Czynniki szkodliwe, uciąŝliwe i niebezpieczne

Transkrypt

1 Postęp w zakresie oceny zagroŝeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz w zakresie metod ochrony przed zagroŝeniami dla zdrowia i Ŝycia pracowników Czynniki szkodliwe, uciąŝliwe i niebezpieczne W materialnym środowisku pracy występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, których oddziaływanie na pracownika prowadzi lub moŝe prowadzić do schorzenia oraz czynniki niebezpieczne, których oddziaływanie na pracownika prowadzi lub moŝe prowadzić do urazu oraz czynniki uciąŝliwe. Czynnik niebezpieczny to czynnik, którego oddziaływanie moŝe prowadzić do urazu lub innego istotnego i nagłego pogorszenia stanu zdrowia człowieka bądź do śmierci. Czynnik szkodliwy to czynnik, który powoduje pogorszenie stanu zdrowia. Jego długotrwałe działanie moŝe prowadzić do chorób zawodowych ( np. hałas moŝe prowadzić do głuchoty zawodowej, drgania do choroby zespół wibracyjny). Czynnik uciąŝliwy przeszkadza w pracy, obniŝa zdolność jej wykonywania. Nie prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia, ale moŝe powodować wzrost obciąŝenia fizycznego i psychicznego (np. niedostateczne oświetlenie- osłabienie wzroku). W zaleŝności od stopnia oddziaływania lub innych warunków czynnik szkodliwy moŝe stać się niebezpiecznym. Czynniki moŝemy podzielić na: fizyczne, chemiczne, biologiczne, psychofizyczne. Czynniki fizyczne stanowiące materialne środowisko pracy to jest: oświetlenie, mikroklimat, drgania, pyły przemysłowe, hałas, promieniowanie jonizujące, elektromagnetyczne, podczerwone, ultrafioletowe, mikrofalowe i laserowe. Czynniki urazowe: poruszające się maszyny, ruchome elementy urządzeń technicznych, przemieszczające się wyroby i materiały, naruszenie konstrukcji, ostrza i ostre krawędzie, temperatura powierzchni wyposaŝenia technicznego i materiałów, połoŝenia stanowiska pracy w stosunku do powierzchni ziemi lub podłóg, zagroŝenie poŝarem lub/i wybuchem.

2 Czynniki chemiczne: w zaleŝności od moŝliwości skutków lub rodzaju ich oddziaływania na organizm, dzielimy na: toksyczne, draŝniące, uczulające, rakotwórcze (w przypadku spoŝywania, wchłaniania drogą oddechową lub przez skórę mogą być przyczyną raka lub wzrostu jego występowania), mutagenne (w przypadku spoŝywania, wchłaniania przez skórę mogą być przyczyną dziedzicznych wad genetycznych lub wzrostu częstości ich występowania, teratogenne (zaburzenia rozwoju potomstwa). w zaleŝności od sposobów wchłaniania: przez drogi oddechowe, przez skórę i drogi śluzowe, przez układ pokarmowy. Czynniki biologiczne: mikroorganizmy (bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki) i wytworzone przez nie substancje (toksyny, alergeny), makroorganizmy (rośliny, zwierzęta). Czynniki psychofizyczne dzielą się na: obciąŝenia fizyczne (statyczne i dynamiczne), obciąŝenia nerwowo-psychiczne (obciąŝenia umysłu). Szkodliwe oddziaływanie czynników środowiska pracy na zdrowie pracowników ma miejsce w przypadkach przekroczenia najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i najwyŝszych dopuszczalnych natęŝeń tych czynników. Prawidłowe oświetlenie naleŝy do podstawowych czynników warunkujących wydajność pracy, jej jakość, a takŝe zdrowie i bezpieczeństwo pracy. Powinno ono być tak dobrane by wzrok się nie męczył i nie uległ uszkodzeniu. Pole zadania część pola w miejscu pracy, gdzie wykonywane jest zadanie wzrokowe natę Pole zadania - część pola w miejscu pracy, gdzie wykonywane jest zadanie wzrokowe-natęŝenie oświetlenia w polu zadania (klawiatura, dokumenty na stole z komputerem oraz dokumenty na biuru) wynosi 500 lx (luksów). Pole bezpośredniego otoczenia wyodrębnione tylko na biurku, wokół pola zadania z dokumentami natęŝenie oświetlenia nie musi wynosić 500 lx, moŝe być 300 lx. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi powinny być oświetlone światłem dziennym, dostosowanym do przeznaczenia. W pomieszczeniach na pobyt ludzi stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej 1:8, natomiast w innym pomieszczeniu, w którym oświetlenie naturalne jest wymagane ze względu na przeznaczenie co najmniej 1:12. Dopuszcza się oświetlenie pomieszczenia przeznaczonego na pobyt ludzi wyłącznie światłem sztucznym, jeŝeli oświetlenie światłem dziennym nie jest konieczne ze względów technologicznych. Hałasem jest kaŝdy dźwięk uciąŝliwy, przeszkadzający, niepoŝądany. Dźwięk- to takie zmiany ciśnienia w powietrzu, w wodzie i innych ośrodkach spręŝystych, na które ucho ludzkie reaguje.

