System energetyczny jako kategoria teoretyczna
|
|
- Mariusz Tomaszewski
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 System energetyczny jako kategoria teoretyczna Autor: dr Halina Rechul ( Energetyka - maj 2010r.) Od kilkudziesięciu lat obserwujemy wzrost popularności podejścia systemowego i coraz częstsze wykorzystanie ogólnej teorii systemów w różnych dziedzinach nauki i w powszechnym rozumieniu świata oraz naszego najbliższego otoczenia. Postrzeganie i badanie pewnych obiektów - obojętne czy to będzie organizm ludzki, gospodarka narodowa, czy system energetyczny może opierać się na dwóch krańcowo odmiennych podejściach. Jedno można nazwać analityczno atomistycznym, a drugie systemowym 1 i holistycznym. Pierwsze podejście koncentruje się na jak najgłębszej analizie pierwotnych, najmniejszych możliwych do wyodrębnienia składników, natomiast drugie skupia się na badaniu związków i funkcjonowaniu większych, bardziej złożonych całości. W nauce jedno i drugie podejście ma swoje uzasadnienie, są one bowiem komplementarne. Teoria systemów 2 i analiza systemowa 3 wzbogacają wiedzę o świecie, ale przede wszystkim mają na celu pogłębienie rozumienia świata, ponieważ samo posiadanie wiedzy o świecie nie jest już wystarczające. Filozoficzne źródło teorii systemów wywodzi się z teorii Arystotelesa, mówiącej, że całość to coś więcej niż suma części składających się na tę całość. Taka teza jest podstawą podejścia, które w filozofii określa się jako holizm. Teoria systemów traktowana jest zazwyczaj jako metadyscyplina służąca rozwojowi innych dyscyplin i dająca szansę większej integracji nauk przyrodniczych i społecznych. Czym jest system jako kategoria teoretyczna? Jak można zdefiniować to pojęcie? Biolog, Ludwig von Bertalanffy, uważany za twórcę tzw. ogólnej teorii systemów, mówi o systemie jako o całości składającej się z części pozostających w stanie interakcji. 4 Według niego każdy organizm stanowi system, w którym rola poszczególnych części jest uzależniona od ich 1 Badania systemowe wywodzą się z kultury antycznej. Za ich prekursora uważa się Arystotelesa. Jego widzenie świata nazwano holizmem. Według Arystotelesa wszelkie zjawiska należy ujmować całościowo, ponieważ świat jest uporządkowany jako całość, która jest więcej niż sumą jej elementów. Jednak od końca XVII wieku w nauce dominowała postawa mechanistyczna, która towarzyszyła rozwojowi fizyki. Dominacja postawy mechanistycznej i deterministycznej trwała do lat czterdziestych XX wieku. Powojenny rozwój nauk szczegółowych spowodował renesans holizmu i badań systemowych. 2 Pod pojęciem teorii systemów należy rozumieć, w kontekście niniejszych rozważań, ogólne wskazówki metodologiczne, czyli pewną filozofię myślenia badawczego. Inaczej mówiąc, jest to określony sposób myślenia i postępowania, w którym badane obiekty i zjawiska traktowane są całościowo wraz z ich wewnętrznymi i zewnętrznymi relacjami. Zob. W. Bojarski: Efektywność systemowa przedsięwzięć gospodarczych, wyd. Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego w Warszawie, Warszawa 2001, s Analiza systemowa jest metodą rozwiązywania problemów związanych z doskonaleniem, polegającą na wykorzystaniu podejścia systemowego. Może być określona jako dialog między decydentem a analitykiem systemów, w którym decydent dowiaduje się o różnych wariantach rozwiązania tych problemów, o alternatywach celów i kryteriów, o przewidywanych kosztach i efektach wybranych kierunków działań. 4 L.von Bertalanffy: Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania, PWN, Warszawa 1984, s
2 miejsca w całości tego systemu 5. W roku 1947 Bertalanffy uogólnił tę koncepcję, tworząc tak zwaną ogólną teorię systemów. Według niego teoria ta jest logiczno-matematyczną dziedziną nauki, której zadanie polega na wyodrębnianiu i formułowaniu takich ogólnych zasad, które mogą być zastosowane do systemów w ogólności 6, system zaś jest dynamiczną, samoorganizującą się strukturą, wyrażoną matematycznie w postaci równań różniczkowych. Definicja systemu sformułowana przez Checklanda jest zbliżona do wielu innych definicji przytaczanych w literaturze przedmiotu: Podstawowa koncepcja systemu zawiera pojęcie zestawu elementów powiązanych ze sobą w ten sposób, że tworzą pewną całość. Całość ta wykazuje cechy, które nie są cechami jej poszczególnych składników. 7 Systemy są uporządkowaną złożonością, każdy z nich ma pewną strukturę, wewnętrzną organizację i zasady działania. Odnosi się to do wszystkich systemów, niezależnie od stopnia złożoności. Cechą systemu jest również to, że można go względnie wyodrębnić z otoczenia. Możemy więc powiedzieć, że systemy to względnie wyodrębnione, uporządkowane całości, mające cechy nie będące cechami ich składników. W zespole badań systemowych najważniejsze staje się zdefiniowanie pojęcia systemu, a także uświadomienie sobie, na czym polega istota różnych typów obiektów systemowych. Między elementami zbioru tworzącego system istnieją ustalone relacje i sprzężenia. W badaniach systemowych nie tylko ustala się je, lecz specjalnie wydziela się te spośród nich, które zapewniają integralność systemu. Funkcjonowanie systemu w środowisku jest oparte na ustalonym uporządkowaniu elementów, relacji i sprzężeń. Różne pod względem strukturalnym i funkcjonalnym aspekty uporządkowania tworzą podstawy struktury hierarchicznej systemu, czyli podział systemu na podsystemy. Ważną cechą systemów jest ich struktura, związana z takimi pojęciami jak element, integralność czy sprzężenie. Pojęcie element intuicyjnie wydaje się jasne. Należy jednak zauważyć, że dla każdego systemu pojęcie to nie jest jednoznacznie określone. Badany system można bowiem podzielić na różne sposoby i mówić o elemencie tylko odnośnie do określonego sposobu podziału. Odmienny podział prowadzi do wyodrębnienia innego składnika jako elementu pierwotnego. Najogólniej rzecz ujmując, przez element rozumie się najdrobniejsze składniki systemu, których połączenie tworzy bezpośrednio lub pośrednio system. Ponieważ element występuje jako swoista granica możliwego podziału obiektu, jego własna struktura (lub skład) nie jest uwzględniana przy opisie systemu, a składników elementu nie rozpatruje się jako składników systemu. Mniej jasne od pojęcia elementu jest pojęcie integralności. Zauważyć należy, że odnosi się ono nie tyle do samego systemu, co do metod jego badania. Oznacza to potrzebę stworzenia specyficznego opisu systemu jako całości, różniącego się od opisu zbioru elementów systemu, a także podkreślenia specyficznego przeciwieństwa systemu i jego otoczenia, będącego wynikiem aktywności wewnętrznej systemu. 5 A. Michałowski: Środowisko i gospodarka jako system cybernetyczny, Ekonomia i Środowisko nr 1/ T. Jajuga i in., Elementy teorii systemów i analizy systemowej, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Wrocław 1993 s P. Checkland: System Thinking. System Practice, John Wiley and Sons, Chichester 1981, s.3. 2
