Rynek turystyczny Włoch 1. OGÓLNE INFORMACJE O TURYSTYCZNYM RYNKU WŁOCH

Transkrypt

1 1 Rynek turystyczny Włoch 1. OGÓLNE INFORMACJE O TURYSTYCZNYM RYNKU WŁOCH Wstęp Zasadniczym celem pracy jest scharakteryzowanie największego przemysłu współczesnego świata, czyli usług turystycznych na rynku włoskim. Rozwój cywilizacji powoduje, że usługi tego typu, stają się potrzebą współczesnego człowieka. Turystyka obejmuje ogół działań ludzi, którzy podróżują i przebywają dla wypoczynku, w interesach i w innych celach przez nie więcej niż jeden rok bez przerwy w miejscach znajdujących się poza ich zwykłym otoczeniem to w sposób ogólnikowy definicja pojęcia TURYSTYKA. Wymaga ona jednak komentarza, gdyż turystyka to nie tylko ruch, to nie tylko popyt lecz również podaż. Podaż turystyczna jest to ilość produktu turystycznego oferowana na sprzedaż przy danej cenie i w danym

2 2 okresie, której głównymi czynnikami ją kształtującymi są baza noclegowa, transport, obiekty gastronomiczne, obiekty kulturalne i infrastruktura usługowa, zaś popyt turystyczny jest to wielkość zapotrzebowania na produkt turystyczny przy danej cenie i w danym okresie. Na popyt wpływa znacznie więcej czynników go kształtujących i od tak wielu rzeczy jest uzależniony, jak np.: konkurencyjność na rynku. W pracy głównie zajmiemy się usługami turystycznymi i ich zachowaniami na rynku. Usługi są jednym z mierników poziomu rozwoju gospodarczego konkretnego państwa. Im wyższy jest udział w produkcie krajowym brutto i im wyższy jest poziom zatrudnienia w tym sektorze, tym na ogół wyższy jest poziom rozwoju ekonomicznego danego państwa. Usługi stanowią znaczną część produktu turystycznego, jak i wywierają one wpływ na ostateczny kształt podaży turystycznej, która stanowi trudny element na rynku. Przy okazji świadczenia usług, takich jak np.: transport, wyżywienie itp., występuje popyt. 1.2 Dane ogólne Leżące na Półwyspie Apenińskim Włochy są krajem południowo europejskim o powierzchni 301,278 tysięcy kilometrów kwadratowych,co oznacza, że pod względem wielkości znajdują się na dziewiątym miejscu w Europie, zaś na szóstym w Unii Europejskiej. Kraj podzielony jest na 20 regionów, w tym 5 regionów autonomicznych. Zamieszkuje go 57,7 milionów osób, wobec czego znajduje się w pierwszej piątce zaludnienia państw zachodnioeuropejskich ( prawie na równi z Francja i Wielką Brytanią).Włochy stanowią więc poważny potencjał ludzki, na który warto zwrócić szczególną uwagę w aspekcie jego zainteresowań wakacyjnych, kontaktów gospodarczych, kulturalnych i społecznych. Wysoki poziom urbanizacji, w tym 2,8 milionów mieszkańców w Rzymie, prawie półtora miliona obywateli w Mediolanie i ponad milion w Neapolu, sprzyja wysokiej aktywności wojaży turystycznych. Podział administracyjny Włoch Region Abruzja Apulia Basilicata Emilia-Romania Friuli- Powierzchnia w km Ludność w tys Stolica L Aquila Bari Potenza Bolonia

3 3 Wenecja Julijańska ( reg. autonomiczny) Kalabria Kampania Lacjum Liguria Lombardia Marche Molise Piemont Sardynia ( reg. autonomiczny) Sycylia (reg. autonomiczny) Toscania Trydent-Górna Adyga ( reg. autonomiczny) Umbria Valle d Aosta ( reg. autonomiczny) Veneto Triest Catanzaro Neapol Rzym Genua Mediolan Ankona Campobasso Turyn Cagliari Palermo Florencja Trydent Perugia Aosta Wenecja Podstawowe dane demograficzne o Włoszech Liczba ludności w 1980 roku Liczba ludności w 1991 roku Przyrost naturalny 0,2% Gęstość zaludnienia 192 os./ km Zródło : 1992 PC Globe Ludność Włoch Rok (liczba w tysiącac h Rok ( liczba w tysiącach)

4 Zródlo : Rocznik Statystyki Międzynarodowej Do największych miast włoskich należą: Rzym Mediolan Neapol Turyn Palermo Genua tyś tyś tyś tyś tyś tyś Struktura wieku społeczeństwa Włoch LP Przedział wiekowy % ludności lat lat ponad 65 16,4 68,7 14,9 Włosi należą do najstarszych społeczeństw w skali światowej ( zajmują 8/9 miejsce ). Przewiduje się, że w roku 2025 liczba osób powyżej 64 roku życia osiągnie 25,5%. Proporcje pomiędzy ilością kobiet i mężczyzn kształtuje się następująco : 51,4% kobiet i 48,6% mężczyzn. Przeciętna długość życia kobiet wynosi 80 lat a mężczyzn 75 lat. W miastach mieszka 69% ludności. Włosi stanowią 94,1% ludności kraju. 2,7% ludności to Sardowie, a 1,3% Retoromanie. Pozostałe 1,9% to kilka innych narodowości. Około 95% ludności posługuje się językiem włoskim. Język niemiecki używany jest w Górnej Adydze, słoweński w okolicach Triestu a francuski w Dolinie Aosty. Za katolików uważa się 99% ludności kraju. Położenie w basenie Morza Śródziemnego, urozmaicone rozwinięcie linii brzegowych z licznymi wyspami, śródziemnomorski klimat, zróżnicowana konfiguracja terenu, a także zagospodarowane dla celów turystycznych regiony górskie w Alpach i Apeninach stwarzają atrakcyjne warunki wypoczynku dla Włochów we własnym kraju, zaś bogata historia Italii, z wyjątkowymi

