KWARTALNIK TOWARZYSTWA TERAPII MONITOROWANEJ

Transkrypt

1 ISSN PROBLEMY TERAPII MONITOROWANEJ KWARTALNIK TOWARZYSTWA TERAPII MONITOROWANEJ tom 13, nr 4, 2002 Rola alkilogliceroli, skwalenu i wielonienasyconych kwasów omega 3 w zwalczaniu infekcji bakteryjnych modyfikacja naturalnych (wrodzonych) mechanizmów odpornoœci Reprint TTM

2 ISSN PROBLEMY TERAPII MONITOROWANEJ Kwartalnik Towarzystwa Terapii Monitorowanej Tom 13 numer 4 grudzieñ 2002 REPRINT Przemys³aw Lewkowicz, Natalia Lewkowicz, Ewa G³owacka, Ma³gorzata Banasik, Henryk Tchórzewski Rola alkilogliceroli, skwalenu i wielonienasyconych kwasów omega 3 w zwalczaniu infekcji bakteryjnych modyfikacja naturalnych (wrodzonych) mechanizmów odpornoœci

3 Problemy Terapii Monitorowanej , nr 4, str. 163 P r a c e o r y g i n a l n e Przemys³aw Lewkowicz, Natalia Lewkowicz, Ewa G³owacka, Ma³gorzata Banasik, Henryk Tchórzewski Rola alkilogliceroli, skwalenu i wielonienasyconych kwasów omega 3 w zwalczaniu infekcji bakteryjnych - modyfikacja naturalnych (wrodzonych) mechanizmów odpornoœci Zwi¹zki zawarte w olejach z w¹troby rekina bogate w wielonienasycone kwasy szeregu omega 3 (kwasy eikozapentaeoowy (22:6 n-3) i dokozaheksaenowy (22:6 n-3)), skwalen oraz alkiloglicerole, posiadaj¹ w³aœciwoœci unnumomodulaj¹ce i s¹ pomocne w leczeniu chorób zwi¹zanych z zaburzeniami funkcjonowania uk³adu immunologicznego. W niniejszej pracy oceniono skutecznoœæ zwi¹zków zawartych w oleju z w¹troby rekina w zwalczaniu nawracaj¹cych infekcji górnych dróg oddechowych na podstawie ocenyklinicznej pacjentów oraz wp³ywu badanych zwi¹zków na wybrane parametry odpornoœci wrodzonej jak i nabytej Zapalenie stanowi zespó³ reakcji, wywo³anych obcymi substancjami (np.: czynnikami zakaÿnymi), uszkodzeniem mechanicznym tkanek lub te powsta³ych w wyniku reakcji immunologicznych (l). Rozwój wiedzy na temat funkcji uk³adu immunologicznego i jego udzia³u w patogenezie wielu chorób doprowadzi³ do wzrostu zainteresowania mo liwoœciami wykorzystania w leczeniu immunomoduluj¹cych w³aœciwoœci substancji naturalnych. Niew¹tpliw¹ zalet¹ takiej terapii jest to, i nie wywo³uj¹c objawów niepo ¹danych, pozwala organizmowi na uruchomienie w³asnych mechanizmów reguluj¹cych reakcje odpornoœci, a w szczególnoœci mechanizmów naturalnej (wrodzonej) odpowiedzi immunologicznej (2, 3). Korzystne w³aœciwoœci preparatów zawieraj¹cych zwi¹zki wielonienasyconych kwasów szeregu omega-3, skwalenu oraz alkilogliceroli zosta³y potwierdzone nie tylko na podstawie obserwacji epidemiologicznych, ale tak e w badaniach klinicznych, prowadzonych na zwierzêtach jak i w uk³adach badawczych w warunkach m vitro (3, 4, 5, 6). Coraz wiêksz¹ uwagê przywi¹zuje siê zastosowaniu preparatów zawieraj¹cych wielonienasycone kwasy szeregu omega-3, równie w ywieniu pozajelitowym (7, 8, 9, 10, 11, 12). Badania prowadzone na zwierzêtach wykaza³y korzystny wp³yw wlewów do ylnych WKT Omega-3 i alkilogliceroli w eliminacji posocznicy wywo³anej E. coli w porównaniu z terapi¹ prowadzon¹ WKT omega-6 oraz lepszy stan ogólny zwierz¹t (11,12) Zak³ad Immunologii Klinicznej Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w odzi (Kierownik: prof. dr bab. med. H. Tchórzewski): ódÿ, ul. Rzgowska 281/289.P. Lewkowicz i wsp.

