym rozdziale, pozwalają wyjaśnić znaczenie efektów kreacji i przesunięcia oraz odpowiedzieć na pytanie dotyczące zmian w dobrobycie państw uczestniczących w regionalnych porozumieniach handlowych. Te ujęcia nie wyjaśniają wprawdzie, dlaczego państwa zawierają coraz więcej umów o preferencjach handlowych, ale stanowią dobrą podstawę analizy modeli z zakresu polityki handlowej. Hipotezę drugą, czyli wpływ trzeciej fali regionalizmu na handel, zweryfikowałam empirycznie i przedstawiłam w rozdziale piątym. W przeprowadzonym badaniu uwzględniłam nie tylko ugrupowania (umowy wielostronne), lecz również umowy dwustronne między państwami, umowy między ugrupowaniami (dwustronne, w przypadku których każda ze stron jest wielopodmiotowa) i umowy ugrupowań z pojedynczymi państwami (dwustronne, w przypadku gdy jedna strona jest wielopodmiotowa). Zastosowałam również podział na typy umów, czyli umowy o niepełnej liberalizacji, porozumienia o strefach wolnego handlu, unie celne i porozumienia o integracji gospodarczej. Badanie pozwoliło na przyjęcie hipotezy badawczej. Potwierdziłam pozytywny i istotny wpływ regionalizmu na wymianę handlową państw w nim uczestniczących. Zawarcie umowy między dwoma państwami zwiększa ich wzajemny handel średnio o 14,5%. Baza danych, którą opracowałam dla potrzeb badania, pozwoliła na zweryfikowanie hipotez dotyczących wpływu regionalizmu na różne grupy państw wyodrębnione według kryterium dochodowego i geograficznego. A co najważniejsze, pozwoliła również na zbadanie wpływu różnych typów umów na handel. W rozdziale piątym wykazałam również, że trzecia fala regionalizmu wpłynęła przede wszystkim na eksport towarów do państw rozwijających się. Natomiast największe znaczenie dla wzrostu handlu miały umowy o niepełnej liberalizacji handlu, które zawierane są przez państwa rozwijające się. W ramach przeprowadzonych estymacji oszacowałam także efekt przesunięcia handlu. Uznałam, że najlepszą miarą efektu przesunięcia jest udział importu preferencyjnego w całkowitym imporcie partnera. Badania potwierdziły występowanie efektu przesunięcia. W dalszej części wykazałam, że strefy wolnego handlu i obejmujące porozumienia o integracji gospodarczej najczęściej 8

9 przyczyniały się do efektu przesunięcia handlu. Z kolei dzięki podziałowi na różne typy umów dowiodłam, że różnie oddziałują one na handel. W rozdziale szóstym omówiłam teorię ekonomii politycznej preferencyjnej polityki handlowej. Analizowana przeze mnie w rozdziale czwartym tradycyjna teoria regionalizmu zakłada, że decyzja o zawarciu regionalnego porozumienia handlowego jest egzogeniczna. Tym razem, w celu przeprowadzenia analizy determinant regionalizmu handlowego, wprowadziłam założenie o endogeniczności decyzji o zawieraniu porozumienia regionalnego. Teoretyczna analiza pokazała, czy kolejne regionalne porozumienia handlowe zawierane są wtedy, gdy rządy spodziewają się wystąpienia efektu kreacji handlu i będącego jego efektem wzrostu dobrobytu, czy raczej wówczas, gdy oczekują pojawienia się efektu przesunięcia handlu. Analizę kończy przedstawienie teorii dotyczących związków regionalizmu handlowego z multilateralną liberalizacją handlu w ramach WTO. Z przeprowadzonego przeze mnie badania wynika, że wpływ ten może być bardzo różny zarówno w zależności od przyjętych założeń, jak i typu porozumienia. Rozdział siódmy stanowi badanie determinant decyzji o zawarciu regionalnego porozumienia handlowego, co pozwoliło mi na zweryfikowanie hipotezy trzeciej. Celem badań empirycznych było określenie, na jakiej podstawie są podejmowane decyzje o podpisaniu z kolejnym państwem regionalnego porozumienia handlowego. Rozważania teoretyczne pozwoliły na wprowadzenie zmiennej opisującej obecność efektu przesunięcia jako jednej z determinant, dzięki czemu zweryfikowałam występowanie efektu domina. Z uwagi na trudności związane z kwantyfikacją efektu przesunięcia handlu, jako przybliżoną miarę tego efektu potraktowałam liczbę umów handlowych zawartych przez kraj partnerski lub udział handlu preferencyjnego w całkowitym handlu partnera. Otrzymane wyniki analizy jednoznacznie wskazały na odrzucenie hipotezy o występowaniu efektu domina. Natomiast badania wykazały istotny wpływ cła na handel i podejmowanie przez państwa decyzji o zawarciu regionalnego porozumienia handlowego. Podsumowując, w monografii wykazałam, po pierwsze, wzrost znaczenia regionalizmu handlowego w gospodarce światowej. Dowiodłam, że obecna, trzecia fala 9