5 5 arcydziełami architektury i innych dziedzin sztuki, oferują interesujące wojaże dla turystyki krajowej i zagranicznej. Wydłużone w kierunku z północnego zachodu na południowy wschód ukształtowanie geograficzne półwyspu, jego powiązanie z lądem europejskim tylko 20-u procentami granic kraju, a ponadto wielorakie uwarunkowania historyczne, sprawiają, iż Włochy charakteryzują złożone zróżnicowania kulturowe, społeczne i gospodarcze. Staraniem władz kraju i dzięki zabiegom Unii Europejskiej- różnice między rozwiniętą gospodarczo północą a niedorozwojem południa powoli się wyrównują, jednak widoczne są one nadal zarówno w potencjale aktywności turystycznej ( przy średniej krajowej 55,4% wyjazdów turystycznych, północno-zachodnie regiony kraju charakteryzuje wskażnik 65,5%, zaś południe i wyspy 47,7%), jak i w standardzie materialno-organizacyjnym przygotowania do recepcji turystycznej. 1.3 Sytuacja gospodarcza i jej perspektywy na tle makroekonomicznym. Dochód narodowy, poziom inflacji. Dla rozeznania rynku turystycznego Włoch ważna jest ogólna sytuacja gospodarcza tego kraju, dynamika jego rozwoju i perspektyw na przyszłość. Bezsporny wpływ sytuacji ekonomicznej kraju na wzrost turystyki, w tym szczególnie na potencjał turystyki wyjazdowej, należałoby obecnie rozpatrywać w szerszym kontekście międzynarodowym, przede wszystkim zjednoczonej Europy, a także w dłuższym przekroju czasowym. Włochy przeszły negatywne doświadczenia wysokiego poziomu inflacji w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych, równoważonej częściowo wymianą walut. W drugiej połowie tamtej dekady najbardziej charakterystyczną cechą gospodarki włoskiej wpływającej na stan turystyki zagranicznej było prawo utrzymania poziomu lira, które aż do 15 września 1992 roku nie pozwalało na włączanie się w szranki międzynarodowej konkurencji, także turystycznej. Próby odzyskania konkurencyjności walutowej dały się odczuć w latach 1994 i 1995, wyrażone silnym wzrostem wydatków turystów włoskich za granicą. Dla gospodarki włoskiej jest to, oczywiście, zjawisko negatywne, wpływające na pogorszenie się bilansu turystycznego kraju. Z drugiej strony jednak świadczy ono niezbicie o potencjale gospodarczym ludności i zagranicznych trendach proturystycznych. W latach Włochy przeszły z dziesiątej na szóstą pozycję na świecie pod względem waluty wywożonej podczas wyjazdów z kraju, co wyraża się sumą mln USD. Jedną z przyczyn sprzyjających temu procesowi było zniesienie w 1986 roku przepisu o ograniczeniach wywozu waluty włoskiej za granicę.

6 6 Jak wynika z badań siły nabywczej Włochów, rysują się ewidentne oznaki odczucia zubożenia obywateli, szczególnie w grupach społecznych między 34 a 64 rokiem życia, z przewagą mieszkańców Włoch centralnych i południowych. Jest to wynik dalszej inflacji i wzrostu bezrobocia. Krytycznie Włosi oceniają także system podatkowy, a wśród problemów społecznych zwracają uwagę na zorganizowaną przestępczość. Niektóre dane makroekonomiczne o Włoszech w latach Zmiany Dochód narodowy ( mld lirów) ,94 24,1% Wydatki publiczne ( mld lirów) ,51 20,8% Konsumpcja dóbr ( mld lirów) ,24 17,7% Konsumpcja usług ( mld lirów) ,35 37,4% Wskażnik oszczędności 21,2% 16,7% -4.5% Inflacja ( 1990 = 100) 106,3% 127,0% 20,1% Zatrudnienie ( l. Osób w mln) Wskażnik bezrobocia 10,9% 12,0% 1,15 Zródło: Confcommercio Dochód narodowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca w 1991 roku wyniósł USD. W stosunku do roku 1990, gdy osiągnął on USD notujemy 7,1% wzrostu ( dla porównania w 1991 roku w USA wyniósł USD, a w Austrii USD).Wpływy z turystyki w 1990 roku wyniosły ,7 mln USD natomiast w roku ,3 mln USD. W kwietniu 1993 roku inflacja liczona w stosunku rocznym wyniosła 4,3%. Rok wcześniej - 5,3%. Inflacja spadła zatem o 1%, co jest symptomem ożywienia gospodarczego ( dla porównania w analogicznym okresie kwiecień 1993 inflacja wyniosła : w USA 3,2%, Niemczech 4,3%, Wielkiej Brytanii 1,3%, Francji 2,1%).W trzecim kwartale 1997 roku dochód był wyższy o 0,4% od poprzedniego kwartału i o 2,1% od tego samego okresu roku Tak więc, po kilku latach zastoju zaczęto znów inwestować, ożywiła się wymiana z zagranicą, a także co ważne dla turystyki wyjazdowej z Włoch - konsumpcja prywatna przejawiała tendencje wzrostowe. Dynamika dochodu narodowego wytworzonego ( ceny stałe). KRAJ = 100 Rok poprzedni=100 Włoch

7 7 y Zródło : Rocznik Statystyki Międzynarodowej 1.4 Organizacja rynku turystycznego. Sprzedaż produktu turystycznego we Włoszech. Począwszy od lat pięćdziesiątych turystyka we Włoszech jest jedną z wiodących gałęzi gospodarki. Tworzy ona około 5% produktu narodowego brutto, oferując milion miejsc pracy w usługach bezpośrednio związanych z obsługa ruchu turystycznego. W 1989 roku 55% Włochów wyjechało na wakacje ( wyjazdy powyżej 4 dni). Dodać należy, że 30% mieszkańców opuściło miejsce swojego stałego zamieszkania w celach wypoczynkowych więcej niż jeden raz w roku. Cała dekada lat osiemdziesiątych charakteryzowała się wzrostem aktywności turystycznej Włochów. Związane to było z okresem prosperity jaką przeżywała w tym czasie gospodarka kraju. W latach pięćdziesiątych 20% światowego ruchu turystycznego kierowało się do Włoch. Ten sam wskaznik w roku 1990 wyniósł 6%. Saldo bilansu turystycznego między rokiem 1986 a 1989 zmniejszyło się z12,5 mld lirów do 7,2 mld. Spowodowane to było z jednej strony wzrostem wyjazdów Włochów za granicę, z drugiej zaś obniżeniem się wpływów z zagranicznej turystyki przyjazdowej. lirów. W 1990 roku całkowity obrót turystyki Włoskiej zamknął się kwotą 85bln W roku 1993 rozwiązano we Włoszech ministerstwo turystyki w ramach prowadzonej reorganizacji administracji centralnej. Zabytki włoskie pozostały w dalszym ciągu pod opieką ministerstwa dóbr kultury i środowiska. Promocję Włoch na zagranicznych rynkach turystycznych prowadzi instytucja sektora publicznego ENTE NAZIONALE PER IL TURISMO (ENIT). Posiada ona swoje przedstawicielstwa w 19 krajach, natomiast w 36 innych jest

8 8 reprezentowana przez placówki włoskich linii lotniczych Alitalia. Budżet ENIT w roku 1989 wyniósł 113 bln lirów, w ,5 bln lirów a w roku bln lirów. Szczególne wysiłki ENIT skierowane były na następujące segmenty rynku turystycznego: Zachodnia Europa, USA, Kanada, Ameryka Łacińska, Japonia. Akcję promocyjną prowadzono pod hasłem : Italia kraj marzeń lub Italia przez cały rok. Na szczeblu regionalnym turystyką zajmuje się Regionalna Delegacja Turystyki ( Assessorato regionale al Turismo ART) podporządkowana władzom regionalnym. Posiada ona uprawnienia do prowadzenia autonomicznej polityki turystycznej, łącznie promocją zagraniczną regionu. Na szczeblu lokalnym promocja i informacja turystyczna prowadzona jest przez organizacje Pro loco lub Uffici del turismo. W dużych centrach turystycznych funkcjonują również Autonomiczne Agencje Popytu i Turystyki ( Aziande Autonome di Soggiorno e Turismo AAST). W całych Włoszech jest ich około 400. Organizacje typu Pro loco tworzą ogólnokrajowy związek Unione Nazionale dei pro loko d, Italia. Największym przedsiębiorcą turystycznym we Włoszech jest Alpitour. W roku 1991 obroty tej firmy przekroczyły 164 mln funtów szterlingów. Alpitour jest również udziałowcem w kilku innych firmach turystycznych np.: Palma de Mallorca czy Jumbo Tours. Inne liczące się firmy na włoskim rynku turystycznym to : - Semi Granturismo ( 91 mln funtów szterl. obrotu w 1991 r.) - Club Mediterane ( 66 mln funtów szterl.) - Franco Rosso ( ok. 60 mln funtów szterl.) - Valtour ( ok. 60 mln funtów szterl.) Do największych przedsiębiorstw hotelowych we Włoszech należą: Interhotel, Agip Petroli, Jolly, Space Hotels, Ciga, Star Hotels. Tradycyjnie w lutym każdego roku w Mediolanie organizowane są Międzynarodowe Targi Turystyczne ( Le Borsa Internazionale del Turismo).

9 9 2.TURYSTYKA WE WŁOSZECH 2.1 Wpływ sytuacji ekonomicznej na sektor turystyczny Prace CISET wykazały w roku 1997 umiarkowany wzrost wyjazdów zagranicznych z Włoch oraz przyjazdów do tego kraju. Wyrażane były opinie o niższych od przewidywanych wynikach ruchu turystycznego, związanych w części z niepewnością sytuacji gospodarczej, która na początku roku wpłynęła na chwiejność decyzji turystów europejskich co do wyboru miejsca urlopu. Analizując sytuację turystyczną na rynku włoskim nie można pominąć spojrzenia na uwarunkowania i stan turystyki w samej Italii, gdyż jej rozwój, w tym profesjonalnie prowadzona promocja wewnętrzna i zewnętrzna, stanowią poważną konkurencję dla destynacji zagranicznym. Na ograniczenie dynamiki przyjazdów do Włoch wpłynęła w pewnej mierze aura towarzysząca konieczności przezwyciężania kryzysu, połączonego z wielkim problemem bezrobocia, szczególnie na rynku niemieckojęzycznym. Dodatkowo wystąpiła konkurencja chorwackich miejscowości nadmorskich, co zredukowało oczekiwane tendencje przyjazdów do Italii z krajów centralnej Europy. Z kolei, słaba pozycja lira włoskiego w stosunku do dolara amerykańskiego, podwyższyła atrakcyjność cenową wakacji obywateli północnej Ameryki w Europie i we Włoszech. Analizując konkurencyjność turystyczną Italii w stosunku do 7-u krajów europejskich o potencjale rywalizującym na światowych rynkach turystycznych ( Francja, Hiszpania, Wielka Brytania, Austria, Grecja, Szwecja, Portugalia), we włoskich badaniach zwrócono uwagę na: - relatywne ceny, - dynamikę wskażników wymiany waluty, - jakościowe i ilościowe zmiany w ofercie turystycznej. Czułe na wszelkie przejawy turystycznych wahań rynkowych Włochy, dysponując od lat profesjonalnym warsztatem kreowania infrastruktury i ofert dostosowanych do aktualnych koniunktur, zwracają więc większą uwagę na swój wewnętrzny rynek, przygotowując obywateli włoskich ogromnie zróżnicowaną gamę propozycji turystycznych, o czym można przekonać się na wszelkich targach turystycznych, w treści czasopism turystycznych i różnorodnych form promocji. Jest to istotny czynnik zmuszający do wytężenia działań

10 10 konkurencyjnych przez zagraniczne organizacje turystyczne. Tzw. konsumpcja turystyczna była oceniana we Włoszech w roku 1996 na mld lirów z wartością dodaną równą 5,9% produktu brutto, co oznacza, że ok. 6% dochodu narodowego pochodzi z gospodarki turystycznej. Z kolei zatrudnienie związane z turystyką określone było w tamtym roku na 8,3% krajowych miejsc pracy ogółem. Interesujące w analizach uwarunkowań i potencjału rynku turystycznego są dane dotyczące wydatków Włochów, jakie przeznaczane są na cele wojaży o charakterze turystycznym. Warto jednak odnotować generalne relacje między pochodzeniem poszczególnych segmentów dochodów z turystyki we Włoszech. Obserwuje się znaczne i rosnące korzyści z przemysłu turystycznego skierowanego na obce rynki wraz z saldem przewagi waluty wwiezionej nad wywiezioną. Wpływy walutowe wyniosły: w roku mld lirów, saldo mld lirów, mld lirów mld lirów Interesujące jest, że we włoskim przemyśle turystycznym ekonomiczne korzyści wynikające z wpływów pieniężnych od uprawiających turystykę mieszkańców własnego kraju, przewyższają znacznie wpływy od turystów zagranicznych, mimo tak wysokiej lokaty Italii na światowym rynku turystycznym ( piąte miejsce). Np.: w roku 1996: - wpływy z turystyki zagranicznej mld lirów - wydatki turystyczne Włochów w regionach zamieszkania mld lirów - wydatki turystyczne Włochów w innych regionach kraju mld lirów Łączne przychody z turystyki mld lirów Przyjazdy turystyczne

11 11 Kraj Włochy Włochy wyróżniają się szczególnie w zakresie waluty sprowadzanej do własnego kraju, plasując się na trzecim miejscu na świecie pod względem dochodów z turystyki przyjazdowej. Niemniej, wywożone przez mieszkańców Italii pieniądze również świadczą o ugruntowującej się tradycji wyjazdów zagranicznych i przeznaczanie na ten cel niemałych kwot. Wywóz waluty w czasie podróży zagranicznych Kraj Wywóz w mln USD 1994 Różnica w % USD/ 1 mieszk. USA Niemcy W. Brytania Francja Włochy Austria ,0 11,3 5,0 8,1-6,7 14,1 0,16 0,51 0,32 0,24 0,21 1,16 Świat ,2 0,054 Zródło: Rocznik statystyczny GUS 1995 Włosi nie wyróżniają się wysokim wskaznikiem ( 0,21 USD) lecz można wysnuć wniosek o znacznym potencjale finansowym na tym rynku, o który warto zabiegać poprzez dobrze ukierunkowaną promocję konkretnego produktu. Na podstawie badań DOXA zlecanych przez Uffizio Italiano Cambi w III kwartale 1995 roku stwierdzono, że Włosi wydali na podróż turystyczną w Europie średnio 511 tys. lirów ( ok. 317 USD), a tys. lirów ( USD) na podróż do Stanów Zjednoczonych. Wpływy z turystyki w mln dolarów USA na tle innych państw Kraje Dania Francja Hiszpania Norwegia USA W. Brytania Włochy

12 Wydatki na turystykę w budżetach włoskich gospodarstw domowych kształtują się poniżej średniej europejskiej. W roku 1988 stanowiły one 1,2% globalnej sumy, w roku ,3% natomiast w roku 1990 wzrosły do 2,1%. Natomiast średnie wartości dla wybranych krajów Europy Zachodniej wynosiły odpowiednio: ,0% ,9% ,0% W poniższej tabeli zestawimy informacje o miejscu, jakie zajmuje turystyka w budżetach gospodarstw domowych włoskich oraz wybranych krajów europejskich. Wydatki na turystykę w budżetach gospodarstw domowych ( w procentach) LP Kraj 1988( % ) 1989 ( % ) 1990 ( % ) Włochy Austria Belgia Luksemburg Dania Francja Niemcy Islandia Holandia 1,2 8,9 4,9 5,4 1,7 3,8 6,1 5,0 1,3 8,9 4,6 5,3 1,7 3,7 6,4 4,9 2,1 8,9 4,6 5,5 1,7 3,7 7,2 4,5

13 Norwegia Hiszpania Szwajcaria W. Brytania 7,5 1,1 5,6 2,8 6,6 1,3 5,7 2,9 6,8 1,4 5,4 2,9 Zródło : OECD, Paris 1993 Niezależnie od sytuacji materialnej i deklarowanej przez 68% ( w badaniach FIPE Confcommercio) konieczności dokonywania oszczędności w wydatkach wakacyjnych ( na południu kraju nawet 80% ), Włochy w latach przeszły z 10-tej na 6-ą pozycję na świecie pod względem wysokości kwoty wywożonej waluty ( po USA, Niemczech, Japonii, Wielkiej Brytanii i Francji) przez turystów w wojażach zagranicznych, co wyraża się sumą mln USD w roku Z badań DOXA dowiedzieć się można, że Włosi w roku 1995 wydali przeciętnie na podróż europejską 317 USD, a na podróż do Stanów Zjednoczonych USD. W przeliczeniu na 1 mieszkańca Włosi wydają 0,21 USD rocznie na wyjazdy wakacyjne poza granicami swojego kraju, podczas gdy Niemcy 0,51 USD, Brytyjczycy 0,32 USD, a Amerykanie 0,16 USD. Wydatki Włochów na wakacje ( ) na rodzinę wypoczywającą Suma w lirach 1995 % respondentów Do 500 tys 6,2 500 tys 1 mln 23,4 1mln 2 mln 29,8 2mln 3 mln 18,4 3mln 5 mln 10,6 ponad 5 mln 2,1 nie wiedzą 9,5 Zródło: ISNART 1996 % respondentów 4,5 15,5 37,2 24,3 8,1 4,6 5,8 Różnica w % - 1,7-7,9 + 7,4 + 5,9-2,5 + 2,5-3,7

14 14 Przeciętne wydatki na jedną podróż według ich wielkości w wybranych państwach w 1994 roku Kraj Norwegia USA Austria Dania Francja Włochy W. Brytania Hiszpania Wydatki ( mld USD) 3,9 43,6 9,3 3,6 13,9 12,2 18,3 4,1 Wyjazdy ( mln) 2,264 47,335 10,808 4,517 17,709 18,876 38,878 11,727 Przeciętne wydatki na 1 podróż (USD) 1.735,9 920,3 863,2 793,2 783,5 645,3 470,8 350,1 2.2 Uczestnictwo w turystyce według cech demograficznych. Trudności w uzyskaniu odpowiednich danych ograniczają możliwości bardziej wszechstronnego opisu zjawiska. W społeczeństwie włoskim wyróżniono cztery grupy osób ze względu na ich relacje do aktywności turystycznej : - osoby nie uprawiające turystyki - 26% - osoby marginalnie związane z turystyką - 18% - turyści z jednym okresem wakacyjnym - 32% - wielowakacyjni turyści - 24% W latach większe zainteresowanie wyjazdami wakacyjnymi wyrażali mężczyzni ( 57,1% ich ogółu) niż kobiety (54,7 ogółu). W wyjazdach wakacyjnych przeważali ludzie młodzi, pomiędzy rokiem życia. Stanowili oni 71,2% ogółu.

15 15 Biorąc pod uwagę jedynie te osoby, które uczestniczą w ruchu turystycznym, to na podstawie wyników publikowanych w Politica del Turismo ( 1993) możemy stwierdzić, że : - 55,1% - odbywa jeden wyjazd wakacyjny - 35,6% - odbywa dwa trzy wyjazdy - 5,5% - uczestniczy w czterech pięciu wyjazdach - 3,8% - bierze udział w więcej niż pięciu wyjazdach. Biorąc pod uwagę podział terytorialny Włoch, w ruchu turystycznym uczestniczy 64% mieszkańców północnych Włoch, 62,3% centralnych Włoch i 41% południowych Włoch. Ze względu na rozwarstwienie społeczne aktywność turystyczną przejawia 78% wyższej klasy ( upper class ) i 41% niższej klasy ( lower class ). Fenomenem turystyki włoskiej są jej dwa oblicza. Mieszkańcy północnych i centralnych regionów kraju prezentują styl turystyki typu zachodnioeuropejskiego, natomiast mieszkańcy południowych Włoch styl charakterystyczny dla innych regionów strefy śródziemnomorskiej. 53% turystów włoskich pozostaje na wakacjach więcej niż trzy tygodnie, a 23% więcej niż jeden miesiąc. Mieszkańcy północnych i centralnych Włoch mają przeciętnie wakacje dłuższe o jeden tydzień, niż mieszkańcy południa Italii. Rozkład geograficzny zróżnicowań aktywności turystycznej we Włoszech w roku 1997 udział w % Podział geograficzny Regiony północno-zachodnie Regiony północno-wschodnie Regiony centralne Południe i wyspy Wyjeżdża na wakacje Nie wyjeżdża na wakacje 65,5 34,5 57,9 42,1 56,9 43,1 47,7 52,3 Ogółem 55,4 44,6 Zródło : Badania ISNART, 1998

16 16 Jak wiadomo, istnieją poważne rozbieżności w możliwościach finansowych i wydatków turystów zamieszkałych w różnych częściach Półwyspu Apenińskiego. Turyści z biedniejszego, zle zarabiającego, południa wydają aż o ITL ( 437 USD) na jedną osobę mniej na pobyt wakacyjny niż pochodzący z północnego zachodu Włoch, a ich wyjazdy wymagają większego oszczędzania i wyrzeczeń w ciągu roku. W wyjazdach rodzinnych najwięcej wydają turyści z centralnych Włoch, natomiast południowcy o ITL ( 920 USD) mniej, co pokazują poniższe tabele: Wydatki wakacyjne turystów włoskich w roku 1997 wraz z udziałem tych wydatków w zarobkach według podziału geograficznego ( wartości w lirach włoskich i w % ) Na jedną osobę Na całą rodzinę W % do zarobków 1 osoby W % do zarobków rodziny Podział geograficzny Półn.-zach. Półn.- wsch. Centrum Pół. I wyspy Śr. ogółem ,4 18,1 24,4 5,9 19,6 11,9 8,7 10,6 7,9 10,2 Zródło: ISNART, Aktywność turystyczna Włochów Liczba mieszkańców Włoch wyjeżdzających turystycznie w kraju i zagranicą wynosiła w roku 1993 prawie 26 mln, co daje wskażnik aktywności turystycznej równy 45,8%. Jest on wyższy od notowanego w roku 1965 o 24,8%, w roku 1972 o 14,6%, a w roku 1978 o 8%, natomiast zmalał o 0,2% od 1985.

17 17 Liczba podróży wakacyjnych oceniona została w 1993 roku na tys., co oznacza średnią 1,24 podróży na osobę. Aktywność turystyczna Włochów w latach Lata Osoby udające się na Podróże Liczba dni wakacje wakacyjne wakacji Liczba osób w tys. Aktywność w % Liczba podróży w tys. Liczba dni w tys. Średnio dni/osobę , , , , , , , , , ,3 Jak wynika z włoskich żródeł statystycznych, analitycznych i studialnych, aktywność turystyczną Włochów udających się na wakacje pozostawała w ciągu kilkunastu ostatnich lat podobna, oscylując około 53-55% dorosłej populacji. Według materiałów ISNART w roku 1997 na wakacje wyjechało 27,5 mln osób. Brak dynamiki w aktywności turystycznej dotyczy społecznego aspektu turystyki, a nie ekonomicznego, gdyż wzrosły średnie wydatki na podróż turystyczną. W analizie aktywności turystycznej Włochów należy przyjrzeć się przede wszystkim strukturze ruchu turystycznego, preferencjom i trendom, jak też zainteresowaniom poszczególnych grup demograficznych. Nową cechą charakterystyczną w ostatnich latach jest fakt wybierania w czasie swoich wojaży przez ok. 40% Włochów noclegów nie komercyjnych, a więc spędzania wakacji we własnych drugich domach lub u przyjaciół i krewnych, co pozwala obniżyć koszty urlopowe. Ilustruje to tabela, w której zestawiono procentowe wartości użytkowania różnych typów bazy noclegowej.

18 18 Rodzaje użytkowanej bazy noclegowej w roku 1997 według regionów zamieszkania Włochów w % Typ bazy noclegowej Włochy średnio Północny- Zachód Północny- Wschód Centrum Południe I wyspy Hotele 38,5 35,4 47,2 43,7 33,5 Własny domek 25,1 30,9 22,0 20,5 25,,0 Kwatera wynajęta 17,9 18,7 16,3 14,2 20,1 Wioska turystyczna 9,9 5,0 5,6 12,0 14,9 Camping 9,6 10,8 10,8 10,5 7,5 Zródło: ISNART,1997 Zarówno drugie domy, jak I wioski turystyczne są nową, rosnącą kategorią włoskiej infrastruktury turystycznej. Ponadto, mimo wzrostu liczby podróży z użyciem samolotu jako środka transportu wakacyjnego, większość podejmowanych przez Włochów wyjazdów odbywa się samochodem osobowym. Optymistyczny jest fakt, że częściej podróżują ludzie młodzi, co wskazuje na przemiany modelu wypoczywania w grupach społeczeństwa rozpoczynających swą aktywność turystyczną. Aktywność turystyczna mieszkańców Włoch odnosząca się do turystyki zagranicznej wykazuje ustabilizowaną sytuację, bez dynamiki wzrostowej. Według materiałów Touring Club Italiano liczba wyjazdów zagranicznych kształtowała się w latach następująco, przy czym absolutna większość podróży kierowała się ku 25-u krajom : - rok tyś. osób, w tym 25-u krajach tyś tyś. osób, w tym 25-u krajach tyś tyś. osób, w tym 25-u krajach tyś W bogatych materiałach statystycznych dotyczących turystyki w krajach OECD wykazujących ruch turystyczny z krajów członkowskich tej organizacji, europejskie wyjazdy turystyczne z Włoch w latach scharakteryzowane zostały dynamiką zaprezentowaną na wykresie 1. Z wykresu wynikają silne tendencje wzrostowe europejskich wyjazdów zagranicznych mieszkańców Włoch do roku 1992 i następny lekki ich spadek.

19 19 Trendy międzynarodowej turystyki do krajów europejskich z Włoch. Zródło: Materiały OECD, 1997 Włochy na tle innych krajów generujących ruch turystyczny w Europie Kraj generujący ruch Przyjazdy do krajów Roczny wzrost % ruchu europejskich w % europejskiego Niemcy ,9 20,1 22,0 Wielka Brytania ,9 10,1 10,3 Holandia ,0 5,7 5,8 Włochy ,4 3,8 5,2 Francja ,0 6,3 4,9 USA ,4 8,9 4,7 Austria ,9 2,2 3,2 Belgia ,8 2,9 1,3 Japonia ,8 0,3 0,5 Razem ,8 100,0 100,0

20 20 Zródło : WTO W Italii, jak i w innych krajach Europy Zachodniej w latach wzrosła o 15% liczba podróży pozakontynentalnych ; w nieco wolniejszym tempie niż Francja czy Wielka Brytania ( ponad 20%), lecz szybszym niż Hiszpania czy Niemcy ( po ok. 9%). Według danych TIA/WTO liczba turystów włoskich, którzy wyjechali poza kontynent europejski wyniosła w roku ,0 mln osób. Zagraniczny ruch turystyczny wyjazdowy z Włoch w latach Zródło: ISNART Z kolei, wewnętrzny ruch turystyczny i jego rozkład przestrzenny we Włoszech określony został w roku 1997 na 12,5 mln osób wyjeżdżających i nocujących we własnym kraju. Wartości pokazane w tabelce, dotyczące tylko noclegów w rejestrowanej bazie noclegowej, zawarte w cytowanych badaniach, pogrupowane są według rodzaju miejsc przeznaczenia, co pozwala na obserwacje preferencji turystycznych w ostatnich latach. Rodzaje turystyki mierzone liczbą turystów włoskich w obiektach hotelowych własnego kraju ( w tysiącach osób) Rodzaj turystyki Różnica 96/97 w % Turystyka górska i wyżynna 2.948, ,8-2,2 Sztuka i załatwianie interesów w tym: Florencja Siena 4.953,1 564,3 457, ,2 577,7 518,6 + 2,5 + 2,4 + 13,3

21 21 Pistoia Triest Mediolan Turystyka nadmorska i nadjeziorna w tym : Sycylia Rimini Grado Weneto 314,6 71, , , , ,3 25,5 176,1 365,7 65, , , , ,7 29,7 190,1 + 16,2-8,0-2,7 + 1,7 + 0,8 0,0 + 16,6 + 7,9 Uzdrowiska 664,9 691,5 + 4,0 Razem , ,2 + 1,2 Biorąc pod uwagę, iż liczba dorosłych obywateli włoskich ( bez dzieci do lat 14-u włącznie) wynosi , obliczyć można bez uwzględniania liczby wyjazdów pojedynczej osoby (1996): aktywność turystyczną łączną - 58,35% w tym: - aktywność wyjazdów zagranicznych - 32,80% - aktywność wyjazdów krajowych - 25,55% Pozytywnym przejawem aktywności turystycznej, pozwalającym na optymistyczne rokowania na przyszłość jest częste występowanie wielokrotnych wyjazdów turystycznych w ciągu roku wśród młodzieży, co powinno kreować pozytywne wzorce spędzania wakacji poza domem, także za granicą. 2.4 Wyjazdy zagraniczne z Włoch Bogate materiały stanowiące wyniki corocznych badań preferencji wakacyjnych Włochów ( ISNART Trademark Italia) pozwoliły na wyrobienie zdania co do preferencji celów i organizacji wojaży wśród Włochów w roku Badania dowiodły, iż zdecydowane zamierzenia co do wyjazdów wakacyjnych za granice w tym roku przejawiało 22,4% ludności, to jest o 6,9% więcej niż w roku poprzednim. W ostatnich latach nastąpiła intensyfikacja kontaktów gospodarczych między Włochami a krajami Europy Środkowo Wschodniej. Włosi prowadzą liczne interesy, nie budzi to więc zdziwienia, że biznes jest deklarowany jako główny cel wyjazdów. Często włosi wyjeżdżają w interesach, sprawach służbowych lub zawodowych. Do tej grupy należą też osoby wyjeżdżające, aby wziąć udział w targach, wystawach i konferencjach.

22 22 Uwzględnić także należy kontakty rodzinno towarzyskie, czyli odwiedziny u rodziny i znajomych. Jednakże nie tylko biznes i rodzina jest powodem wyjazdów. Chodzi tu o wypoczynek i rozrywkę. Udział wyjazdów o tej motywacji od paru lat powoli wzrasta. Włosi kierują się chęcią poznania danego kraju i jego kultury. Podobnie jak inni turyści zagraniczni, Włosi organizują swoje wyjazdy najczęściej samodzielnie bez pośredników. Czynnikiem sprzyjającym jest wielokrotne odwiedzanie danego kraju, gdyż znając odwiedzany kraj łatwiej jest samodzielnie zorganizować taki wyjazd. Coraz częściej Włosi wyjeżdżają na zaproszenia osób prywatnych i na zaproszenia instytucji. Związane jest to z rosnącą liczbą różnorodnych kontaktów gospodarczych, a co za tym idzie rosnącą liczbę podróży biznesowych. Systematycznie zmniejsza się udział gości z Włoch korzystających z usług biur podróż. Łączy się to z wysoko cenioną przez Włochów potrzebą swobody i nieskrępowania podczas wakacji. Pragną oni wybierać według własnych indywidualnych upodobań sposób spędzania czasu, miejscowe atrakcje, miejsce noclegu i posiłków. Stąd też znikomy jest udział osób wybierających grupowe wyjazdy. Znacznie częściej wybierane są wyjazdu indywidualne organizowane w biurach podróży jak np.: polowania, co pozostawia znacznie większy margines wyboru zarówno zakresu usług, jak i możliwości indywidualnego programu pobytu. Warto zwrócić uwagę, że ostatnio wśród Włochów modne stały się tak zwane wakacje w ruchu, czyli wędrówki rowerowe, spływy kajakowe, żeglowanie po jeziorach. Jednocześnie jednak Włosi cenią sobie na wakacjach komfort, Oczekują więc wysokiego standardu usług, od podrózy i warunków zakwaterowania poczynając, a na obsłudze kończąc. W 1996 roku w turystyce wyjazdowej z Włoch nastąpił wzrost liczby wyjazdów turystów indywidualnych o około 5% w stosunku do roku Na rynku europejskim największy wzrost odnotowano w wyjazdach do Chorwacji 128%, Turcji o 48%, Islandii 24% i Słowenii 20%. Do Polski odnotowano wzrost o 7 % i znajduje się na poziomie Cypru, Francji, W. Brytanii, Norwegii i Portugalii. Spadek przyjazdów turystów włoskich do państw europejskich

23 23 odnotowały Węgry 10% oraz Szwecja i Szwajcaria 4,3%. Typy wakacji Włochów. W wielkościach bezwzględnych najwięcej przyjazdów turystów włoskich w 1996 odnotowały: Francja pax, Hiszpania , W. Brytania , Grecja , Chorwacja , Niemcy , Austria , Polska znajduje się na 11 miejscu z wynikiem po Portugalii , Węgrzech , Szwajcarii i Słowenii Spośród krajów zamorskich najwięcej turystów wyjechało do USA - około , do Egiptu ( wzrost o 42%), na Kubę ( wzrost o 70%) oraz do Meksyku ( wzrost o 30%). W 1996 roku modne były wyjazdy na wyspy Kubę, Mauritius, Sechelles. Największy spadek odnotowały Sri Lanka 42%, Polinezja Francuska 34%, Izrael 21% i Taiwan 10%. Z punktu widzenia motywacyjnego, najwięcej wyjazdów związanych było z urlopem wakacyjnym około 75%, w tym około 50% Włochów wyjeżdża na wakacje w sierpniu, 25% w lipcu oraz 7% w czerwcu i we wrześniu, w okresie noworocznym około 5% oraz na wiosnę w marcu i kwietniu 4%. Ostatnia pozycja dotyczy głównie wyjazdów na narty w Alpy, a także wycieczek po Europie. Wakacje Włochów według miesięcy rok 1997 i 1998.

24 24 Generalnie jednak 55% Włochów spędza wakacje nad morzem, 25% w górach, około 10% urlopy spędza w autokarze lub samochodzie, zwiedzając miasta. Zaznacza się wyrazna tendencja w kierunku wakacji agroturystycznych i ekoturystycznych. Użytkowanie środków transportu w podróżach turystycznych Włochówrok Środek transportu Samolot Pociąg Statek i inne jednostki pływające Wynajęty samochód Samochód własny Autokar turystyczny Autobus pasażerski Caravan, przyczepa Liczba podróży w tys Udział w % 8,5 8,6 3,7 0,7 71,7 3,9 0,9 1,6 Dni podróży w tys Średnio dni/1 podr. 15,6 16,2 17,3 18,4 17,7 11,0 21,4 14,4

25 25 campingowa Motocykl Inne ,3 0, ,4 11,0 Razem ,1 Zródło: ISTAT Środkiem transportu dominującym w krajowych wyjazdach, głównie rodzinnych, jest samochód osobowy ( ok. 72%), zaś w zagranicznych wojażach, choć coraz częściej także w dalszych podróżach krajowych, przeważa samolot ( 8,5%), zyskując z każdym rokiem więcej amatorów, szczególnie w odniesieniu do lotów czarterowych, organizowanych przy znacznym współudziale obcych przewozników. Przejazdy koleją, autokarami turystycznymi i statkami rejsowymi dotyczą podobnych grup podróżujących. Rynek włoski zainteresowany jest ekoturystyką i agroturystyką aktywną szczególnie wśród młodzieży. Dla sektora zamożniejszego możnaby oferować pobyty o charakterze rozrywkowym ( kasyna gry, kluby nocne, restauracje), polowania, udziały w imprezach kulturalnych. W zasadzie są trzy segmenty rynku, do których należałoby kierować ofertę: - młodzieżowy szczególnie młodzieży szkolnej, - trzeciego wieku, - ludzi zamożnych. Wielokrotne wyjazdy w ciągu roku 1997 według grup wiekowych w % Liczba wyjazdów Grupy wiekowe lat Ogółem Jeden okres wakacji 63,5 71,2 65,0 67,5 66,6 Dwa okresy wakacji 25,3 19,6 22,9 20,1 22,1 Trzy okresy wakacji 6,7 6,8 6,1 6,8 6,6 Cztery okresy wakacji 2,6 1,5 2,9 2,6 2,4 Pięć i więcej 1,9 0,9 3,1 3,0 2,3 Razem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Zródło: ISNART

26 26 Dla segmentu młodzieżowego potrzebna jest oferta zbudowana w oparciu o tanią bazę hotelową z programem poznawczym dotyczącym kraju, geografii, wielkich ludzi oraz bogatym programem rozrywkowym w klubach studenckich lub dyskotekach młodzieżowych oraz udziałem w festiwalach muzyki młodzieżowej. Segment tzw. trzeciego wieku, a w szczególności jego część poszukuje ciekawej oferty z programem kulturalnym, to jest udziałem w przedstawieniach opery, baletach, koncertach symfonicznych, festiwalach muzycznych i folklorystycznych. Segment ludzi zamożnych ukierunkowany przez reklamę dotyczącą możliwości rozrywkowych, jakie oferują stolice i wielkie miasta. Są to propozycje weekendowe. Czynniki priorytetowe decydujące o wyborze wakacji według grup wiekowych w % Czynnik lat Ogółem Zainteresowanie i piękno 86,8 79,7 83,6 82,5 83,4 Odwiedzanej miejscowości Koszt 42,0 44,3 40,8 37,5 40,9 Jakość oferowanych usług 14,0 16,4 20,1 17,8 16,8 Pewność miejsca 7,9 13,2 15,6 20,3 14,2 Zródło: ISNART W wyborze rodzaju wakacji Włosi najczęściej kierują się opinią przyjaciół, którzy powrócili z wakacji 52%, doradztwem biura podróży 16%, pod wpływem folderów, filmów i przewodników 15%, ogłoszeń w prasie 8%. Sposób uzyskiwania informacji o celu podróży wakacyjnej.

27 27 O wyborze rodzaju wakacji 22% Włochów decyduje w kwietniu, około 19% na przełomie grudnia i stycznia, natomiast 25,9% decyduje się w ostatniej minucie.26% turystów włoskich rezerwuje miejsca w imprezach na jeden miesiąc przed wyjazdem, a 22% nawet na jeden tydzień przed planowanym wyjazdem. Poza tradycyjnymi wakacjami, Włosi korzystają dwa lub trzy razy w roku z krótkich weekendów, głównie do Paryża, Londynu i Wiednia. Jeśli chodzi o Europę Centralną, dużym powodzeniem cieszą się Praga i Budapeszt. Motywem wyjazdów jest głównie rozrywka. Turyści włoscy mają opinie ludzi, którzy nie lubią dużo płacić za usługi podstawowe, to jest podróż i hotel, wydają natomiast znaczne środki finansowe na miejscu w restauracjach, barach, klubach nocnych i kasynach gry. Turyści włoscy za granicą w latach Przyjazdy Włochów w tysiącach osób. Kraj Francja Hiszpania W.Brytania Niemcy Austria Szwajcaria Grecja USA Egipt Węgry Portugalia Holandia Tunezja Kuba

28 28 Belgia Polska Turcja Dominikana Meksyk Tajlandia Dania Malta Argentyna Maroko Izrael Razem OGÓŁEM Zródło : Opracowanie Touring Club Italiano, na podstawie danych zebranych z oficjalnych organizacji turystycznych, 1997 Największym magnesem dla Włochów jest Francja, ku której się prawie 37% wszystkich wyjazdów, a za nią Hiszpania 12,5% podróży. Z krajów, do których liczba wyjazdów znacznie się zwiększyła w ciągu lat , wymienić można przede wszystkim kraje pozaeuropejskie : - Kuba - wzrost o 195% - Egipt - 151% - Meksyk - 94% - Turcja - 82% - Tunezja - 20% W 1997 roku do krajów wymienionych w tabeli doszła Chorwacja, która znalazła się na piątym miejscu w liczbie wyjazdów europejskich ( 7,2% wg. Danych ISNART). Do większości krajów europejskich, i niektórych poza naszym kontynentem, wielkości ruchu pozostają niezmienione, jednak na liście znajdują się też bardzo atrakcyjne turystycznie państwa, które odnotowują spadek liczby przyjazdów z Włoch, na przykład: - Maroko - o 11,0% - Francja - o 10,6% - Austria - o 10,0% - Tajlandia - o 8,4% - Izrael - o 7,0% - Węgry - o 4,0%

29 29 Europejskie miejsca docelowe wakacji Włochów w roku 1997 Kraj Ogółem Francja 26,4% Hiszpania 16,5% Grecja 12,2% W. Brytania 11,6% Chorwacja 7,2% Niemcy 3,8% Austria 3,8% Europa Wschodnia 4,5% Pozostałe kraje Unii Europ. 8,5% Inne 5,5% Razem 100,0% Zródło : Badania ISNART, 1998 Obraz obecnych tendencji na polu turystyki wyjazdowej Włochów jest dość niejasny i nie wiadomo jak rozwinie się w przyszłych latach. Nazywana przez badaczy włoskich podwójna twarz ( doppia faccia )- turystyki, polegająca na rozwarstwianiu się trendów, może przybrac w przyszłości różne postacie. Dla rozwojowych gospodarek turystycznych, wchodzących dopiero na rynek włoski w bardziej intensywnych formach, może to być okazja, aby wykorzystać niektóre trendy przygotowując specyficzne oferty nastawione na konkretnie wyodrębnione segmenty, zwłaszcza że istnieje rosnące zainteresowanie wyjazdami Włochów do Europy Wschodniej. Wybór kraju docelowego powiązany jest również z regionem zamieszkania turystów, przy czym zauważa się przyjmowanie jako kryterium wyboru bliskości odwiedzanego kraju. Mieszkańcy regionów północnozachodnich wybierają najczęściej Francję lub Hiszpanię, zaś mieszkańcy północno-wschodni Chorwację, Niemcy i Austrię, natomiast mieszkańcy południa i wysp jeżdżą często do Grecji, ale także do innych krajów Unii Europejskiej. Obserwuje się, że turyści z centralnych regionów Włoch udają się chętnie do Francji, W. Brytanii i Wschodniej Europy. Popularne jest korzystanie przez nich z licznych, dogodnych ofert przedsiębiorstw lotniczych w okresach poza szczytem sezonu odwiedzając większe miasta Europy, np.: w czasie wojaży weekendowych.

30 30 Z krajów pozaeuropejskich w roku 1997 nadal rosło znaczenie Kuby i innych krajów środkowo- i południowo- amerykańskich (łącznie 31,5%). Na dalszych miejscach znalazła się Afryka ( 28,3%) i USA ( 20,0%). Z analizy kierunków wyjazdów wynika, że Włosi wyjeżdzają głównie do krajów sąsiadujących lub pobliskich, gdzie mogą swobodnie posługiwać się językiem włoskim. Cele podróży wakacyjnych Włochów w roku 1997 Miejsce 1997 We Włoszech 70,7 W Europie 21,4 Na kontynencie poza europejskim 7,9 Razem 100,0 3.0 Prognozy. Zakończenie. Światowe perspektywy rozwoju są oceniane z ostrożnością, ale nie z troską. Przewiduje się, że dolar amerykański utrzyma swą siłę, a ustalone relacje poszczególnych walut w stosunku do EURO jednolitej monety unijnej, która od 2002 roku w pełni zastąpi waluty krajów Unii, ukształtuje się zupełnie. Należy się liczyć z wpływem tej sytuacji na międzynarodowy ruch turystyczny. Włoskie prognozy są raczej pozytywne, uwzględniając przejawy odnowy gospodarczej oraz bieżącą aktywność produkcyjną kraju. Tabela wskazuje przewidywane wskazniki makroekonomiczne Włoch na tle innych krajów w latach w skali międzynarodowej. Wskazniki makroekonomiczne Włochy na tle międzynarodowym Kraj Dochód narodowy ( zmiany roczne w %) Inflacja ( średnia roczna) Włochy 2,9 3,4 3,5 2,0 2,1 2,5

31 31 Francja 2,7 2,9 3,0 1,9 2,2 2,5 Niemcy 2,8 3,1 3,0 2,2 2,3 2,3 Austria 2,4 2,6 2,7 2,2 2,3 2,3 W. Brytania 1.9 2, ,9 3,1 3,2 Zródło: OCSE Następna tabela wykazuje wskazniki wymiany walut wobec włoskiego lira i dolara US w krajach, które można uznać za konkurencyjne rynki turystyczne. Kraj Włochy 1,0 1,0 1,0 1670,0 1655,0 1660,0 Francja 290,9 288,9 291,1 5,7 5,7 5,6 Niemcy 11,6 11,6 11,7 1,7 1,8 1,7 Austria 6,1 6,1 6,0 12,1 12,1 12,0 W. Brytania 2830,3 2799,5 2789,9 0,6 0,6 0,6 Zródło: OCSE Rozważania na temat sytuacji walutowej są bardzo ważne w analizach międzynarodowej gospodarki turystycznej, w tym w badaniach rynkowych. W generalnym ujęciu, obraz rozkładu ruchu CISET przewiduje w roku 2000 zakładając, że około 85 % wszystkich przyjazdów nastąpi z 21 krajów, których rynki analizuje się w sposób szczegółowy. Nadal zamierza się zwracać szczególną uwagę na rynek północno- amerykański, uwzględniając kurs walutowy faworyzujący odwiedzanie Europy. Podkreśla się jednocześnie, że w stosunku do tradycyjnych i wcześniej przewidywanych tendencji, następuje silna ekspansja przyjazdów turystycznych do Włoch z rynków Europy Wschodniej i Południowo- Wschodniej Azji. Potoki turystyczne do Włoch w tysiącach osób na rok 2001 i Światowe przyjazdy do Włoch Przyjazdy do Włoch z 21 krajów obszar śródziemnomorski Europa centralna Europa północna kraje pozaeuropejskie

32 32 W przewidywaniach na lata następne jawi się tendencja kontynuowania przewagi włoskiej turystyki krajowej nad zagraniczną w stosunku 3 : 2, choć prognozuje się, że ruch poza granice kraju wzrośnie o około 16,9% w stosunku do lat poprzednich, w tym o 6,7 % wyjazdy europejskie i o około 10,8 % wojaże na inne kontynenty.

33 33