4 Zwi¹zki WKT omega-3 i alkiloglicerole powodowa³y lepsz¹ eliminacjê bakterii E. coli poprzez zwiêkszenie w³aœciwoœci fagocytarnych neutrofih, makrofagów p³uc (komórek Kupfera) przy jednoczesnym ograniczeniu intensywnoœci procesu zapalnego w porównaniu z preparatami oleju sojowego (WKTomega-6). Badania te jednoznacznie sugeruj¹ mo liwoœæ wykorzystania olejów otrzymywanych z w¹troby ryb morskich w zwalczaniu infekcji bakteryjnych. Jednym z mo liwych mechanizmów bezpoœredniego przeciwzapalnego dzia³ania jest hamowanie przez WKT omega-3 na drodze kompetycyjnej enzymów cyklooksygenazy i lipooksygenazy, co prowadzi do spadku syntezy pochodnych kwasu arachidonowego: prostaglandyny (PGE 2), tromboksanu (TXA 2), leukotrienów (LT 4) lipoksyny przy jednoczesnym wzroœcie uwalniania prostaglandyn ograniczaj¹cych proces zapalny: prostaglandyny -PGE 3i leukotrienu LT 5(13,14, 15). Inni autorzy sugeruj¹, i efekt ten dodatkowo jest potêgowany przez ograniczenie syntezy cytokin prozapalnych (IL-2, IL-6, IL-8, I -12, TNF- ) przy nieznacznym wp³ywie na cytokiny ograniczaj¹ce proces zapalny (IL-10) (14,15,16,17,18, 19, 20). Obserwacje przeprowadzone na ró nych poziomach technik badawczych (pocz¹wszy od obserwacji epidemiologicznych poprzez badania kliniczne i doœwiadczenia wykonywane na komórkach w warunkach in vitro) usankcjonowa³y rolê olejów uzyskanych z ryb morskich w modulowaniu mechanizmów naturalnej odpowiedzi immunologicznej (2). W niniejszej pracy oceniamy wp³yw preparatu BioMarine 570 zawieraj¹cego olej z w¹troby rekina o sk³adzie: 120 mg skwalenu, 120 mg alkoksyglicerolii, 25 mg kwasów t³uszczowych omega-3, 50 j.m. witaminy A i 5 j.m. witaminy D na stan kliniczny i wybrane parametry immunologiczne osób z nawracaj¹cymi infekcjami górnych dróg oddechowych. Zbadano aktywnoœæ ludzkich neutrofili oraz parametry uk³adu dope³niacza, a tak e sk³ad odsetkowy limfocytów T (CD3, CD4, CD8), limfocytów B (CD19) oraz komórek NK (CD16/CD56). Materia³ i metody W badaniach wziê³o udzia³ 19 osób: 11 kobiet i 8 mê czyzn w wieku lat (œrednia wieku 38,4 ± 11,76 lat). Do grupy badanej na podstawie wywiadu i badania klinicznego zakwalifikowano osoby z nawracaj¹cymi infekcjami górnych dróg oddechowych, bez chorób ogólnoustrojowych i nie przyjmuj¹ce adnych leków w momencie trwania kuracji Osoby badane by³y pacjentami Poradni Zaburzeñ Odpornoœci Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki. Preparat przyjmowano w dawce 3 kapsu³ki 3 razy dziennie przez okres dwóch miesiêcy. Przed rozpoczêciem przyjmowania leku oraz po zakoñczonym leczeniu od ka dej z osób pobrano 2 ml krwi na heparynê litow¹ w celu wykonania badañ immunologicznych i oceny morfologii krwi obwodowej. Nastêpnie chorzy byli obserwowani przez okres 6 miesiêcy. Oceniono czynnoœæ neutrofilów poprzez badanie produkcji reaktywnych form tlenu (RFT) w uk³adzie: bez pobudzenia oraz po stymulacjii receptorowe zale nymi stymulatorami (formylo-metionylo-leucylo-fenyloalanina fmlp i opsonizowany zymosan OZ) i receptorowe