3 Dopuszczalne wartości hałasu ze względu na ochronę słuchu nie powinny przekraczać wartości 85 db, uwzględniając czas naraŝenia ( zmianę roboczą ). Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy nie powinien przekraczać wartości 115 db. Szczytowy poziom dźwięku ( C ) nie powinien przekraczać wartości 135 db. W przypadku, gdy ze względów technicznych nie ma moŝliwości zmniejszenia hałasu poniŝej granicznych wartości podanych powyŝej, pracownicy są obowiązani stosować ochronniki słuchu dobrane do wielkości charakteryzujących hałas. Drganiami mechanicznymi nazywamy drgania maszyn, narzędzi, urządzeń przejmowane przez człowieka bez pośrednictwa powietrza (przez dotyk). W zaleŝności od drogi przenoszenia drgania dzielimy na drgania o oddziaływaniu: ogólnym - kiedy drgania są przenoszone na korpus człowieka przez nogi miednicę, plecy lub boku. Oddziałują najczęściej poprzez podłoŝe, na którym pracują ludzie albo poprzez siedziska pojazdów, miejscowym - kiedy drgania przenoszone są na korpus człowieka przez ręce. Oddziałują głównie przez uŝywane narzędzia lub maszyny wytwarzające drgania (wiertarki, pilarki ręczne, szlifierki, młotki pneumatyczne). BADANIA I POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA Badania środowiskowe Pracodawca w przypadku występowania czynników szkodliwych i uciąŝliwych na stanowiskach pracy, obowiązany jest informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąŝe się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagroŝeniami. Obowiązany jest takŝe stosować środki zapobiegawcze chorobom zawodowym i innym chorobom związanych z wykonywaną pracą. Badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia występującego w środowisku pracy nie przeprowadza się, jeŝeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości najwyŝszego dopuszczalnego stęŝenia lub natęŝenia. Do obowiązków pracodawcy naleŝy: utrzymywanie w stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia słuŝące do pomiarów tych czynników przeprowadzanie na swój koszt, badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia rejestrowanie i przechowywanie wyników tych badań i pomiarów oraz udostępnianie ich pracownikom lub ich przedstawicielom na kaŝde Ŝądanie Pracodawca, w którego zakładzie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, jest zobowiązany do dokonywania badań w następujących terminach: Wartość zmierzona w stosunku do NDS, NDN czasookres badań > 0,5 co najmniej raz w roku 0,1 0,5 co najmniej raz na 2 lata