3 W badaniach systemowych największe znaczenie ma pojęcie sprzężenia, gdyż występuje ono we wszystkich pracach dotyczących badań systemowych. Częste stosowanie tego pojęcia nie przyczyniło się jednak do jednoznacznego określenia jego treści. Jeżeli przyjmiemy, że istota badań systemowych wiąże się z poszukiwaniem czynników systemotwórczych (a nie charakterystyk obiektu systemowego) to byłoby rzeczą naturalną wydzielić spośród całej różnorodności sprzężeń takie, które można nazwać sprzężeniami systemotwórczymi, tj. sprzężeniami specyficznymi dla całości organicznych. Najbardziej reprezentatywny przykład takich sprzężeń stanowią, z naszego punktu widzenia, sprzężenia sterowania. Posługując się językiem cybernetyki, można je scharakteryzować jako sprzężenia oparte na określonym programie i stanowiące sposób realizacji tegoż programu. Wskazuje to na istnienie ogólnego schematu odpowiedniego procesu, który ma jednak w procesach rozwoju ograniczony zakres. Gdyby nie było takiego schematu, nie można byłoby mówić o prawach funkcjonowania lub rozwoju. Tym umownie nazwanym schematem jest system sterowania, a sprzężenia stanowią środki, za pomocą których system sterowania realizuje dany schemat. Zrozumienie istoty sprzężeń sterowania pozwala dostrzec jeszcze jedną cechę charakterystyczną systemów odnoszącą się tym razem do ich hierarchii. Otóż wewnętrzna hierarchia systemów jest taka, że zwykle podsystemy dowolnego poziomu można przedstawić w postaci bloków, sterowanych z zewnątrz, ponieważ powinny osiągnąć konkretny rezultat (ważny dla systemu nadrzędnego), mając przy tym swobodę wyboru sposobu realizacji. Zatem system będzie pracował niezawodnie, jeżeli właściwie zostaną zorganizowane podsystemy. Wszystko to sprawia, że sprzężenia sterowania są systemotwórcze. Strukturę systemu będziemy traktowali jako zbiór elementów i zbiór sprzężeń istniejących pomiędzy tymi elementami. Liczba elementów i sprzężeń decyduje o wielkości systemu i stopniu jego złożoności. Wielość sprzężeń, ich kierunki i przebiegi tworzą charakterystykę systemu. Analiza systemu ujmująca te sprzężenia, uwzględniająca owe kierunki i przebiegi, pozwala określić funkcje systemu. Jest to jednak zadanie złożone i trudne. Funkcję tę tworzą charakterystyki zmian stanów systemu. O stopniu złożoności niech świadczy fakt częstego stosowania w badaniach tzw. metody czarnej skrzynki, tzn. obserwowania zmiany stanów wyjść systemu następujących pod wpływem zmian stanów jego wejść, przy równoczesnym potraktowaniu jako swego rodzaju niewiadomej tego wszystkiego, co dzieje się w obrębie systemu. Dlatego też pod pojęciem funkcji systemu można rozumieć charakterystykę określającą zmiany stanów jego wyjść. Każdy system realizuje określone cele, a celem systemu nazywać będziemy pożądany stan wyjść, stąd funkcję określającą ten stan można nazwać funkcją celu systemu. Przedmiotem naszych zainteresowań będzie system energetyczny, który jest tworem sztucznym 8, skonstruowanym przez człowieka na podstawie mechaniki i cybernetyki. 8 Systemy sztuczne charakteryzują się między innymi: a) spójnością, polegającą na takim powiązaniu poszczególnych elementów systemu, że zmiana w którymkolwiek z nich może spowodować zmiany w pozostałych (system zachowuje się wówczas jako całość uwarunkowana wewnętrznie strukturą powiązań poszczególnych elementów; z cechy tej wynika szczególna rola struktury organizacyjnej systemu energetycznego), b) niezależnością (odwrotnością spójności) polegającą na tym, że zmiany w systemie są sumą indywidualnych zmian jego elementów, c) nietrwałością wynikającą ze sztucznego charakteru systemu, d) zgodnością, czyli dopasowaniem do danego otoczenia. 3
4 Ujednolicenie rozumienia podstawowych pojęć stosowanych w badaniach systemowych pozwala na praktyczne zastosowanie ich w badaniach określonych fragmentów rzeczywistości. Najważniejsze dla tych badań jest jednoznaczne określenie pojęcia systemu. Można sformułować pogląd, że u podstaw definicji systemu leży idea zbioru elementów i zbioru relacji między nimi. Przyjmujemy zatem, że system w znaczeniu formalnym jest to pewien układ elementów określonego zbioru, powiązanych relacjami ze sobą oraz z elementami, które do tego zbioru nie należą. Formalne pojęcie systemu może stanowić punkt wyjścia do konstrukcji różnych jakościowych jego ujęć, jak np. ekonomicznego, paliwowo-energetycznego, społecznego czy energetycznego. Stanowi on bowiem wzorzec, do którego wprowadzać można merytoryczne warunki, odpowiednie do specyficznych (jakościowych) cech i własności obiektów, istotnych dla danego pola badawczego lub dyscypliny. Zarówno w formalnych, jak i w jakościowych określeniach systemu 9, wyróżnić można wiele cech wspólnych, decydujących o podstawowych kryteriach jego wyodrębniania. Sprowadzają się one do stwierdzeń, iż system: - wyraża specyficzną jedność z otoczeniem, - jest zbiorem wzajemnie powiązanych elementów, - może być równocześnie elementem systemu wyższego rzędu, - element systemu może być równocześnie systemem niższego rzędu. System energetyczny tworzy zespół elementów (części składowych systemu) i relacji między nimi, a mianowicie: do elementów tego systemu należą: - ludzie [L] wykonujący określone zadania, - środki produkcji [U], rozumiane jako: urządzenia, narzędzia, materiały itp. wykorzystywane przez ludzi w procesie wykonywania zadań, - zadania [Z] systemowe, - realizacja zadań [W] stanowiących cel istnienia i funkcjonowania systemu, 2. do relacji wewnętrznych [R] zaliczymy: - relacje zachodzące pomiędzy ludźmi i środkami produkcji [L i U] oraz pomiędzy [Z i W] - a także relacje pomiędzy zespołem środków tworzących warunki działania systemu [L + U], a zadaniami i wynikami ich działania [Z + W], 3. w skład relacji zewnętrznych, wyrażających powiązania systemu energetycznego z otoczeniem, wchodzą relacje: - wiążące potrzeby energetyczne otoczenia z zadaniami systemu energetycznego, - wiążące realizację zadań systemu energetycznego z zaspokajanymi potrzebami otoczenia, - wyrażające sterowanie systemem energetycznym przez nadsystem, - wyrażające wpływ systemu energetycznego na kształtowanie elementów otoczenia. 