niezale nym stymulatorem (ester forbolu PMA) metod¹ chemiluminescencji krwi pe³nej (21). Pomiar (R) przeprowadzono aparatem MLX Microtiter Plate Luminometr. Wartoœci chemiluminescencji krwi pe³nej skorygowano o liczbê bezwzglêdn¹ neutrofilów oraz stê enie hemoglobiny i wyra ono w umownych jednostkach luminescencji RLUmax (Relative Light Units Max) wg. Wzoru: Rola alkilogliceroli. skwalenu i wielonienasyconych kwasów omega 3 3 WBC - bezwzglêdna liczba bia³ych krwinek [lo / l (white blood cell) CL -chemiluminescencja [RLUmax] Hb -hemoglobina (haemoglobin) [%] PMN -neutrofile krwi obwodowej (polymorphonuclear leukocytes) [%] Poziomy sk³adowych C3c i C4 uk³adu dope³niacza oznaczone zosta³y metod¹ nefelometryczn¹ odczynnikami firmy Behring. Aktywnoœæ hemolityczna drogi klasycznej dope³niacza (CH50) oceniono zmodyfikowan¹ metod¹ Mayera. Sk³ad odsetkowy subpopulacji limfocytów T (CD3, CD4, CD8), odsetek limfocytów B (Cd19), komórek NK (CD16/CD56) krwi obwodowej oceniono przy u yciu przeciwcia³ monoklonalnych firmy Becton-Dickinson (cytometru przep³ywowego FACS Calibur firmy Becton-Dickinson). µ]

5 Dla wszystkich parametrów obliczono wartoœæ œredni¹, odchylenie standardowe (SD). Do weryfikacji statystycznej danych zastosowano nastêpuj¹ce testy: Ko³mogorowa-Smirnowa z poprawk¹ Lillieforsa celem sprawdzenia zgodnoœci otrzymanych danych z rozk³adem normalnym; Fishera-Snedecora, t-studenta, Cohrana- Coxa oraz t-studenta dla zmiennych powi¹zanych celem analizy wartoœci oczekiwanych pomiêdzy badanymi grupami. Za wynik istotny statystycznie przyjêto p < 0,05. W celu sprawdzenia czy stosownie preparatu prowadzi do normalizacji badanych parametrów wykorzystano opracowane, z podzia³em na grupy wiekowe, wartoœci referencyjne dla ka dej z metod. Wyniki badañ Ocena kliniczna W momencie zakoñczenia leczenia stwierdzono zmniejszenie czêstotliwoœci wystêpowania infekcji górnych dróg oddechowych w porównaniu do stanu przed leczeniem, œrednio z 0,65/miesi¹c przed leczeniem do 0,52/miesi¹c w okresie szeœciu miesiêcy obserwacji po leczeniu. U 7 z 19 badanych nie wyst¹pi³o zapalenie górnych dróg oddechowych w okresie szeœciu miesiêcy po leczeniu. Podczas stosowania preparatu nie zaobserwowano niekorzystnych dzia³añ ubocznych. Badania immunologiczne Badania sk³adu odsetkowego subpopulacji limfocytów krwi obwodowej u osób chorych wykaza³y obni ony odsetek limfocytów B (CD19+) i limfocytów T CD8+ w porównaniu do osób zdrowych. Po leczeniu stwierdzono wzrost odsetka limfocytów T CD8+ i B (Cd19+) do wartoœci obserwowanych u ludzi zdrowych. Odsetek poszczególnych subpopulacji limfocytów T, limfocytów B, komórek NK oraz wartoœci wskaÿnika CD4/CD8 zestawiono w tabeli l. U pacjentów przed rozpoczêciem leczenia zaobserwowano zmniejszon¹ produkcjê RFT przez neutronie stymulowane opsononizowanym zymosanem (OZ) oraz PMA (ester forbolu stymulacja neutrofili drog¹ pozareceptorow¹ oksydazy NADPH). Po leczeniu istotnie wzros³a produkcja RFT przez neutrofile stymulowane OZ i PMA wartoœci chemiluminescencji nie odbiega³y od zakresu wartoœci prawid³owych. Natomiast chemiluminescencja spoczynkowa i stymulowana fmlp wzros³a istotnie w porównaniu do wartoœci obserwowanych przed rozpoczêciem kuracji. Analizê œrednich wartoœci produkcji reaktywnych form tlenu przez neutrofile spoczynkowe i stymulowane fmlp, OZ i PMA u pacjentów w fazie aktywnej (przed rozpoczêciem leczenia) i w okresie remisji choroby (po dwumiesiêcznej kuracji) oraz osób zdrowych zestawiono na rycinie l. Tabela l Porównanie wartoœci odsetkowych limfocytów T i ich subpopolacji, limfocytów B, komórek NK w grupie osób przed i po leczeniu oraz wartoœci referencyjnych. Dane przedstawiono jako wartoœci œrednie ± SD

6 Rycina l. Ocena produkcji reaktywnych form tlenu przez neutrofile przed i po leczeniu u osób chorych oraz wartoœci referencyjne. Dane przedstawiono jako wartoœci œrednie + SD. Poziom sk³adowych C3c i C4, a tak e aktywnoœæ hemolityczna dope³niacza (CH50) by³y podwy szone w grupie pacjentów w fazie aktywnej choroby w stosunku do wartoœci obserwowanych u osób zdrowych. Po leczeniu poziom sk³adowej C4 uk³adu dope³niacza oraz wartoœæ CH50 zmniejszy³y siê znamiennie w stosunku do wartoœci w fazie aktywnej choroby, jednak e nie powróci³y do zakresu wartoœci prawid³owych (rycina 2).

7 Omówienie Preparaty uzyskane na bazie wyci¹gu z w¹troby rekina zawieraj¹ takie zwi¹zki jak: skwalen, alkiloglicerole, wielonienasycone kwasy t³uszczowe (WKT) omega-3, witaminy A i D. Wielonienasycone kwasy t³uszczowe szeregu omega-3 nie s¹ syntetyzowane de novo w organizmie ludzkim. Prekursorem WKT szeregu omega-3 jest kwas -linolenowy, który w toku dalszych przemian enzymatycznych ulega konwersji do kwasu eikozapentaenowego (EPA) i dokozaheksaenowego (DHA). Dieta bogata w kwasy omega-3 powoduje spadek poziomu kwasu arachidonowego oraz wzrost poziomu kwasów eikozapentaenowego i dokozaheksaenowego. Obni a to z kolei produkcjê eikonozaidów prozapalnych (PGE 2i Lt 4) i zwiêksza iloœæ produktów przemiany kwasu eikozapentaenowego (PGE3 i LTA5), które maj¹ kilka krotnie mniejsz¹ aktywnoœæ biologiczn¹ ni ich analogi, syntetyzowane z kwasu arachidonowego. Ponadto EPA i DHA na drodze kompetycyjnej hamuj¹ konwersjê kwasu arachidonowego do prostaglandyn (13, 14). Dziêki tym w³aœciwoœciom dieta bogata w kwasy szeregu omega-3 wp³ywa na drodze naturalnej na ograniczenie przewlek³ych procesów zapalnych (14). Nasze badania wykaza³y, i przyjmowanie preparatu powoduje zmniejszeniu czêstoœci wystêpowania zapalenia górnych dróg oddechowych, co ma tak e odzwierciedlenie w normalizacji niektórych badanych parametrów immunologicznych. Badania oceny aktywnoœci neutrofili poprzez pomiar zdolnoœci neutrofili do produkcji i uwalniania reaktywnych form tlenu po stymulacji wykaza³y, i komórki te zdecydowanie lepiej odpowiadaj¹ po leczeniu na stymulacjê OZ i PMA. Nasze obserwacje maj¹ potwierdzenie w badaniach zespo³u prof. Lanza-Jacoby prowadzonych na modelu zwierzêcym sepsy wywo³anej E. Coli (11). Lepsza odpowiedÿ neutrofili po stymulacji OZ mo e byæ skutkiem lepszej i bardziej efektywnej opsonizacji bakterii, jak i zwiêkszeniem wydolnoœci i efektywnoœci oksydazy NADPH (enzymu odpowiedzialnego za produkcje RFT w aktywowanych neutrofilach). Za t¹ hipotez¹ przemawia równie zwiêkszona produkcja RFT pod wp³ywem stymulacji PMA (stymulacja oksydazy NADPH poprzez bezpoœredni¹ aktywacjê komponent cytozolowych enzymu) (rycina l), oraz badania Robinson'a i Ferrante'a (22, 23). Nasuwa siê pytanie, czy podwy szony poziom uwalniania RFT obserwowany u pacjentów przyjmuj¹cych preparat mo e zak³óciæ naturalne mechanizmy antyoksydacyjne. Obecne w przestrzeniach zewn¹trz jak i wewn¹trz-komórkowej WKT i skwalen s¹ jednoczeœnie substancjami o w³aœciwoœciach antyoksydacyjnych. WKT i skwalen z jednej strony stanowi¹ Ÿród³o (substrat) do odnowy potencjalnie uszkodzonych ju elementów b³onowych, z drugiej strony s¹ tarcz¹" dla RFT obecnych w przestrzeni zewn¹trzkomórkowej, co w konsekwencji nie dopuszcza do peroksydacji lipidów b³onowych (2). Zwi¹zki bêd¹ce elementami b³ony komórkowej, dziêki mo liwoœci wbudowania do jej wnêtrza, poprawiaj¹ jej p³ynnoœæ i szczelnoœæ, co stanowi dodatkowy element chroni¹cy komórkê przed wolnymi rodnikami. Znaczenie tych zwi¹zków jako antyoksydantów podnosi fakt, i s¹ one wbudowywane w podwójn¹ b³onê lipidow¹ mitochondriów, a wiêc s¹ w bezpoœredniej bliskoœci Ÿród³a powstawania RFT (³añcucha oddechowego) (2). Potwierdzeniem w³aœciwoœci antyoksydacyjnych oleju z w¹troby rekina s¹ nasze wczeœniejsze badania, które wykaza³y istotny wzrost ca³kowitej pojemnoœci antyoksydacyjnej surowicy u pacjentów z aftami nawrotowymi jamy ustnej leczonych preparatem oleju z w¹troby rekina (24). Analiza sk³adowych uk³adu dope³niacza C3c i C4, które s¹ czu³ymi wskaÿnikami tocz¹cego siê procesu zapalnego (sk³adowa C4 bierze udzia³ w aktywacji drogi klasycznej uk³adu dope³niacza, zaœ sk³adowa C3c zarówno drogi klasycznej jak i alternatywnej) wykaza³a remisjê procesu zapalenia (spadek poziomu sk³adowej C4 oraz wartoœci CH50). Wczeœniejsze nasze badania prowadzone u chorych z aftami nawrotowymi potwierdzi³y równie, i Zwi¹zki WKT, alkilogliceroli oraz skwalenu posiadaj¹ w³aœciwoœci ograniczaj¹ce proces zapalny Podobnie jak w przypadku nawracaj¹cych infekcji, wykazano m.in.: obni enie poziomu sk³adowych uk³adu dope³niacza C3, C4, oraz aktywnoœci hemolitycznej CH50, odsetka limfocytów T o fenotypie HLA-DR (obni enie odsetka limfocytów aktywowanych T CD3/HLA-DR+ wskazuje równie na remisjê choroby). Zaobserwowano równie zwiêkszon¹ odpowiedÿ neutrofili na fmlp po uprzedniej preaktywacji TNF-, co poœrednio wskazuje na remisjê czynników prozapalnych powoduj¹cych preaktywacjê neutrofili in vivo, a wiêc potwierdza przeciwzapalny charakter preparatu (2, 24). Podsumowuj¹c, odpowiednia dieta bogata w kwasy t³uszczowe szeregu omega-3, skwalen, alkiloglicerole mo e s³u yæ jako narzêdzie wspomagaj¹ce obronê organizmu przed zaka eniem bakteryjnym oraz ograniczeniu przewlek³ych procesów zapalnych.

8 Piœmiennictwo 1. Tchóraewski H: Regulacja odczynu zapalnego, 13. Calder PC: Fa³ chance of immunomodulation. Immunol. Zapalenie. Patofizjologia i klinika. Tchórzewski H. i Today 1998, 19, 244. wsp. Medpress. Warszawa 1998, Calder PC: Immunoregulatory and anti-inflam- matory 2. Lewkowicz P, Lewkowicz N, Tchórzewski H: effects of n-3 po³yunsaturated fatty adds Braz. J. Immunomoduluj¹ce w³aœciwoœci preparatu z w¹troby Med. Biol. Res. 1998, 31, 467. rekina. Probl. Ter. Mon. 2001, 12, Za³oga GP, Marik P: Lipid modularion and sys-temie 3. Bang H, Dyerberg J; Fish consumption and mor- inflammation. Crit. Care. Clin. 2001, 17, 201. tality from coronary heart disease. N. Engl. J. Med. 16. Kankaanpaa P, Sutas Y, Salminen S i wsp.: Dietary iatty 1985, 313, 822. adds and aflergy. Ann. Med. 1999, 3i, Dyerberg J, Bang HO: Haeniostatic function and 17. Maes M, Christophe A, Bosmans B i wsp.: In humans, platelet polyunsaturated fatty acids in Eskimos. Lancet serum polyunsaturated fatty acid levels predict 1979, 11, 433. the response of proinflammatory cytokines to psychologie 5. Hirayama R: Life-style and mortality. A Igescale stress. Biol. Psychiatry 2000, 15, 910. census-based cohort study in Japan. Karger Publishers, 18. Wallace FA, Miles EA, Evans C i wsp.: Dietary fatty acids Basel, influence the production of Thl- but not Th2-type cytokines. J. 6. Fizjologiczna rola kwasów t³uszczowych n-6 i n-3 Leukoc. Biol. 2001, 69, 449 w ustroju cz³owieka, ze szczególnym uwzglêdnieniem 19. Hayashi N, Tashiro T, Yamamori H I wsp.: Effects of profilaktyki cywilizacyjnych chorób metabolicznych intravenous omega-3 and omega-6 fat emulsion on cytokine (Ziemiañski Œ red.). Zbiór prac III sympozjum Sulejów production and delayed type hypersenritivity in burned rats receiving total parenteral nutrition. J. Parenter. Enteral. Mutr. 7. Georgieff M, Tugtekin IF: Positive role of immune 1998, 22, 363. nutrition od metabolism in sepsis and multi-organ 20. Khalfoun B, Thibault F, Watier H i wsp.: Docosahexaenoic failure. -Kidney Int. Suppl. 1998, 64, 80., and eicosapentaenoic adds inhibit in vitro human endotbelial 8. Taahiro T, Yamamori H, Takagi i wsp.: n-3 versus n-6 celi production of interleukin-6. Adv. Exp. Med. Biol. 1997, polyunsaturated fatty acids in cridcal illness. Nutrition 400, , 14, Lewkowicz P, Gurañska N and Tchórzewski H: The 9. Heine J, Schcinichen D, Jaeger i wsp.: In vitro assessment of TNF- induced priming of neutrophils using a influence of parenteral lipid emulsions on the whole blood chemiluminescence in some diseases with respiratory, burst of neutrophfls. Nutridon 1999, 15, 540. different pathogenesis. Chemiluminescence at the Turn of the 10. Pscheidl E, Schywalsky M, Tschaikowsky K: Fish Millenium Part 2, 118. oil-supplemented parenteral diets normalize splanchnic 22. Robinson M., Burdine R, Warne TR: Inhibition of phorbolblood flow and improve killing of translocated bacteria ester- stimulated arachidonic add release by alkylglycerola. in low-dose endotoxin rat mode. Crit. Care. Med. 2000, Biochim. Biophys. Acta 1995, 1254, , Ferrante A, Cannan K, Nandoskar M i wsp.: Cord blood 11. Lanza-Jacoby S. Flynn JT, Miuer S: Parenteral neutrophil rsponses to polyunsaturated fatty acids: effects on supplementation with a fiah-oil cmulsion prolongs degranulation and oxidative respiratory burst. Biol. Neonate. survival and improves rat lymphocyte function during 1996, 69, 368. sepsis. Nutrition 2001, 17, Gurañska N, Lewkowicz P, Urbaniak B i wsp.: Ocena 12. Mayer K, Grimm H, Grimminger F i wsp.: Paren- skutecznoœci leczenia aft nawrotowych olejem z w¹troby rekina teral nutririon with n-3 lipids in sepsis. Br. J. Nutr. 2002, w aspekcie badañ klinicznych i immunologicznych. Pol. Merk. 87, 69. Lek. 2001, 63, 38. S OWA KLUCZOWE: nawracaj¹ce infekcje górnych dróg oddechowych, olej z w¹troby rekina, badania immunologiczne KEY WORDS: upper airway recurrent infection, shark liver oil, immunological assessment P. Lewkowicz, N. Lewkowicz, E. Glowacka, M. Banasik, H. Tchórzewski THE ROLE OF ALKYLGLYCEROLS, SQALENE AND N-3 POLYUNSATURATED FATTY ACIDS IN TREATMENT OF UPPER AIRWAY RECURRENT INFECTION-MECHANISM OF INNATE IMMUNITY REGULATION Summary. Shark liver oils are rich in n-3 family long-chain polyunsaturated fatty acids (eicosapentaenoic and docosahexaenoic), squalene and alkylglycerols which possess immunoregulatory and anti-inflammatory activities. These components are helpful in treatment of diseases connected with immune system disregulation. Epidemiological and immunological studies confirm benefitss of liver oil consumption. In this paper we analyse effect of shark liver oil treatment in patienta with upper airway recurrent infection. The clinical improvement was observed as well as effect of shark liver oil on innate and adaptive immune response. The decreased level of C4 component and hemolitic activity of complement system was detected. The production of reactive oxygen intermediates by neutrophils was elevated and B cell and T CD8 cell subsets increased after treatment. P. Lewkowicz, N. Lewkowicz, E. Glowacka, M. Banasik, H. Tchórzewski ROLA ALKILOGLICEROLI. SKWALENU I WIELONIENASYCONYCH KWASÓW OMEGA 3 W ZWALCZANIU INFEKCJI BAKTERYJNYCH - MODYFIKACJA NATURALNYCH (WRODZONYCH) MECHANIZMÓW ODPORNOŒCI

9 Streszczenie. Zwi¹zki zawarte w olejach z w¹troby rekina bogate w wielonienasyoone kwasy szeregu omega-3, skwalen i alkiloglicerole, posiadaj¹ w³aœciwoœcii immunomoduluj¹ce i s¹ pomocne w leczeniu wielu chorób zwi¹zanych zaburzeniami funkcjonowania uk³adu immunolgicznego. Korzystne w³aœciwoœci tych preparatów zosta³y potwierdzone nie tylko na podstawie obserwacji epidemiologicznych, ale tak e w badaniach klinicznych i laboratoryjnych. W naszych badaniach oceniamy skutecznoœæ zwi¹zków oleju otrzymanego z w¹troby rekina w zwalczaniu nawracaj¹cych infekcji górnych dróg oddechowych. Zaobserwowano poprawê kliniczn¹ u chorych, a tak e wykazano wp³yw przyjmowanego preparatu na wybrane parametry wrodzonej i nabytej odpowiedzi immunologicznej. Odnotowano obni enie poziomu sk³adowej C4 i aktywnoœci hemolitycznej uk³adu dope³niacza CH50, zwiêkszon¹ produkcjê reaktywnych form tlenu przez neutronie, a tak e powrót do wartoœci prawid³owych odsetka limfocytów B (CD19) i T CD8, który by³ obni ony przed podjêciem leczenia.