Zasoby naturalne Ziemi. Podział i rola surowców mineralnych. Dział: Przemysł Poziom rozszerzony NPP NE

Transkrypt

1 Zasoby naturalne Ziemi. Podział i rola surowców mineralnych Dział: Przemysł Poziom rozszerzony NPP NE

2 Zasoby naturalne Ziemi Biotyczne Abiotyczne Energia

3 Surowce mineralne Ich eksploatacja zmienia się w czasie Które surowce miały największe znaczenie na przełomie XIX i XX wieku, a które obecnie?

4 Surowce mineralne

5 Główne sposoby pozyskiwania kopalin Metoda odkrywkowa Metoda głębinowa Metoda otworowa

6 Metoda odkrywkowa Polega na usuwaniu nadkładu (od kilku do nawet 400m grubości) i eksploatacja za pomocą wielkich koparek Np. wydobycie węgla brunatnego w Polsce Uwagi: odmianą kopalni odkrywkowej są też kamieniołomy Skutki ekologiczne: Zmiana krajobrazu (wielkie zagłębienia, hałdy) Obniżenie poziomu wód gruntowych na dużym obszarze

7 Surowce metaliczne

8 Surowce metaliczne

9 Rudy żelaza Magnetyt Fe 3 O 4 (72% żelaza) Hematyt Fe 2 O 3 Limonit (uwodniony Fe 2 O 3 ) Syderyt FeCO 3 Zastosowanie: produkcja żelaza, żeliwa i stali odsiarczanie gazu ziemnego produkcja naturalnych i tanich pigmentów żelazowych stosowanych do produkcji farb, lakierów i emalii produkcja cementu portlandzkiego, jako dodatek do piasków formierskich

10

11 Powstająca w Australii kopalnia rudy żelaza Roy Hill

12 Największa w Europie kopalnia rud żelaza. Kiruna Szwecja Kopalnia LKAB w Svappavaara, w gminie Kiruna. Foto Fredryk Alm. /AAAAAAAAACg/HkDW3olCzag/s1600/kiruna3.jpg

13 Ośrodki wydobycia rud żelaza

14 Występowanie 2/3 światowych złóż przypada na cztery kraje (na podstawie atlasu podaj nazwy tych krajów): Krzywy Róg, Krzemieńczuk, Kungursk Kurska Anomalia Magnetyczna, góry Ural (Orsk, Jekaterynburg), złoże

15

16 Boksyty ilasta skała osadowa składająca się głównie z wodorotlenków glinu AlO(OH) 2 Powstaje w klimacie tropikalnym przez wietrzenie glinokrzemianów 90% przeznacza się na produkcję tlenku glinu a dalej aluminium metalicznego iteusgov.jpg/250px-bauxiteusgov.jpg

17

18 Występowanie boksytów Gwinea 1/3 światowych złóż Pn Ghana i Sierra Leone Australia (nad Zatoką Karpentaria, Ziemia Arnhema, Płw. Jork Surinam i Gujana, Jamajka i Brazylia (nad rzeką Trombetas, Pragominas w Minas Gerais) Chiny (prowincja: Laoning, Shandong, Hunan) Węgry

19 Ośrodki wydobycia boksytów

20

21 Zastosowanie aluminium Wyrób lekkich stopów (lotnictwo, przemysł samochodowy, energetyka, budownictwo, produkcja opakowań) Boksyt, Les Baux-de-Provence

22 Miedź (Cu) i rudy miedzi Siarczki: chalkopiryt CuFeS, chalkozyn 2 Cu S, bornit Cu FeS ; Węglany: azuryt Cu (CO ) (OH), malachit Cu CO (OH)

23

24 Największa odkrywkowa kopalnia miedzi na świecie Chuquicamata (Chile) Autor: Reinhard Jahn, Mannheim

25 Ośrodki wydobycia rud miedzi Wymień inne surowce metaliczne, których nie przedstawiono na tej mapie

26

27 Znane stopy z miedzią Mosiądz (stop miedzi i cynku) Alpaka (stop miedzi, cynku i niklu) Brąz aluminiowy (stop miedzi i aluminium) Brąz (stop miedzi i cyny) Stopy miedzi i niklu są odporne na działanie słonej wody (przemysł okrętowy, budowa platform wiertniczych, urządzeń odsalających wodę morską)

28 Zastosowanie rud metali

29 Surowce chemiczne

30 Surowce mineralne

31 Sól kamienna - Halit Jest produktem krystalizacji wód morskich lub słonych jezior. Tworzy wykwity na pustyniach. Jest obecny również wśród ekshalacji wulkanicznych. Powstają przeważnie w rejonach Ziemi charakteryzujących się ciepłym klimatem Kotlina Danakilska w Afryce Wymień cztery przykłady wykorzystywania soli kamiennej

32

33 Wydobycie soli, Salar de Uyuni, Boliwia, fot. O n G

34 Sól potasowa skała osadowa, chemiczna, powstała podczas ewaporacji z mórz i słonych jezior. Głównym składnikiem jest chlorek potasu, KCl. Kopalnia soli potasowej

35

36 Główne ośrodki wydobycia soli

37 Siarka Może występować w postaci rodzimej lub w związkach chemicznych: siarczki: piryt, chalkopiryt, markasyt, blenda cynkowa, galena, cynober siarczany: gips, anhydryt, baryt, kainit, celestyn, kizeryt

38 Kopalnia siarki w kraterze wulkanu w Kawah Ijen w Indonezji Co dzień kilkuset tragarzy pokonuje odcinek ponad 3 kilometrów pod gorę, aby po załadowaniu koszy, udać się w dół do skupu siarki. Każdy kosz waży okolo 70 kg! Rekordzista potrafił unieść ponad 110 kg! Za kilogram siarki robotnicy dostają 600 rupi (1 dolar = 9200 rupi) Fot. Wojciech Grzędziński / NAPO Images,

39

40 Zastosowanie siarki Produkcja kwasu siarkowego (90% wydobywanego minerału). Kwas ten jest stosowany do produkcji nawozów fosforowych i procesu ługowania rud Używana jest do: wulkanizacji kauczuku (nadawanie elastyczności), jako składnik zapałek, ogni sztucznych i prochu. Jest składnikiem białek Wykorzystywana jest również do produkcji barwników, jako specjalistyczny cement i do leczenia chorób skóry. Tiosiarczan sodu (Na2S2O3.5H2O) jest tzw. utrwalaczem w fotografice. Siarkowodór, silny reduktor, używany jest w chemii analitycznej. Halogenki siarki dekafluorek i tetrafluorek siarki sąśrodkami fluorującymi. Dwutlenek siarki stosowany jest do odkażania. Źródło:

41 Główne ośrodki wydobycia siarki

42 Są to minerały składające się głównie z ortofosforanów o zmiennym składzie: Ca 10 (PO 4 ) 6 [F 2, Cl 2, (OH) 2, CO 3 2- ] tworzą skały osadowe Powstają z nagromadzenia szczątków i odchodów zwierzęcych bądź też jako osady wytrącone z wody morskiej. Złoża fosforytów mają formy konkrecji i buł Zastosowanie do produkcji nawozów fosforowych Fosforyty

43

44 Kopalnia fosforytów

45 Wydobycie fosforytów

46 Surowce skalne Wymień znane Ci surowce skalne oraz przedstaw ich genezę

47 Zadania maturalne

48 Zadania maturalne

49 Zadania maturalne

50 Zadania maturalne

51 Zadania maturalne

52 Zadania maturalne

53 Zadania maturalne

54 Zadania maturalne

55 Zadania maturalne

56 Surowce energetyczne

57 Źródła energii

58 Wykorzystanie surowców energetycznych 1 surowce roślinne, 2 węgiel kamienny, 3 ropa naftowa, 4 gaz ziemny, 5 źródła odnawialne, 6 energia jądrowa Źródło: CKE

59 Źródło: CKE Zmiany w wykorzystywaniu źródeł energii

60 Węgiel kamienny Wykorzystywany od połowy XVII w Powstał w karbonie na skutek karbonatyzacji drewna w warunkach beztlenowych w zatokach morskich i jeziorach Antracyt (93-98%C) Wartość opałowa 7500 kcal/kg

61

62 Węgiel kamienny

63

64

65 Węgiel brunatny Zawiera 50-60% C i do 30% wody Wartość opałowa kcal/kg Nie nadaje się do transportu Wiek trzeciorzędowy Powstaje w warunkach bagiennych

66 Kopalnia węgla brunatnego - Turów

67

68

69

70 Ropa naftowa Węglowodór Wartość opałowa od do kcal/kg Występuje w formie soczewek Ma znaczenie strategiczne: - rozmieszczenie głównych złóż na Bliskim Wschodzie, wykorzystanie gł. KWR - szerokie wykorzystanie (p. chem, paliwowy) - przyczyna wojen i konfliktów - duża kaloryczność

71 Państwa o największych zasobach ropy

72

73 Wydobycie ropy naftowej Wydobycie ropy w Libii i basenie Morza Karaibskiego html

74 Produkcja ropy

75 Ropa naftowa

76 Produkcja ropy naftowej

77 Tendencje zmian w wydobyciu ropy naftowej

78 Konsumpcja ropy

79

80

81 Ropa naftowa

82 Gaz ziemny Węglowodór Wartość opałowa kcal z m3 Suchy (występuje samoistnie) i mokry (z ropą) Wykorzystywany w petrochemii i energetyce Surowiec energetyczny przyszłości

83

84

85 Gaz ziemny

86

87

88

89 Uran Występuje w postaci minerałów tlenkowych w skałach prekambryjskich Może być odzyskiwany z innych metali Z 1kg uranu otrzymujemy tyle energii, co z 2,5 tony węgla Główni eksporterzy: Kanada, RPA, Uzbekistan, Rosja, Niger i Australia Rozmieszczenie złóż - mapa

90

91

92 Ośrodki wydobycia uranu

93 Najwięksi dostawcy gazu do Europy

94 Zadania maturalne

95 Zadania maturalne

96 Zadania maturalne

97 Zadania maturalne

98 Zadania maturalne

99 Zadania maturalne

100 Zadania maturalne a) Podaj nazwę państwa, w którym nastąpiła największa zmiana wielkości wydobycia węgla kamiennego między 1990 a 2000 r. b) Porównaj tendencje w wydobyciu węgla kamiennego w Polsce i RPA w latach

101 Zadania maturalne

102 Zadania maturalne

103 Zadania maturalne

104 Zadania maturalne

105 Zadania maturalne

106 Dziękuję za uwagę Uczyć się PROSZĘ!