9 W. Bojarski, op. cit., s. 51. definiuje system następująco:...system jest tworzony przez stanowiący pewną całość, uporządkowany zbiór szczególnie dobranych czy wyróżnionych elementów i przez wyróżnienie współzależności między nimi. 10 Z. Mikołajewicz: Gospodarka energetyczna w systemie gospodarki narodowej, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, Opole 1983, s
5 W. Bojarski 11, posługując się wcześniej zdefiniowanymi pojęciami systemu i elementu, podaje ogólną zasadę tworzenia systemu: system ze względu na daną relację R i jej własność W, tworzą te elementy, które spełniają relację R wykazującą własność W. Prościej można powiedzieć, że system jest tworzony przez zbiór elementów, które spełniają daną relację, mającą z góry zadaną własność. Relację w tym przypadku należy rozumieć jako współzależność między elementami systemu. Własnością W jest przynależność do danego fragmentu rzeczywistości oraz przyjęty poziom istotności relacji R. Przekroczenie tego poziomu powoduje, że dana relacja miedzy elementami jest istotna i wymaga uwzględnienia, a osiągnięcie niższego poziomu wskazuje, że należy ją pominąć. Pomija się wówczas i te elementy, które nie spełniają relacji R na wymaganym poziomie istotności. Zachodzenie relacji R jest zależne od rodzaju i stanu poszczególnych elementów i ich otoczenia ( tym samym od ułożenia i uporządkowania elementów w systemie), czyli od określonych cech r (wewnętrznych i zewnętrznych) poszczególnych elementów. System powinien obejmować tylko te elementy, które spełniają zasadę jego tworzenia. Takie określenie systemu, przy zadanej relacji i własności, pozwala odróżnić system od zbioru, który nie jest systemem. Pozwala również stwierdzić, czy określony element należy do danego systemu, czy też nie. Spełnianie tej samej relacji przez wszystkie elementy systemu decyduje o spójności i integralności systemu. Powyższa zasada tworzenia systemu nie precyzuje ani istoty elementów w systemie, ani wiążących je relacji, odnosi się więc do dowolnego systemu, czyli do tzw. systemu ogólnego. Złożoną rzeczywistość można przedstawić korzystając z metodologii systemowej poprzez: 12 - wyróżnienie szczególnie interesującego nas fragmentu rzeczywistości i pominięcie wszystkich innych fragmentów, nie spełniających istotnej roli oraz zaliczenie do otoczenia fragmentów, nieistotnych lub drugorzędnych, - rozpatrywanie wyróżnionego fragmentu rzeczywistości jako całości złożonej z mniejszych, jakościowo zróżnicowanych elementów, mniej lub bardziej istotnych, - dostrzeganie, powiązań różnych elementów tworzących pewną zorganizowaną całość (system) lub pewne zorganizowane grupy (podsystemy) jeszcze mniejszych elementów, - zauważenie związków przedmiotu zainteresowań będącego częścią nadsystemu z innymi przedmiotami w otoczeniu, - sprecyzowanie problemu dotyczącego rozpatrywanej rzeczywistości i określenie rodzaju relacji R do wykreowania interesującego nas systemu, - wyróżnienie z rzeczywistości jedynie podsystemów i elementów istotnych ze względu na relację R, a pominięcie pozostałych lub włączenie ich do otoczenia, - agregowanie liczniejszych elementów w podsystemy oraz zastępowanie całych zbiorów (podobnych rodzajowo lub funkcjonalnie) elementów jednym elementem zastępczym (podsystemem) charakteryzowanym średnimi cechami elementów zbioru. W ten sposób utworzony i zweryfikowany system jest pewnym modelem rzeczywistości, przydatnym ze względu na relacje R do analizy interesującego problemu. 11 Efektywność systemowa przedsięwzięć gospodarczych, Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego, Warszawa 2001, s Op. cit., s
6 Tak sformułowany system energetyczny stanowi swego rodzaju model 13 określający w sposób całościowy problematykę badań systemowych danego fragmentu rzeczywistości gospodarczej. Obejmuje ona badania dotyczące: - czynników warunkujących funkcjonowanie systemu, - zadań systemu i osiąganych wyników; - wzajemnych oddziaływań systemu energetycznego i jego otoczenia. W analizie zagadnień związanych z produkcją i użytkowaniem energii ważne i konieczne jest ujęcie technologiczne systemu. 14 Według Durlika 15 w działaniu każdego systemu produkcyjnego (w tym energetycznego) można wyróżnić następujące najważniejsze części składowe: wejście, proces wewnątrzsystemowego przetwarzania, wyjście. System produkcyjny określa on, jako układ elementów składowych i relacji między nimi oraz relacji przekształceń czynników wejścia do systemu na czynniki wyjścia. Stanowi on celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informatyczny eksploatowany przez człowieka i służący wytwarzaniu określonych produktów (wyrobów lub usług) w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb konsumentów. Podstawowy cel systemu związany z dostarczaniem odbiorcom potrzebnej ilości energii użytecznej, realizowany jest poprzez przetwarzanie innych form energii pozyskiwanej z otoczenia (wejście systemu) w energię bezpośrednią (wyjście systemu). Nośniki energii wykorzystywane w procesie technologicznym to elementy zasilania systemu. W tak przedstawionym systemie energetycznym możemy wyróżnić następujące elementy: - wejście, z wchodzącymi w jego skład nośnikami energii pierwotnej, - wyjście, z energią bezpośrednią, a także szkodliwymi odpadami