4 w kaŝdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika *) w razie stwierdzenia przekroczeń wartości najwyŝszych dopuszczalnych stęŝeń i natęŝeń czynników szkodliwych dla zdrowia lub występowania czynników rakotwórczych, pracodawca powinien zapewnić stałą kontrolę (monitorowanie) stęŝeń i natęŝeń tych czynników, a jeśli jest to niemoŝliwe dokonywać badań i pomiarów co 6 miesięcy. Wyniki wykonanych pomiarów i badań pracodawca wpisuje na bieŝąco do rejestru wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia oraz kart pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia. Rejestr oraz karty prowadzi i przechowuje słuŝba bezpieczeństwa i higieny pracy, a w zakładach pracy, w których nie powołano tej słuŝby pracodawca. W razie zaprzestania działalności lub likwidacji zakładu pracy, pracodawca jest zobowiązany do przekazania rejestru oraz kart do właściwej terenowo stacji sanitarno-epidemiologicznej. Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres 40 lat, natomiast wyniki badań i pomiarów przez okres 3 lat. DODATKI ZA PRACĘ W WARUNKACH SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA, UCIĄśLIWYCH I NIEBEZPIECZNYCH W PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. rodzaje i zasady ustalania prac, przy których występują czynniki uciąŝliwe, szkodliwe i niebezpieczne oraz zasady wypłacania dodatków za pracę w tych warunkach określone są w Załączniku Nr 9 Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy dla pracowników PKP Polskie Linie Kolejowe Spółka Akcyjna zawartym w dniu 11 stycznia 2005 roku. ZASADY PRUSZANIA SIĘ PO TORACH KOLEJOWYCH I DROGACH PUBLICZNYCH Wstęp na obszar kolejowy jest dozwolony pracownikom kolejowym tylko w miejscach wykonywania czynności słuŝbowych lub wykonywania robót na obszarze kolejowym. Pracownik PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. powinien sam dbać o własne bezpieczeństwo podczas znajdowania się na terenie kolejowym, jak równieŝ przy wykonywaniu swych obowiązków słuŝbowych. KaŜdy pracownik powinien w miarę moŝności zwracać uwagę na bezpieczeństwo innych osób znajdujących się w zasięgu jego widoczności i ostrzegać je o groŝącym niebezpieczeństwie. przy przechodzeniu przez tory zastawione pojazdami kolejowymi naleŝy korzystać z pomostów hamulcowych, przerw między stojącymi pojazdami, o ile odległość między nimi wynosi co najmniej 20 m lub obejść stojące pojazdy kolejowe przechodząc przez tor w odległości co najmniej 10 m od ostatniego pojazdu.

5 nie wolno przechodzić przez tory przed nadjeŝdŝającym pociągiem lub pojazdami kolejowymi, jak równieŝ bezpośrednio za przejeŝdŝającym pociągiem lub pojazdami kolejowymi. nie wolno przechodzić pod pojazdami kolejowymi oraz po ich zderzakach i sprzęgach. nie wolno przebywać na międzytorzu w czasie przejazdu pociągów po obu torach, jeŝeli odległość między osiami tych torów jest mniejsza niŝ 5 m. naleŝy unikać chodzenia po rozjazdach, a szczególnie przy ich scentralizowanym nastawianiu. W przypadku koniecznej potrzeby przejścia przez rozjazd nie stawiać stopy na główkach szyn, pomiędzy iglicą i opornicą, ani na innych ruchomych częściach rozjazdu i napędu. zabrania się chodzenia po hamulcach torowych i innych urządzeniach będących częścią automatycznego sterowania rozrządzaniem. nie wolno przechodzić między torem kolejowym, po którym dokonywane są manewry, a rampami, magazynami, wagami itp. obiektami przylegającymi do tego toru. nie wolno stać lub chodzić po materiałach zgromadzonych na międzytorzach do wymiany nawierzchni względnie budowy urządzeń oraz po materiałach i przedmiotach pozostałych po dokonywanych robotach, jak równieŝ po kopcach śniegu, lodu, piasku, Ŝwiru, kamieni itp. naleŝy zachować szczególną ostroŝność w miejscach robót z uwagi na moŝliwość występowania niezabezpieczonych wykopów ziemnych. w razie potrzeby przeniesienia materiałów, przedmiotów, cięŝar przypadający na jedną osobę oraz odległość przemieszczania nie mogą przekraczać norm określonych na stronie nr 29 skryptu. poruszanie się po torach kolejowych zelektryfikowanych wymaga zachowania szczególnej ostroŝności JeŜeli pojazdy kolejowe znajdują się na torze, nad którym zawieszona jest sieć jezdna, nie wolno wchodzić ani przebywać na pojazdach kolejowych, a takŝe na przewoŝonych na wagonach odkrytych ładunkach, jeŝeli wysokość ładunku jest większa niŝ 1 m licząc od podłogi wagonu. nie wolno przechodzić przez pomosty hamulcowe, ani przebywać na nich, o ile pomost jest wyniesiony wyŝej niŝ 1 m od poziomu podłogi pojazdu kolejowego, a takŝe wchodzić na drabinki pojazdów kolejowych. zabrania się dotykania elementów sieci trakcyjnej, jak równieŝ zbliŝania do niej na odległość mniejszą niŝ 1,4 m części ciała, narzędzi i wszelkiego rodzaju przedmiotów. Zabrania się dotykania połączeń elektrycznych (kabli, linek, łączników) sieci powrotnej oraz urządzeń elektrycznego ogrzewania pojazdów. nie wolno wchodzić na konstrukcje wsporcze sieci jezdnej (słupy, bramki), na których zawieszone są przewody trakcyjne i elektroenergetyczne. w razie zauwaŝenia zerwanych przewodów sieci trakcyjnej oraz przewodów linii elektroenergetycznych nie wolno zbliŝać się do nich na odległość mniejszą niŝ 10 m. Analogicznie, w przypadku zerwanych połączeń elektrycznych (linki) sieci powrotnej. zauwaŝonej awarii sieci naleŝy powiadomić dyŝurnego ruchu oraz dyspozytora zasilania elektroenergetycznego Zasady poruszania się po drogach publicznych określa Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.). Zgodnie z treścią wybranych artykułów Działu II Ruch drogowy tej ustawy: Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani zachować ostroŝność i unikać wszelkiego działania, które mogłoby spowodować zagroŝenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani stosować się do poleceń i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli, sygnałów świetlnych oraz znaków drogowych.