10 regionalizmu, wyraźnie różni się od wcześniejszych fal zarówno zasięgiem geograficznym, jak i intensywnością zaangażowania w proces państw rozwijających się oraz rosnącym znaczeniem porozumień o integracji gospodarczej, czyli umów rozszerzonych o liberalizacje usług. Po drugie, wykazałam pozytywny wpływ regionalizmu na współpracę handlową między państwami. Wpływ ten jest różny w zależności od typu regionalnego porozumienia handlowego zawieranego miedzy państwami i poziomu rozwoju gospodarczego państw. Po trzecie, odrzuciłam hipotezę o występowaniu efektu domina jako jedną z głównych przyczyn podejmowania przez państwa decyzji o zawieraniu kolejnych regionalnych porozumień handlowych. 10

11 Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych. Najważniejsze projekty i publikacje Pracę naukową rozpoczęłam w 1993 roku, kiedy zostałam zatrudniona w Zespole Ekonomicznym Biura Integracji Europejskiej Urzędu Rady Ministrów (ZE BIE URM), czego wynikiem było opublikowanie autorskiego opracowania Zmiany w handlu wynikające z układu europejskiego w odniesieniu do poszczególnych grup towarowych: model badawczy (w ramach serii Biała Księga, Polska Unia Europejska: opracowania i analizy. Gospodarka, 47, Real Press, 1993). W grudniu 1994 roku rozpoczęłam studia doktoranckie na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Efektem była obrona w lipcu 1999 roku rozprawy doktorskiej Teoria integracji gospodarczej a handel wewnątrz-gałęziowy. Konsekwencje dla wymiany towarowej Polski z UE, której promotorem był prof. dr hab. J. J. Michałek. Od stycznia 2000 roku pracuję na stanowisku adiunkta na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego w Katedrze Makroekonomii i Handlu Zagranicznego. Podejmowane przeze mnie prace badawcze mieszczą się w czterech głównych obszarach tematycznych. Pierwszy obszar badawczy stanowią zagadnienia związane z pozycją Polski w gospodarce światowej, ze szczególnym uwzględnieniem zmian w polskim handlu. Efektem pracy nad tą problematyką są (między innymi): książka Polska w handlu światowym, PWE, Warszawa 2009, współautor Czarny E. 1 rozdziały w książkach 1 Szczegółowa lista publikacji wraz z opisem mojego wkładu została omówiona oddzielnie. 11

12 Handel wewnątrzgałęziowy Polski z wybranymi państwami, [w:] POLSKA. Raport o konkurencyjności Klastry przemysłowe a przewagi konkurencyjne, red. Weresa M., Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2010, s , współautor Czarny E. Zmiany w polskim handlu wewnątrzgałęziowym z UE na początku XXI w. jako skutek szoku technologicznego [w:] Szoki technologiczne w gospodarce światowej, red. nauk. Mińska-Struzik E., Rynarzewski T., Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Poznań 2009, s , współautorzy: Czarny E., Toporowski P. oraz artykuły Polski handel z zagranicą w latach , Bank i Kredyt, 8/2008, współautor Czarny E. Zmiany w światowym handlu w latach , Bank i Kredyt, 4/2007, s , współautor Czarny E. Związek pomiędzy handlem zagranicznym a poziomem edukacji w Polsce, Ekonomista, 4/2001, współautorzy: Greszta M., Michałek J. J. Drugi obszar badań związany jest z mierzeniem efektów handlowej integracji gospodarczej Polski z Unią Europejską zarówno przed integracja, jak i po. Najważniejszym efektem tego nurtu jest artykuł: Capturing Regional Integration Effects in the Presence of Other Trade Shocks, Open Economies Review, tom 19, nr 1, 2008, s , współautor Milner C. Ważnymi publikacjami związanymi z badaniami nad skutkami integracji gospodarczej są przede wszystkim rozdziały w książkach, w tym: Wspólna polityka handlowa UE a zmiany w geograficznej strukturze handlu Polski i pozostałych krajów UE po 2004 r. [w:] Spójność ekonomiczno-społeczna regionów Unii Europejskiej, tom I Spójność ekonomiczno-społeczna jako doświadczenie i wyzwanie dla Europy, red. Jóźwik B., Zalewa P., Wydawnictwo KUL, Lublin 2010, s

13 Zmiany cen produktów importowanych przez Polskę pod wpływem liberalizacji handlu prowadzącej do przystąpienia do UE [w:] Polska w Unii Europejskiej. Dynamika konwergencji ekonomicznej, red. Michałek J. J., Siwiński W., Socha M., PWN, Warszawa 2007, współautor Michałek J. J. Analiza handlu międzygałęziowego pomiędzy Polską a Unią Europejską [w:] Od liberalizacji do integracji Polski z Unią Europejską. Mechanizmy i skutki gospodarcze, red. Michałek J. J., Siwiński W., Socha M., PWN, Warszawa 2003, s Skutki liberalizacji handlu i przystąpienia Polski do Unii Europejskiej: przegląd wybranych szacunków [w:] Od liberalizacji do integracji Polski z Unią Europejską. Mechanizmy i skutki gospodarcze, red. Michałek J. J., Siwiński W., Socha M., PWN, Warszawa 2003, współautor Michałek J. J. oraz artykuły: Krańcowy handel wewnątrzgałęziowy Polski z Unią Europejską: analiza procesów dostosowawczych w okresie przedakcesyjnym, Ekonomista, 6/2003, s , współautor Cieślik A. Does European Integration Change New Members' Trade?, Emergo, tom 9, nr 4, 2002, s , współautor Greszta M. W ostatnich latach skoncentrowałam uwagę również na efektach udziału w strefie euro. Efektem tych prac są: artykuł Strefa euro i jej państwa członkowskie w światowej gospodarce i handlu Zeszyty Naukowe KGŚ SGH, nr 30, 2011, s współautor Czarny E. oraz rozdział w książce Eurozone and trade in Goods [w:] Perspektywy integracji ekonomicznej i walutowej w gospodarce światowej. Dokąd zmierza strefa euro?, red. Opolski K., Górski J., Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2012, współautor Witkowski B. 13

14 Trzecim obszarem badawczym, którym zajmowałam się w ostatnich latach, jest kryzys gospodarczy i jego wpływ na funkcjonowanie gospodarki światowej i gospodarek narodowych. Najważniejszym efektem prac badawczych w ramach tego obszaru są: książka Międzynarodowa współpraca gospodarcza w warunkach kryzysu, PWE, Warszawa 2012, współautor Czarny E. oraz artykuły Poziom rozwoju przemysłowego a wpływ kryzysu z 2009 r. na handel międzynarodowy, Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych, zeszyt 27/2012, s , współautor Witkowski B. Światowy kryzys gospodarczy a handel międzynarodowy, Ekonomista, 4/2012, współautor Witkowski B. Czwartym obszarem moich badań naukowych jest badanie rozwoju, efektów i motywów regionalizmu handlowego. Najważniejszym efektem moich prac nad regionalizmem jest monografia Regionalizm handlowy w XXI wieku. Przesłanki teoretyczne i analiza empiryczna. Wyniki badań nad regionalizmem prezentowałam również w artykułach: Efekt domina a wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej, Prace i Materiały IRG SGH, nr 87, Warszawa 2011, s , współautor Witkowski B. Regionalne umowy handlowe bariera czy uzupełnianie globalnej liberalizacji wymiany handlowej, Zeszyty Naukowe KGŚ SGH, nr 28, Warszawa 2010, s , współautorzy: Menkes J., Czarny E. 14

15 W sumie po uzyskaniu stopnia doktora opublikowałam: 1 książkę samodzielnie 4 książki we współautorstwie, 24 rozdziały w wydawnictwach zbiorowych napisanych we współautorstwie, 6 rozdziałów w wydawnictwach zbiorowych napisanych samodzielnie, w tym 6 w języku angielskim, 18 artykułów we współautorstwie, w tym 8 w języku angielskim. Zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem Ministra NiSW z 13 lipca 2012, w sumie mój dorobek naukowy oszacowano na 336 punktów (100 pkt. za publikacje książkowe, 126 za rozdziały w publikacjach zbiorowych i 110 za artykuły). 15

16 Działalność dydaktyczna Na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW prowadzę zajęcia dydaktyczne z zakresu Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych. Pracę na Uczelni rozpoczęłam prowadząc seminaria z Makroekonomii II i Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych. Obecnie prowadzę wykłady z Theory of Economic Integration, Wspólnych Polityk UE, Regionalnych Ugrupowań Integracyjnych, Mikro- i Makroekonomii Integracji Europejskiej oraz konwersatoria z takich tematów, jak Analiza Empiryczna Problemów Ekonomii Międzynarodowej. Prowadzę również seminaria dyplomowe i magisterskie z szeroko pojętej ekonomii międzynarodowej. Byłam promotorem ponad 30 prac magisterskich obronionych na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW. W latach moje zajęcia dydaktyczne na WNE objęły w sumie 1790 godzin dydaktycznych (wyszczególnienie w Załączniku II). Dodatkowo, w latach , pracowałam na stanowisku adiunkta w Akademii Leona Koźmińskiego, gdzie prowadziłam zajęcia między innymi na studiach podyplomowych MBA z Teorii Integracji Gospodarczej. Współpracowałam również ze Szkołą Wyższą im. Romualda Kudlińskiego OLYMPUS oraz Wyższą Szkołą Humanistyczną im. A. Gieysztora w Pułtusku. 16

17 Popularyzowanie nauki Moja działalność związana z popularyzowaniem nauki opierała się głównie na przygotowywaniu publikacji popularnonaukowych i informacyjnych. Wraz z A. Czarczyńską napisałam podręcznik akademicki, który został wydany dwukrotnie: Teoria europejskiej integracji gospodarczej, C. H. Beck, 2006, Teoria integracji europejskiej, C. H. Beck, Podręcznik ten był jednym z głównych opracowań w ramach zajęć z integracji gospodarczej. W sumie (licząc z drugim wydaniem) sprzedano 5 tysięcy egzemplarzy. Dodatkowo napisałam rozdział Elementy teorii integracji gospodarczej: mikroekonomia integracji w podręczniku Ekonomia dla prawników i nie tylko (LexisNexis, 2007), który również był wielokrotnie wznawiany. Popularyzując wyniki swojej pracy badawczej uczestniczyłam w wielu konferencjach (wyszczególnienie w Załączniku I). W sumie w latach moje samodzielne i pisane we współautorstwie referaty były prezentowane na: 18 krajowych 28 konferencjach międzynarodowych. W tym uczestniczyłam w charakterze referenta w czołowych międzynarodowych konferencjach z handlu zagranicznego, jak: European Trade Study Group Midwest Economics Theory and International Trade Meetings. Przedstawiałam również referaty naukowe na międzynarodowych konferencjach organizowanych cyklicznie w Polsce: Warsaw International Economic Meeting oraz konferencjach organizowanych przez Instytut Międzynarodowych Stosunków 17

18 Gospodarczych SGH, Department of Economics of the University of Tübingen i Institute for Applied Economic Research Tübingen. W ramach popularyzowania nauki prowadzę również stronę: Współpraca z instytucjami naukowymi w Polsce i zagranicą W ramach mojej pracy naukowo-badawczej kierowałam następującymi projektami badawczymi (będąc równocześnie ich współwykonawcą): projekt NBP Analiza determinant obrotów bieżących państw członkowskich Unii Europejskiej w latach (termin zakończenia lipiec 2013), roczne samodzielne projekty KBN (NCN) przyznawane w ramach badań statutowych realizowane na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego w latach , projekt KBN nr 2HO2C05522 Przystępowanie do regionalnych ugrupowań integracyjnych państw na niższym poziomie rozwoju gospodarczego (zakończony w kwietniu 2003), roczne projekty KBN przyznawane w ramach badań własnych realizowane na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego w latach Byłam również uczestnikiem szeregu badań zespołowych, w ramach których współpracowałam z naukowcami z Wydziału Nauk Ekonomicznych UW oraz Szkoły Głównej Handlowej. Były to: projekt KBN nr N Współpraca gospodarcza Polski z zagranicą w warunkach międzynarodowego kryzysu gospodarczego, kierownik: dr hab. 18

19 Elżbieta Czarny, instytucja realizująca: Szkoła Główna Handlowa, Kolegium Gospodarki Światowej, projekt w ramach I Konkursu Komitetu Badań Ekonomicznych NBP Wpływ integracji monetarnej na wymianę towarową w warunkach kryzysu gospodarczego, kierownik: dr hab. Elżbieta Czarny, instytucja realizująca: Szkoła Główna Handlowa, Kolegium Gospodarki Światowej, projekt KBN nr 1 HO2C Pozycja Polski w globalnym handlu na początku XXI w., zrealizowany w 2009 roku, kierownik: dr hab. Elżbieta Czarny, instytucja realizująca: Szkoła Główna Handlowa, Kolegium Gospodarki Światowej, projekt KBN nr 1 HO2C Polska w Unii Europejskiej dynamika i zagrożenia procesu realnej konwergencji", zrealizowany w 2006 roku, kierownik: Jan Jakub Michałek, instytucja realizująca: Uniwersytet Warszawski, KBN nr 5 H02C Otwieranie gospodarki polskiej i jej integracja z UE w świetle teorii handlu i finansów międzynarodowych, zrealizowany w 2003 roku, kierownik: Włodzimierz Siwiński, instytucja realizująca: Uniwersytet Warszawski. Współpracując ze Szkołą Główną Handlową uczestniczyłam w latach w badaniach statutowych Kolegium Gospodarki Światowej kierowanych przez prof. E. Czarny: Model grawitacji w analizie handlu międzynarodowego, Handel a współpraca produkcyjna szanse, zagrożenia, bariery, Liberalizacja a protekcjonizm sprzeczności współczesnej gospodarki światowej, Międzynarodowa konkurencyjność gospodarki Polski w okresie transformacji oraz badaniach finansowanych z Rezerwy Rektora SGH w 2010 r. Azja wschodnia wobec globalnego kryzysu gospodarczego implikacje dla gospodarki światowej. W ramach rocznego stypendium na staż naukowy Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, w latach pracowałam w czołowej światowej uczelni zajmującej się badaniami handlu zagranicznego: School of Economics, University of Nottinghnam. Współpracowałam z prof. C. Milnerem, czego efektem były publikacje w GEP (The Globalisation and Economic Policy Centre) oraz w Open Economies Review. 19

20 W ramach współpracy z polskimi i zagranicznymi instytucjami wygłaszałam również wykłady i referaty, w tym: Does monetary integration effect on EU s trade change during economic crises, wykład w ramach Warszawskich Seminariów Ekonomicznych, SGH, Warszawa, , Wpływ integracji monetarnej na handel w warunkach kryzysu gospodarczego, współautorzy: Czarny E., Witkowski B., referat wygłoszony na seminarium w Narodowym Banku Polskim, , Global and Regional Cooperation, współautorzy: Czarny E., Menkes J., referat wygłoszony na seminarium naukowym na Uniwersytecie w Hohenheim, , Model grawitacji a podział świata, współautorzy: Czarny E., Menkes J., referat wygłoszony na seminarium naukowym Instytutu MSG KGŚ SGH,