produkcyjnymi zanieczyszczającymi środowisko, - procesy przetwarzania wejścia na wyjście, czyli procesy konwersji, - procesy zarządzania systemem (planowanie, organizowanie, sterowanie, motywowanie, kontrola), - sprzężenia materiałowe, energetyczne i informacyjne pomiędzy wyżej wymienionymi elementami składowymi systemu energetycznego. Ujęcie technologiczne systemu energetycznego okazuje się niewystarczające przy badaniu szerokiego spektrum zagadnień związanego, na przykład z badaniem wpływu systemu energetycznego na gospodarkę, na sytuację gospodarstw domowych czy na wielkość emisji zanieczyszczeń i jakość środowiska. Uzasadnia to więc próby wprowadzenia szerszej definicji tego systemu. Można ją sformułować następująco: System energetyczny może być traktowany jako całokształt rzeczy i procesów, za pomocą których społeczeństwo przekształca zasoby 13 Model rozumiany jest jako odwzorowanie określonego fragmentu rzeczywistości. Samo wydzielenie systemu jest także procesem modelowania, a system jest modelem pewnego fragmentu rzeczywistości. Ogólne pojęcie model można scharakteryzować następująco: Model jest to przedstawienie systemu, elementu tego systemu, procesu, pojęcia lub idei w formie różnej od rzeczywistego istnienia. Zob. M. Cichy: Modelowanie systemów energetycznych, Wyd. Politechniki Gdańskiej 2001, s. 7. Model jest zawsze uproszczonym przedstawieniem rzeczywistości. Stopień uproszczenia oraz wybór cech rzeczywistości, odwzorowywanych w modelu, zależą od celu, dla którego jest on tworzony. 14 M. Cichy w pracy: Modelowanie op. cit. s. 36, przyjmuje, iż pod pojęciem system energetyczny rozumie się wyodrębnione z otoczenia urządzenie lub zestaw urządzeń współdziałających energetycznie i sygnałowo. Do systemu jest doprowadzona energia przetwarzana przez system na energię użyteczną, zgodnie z przeznaczeniem systemu. Pomiędzy systemem energetycznym, a otoczeniem mogą istnieć oddziaływania fizyczne i sygnałowe. 15 I. Durlik: Inżynieria zarządzania. Strategia i projektowanie systemów produkcyjnych,. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 2000, s. 33 i dalsze. 6
7 naturalne w produkty i usługi energetyczne. System energetyczny składa się z infrastruktury, technologii i nośników energii z jednej strony oraz podmiotów (aktorów) takich jak instytucje, przedsiębiorstwa i inni uczestnicy po drugiej stronie. Powyższa definicja znacznie poszerza zakres zagadnień, występujących w obszarze tak zdefiniowanego systemu energetycznego. Obok zagadnień technicznych, ekonomicznych i ekologicznych pojawiają się kwestie instytucjonalne, własnościowe, organizacji rynku oraz aspekt społeczny. Tak zdefiniowany system energetyczny chociaż trudniejszy do zbadania, daje pełniejszy jego obraz z ograniczoną możliwością skwantyfikowania występujących w systemie relacji. 7
Przedmiot polityki energetycznej
Przedmiot polityki energetycznej Autor: Halina Rechul ( Wokół Energetyki - luty 2005) Za przedmiot polityki energetycznej należy uznać tworzenie systemu energetycznego i najważniejsze rozstrzygnięcia w
Bardziej szczegółowoSystemowe spojrzenie na energetykę. Przedmiot polityki energetycznej
Systemowe spojrzenie na energetykę. Przedmiot polityki energetycznej Autor: Halina Rechul (Nafta & Gaz Biznes marzec 2005) Za przedmiot polityki energetycznej należy uznać tworzenie systemu energetycznego
Bardziej szczegółowoModelowanie jako sposób opisu rzeczywistości. Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka
Modelowanie jako sposób opisu rzeczywistości Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych Politechnika Łódzka 2015 Wprowadzenie: Modelowanie i symulacja PROBLEM: Podstawowy problem z opisem otaczającej
Bardziej szczegółowoPodstawy organizacji i zarządzania
Podstawy organizacji i zarządzania mgr Magdalena Marczewska TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mmarczewska@wz.uw.edu.pl Kierunki w zarządzaniu Rozwój
Bardziej szczegółowoPodstawy zarządzania
Podstawy zarządzania mgr Magdalena Marczewska TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mmarczewska@wz.uw.edu.pl Kierunki w zarządzaniu Rozwój nauk o zarządzaniu
Bardziej szczegółowoMarian OSTWALD. Politechnika Poznańska Instytut Mechaniki Stosowanej INŻYNIERIA SYSTEMÓW. Materiały pomocnicze do wykładów.
Marian OSTWALD Politechnika Poznańska Instytut Mechaniki Stosowanej INŻYNIERIA SYSTEMÓW Materiały pomocnicze do wykładów Poznań 2009 Motto wykładu: DZIAŁAMY LOKALNIE, MYŚLIMY GLOBALNIE TRZEBA WIDZIEĆ LAS
Bardziej szczegółowoWIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk;
SYMBOL Efekty kształcenia dla kierunku studiów: inżynieria zarządzania; Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku inżynieria zarządzania, absolwent: Odniesienie do obszarowych efektów kształcenia
Bardziej szczegółowoUsługi środowiska w świetle bezpieczeństwa ekologicznego
Artur Michałowski ZMN przy Komitecie Prognoz Polska 2000 Plus PAN Konferencja naukowa Zrównoważony rozwój w polityce spójności w latach 2014-2020. Istota, znaczenie oraz zakres monitorowania Augustów 3-4
Bardziej szczegółowoMetody symulacji komputerowych Modelowanie systemów technicznych
Metody symulacji komputerowych Modelowanie systemów technicznych dr inż. Ryszard Myhan Katedra Inżynierii Procesów Rolniczych Program przedmiotu Lp. Temat Zakres 1. Wprowadzenie do teorii systemów Definicje
Bardziej szczegółowoRODZAJE I TYPY INŻYNIERII SYSTEMÓW
techniczne RODZAJE I TYPY INŻYNIERII SYSTEMÓW Rodzaje systemów: polityczne, społeczne, ekonomiczne, ekologiczne, przyrodnicze, techniczne, Typy systemów: projektowania, produkcji, eksploatacji, diagnostyki,
Bardziej szczegółowoWIEDZA. przywołuje pogłębioną wiedzę o różnych środowiskach społecznych kształtujących bezpieczeństwo, ich specyfice i procesach w nich zachodzących
Nazwa kierunku studiów: BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Poziom kształcenia: studia II stopnia; Profil kształcenia: praktyczny; Obszar nauk społecznych; Dziedziny nauk: nauki społeczne, nauki ekonomiczne, nauki
Bardziej szczegółowoStanowisko w sprawie pojęcia instalacji w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.).
WYJAŚNIENIA Czy potrzebuję pozwolenia zintegrowanego? Jak rozumieć instalację? 1. Pojęcie instalacji. 2. Pojęcie stacjonarnego urządzenia technicznego (zespołu urządzeń). 3. Pojęcie obiektu budowlanego
Bardziej szczegółowoDr hab. inż. Jan Duda. Wykład dla studentów kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji
Automatyzacja i Robotyzacja Procesów Produkcyjnych Dr hab. inż. Jan Duda Wykład dla studentów kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Podstawowe pojęcia Automatyka Nauka o metodach i układach sterowania
Bardziej szczegółowoUmiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Inżynieria 2 studia drugiego stopnia A profil ogólnoakademicki specjalność Technika i Organizacja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (TOBHP) Umiejscowienie kierunku
Bardziej szczegółowoModelowanie i obliczenia techniczne. dr inż. Paweł Pełczyński
Modelowanie i obliczenia techniczne dr inż. Paweł Pełczyński ppelczynski@swspiz.pl Literatura Z. Fortuna, B. Macukow, J. Wąsowski: Metody numeryczne, WNT Warszawa, 2005. J. Awrejcewicz: Matematyczne modelowanie
Bardziej szczegółowoODWZOROWANIE RZECZYWISTOŚCI
ODWZOROWANIE RZECZYWISTOŚCI RZECZYWISTOŚĆ RZECZYWISTOŚĆ OBIEKTYWNA Ocena subiektywna OPIS RZECZYWISTOŚCI Odwzorowanie rzeczywistości zależy w dużej mierze od możliwości i nastawienia człowieka do otoczenia
Bardziej szczegółowoKomputerowe Systemy Przemysłowe: Modelowanie - UML. Arkadiusz Banasik arkadiusz.banasik@polsl.pl
Komputerowe Systemy Przemysłowe: Modelowanie - UML Arkadiusz Banasik arkadiusz.banasik@polsl.pl Plan prezentacji Wprowadzenie UML Diagram przypadków użycia Diagram klas Podsumowanie Wprowadzenie Języki
Bardziej szczegółowoProwadzący. Doc. dr inż. Jakub Szymon SZPON. Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA studia podyplomowe dla czynnych zawodowo nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Bardziej szczegółowoUmiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Inżynieria bezpieczeństwa 1 studia pierwszego stopnia A profil ogólnoakademicki specjalność Inżynieria Ochrony i Zarządzanie Kryzysowe (IOZK) Umiejscowienie kierunku
Bardziej szczegółowoMODEL KOMPETENCYJNY DYREKTORA
MODEL KOMPETENCYJNY DYREKTORA JAKO NARZĘDZIE WSPOMAGAJĄCE ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ ZARZĄDZANIE PO WROCŁAWSKU prof. UWr Kinga Lachowicz-Tabaczek Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, HR Projekt Wrocław
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne.
STRESZCZENIE rozprawy doktorskiej pt. Zmienne jakościowe w procesie wyceny wartości rynkowej nieruchomości. Ujęcie statystyczne. Zasadniczym czynnikiem stanowiącym motywację dla podjętych w pracy rozważań
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla makrokierunku: INFORMATYKA STOSOWANA Z KOMPUTEROWĄ NAUKĄ O MATERIAŁACH Wydział: MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY
Efekty kształcenia dla makrokierunku: INFORMATYKA STOSOWANA Z KOMPUTEROWĄ NAUKĄ O MATERIAŁACH Wydział: MECHANICZNY TECHNOLOGICZNY nazwa kierunku studiów: Makrokierunek: Informatyka stosowana z komputerową
Bardziej szczegółowoKIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK TECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA P O L I T E C H N I K A POZNAŃSKA WYDZIAŁ TECHNOLOGII CHEMICZNEJ
P O L I T E C H N I K A POZNAŃSKA WYDZIAŁ TECHNOLOGII CHEMICZNEJ ul. Piotrowo 3 60-965 POZNAŃ tel. 061 6652351 fax 061 6652852 E-mail: office_dctf@put.poznan.pl http://www.fct.put.poznan.pl KIERUNKOWE
Bardziej szczegółowoZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU Technika Rolnicza i Leśna
ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU Technika Rolnicza i Leśna Jednostka prowadząca kierunek studiów Nazwa kierunku studiów Specjalności Obszar Profil Poziom Forma Tytuł zawodowy uzyskiwany przez
Bardziej szczegółowoProces informacyjny. Janusz Górczyński
Proces informacyjny Janusz Górczyński 1 Proces informacyjny, definicja (1) Pod pojęciem procesu informacyjnego rozumiemy taki proces semiotyczny, ekonomiczny i technologiczny, który realizuje co najmniej
Bardziej szczegółowoKIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA
Załącznik do Uchwały Senatu Politechniki Krakowskiej z dnia 28 czerwca 2017 r. nr 58/d/06/2017 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie Nazwa wydziału Wydział Inżynierii Środowiska Dziedzina
Bardziej szczegółowoOCENA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
OCENA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Podstawowe informacje Kierunek studiów / Poziom kształcenia Profil kształcenia / Forma studiów Obszar kształcenia Dziedzina nauki Dyscyplina naukowa logistyka/studia
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku inżynieria środowiska
Efekty kształcenia dla kierunku inżynieria Szkoła wyższa prowadząca kierunek studiów: Kierunek studiów: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia w zakresie:
Bardziej szczegółowoNauka o organizacji. Wykład 1
Nauka o organizacji Wykład 1 Plan wykładu Informacje organizacyjne i prezentacja sylabusa Istota organizacji Cechy organizacji Typy organizacji Granice organizacji Kontakt Konsultacje: czwartki 13.15-14.45,
Bardziej szczegółowoDefinicje. Najprostszy schemat blokowy. Schemat dokładniejszy
Definicje owanie i symulacja owanie zastosowanie określonej metodologii do stworzenia i weryfikacji modelu dla danego rzeczywistego Symulacja zastosowanie symulatora, w którym zaimplementowano model, do
Bardziej szczegółowoPRODUCT & PROCESS MANAGEMENT
Efekty kształcenia dla kierunku studiów PRODUCT & PROCESS MANAGEMENT studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne Wydział Towaroznawstwa Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia Dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa
Efekty kształcenia Dla kierunku Inżynieria Bezpieczeństwa, studia II stopnia profil ogólnoakademicki Specjalność studiowania Gospodarka Wodna i Zagrożenia Powodziowe Umiejscowienie kierunku w obszarze
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r.