6 Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani ułatwić przejazd pojazdu uprzywilejowanego, w szczególności przez niezwłoczne usunięcie się z jego drogi, a w razie potrzeby zatrzymanie się. PODSTAWOWE SYGNAŁY, KTÓRE POWINIEN ZNAĆ KAśDY PRACOWNIK PKP POLSKICH LINII KOLEJOWYCH SA Sygnał STÓJ dawany ręcznie: dzienny: przez zataczanie okręgu rozwiniętą chorągiewką lub jakimkolwiek innym przedmiotem lub ręką nocny: przez zataczanie okręgu ręczną latarką ze światłem białym lub czerwonym, albo jakimkolwiek innym, świecącym przedmiotem. Sygnał STÓJ dawany ręcznie stosuje się jeŝeli: nagle zajdzie potrzeba zatrzymania pociągu przy nadjeŝdŝającym lub przejeŝdŝającym pociągu zauwaŝy się niewłaściwość, która przy dalszej jeździe mogłaby zagraŝać bezpieczeństwu ruchu lub spowodować straty materialne na torze znajdują się ludzie lub większe zwierzęta, którym grozi niebezpieczeństwo przejechania Sygnał STÓJ dawany trąbką lub gwizdawką ustną trzy krótkie (,, ), szybko po sobie następujące tony, kilkakrotnie powtórzone sygnały dawane ręcznie, gwizdawką lub trąbką naleŝy powtarzać tak długo, aŝ druŝyna trakcyjna zastosuje się do nich. Na dany sygnał Stój naleŝy uŝyć wszelkich dozwolonych środków, aŝeby pociąg lub manewrujący tabor zatrzymać Sygnał ALARM: dwa białe światła migające na czole lokomotywy i jednocześnie jeden długi i trzy krótkie dźwięki syreny lub gwizdawki lokomotywy, powtarzane kilkakrotnie jeden długi i trzy krótkie dźwięki ( ) syreny warsztatowej, gwizdawki lub syreny lokomotywy, trąbki, gwizdawki ustnej lub dzwonka aparatu telefonicznego, powtarzane kilkakrotnie Sygnały alarmowe ALARM podawane są w celu powiadomienia pracowników kolejowych o istniejącym lub moŝliwym zagroŝeniu bezpieczeństwa ruchu, bezpieczeństwa osobistego pracowników, osób trzecich lub całości mienia kolejowego. Sygnał alarmowy naleŝy podawać do czasu ustalenia, Ŝe nie ma przeszkody do jazdy po sąsiednich torach, bądź do czasu przepisowego osłonięcia przeszkody. Sygnał POśAR Jeden długi i dwa krótkie dźwięki ( )syreny warsztatowej, gwizdawki lub syreny lokomotywy, gwizdawki kotła parowego, syreny alarmowej, trąbki sygnałowej

7 lub gwizdawki ustnej, powtarzane kilkakrotnie. Sygnał PoŜar daje się w celu powiadomienia straŝy poŝarnej i pracowników kolejowych o powstaniu poŝaru na terenie kolejowym. Pracownik kolejowy, który dostrzegł poŝar, powinien rozpocząć podawanie sygnału PoŜar i powiadomić straŝ poŝarną. BEZPIECZEŃSTWO PRACY PRZY PRZENOSZENIU CIĘśARÓW Organizacja ręcznych prac transportowych, w tym stosowane metody pracy powinny zapewnić w szczególności: ograniczenie długotrwałego wysiłku fizycznego, w tym zapewnienie odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek wyeliminowanie nadmiernego obciąŝenia układu mięśniowo-szkieletowego pracownika, a zwłaszcza urazów kręgosłupa, związanego z rytmem pracy wymuszonym procesem pracy ograniczenie do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów uwzględnienie wymagań ergonomii przemieszczane przedmioty naleŝy przenosić jak najbliŝej ciała przedmiot przemieszczany ręcznie nie powinien ograniczać pola widzenia pracownika naleŝy zapewnić wystarczającą przestrzeń umoŝliwiającą zachowanie prawidłowej pozycji ciała pracownika podczas pracy powierzchnia, po której są przemieszczane ręcznie przedmioty, powinna być równa, stabilna i nieśliska ostre, wystające elementy przedmiotów przemieszczanych powinny być zabezpieczone w sposób zapobiegający powstawaniu urazów czynności te mogą być wykonywane tylko za pomocą skrętu tułowia istnieje moŝliwość wystąpienia nagłych ruchów przemieszczanego przedmiotu ciało pracownika znajduje się w niestabilnej pozycji pochylenie tułowia pracownika przekracza 45 wymagają duŝego wysiłku fizycznego stwarzają powaŝne zagroŝenia powodują liczne wypadki przy pracy wyeliminowania nadmiernego obciąŝenia układu mięśniowo-szkieletowego ograniczyć długotrwały wysiłek (naleŝy stosować przerwy w pracy na odpoczynek) ograniczyć do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów uwzględnić wymagania ergonomii eliminować ryzyko urazów i wykluczać przemieszczanie przedmiotów, jeŝeli przemieszczanie to moŝe być wykonywane tylko za pomocą skrętu tułowia pracownika Istnieje moŝliwość wystąpienia nagłych ruchów przemieszczanego przedmiotu ciało pracownika znajduje się w niestabilnej pozycji

8 pochylenie tułowia pracownika przekracza 45 0 wymagają duŝego wysiłku fizycznego stwarzają powaŝne zagroŝenia powodują liczne wypadki przy pracy Podczas wykonywania ręcznych prac transportowych najbardziej naraŝonymi na urazy częściami ludzkiego ciała są: kręgosłup, ramiona, nadgarstki, stopy i dłonie Wyeliminowanie nadmiernego obciąŝenia układu mięśniowo-szkieletowego: ograniczyć długotrwały wysiłek (naleŝy stosować przerwy w pracy na odpoczynek) ograniczyć do minimum odległości ręcznego przemieszczenia przedmiotów uwzględnić wymagania ergonomii eliminować ryzyko urazów i wykluczać przemieszczenia przedmiotów, jeŝeli przemieszczenie to moŝe być wykonywane tylko za pomocą skrętu tułowia pracownika Kobiety, podnosząc ładunek, powinny: przyklęknąć na jedno kolano tak, Ŝeby jak najściślej przylegało ono do ładunku, przy czym stopa drugiej nogi powinna znajdować się ok. 30 cm od ładunku, uchwycić z obu stron ładunek w taki sposób, Ŝeby nie wysunął się z rąk, podnosić ładunek przez prostowanie nóg przy czym grzbiet powinien być cały czas wyprostowany. MęŜczyźni, podnosząc ładunek, powinni: podejść jak najbliŝej do ładunku i jeŝeli jest to moŝliwe, okraczyć go, przy czym stopy powinny być lekko rozwarte, przykucnąć obok podnoszonego cięŝaru, wyprostować grzbiet i mocno uchwycić ładunek, tak aby nie wysunął się z rąk, podnosić ładunek przez prostowanie nóg, trzymając go jak najbliŝej tułowia, przy czym grzbiet powinien być cały czas wyprostowany. masa przedmiotów przenoszonych przez jednego pracownika nie moŝe przekraczać: - 30 kg przy pracy stałej

9 - 50 kg przy pracy dorywczej. Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 30 kg na wysokość powyŝej 4 m lub na odległość przekraczającą 25 m. Przez pracę dorywczą naleŝy rozumieć ręczne przemieszczanie przedmiotów nie częściej niŝ 4 razy na godzinę, jeŝeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę.