Tanavit. Korzystny wpływ podstawowych wie.onienasyconych kwasów tłuszczowych na łagodzenie przebiegu stwardnienia rozsianego.

Transkrypt

1 Tanavit Korzystny wpływ podstawowych wie.onienasyconych kwasów tłuszczowych na łagodzenie przebiegu stwardnienia lek Ijubljana

2 1. Wstęp 2. Podstawowe kwasy tłuszczowe: Kwas gamma linolenowy 3. Mechanizmy oddziaływania podstawowych kwasów tłuszczowych na przebieg kliniczny stwardnienia rozsianego a. wpływ podstawowych kwasów tłuszczowych na mechanizmy immunologiczne, b. pozostałe możliwe mechanizmy oddziaływania. 4. Obserwacje kliniczne 5. Tanavit (R) 6. Piśmiennictwo Stwardnienie rozsiane (s.r.) jest chorobą, której etiologia nie została dotychczas wyjaśniona. Powinowadztwo S.L do nie nasyconych kwasów tłuszczowych po raz pierwszy wykazały badania epidemiologiczne tj powiązania geografii występowania tej choroby w niektórych populacjach wraz ze spożyciem dużych ilości nasyconych kwasów tłuszczowych oraz małej ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych (1--4). Badania biochemiczne potwierdziły zmianę składu kwasów tłuszczowych u chorych na stwardnienie rozsiane: zmniejszenie ilościowe kwasów tłuszczowych w substancji białej mózgu, w surowicy oraz w białych i czerwonych krwinkach (5-8). Nowsze badania płynu mózgowo-rdzeniowego wykazały obniżenie stężeń kwasów linolowego i arachidonowego wraz z zaburzeniem równowagi pomiędzy nasyconymi i mononienasyconymi kwasami tłuszczowymi z jednej strony i wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi z drugiej strony. Tendencja ta przede wszystkim pojawia się wśród ostrych objawów stwardnienia rozsianego. (11). Przyczynę zaburzeń w składzie kwasów tłuszczowych nie stanowi nieprawidłowe wchłanianie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w jelitach ani zróżnicowanie przepuszczalności bariery krew-mózg, ale zmiany metabolizmu lipidów w mózgu cierpiących na stwardnienie rozsiane i zaburzeń w jednoczesnym podawaniu podstawowych kwasów tłuszczowych.

3 Badania biochemiczne wykazały, że dodanie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych do pokarmu pacjentów chorych na stwardnienie rozsiane obniża częstość i nasilenie nawrotów tej choroby. Organizm ludzki jest pozbawiony możliwości syntetyzowania podstawowych kwasów tłuszczowych, natomiast może je uzyskiwać z pożywienia. Podstawowe znaczenie mają dwa wielonienasycone kwasy tłuszczowe: kwas linolowy (18:2, omega 6) i kwas alfa linolenowy (18:3, omega-3). Wraz ze stopniowym dodawaniem nowych podwójnych wiązań i przedłużeniem łańcucha, powstają z nich długołańcuchowe, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które ze względu na źródło jakim jest kwas tłuszczowy linolowy lub alfa-elinolenowy należą do omega-6 lub omega-3 rodziny podstawowych kwasów tłuszczowych. Podstawowe kwasy tłuszczowe spełniają następującą rolę: a) jako część strukturalna wszystkich komórek organizmu gwarantując im właściwości przenikana płynów i elastyczność błon. Od tych właściwości zależy sprawność receptorów i enzymów znajdujących się w tych błonach. Dla struktury i funkcji błony komórkowej największe znaczenie mają długołańcuchowe podstawowe kwasy tłuszczowe. b) jako prekursorzy prostaglandyn i leukotrienów, które to zapewniają sprawność układu immunologicznego. Prawidłowa zawartość podstawowych kwasów tłuszczowych jest bardzo ważna dla normalnego przebiegu fizjologicznej odnowy komórek i mechanizmów obronnych. Uzupełnienie podaży podstawowych kwasów tłuszczowych normalizuje skład kwasów tłuszczowych w tkankach chorych na stwardnienie rozsiane i przyczynia się do stabilizacji procesu chorobowego. Kwas gamma linolenowy Przetwarzanie kwasu linolowego w gamma linolenowy (GLK, 18:3, omega-6) stanowi pierwszy etap w metabolizmie kwasu linolowego. Reakcję katalizuje enzym delta-6 dezaturaza. GLK z kolei metabolizuje się w prekursora prostaglandyn, kwas dihomo gamma linolenowy, w kwas arachidono- wy i długołańcuchowe kwasy tłuszczowe. Reakcja ta nie jest powolna. Jest punktem regulacyjnym w przetwarzaniu podstawowych kwasów tłuszczowych w ich długołańcuchowe produkty i prostaglandyny. Podając kwas gammalinolenowy przekraczamy te złożone procesy regulacyjne i bezpośrednio przyczyniamy się do tworzenia długołańcuchowych kwasów tłuszczowych i prostaglandyn. 3. Mechanizm działania podstawowych kwasów tłuszczowych na przebieg stwardnienia rozsianego a) wpływ podstawowych kwasów tłuszczowych na reakcje immunologiczne. Podstawowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe oddziaływują immunosupresyjnie in vitro ale również in vivo. Immunosupresyjny efekt kwasu gamma-linolenowego jest silniejszy od efektu kwasu linolowego. Doświadczalnie wykazano, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe chronią świnki morskie przed alergicznym encefalomielitem stanowiącym model doświadczalny stwardnienia rozsianego. Ich efekt jest przypisywany zwiększonemu powstawaniu prostaglandyn serii E, które mają silny efekt immunosupresyjny lub wbudowywania w błonę komórkową limfocytów. b) inne możliwe mechanizmy działania: Wielonienasycone kwasy tłuszczowe mogą oddziaływać na stwardnienie rozsiane w inny sposób np. poprzez tworzenie nadtlenków, bezpośrednie oddziaływanie na błonę komórkową, jako prekursor prostaglandyn lub drogą ich oddziaływania na mikrokrążenie. (Rys l) (13). Rys. l. Wpływy nienasyconych kwasów tłuszczowych idrogi, poprzez które mogą oddziaływać na stwardnienie ro::siane. BŁONA KOMÓRKOWA ł odpornościowe reakcje/ ". tw,?~",e podatność na infekcje wirusowe agregacja erytrocytów nuelmy NADTLENKI ł WNKT ( wielonienasycone ) kwasy tłuszczowe ł. MIKROKRĄZENIE PROSTAGLANDYNY / " ściana naczyniowa ~ t ---"'adhezyjność p=puszczalnosć błon naczyniowych (agregacja płytekkrwi) reakcje odpornościowe

4 W trzech niezależnych porównawczych, podwójnie ślepych badaniach klinicznych podawano chorym na stwardnienie rozsiane kwas linolowy w fazie remisji po ostrym rzucie choroby. W pierwszej próbie badań klinicznych uczestniczyło 75 chorych, wśród których 36 otrzymywało 2 razy dziennie po 30 g emulsji oleju słonecznikowego z 8.6 g kwasu linolowego, 39 chorych z grupy porównawczej otrzymywało odpowiednią ilość emulsji 3.8 g kwasu oleinowego. Badanie, które trwało dwa lata wykazało, że nawet choroby w grupie, która otrzymywała kwas linolowy były rzadsze, mniej intensywne i krótsze. Kolejne badanie kliniczne objęło 58 chorych rozdzielonych na dwie jednakowo liczebnie grupy. Pierwsza otrzymywała 25 g kwasu linolowego na dzieńjako dodatek do zupy, druga odpowiednią ilość kwasu oleinowego. Wykazano obniżenie intensywności i krótszy przebieg rzutów choroby. Nie było różnic w częstości rzutów (13). W trzecim badaniu chorzy otrzymywali jednakową postać i jednakową dawkę jak w pierwszym badaniu. To badanie nie potwierdziło jednak wyniku pierwszych dwóch testów. Ponowna analiza trzech podwójnie ślepych prób, w której uczestniczyło łącznie 172 pacjentów, wykazała: - u chorych, w pierwszym okresie choroby z mniejszym neurologicznym deficyctem, zażywających kwas linolowy obserwowano łagodzenie przebiegu choroby, w porównaniu z chorymi w grupie kontrolnej; - leczenie kwasem linolenowym w sposób znaczący zmniejszyło inten- I sywność i czas trwania rzutów stwardnienia rozsianego bez względu na czas, trwania choroby (13). Wyniki ponownej analizy przedstawiano w tabeli l. Podobne rezultaty uzyskano w odniesieniu do badań oleju dwuletniego wiesiołka. Podczas nie kontrolowanego badania klinicznego trwającego dwa lata chorych na stwardnienie rozsiane przyjmowało przeciętnie po 3 g oleju dwuletniego wiesiołka.w postaci miękkich kapsułek. Tabela l. Wpływy podawania wielonasyconych kwasów Iluszczowych chorym na stwardnienie rozsiane ocenianym wg skali Kurtzke'go. Wyniki trzech podwójnie ślepych badań klinicznych (16). Stopień niewydolności Rodzaj leczenia na początku badań wg K urtzke' go Liczba chorych Średnia stopnia niewydolności na skali Kurtzke'go na początku badań na końcu badań kwas linolowy (37) lai 1.53 kwas oleinowy (39) kwas linolowy (50) kwas oleinowy (46) Statystyczna analiza wyników wykazała poprawę u 65% chorych. Wyraźne polepszenie było u tych chorych, u których choroba trwała do 4 lat (17). Wyniki badań przedstawiono w tabeli 2. Tabela 2. Wpływ podawania oleju dwuletniego wiesiolka w kapsulkach na poprawę sianu zdrowia chorych na stwardnienie rozsiane (17) Stan choroby po leczeniu Liczba chorych Odsetek - poprawa bez zmian pogorszenie nie uzyskano odpowiedzi 16 3 Łącznie Zmiana stanu zdrowia - stabilizacja zmniejszenie intensywności rzutów obniżenie niektórych objawów wyraźna poprawa zdrowia działania uboczne 5 2 Łącznie

5 Oleje z wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi: :- wykazały największe działanie u chorych na stwardnienie rozsiane we wczesnym stadium choroby, - u niektórych chorych w sposób znaczący opóźniły rozwój choroby, - obniżyły intensywność i czas rzutów choroby bez wpływu na częstotliwość. Dodatkowe leczenie omega-6-podstawowymi kwasami tłuszczowymi ze względu na ich nietoksyczność nie stanowiło ryzyka dla chorych. Tanavit w kapsułkach stanowi olej dwuletniego wiesiołka (onethera biennis). Olej jest naj bogatszym źródłem kwasu linolowego, zawiera najefektywniejszy kwas gamma linolenowy, który nie występuje w innych roślinach oleistych. Skład: W kapsułkach po 500 mg oleju zawarte jest 350 mg kwasu linolowego i około 40 mg kwasu gamma linolenowego, 10 mg witaminy E oraz inne składniki olejku. Dawkowanie: Tanavit stosuje się jako dodatek do pożywienia u chorych na stwardnienie rozsiane, jako pokarm zawierający dużo nasyconych i transnienasyconych kwasów tłuszczowych przy hipercholesterynemii, niedoczynności mięśnia sercowego, cukrzycy, podwyższonym ciśnieniu krwi i przy leczeniu otyłości. Przeciętnie podawany jest po dwie kapsułki na dzień. 1. Swank R.L., Ann. J. Med. Sci. 220 (1950), p Swank R.L. et al. N.Engl. J. Med. 246 (1952). p Swank R.L., Arch. Neurol. Psychol. 69 (1953), p Sinclair h.m., Lancet 1 (1956), p Baker R.W.R. et al. Lancet 1 (1963), p Cummings J.N. et al. J. Clin. Path. 18 (1965), p Gestri B. et al. Ann N.Y. Acad. Sci. 122 (1965), p Clausen J. et al. Acta Neurol. Scand. 46 (1970), p.1 9. Gul S. et al. J. Neurol. Neurosurg. Psychiat. 33 (1977), p Neu I.S. et al. Neurochem. Res. 7 (1982), p Neu I.S. et al. Immunological and Chemical Aspects of Multiple Sclerosis: The Proceeding of the XXV Anniversy Symposium of the Belgian Reserch Group for Multiple Sclerosis, ed.: Gonsette R.E., Delmotte P., MTP Press Lim. (1984), p Mertin J., ibid, p Dworkin R.H. et al. ibid, p Millar J.H.D. et al. Brit. Med. J. (1973), p Paty D.W. et al. Acta Neurol. Scand. 58 (1978), p Smith T., MS News 130 (1986), p Neobjavljeno klinićko istrazivanje, Bio-Oil Res. Lim. England (1978) Wytwórca: LEK, Fabryka Wyrobów Farmaceutycznych i Chemicznych w Ljubljanie.