Uchwała Nr 28/2013/IV Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Zarządzanie Logistyką w Przedsiębiorstwie, prowadzonych
Bardziej szczegółowoa) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów
1. PROGRAM KSZTAŁCENIA 1) OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA a) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów kształcenia dla obszaru nauk społecznych i technicznych Objaśnienie oznaczeń: I efekty
Bardziej szczegółowoPodsumowanie wyników ankiety
SPRAWOZDANIE Kierunkowego Zespołu ds. Programów Kształcenia dla kierunku Informatyka dotyczące ankiet samooceny osiągnięcia przez absolwentów kierunkowych efektów kształcenia po ukończeniu studiów w roku
Bardziej szczegółowoNajprostszy schemat blokowy
Definicje Modelowanie i symulacja Modelowanie zastosowanie określonej metodologii do stworzenia i weryfikacji modelu dla danego układu rzeczywistego Symulacja zastosowanie symulatora, w którym zaimplementowano
Bardziej szczegółowoUniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Nauk Społecznych. Efekty kształcenia
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Załącznik nr 74 do uchwały nr Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 29 maja 2012 r. Efekty kształcenia dla: nazwa kierunku poziom kształcenia profil kształcenia
Bardziej szczegółowoPojęcie bazy danych. Funkcje i możliwości.
Pojęcie bazy danych. Funkcje i możliwości. Pojęcie bazy danych Baza danych to: zbiór informacji zapisanych według ściśle określonych reguł, w strukturach odpowiadających założonemu modelowi danych, zbiór
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Białymstoku
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Białymstoku poziom kształcenia profil kształcenia tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta forma
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ TECHNICZNY EFEKTY KSZTAŁCENIA. Kierunek studiów INŻYNIERIA ŚRODOWISKA
Zał. nr 2 do uchwały nr 321/V/V/2015Senatu PWSZ w Koninie z dnia 19 maja w sprawie efektów kształcenia dla kierunków studiów w PWSZ w Koninie PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ TECHNICZNY
Bardziej szczegółowo1. Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych. bezpieczeństwo i higiena pracy studia pierwszego stopnia
Załącznik do uchwały nr 56/2015-2016 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 1. Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych bezpieczeństwo i higiena pracy studia pierwszego stopnia
Bardziej szczegółowoSymbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10
Załącznik do uchwały nr 73 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja 1. Odniesień efektów kierunkowych do
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK NR 2 Uchwała Rady Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej z dnia 3 czerwca 2013 r
ZAŁĄCZNIK NR 2 Uchwała Rady Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej z dnia 3 czerwca 2013 r w sprawie przyjęcia Efektów kształcenia dla studiów III stopnia w dyscyplinie elektrotechnika
Bardziej szczegółowoOdniesienie do obszarowych efektów kształcenia 1 2 3. Kierunkowe efekty kształcenia WIEDZA (W)
EFEKTY KSZTAŁCENIA NA KIERUNKU "MECHATRONIKA" nazwa kierunku studiów: Mechatronika poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia profil kształcenia: ogólnoakademicki symbol kierunkowych efektów kształcenia
Bardziej szczegółowoDZIENNIK STAŻU. Imię i nazwisko Stażysty. Przyjmujący na Staż. Imię i nazwisko Opiekuna Stażu
Załącznik nr 4 do Regulaminu Projektu DZIENNIK STAŻU Przyjmujący na Staż Imię i nazwisko Opiekuna Stażu. Termin odbywania Stażu (dd/mm/rr dd/mm/rr) Podpis Opiekuna Stażysty Podpis Kierownika Projektu DZIENNIK
Bardziej szczegółowoDZIENNIK STAŻU. Imię i nazwisko Stażysty. Przyjmujący na Staż. Imię i nazwisko Opiekuna Stażu
Załącznik nr 4 do Regulaminu Projektu DZIENNIK STAŻU Imię i nazwisko Stażysty Przyjmujący na Staż Imię i nazwisko Opiekuna Stażu. Termin odbywania Stażu (dd/mm/rr dd/mm/rr) Podpis Opiekuna Stażysty Podpis
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA
Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Umiejscowienie
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia/uczenia się dla studiów technicznych: Studia I, II i III stopnia profil teoretyczny/(ogólno)akademicki
Zespół ds. opracowania opisu efektów kształcenia/uczenia się dla studiów technicznych WIEDZA Efekty kształcenia/uczenia się dla studiów technicznych: Studia I, II i III stopnia profil teoretyczny/(ogólno)akademicki
Bardziej szczegółowoOCENA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
OCENA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Podstawowe informacje Kierunek studiów / Poziom kształcenia logistyka/studia pierwszego stopnia Profil kształcenia / Forma studiów praktyczny/ss i SN Obszar kształcenia
Bardziej szczegółowoAlicja Szmulik Inżynieria produkcji
Alicja Szmulik Inżynieria produkcji 1 System produkcyjny Celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służący produkowaniu określonych
Bardziej szczegółowoPojęcie rozwoju w ekonomii. dr Tomasz Poskrobko
Pojęcie rozwoju w ekonomii dr Tomasz Poskrobko Czym jest rozwój? Jak podaje Słownik Języka Polskiego PWN, rozwój to proces przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych.
Bardziej szczegółowoOPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA W OBSZARZE KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE NAUK TECHNICZNYCH. Profil ogólnoakademicki. Wiedza
Objaśnienie oznaczeń: T obszar kształcenia w zakresie nauk technicznych 1 studia pierwszego stopnia 2 studia drugiego stopnia A profil ogólnoakademicki P profil praktyczny W kategoria wiedzy U kategoria
Bardziej szczegółowoRZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA: DZIAŁANIA SPOŁECZNE, GRUPA SPOŁECZNA, ZACHOWANIA ZBIOROWE, Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka
RZECZYWISTOŚĆ SPOŁECZNA: DZIAŁANIA SPOŁECZNE, GRUPA SPOŁECZNA, ZACHOWANIA ZBIOROWE, Jagoda Mrzygłocka-Chojnacka DZIAŁANIA SPOŁECZNE Aktor społeczny jako podmiot działający (jednostka, grupa, zbiorowość)
Bardziej szczegółowoPN-ISO 704:2012/Ap1. POPRAWKA do POLSKIEJ NORMY. Działalność terminologiczna Zasady i metody ICS nr ref. PN-ISO 704:2012/Ap1:
POPRAWKA do POLSKIEJ NORMY ICS 01.020 PN-ISO 704:2012/Ap1 Działalność terminologiczna Zasady i metody Copyright by PKN, Warszawa 2014 nr ref. PN-ISO 704:2012/Ap1:2014-03 Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone.
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk
Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk 10 października 2009 Plan wykładu Czym jest filozofia 1 Czym jest filozofia 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Znaczenie
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia. dla kierunku KULTUROZNAWSTWO. Studia pierwszego stopnia
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 41/2014/2015 Senatu Akademickiego Akademii Ignatianum w Krakowie z dnia 26 maja 2015 r. Kierunkowe efekty kształcenia dla kierunku KULTUROZNAWSTWO Studia pierwszego stopnia
Bardziej szczegółowoPROGRAM KSZTAŁCENIA NA STUDIACH III STOPNIA Informatyka (nazwa kierunku)
PROGRAM KSZTAŁCENIA NA STUDIACH III STOPNIA Informatyka (nazwa kierunku) 1. OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA: 1) Tabela odniesień kierunkowych efektów kształcenia (EKK) do obszarowych efektów kształcenia
Bardziej szczegółowoOmówienie specyfiki i zasad przyznawania punktów w ramach kryteriów merytorycznych fakultatywnych
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Działanie 8.1 Wspieranie działalności gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej Omówienie specyfiki i zasad przyznawania punktów w ramach kryteriów merytorycznych
Bardziej szczegółowoNowe kierunki w zarządzaniu. Warszawa: WAiP, s Kostera, M. (2003/2005) Antropologia organizacji. Warszawa: PWN.
Kostera, M. (2008) Wprowadzenie, w: Kostera, M. (red.) Nowe kierunki w zarządzaniu. Warszawa: WAiP, s. 17-30. Kostera, M. (2003/2005) Antropologia organizacji. Warszawa: PWN. Podsystemy społeczne Kultura
Bardziej szczegółowoa) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów kształcenia dla obszaru nauk społecznych, technicznych i inżynierskich
1. PROGRAM KSZTAŁCENIA 1) OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA a) Szczegółowe efekty i ich odniesienie do opisu dla obszaru nauk społecznych, technicznych i inżynierskich Objaśnienie oznaczeń: I efekty kierunkowe
Bardziej szczegółowoSpis treści. Analiza i modelowanie_nowicki, Chomiak_Księga1.indb :03:08
Spis treści Wstęp.............................................................. 7 Część I Podstawy analizy i modelowania systemów 1. Charakterystyka systemów informacyjnych....................... 13 1.1.
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku Transport studia II stopnia profil ogólnoakademicki
Efekty kształcenia dla kierunku Transport studia II stopnia profil ogólnoakademicki Umiejscowienie kierunku w obszarze (obszarach) Kierunek Transport należy do obszaru studiów technicznych i jest powiązany
Bardziej szczegółowoBEZPIECZEŃSTWO NARODOWE
Opis efektów kształcenia dla kierunku bezpieczeństwo narodowe I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. Efekty kształcenia
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki KARTA PRZEDMIOTU. Część A
Przedmiot: Seminarium dyplomowe Wykładowca odpowiedzialny za przedmiot: Cele zajęć z przedmiotu: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki KARTA PRZEDMIOTU Wykładowcy
Bardziej szczegółowoPOLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki
Opis efektów kształcenia dla kierunku politologia I stopnia przyjętych uchwałą Rady Wydziału Nauk Politycznych w dniu 27 lutego 2012 r., zmodyfikowanych 24 września 2012 r. oraz 25 maja 2015 r. Efekty
Bardziej szczegółowoDoskonalenie. Zdzisł aw Gomółk a. funkcjonowania. organizacji. Difin
Zdzisł aw Gomółk a Doskonalenie funkcjonowania organizacji Difin Recenzent Prof. dr hab. Zbigniew Banaszak Prof. dr hab. Maciej Wiatr w UE i jej efekty. Copyright Difin SA Warszawa 2009. Wszelkie prawa
Bardziej szczegółowoKIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA INŻYNIERII ŚRODOWISKA II STOPIEŃ
Załącznik nr 3 do Zarządzenia Rektora nr 10 /12 z dnia 21 lutego 2012r. KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA INŻYNIERII ŚRODOWISKA II STOPIEŃ Efekty kształcenia dla kierunku (IŚ) nazwa kierunku studiów: INŻYNIERIA
Bardziej szczegółowoSzczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do efektów dla obszaru nauk społecznych na kierunku administracja studia I stopnia.
Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do efektów dla obszaru nauk społecznych na kierunku administracja studia I stopnia. Objaśnienie oznaczeń w symbolach: K kierunkowe efekty kształcenia W
Bardziej szczegółowoPOD O EJŚ J CIE I P ROC O ESOW
Wykład 7. PODEJŚCIE PROCESOWE W ZARZĄDZANIU JAKOŚCIĄ 1 1. Procesy i ich znaczenie w działalności organizacji: Proces jest to zaprojektowany ciąg logiczny następu- jących po sobie czynności (operacji),
Bardziej szczegółowoTabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych (tabele odniesień efektów kształcenia)
Załącznik nr 7 do uchwały nr 514 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunków studiów pierwszego i drugiego stopnia prowadzonych
Bardziej szczegółowo166 Wstęp do statystyki matematycznej
166 Wstęp do statystyki matematycznej Etap trzeci realizacji procesu analizy danych statystycznych w zasadzie powinien rozwiązać nasz zasadniczy problem związany z identyfikacją cechy populacji generalnej
Bardziej szczegółowoPojęcia to. porównanie trzech sposobów ujmowania pojęć. Monika Marczak IP, UAM
Pojęcia to. porównanie trzech sposobów ujmowania pojęć Monika Marczak IP, UAM Takiego zwierzęcia nie ma?????????? Jeśli brakuje umysłowej reprezentacji pewnego fragmentu rzeczywistości, fragment ten dla
Bardziej szczegółowoPowstanie nauki o organizacji
Wiesław Gonciarski Powstanie nauki o organizacji Zainteresowanie problemami funkcjonowania organizacji datuje się od starożytności. Budowa sumeryjskich kanałów, egipskich piramid, greckich zespołów miejskich,
Bardziej szczegółowoOdniesienie efektów kierunkowych kształcenia do efektów obszarowych
Załącznik do uchwały nr 540 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 27 stycznia 2016 r. Odniesienie efektów kierunkowych kształcenia do efektów obszarowych Tabela odniesień efektów kierunkowych do
Bardziej szczegółowoW A R S Z T A T Y. na bazie efektów kształcenia PROF. DR HAB. ANDRZEJ RADECKI. PWSZ Skierniewice 17 maja 2011
PWSZ Skierniewice 17 maja 2011 KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI - budowa programów na bazie efektów kształcenia W A R S Z T A T Y DLA NAUK PRZYRODNICZYCH PROF. DR HAB. ANDRZEJ RADECKI PLAN WARSZTATÓW przygotowano
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PRACA SOCJALNA
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PRACA SOCJALNA Poziom kształcenia Profil kształcenia Tytuł zawodowy absolwenta Obszar wiedzy Dziedzina Dyscyplina studia I stopnia praktyczny licencjat obszar nauk
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 000-2/6/2013 Senatu Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu z dnia 21 marca 2013 r.
Uchwała Nr 000-2/6/2013 Senatu Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie: 1) określenia przez Senat efektów kształcenia dla programu
Bardziej szczegółowoTABELA ZGODNOŚCI OBSZAROWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA (EK0) Z KIERUNKOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA (EKK) NAUK ŚCISŁYCH. Wiedza
TABELA ZGODNOŚCI OBSZAROWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA (EK0) Z KIERUNKOWYMI EFEKTAMI KSZTAŁCENIA (EKK) Nazwa Wydziału: Wydział Inżynierii Nazwa kierunku studiów: chemia kosmetyczna Poziom kształcenia: studia
Bardziej szczegółowoKierunkowe efekty kształcenia wraz z odniesieniem do efektów obszarowych. Energetyka studia I stopnia
Załącznik 3 do uchwały nr /d/05/2012 Wydział Mechaniczny PK Kierunkowe efekty kształcenia wraz z odniesieniem do efektów Kierunek: Energetyka studia I stopnia Lista efektów z odniesieniem do efektów Kierunek:
Bardziej szczegółowoMETODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH
METODOLOGIA BADAŃ WŁASNYCH Punktem wyjścia w całym procesie badawczym jest sprecyzowanie problemu badawczego oraz wyznaczenie celów analizy. Będą one miały wpływ na tok postępowania w dalszych fazach tego
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI
Efekty kształcenia dla kierunku studiów ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział Towaroznawstwa Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoProjektowanie systemów informatycznych. Roman Simiński siminskionline.pl. Modelowanie danych Diagramy ERD
Projektowanie systemów informatycznych Roman Simiński roman.siminski@us.edu.pl siminskionline.pl Modelowanie danych Diagramy ERD Modelowanie danych dlaczego? Od biznesowego gadania do magazynu na biznesowe
Bardziej szczegółowo6 C2A_W02_03 Ma wiedzę z zakresu logistyki produktów przerobu ropy naftowej i produktów polimerowych.
Efekty dla studiów drugiego stopnia profil ogólnoakademicki na kierunku Technologia Chemiczna na Wydziale Budownictwa Mechaniki i Petrochemii w Płocku, gdzie: * Odniesienie- oznacza odniesienie do efektów
Bardziej szczegółowoPotencjał społeczności lokalnej-podstawowe informacje
Projekt Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej nr POKL.07.02.02-20-016/09 Potencjał społeczności lokalnej-podstawowe informacje Praca powstała na bazie informacji pochodzących z publikacji
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 1 Efekty kształcenia dla kierunku studiów inżynieria bezpieczeństwa Studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki
1 Załącznik nr 1 Efekty kształcenia dla kierunku studiów inżynieria bezpieczeństwa Studia drugiego stopnia profil ogólnoakademicki IB2A_W1 WIEDZA zna pojęcia i rozumie zasady matematycznego modelowania
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI
Efekty kształcenia dla kierunku studiów ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI studia drugiego stopnia (po studiach inżynierskich) profil ogólnoakademicki Forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne Wydział
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 4/2014/I Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 23 stycznia 2014 r.
Uchwała Nr 4/2014/I Senatu Politechniki Lubelskiej z dnia 23 stycznia 2014 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów pierwszego stopnia na kierunku inżynieria odnawialnych źródeł energii,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 50 Senatu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie z dnia 28 maja 2012 r.
UCHWAŁA NR 50 Senatu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie z dnia 28 maja 2012 r. w sprawie określenia opisu efektów kształcenia dla kierunku studiów ekonomia pierwszego i drugiego
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku: Gospodarka przestrzenna I stopień
Załącznik do uchwały nr 121 Senatu UŁ z dnia 9 czerwca 2017 r. Efekty kształcenia dla kierunku: Gospodarka przestrzenna I stopień 1. Kierunek: GOSPODARKA PRZESTRZENNA. 2. Poziom: I stopnia (licencjackie
Bardziej szczegółowoOpis efektów kształcenia dla studiów podyplomowych
Opis efektów kształcenia dla studiów podyplomowych Nazwa studiów podyplomowych Nazwa obszaru kształcenia, w zakresie którego są prowadzone studia podyplomowe Nazwa kierunku studiów, z którym jest związany
Bardziej szczegółowoElementy systemu logistycznego w przedsiębiorstwie - zarządzanie logistyczne. prof. dr hab. inż. A. Szymonik
Elementy systemu logistycznego w przedsiębiorstwie - zarządzanie logistyczne prof. dr hab. inż. A. Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2017/2018 1. Klasyfikacja i charakterystyka systemów logistycznych Istota
Bardziej szczegółowoTERMINOLOGIA. Język dyscypliny zbiór terminów wraz z objaśnieniami
Dyscyplina gałąź nauki lub wiedzy TERMINOLOGIA Język dyscypliny zbiór terminów wraz z objaśnieniami Termin wyraz lub połączenie wyrazowe o specjalnym, konwencjonalnie ustalonym znaczeniu naukowym lub technicznym
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 26/2016. SENATU AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ im. Bohaterów Westerplatte z dnia 02 czerwca 2016 roku
UCHWAŁA NR 26/2016 SENATU AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ im. Bohaterów Westerplatte z dnia 02 czerwca 2016 roku w sprawie: określenia efektów kształcenia dla kierunku Mechatronika studia II stopnia o profilu
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA
Załącznik do uchwały Nr 000-8/4/2012 Senatu PRad. z dnia 28.06.2012r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA Nazwa wydziału: Mechaniczny Obszar kształcenia w zakresie: Nauk technicznych Dziedzina
Bardziej szczegółowoKIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 3 do uchwały Senatu PK nr 107/d/11/2017 z dnia 22 listopada 2017 r. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie Nazwa wydziału lub wydziałów: Wydział Inżynierii Lądowej Nazwa
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ZARZĄDZANIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów Zarządzanie reprezentuje dziedzinę
Bardziej szczegółowoKIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA
Zał. nr 1 do Programu kształcenia KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA WYDZIAŁ INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA Kierunek studiów: INŻYNIERIA SYSTEMÓW Stopień studiów: STUDIA II STOPNIA Obszar Wiedzy/Kształcenia: OBSZAR
Bardziej szczegółowoZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Kierunek: Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia
ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA Kierunek: Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych Odniesienie do Symbol Kierunkowe efekty kształcenia efektów kształcenia
Bardziej szczegółowoKIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK STUDIÓW INFORMATYCZNE TECHNIKI ZARZĄDZANIA
KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNEK STUDIÓW INFORMATYCZNE TECHNIKI ZARZĄDZANIA Nazwa kierunku studiów: Informatyczne Techniki Zarządzania Ścieżka kształcenia: IT Project Manager, Administrator Bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowo