Zbigniew Boratyński, Stanisław Flieger, Anna Zacharko, Bolesław Strzałka, Marcin Arciszewski, Małgorzata Matysek
|
|
- Milena Tomaszewska
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Medicina Veterinaria 2(1) 2003, 3-10 AFERENTNE UNERWIENIE GRUCZOŁU SUTKOWEGO SUKI Zbigniew Boratyński, Stanisław Flieger, Anna Zacharko, Bolesław Strzałka, Marcin Arciszewski, Małgorzata Matysek Streszczenie. Badania wykonano na 7 sukach, u których wykonano zabiegi doświadczalne polegające na jedno- lub obustronnym usunięciu poszczególnych kompleksów gruczołu sutkowego z pozostawieniem skóry. Pozostała, jedna suka stanowiła kontrolę doświadczenia. Wszystkie zwierzęta utrzymywano przy Ŝyciu przez okres 21 dni, następnie usypiano i pobierano do badań następujący materiał: pień mózgu, odcinek piersiowo- -lędźwiowo-krzyŝowy rdzenia kręgowego wraz z odpowiednimi zwojami rdzeniowymi, zwoje pnia sympatycznego, a takŝe następujące zwoje i sploty nerwowe jamy brzusznej i miednicznej: trzewny, krezkowy doczaszkowy, międzykrezkowy, krezkowy doogonowy, podbrzuszny i miedniczny. Pobrany materiał utrwalano w formaldehydzie, odwadniano w alkoholu, zatapiano w parafinie i następnie krojono na skrawki grubości 15 µm. Preparaty barwiono według metody Klüvera-Barrery oraz metody Nissla. Porównanie lokalizacji zmian wstecznych w neuronach u zwierząt doświadczalnych z lokalizacją podobnych zmian wywołanych przez sam zabieg operacyjny u zwierzęcia kontrolnego dało podstawę do ustalenia lokalizacji komórek nerwowych, będących źródłem wyjścia trzewno-czuciowych włókien nerwowych dochodzących do gruczołu sutkowego suki. Rezultaty badań wyraźnie wskazują, Ŝe włókna nerwowe aferentne (dośrodkowe) zaopatrujące gruczoł sutkowy suki pochodzą głównie z kompleksu zwojów rdzeniowych. Słowa kluczowe: gruczoł sutkowy, unerwienie aferentne, ośrodki nerwowe, suka WSTĘP Większość dotychczasowych badań ukierunkowana była na badanie dróg dojścia głównie autonomicznych (przywspółczulnych i współczulnych) włókien nerwowych do poszczególnych narządów jamy brzusznej lub miednicznej. Poznanie źródeł pochodzenia włókien nerwowych pozwala bowiem bardziej dokładnie określić ich wpływ na unerwiany narząd oraz ewentualny ich udział w regulacji nerwowo-hormonalnej. Natomiast dość często badania nad aferentnym unerwieniem gruczołu sutkowego były traktowane marginesowo lub przedstawiano je wyrywkowo, przy okazji wykonywania innych badań [Habel 1956, Linzell 1950]. W ostatnich latach przeprowadzono cykl badań nad lokalizacją ośrodków nerwowych (w tym takŝe czuciowych) dla narządów rozrodczych u owcy [Boratyński 1983, Grant Nr 5 PO6K
2 4 Z. Boratyński i in. Flieger 1977], krowy [Boratyński i in. 1993, Flieger i in. 1979a, 1984, Lassoie 1958, Welento i in. 1987b] i świni [Boratyński i in. 1988, Flieger i in. 1988a, 1988b, Welento i in. 1984, 1987a] oraz dla gruczołu sutkowego owcy [Flieger 1976] i krowy [Clair 1942, Flieger i in. 1979b]. Badania wykorzystujące techniki histochemiczne ostatecznie dowiodły obecności w obrębie gruczołu sutkowego szczurów [Poulain i Wakerley 1986], królików [Hebb i Linzell 1970], świni [Franke-Radowiecka i Wąsowicz 2001] czy teŝ kozy [Lukas i in. 1971, Lukasova i in. 1971] zakończeń włókien nerwowych o charakterze zarówno wegetatywnym, jak i czuciowym. W dostępnej literaturze nie spotkano do tej pory prac dotyczących całościowych badań nad lokalizacją trzewno- -czuciowych ośrodków nerwowych dla wspomnianego gruczołu u suki. Niniejsza praca jest drugą częścią cyklu badań poświęconych ustaleniu lokalizacji ośrodków nerwowych dla gruczołu sutkowego u suki. MATERIAŁ I METODY Badaniom eksperymentalnym poddano 8 suk. Wszystkie wspomniane zwierzęta były dojrzałe płciowo oraz przynajmniej po okresie jednej laktacji. W grupie zwierząt doświadczalnych u siedmiu zwierząt wykonywano zabiegi eksperymentalne polegające na jedno- lub obustronnym usunięciu poszczególnych kompleksów gruczołu sutkowego z pozostawieniem skóry. U suki nr 1 usunięto wszystkie pakiety gruczołu po jednej stronie, a u pozostałych zwierząt usuwano jednostronnie od 1 do 3 kompleksów grruczołowych (przednie, środkowe lub tylne). Pozostała, jedna suka stanowiła zwierzę kontrolne doświadczenia. W celu określenia wpływu samych zabiegów operacyjnych na powstanie dodatkowych zmian w układzie nerwowym, u suki kontrolnej dokonano operacji polegającej na przecięciu (w linii białej) skóry i tkanki podskórnej pokrywającej gruczoł sutkowy, dokładnie w miejscu usuwania miąŝszu gruczołowego u zwierząt doświadczalnych, z pozostawieniem nienaruszonej tkanki miąŝszowej tego narządu (zabieg symulowany). Wszystkie zabiegi wykonano według klasycznych metod chirurgicznych w znieczuleniu ogólnym i z wcześniejszą premedykacją. Wszystkie zwierzęta, zarówno doświadczalne, jak i kontrolne utrzymywano przy Ŝyciu przez okres 21 dni, następnie usypiano i pobierano do badań następujący materiał: pień mózgu, odcinek piersiowo-lędźwiowo-krzyŝowy rdzenia kręgowego wraz z odpowiednimi zwojami rdzeniowymi, zwoje pnia sympatycznego, a takŝe następujące zwoje i sploty nerwowe jamy brzusznej i miednicznej: trzewny, krezkowy doczaszkowy, międzykrezkowy, krezkowy doogonowy, podbrzuszny i miedniczny. Pobrany materiał utrwalano w formaldehydzie, odwadniano w alkoholu, zatapiano w parafinie i następnie krojono na skrawki grubości 15 µm. Tak uzyskane preparaty były barwione według metody Klüvera-Barrery oraz zmodyfikowanej metody Nissla. WYNIKI BADAŃ W wyniku przeprowadzonych doświadczeń w komórkach nerwowych powstały zmiany degeneracyjne. Przedstawione umiejscowienie zmian degeneracyjnych powstałych w wyniku przeprowadzonych eksperymentów pozwala stwierdzić, Ŝe czuciowe włókna nerwowe dochodzące do gruczołu sutkowego u suk pochodzą głównie ze zwojów rdzeniowych. Acta Sci. Pol.
3 Aferentne unerwienie gruczołu... 5 U wszystkich badanych suk doświadczalnych stwierdzono występowanie zmian degeneracyjnych w komórkach nerwowych zwojów rdzeniowych. Komórki zdegenerowane obserwowano we wszystkich zwojach rdzeniowych z neuromerów od Th 5 do S 3, z tym Ŝe usunięcie dwu przednich kompleksów gruczołu sutkowego spowodowało nasilenie występowania zmian wstecznych w komórkach zwojów rdzeniowych Th 7 Th 10 (znamiona degeneracji wykazywało około 1 2% wszystkich komórek zwojowych), przy usunięciu trzech środkowych kompleksów podobne nasilenie zmian degeneracyjnych stwierdzono w zwojach rdzeniowych neuromerów Th 9 L 2 (rys. 2 i 3), natomiast przy ekstyrpacji tylnych kompleksów większą liczbę komórek uwstecznionych zaobserwowano w zwojach od Th 13 do L 7. U jednej suki doświadczalnej zwiększoną liczbę komórek zmienionych obserwowano równieŝ w zwoju rdzeniowym S 1 (rys. 4). W pozostałych, krzyŝowych zwojach rdzeniowych (S 1 S 3 ) występowały tylko pojedyncze komórki zdegenerowane. Wszystkie komórki zdegenerowane charakteryzowały się ekscentrycznie połoŝonym, przesuniętym na obwód jądrem komórkowym, zaawansowaną chromatolizą tigroidu w cytoplazmie komórkowej oraz obrzmiałym, powiększonym ciałem komórki. Poza wyŝej opisanymi zmianami wstecznymi, często obserwowano równieŝ zwiększoną liczbę komórek glejowych wokół neuronów zwojowych wykazujących znamiona degeneracji. Zabieg przecięcia skóry u suki kontrolnej spowodował wystąpienie zmian wstecznych w komórkach nerwowych zwojów rdzeniowych oraz w bardzo nielicznych komórkach nucleus intermediomedialis w odcinku od Th 12 do L 2 rdzenia kręgowego. Komórki zdegenerowane obserwowano we wszystkich zwojach rdzeniowych w odcinku od Th 9 do S 1 3. W odróŝnieniu od zmian obserwowanych u zwierząt doświadczalnych, u suki kontrolnej najczęściej obserwowano tylko pojedyncze komórki zwojowe, które wykazywały znamiona degeneracji. Nasilenie zmian wstecznych w komórkach nerwowych zlokalizowanych na terenie rdzenia kręgowego było bardzo niewielkie. DYSKUSJA I PODSUMOWANIE Porównanie lokalizacji zmian wstecznych występujących w neuronach u zwierząt doświadczalnych z lokalizacją takich zmian wywołanych przez sam zabieg operacyjny u suki kontrolnej dało podstawę do ustalenia w miarę dokładnej lokalizacji komórek nerwowych, będących źródłem wyjścia trzewno-czuciowych włókien nerwowych dochodzących do gruczołu sutkowego u suki (rys. 5). Na podstawie dokonanych eksperymentów i przeprowadzonych obserwacji moŝna stwierdzić, Ŝe źródłem aferentnych włókien zaopatrujących gruczoł sutkowy suki są komórki zwojów rdzeniowych od Th 7 9 do L 6 lub S 1. Pogląd, Ŝe komórki zwojów rdzeniowych są głównym źródłem wyjścia włókien aferentnych dla gruczołu sutkowego potwierdzają takŝe w swoich histochemicznych badaniach inni autorzy [Franke- -Radowiecka i Wąsowicz 2001]. Medicina Veterinaria 2(1) 2003
4 6 Z. Boratyński i in. Rys. 1. Normalne komórki w zwoju rdzeniowym Fig. 1. Normal nerve cells in the spinal ganglion Rys. 2. Komórka zdegenerowana w zwoju rdzeniowym Th 10 Fig. 2. Degenerated nerve cell in the Th 10 spinal ganglion Rys. 3. Komórka zdegenerowana w zwoju rdzeniowym L 1 Fig. 3. Degenerated nerve cell in the L 1 spinal ganglion Rys. 4. Komórka zdegenerowana w zwoju rdzeniowym S 1 Fig. 4. Degenerated nerve cell in the spinal ganglion S 1 Acta Sci. Pol.
5 Aferentne unerwienie gruczołu... 7 Rys. 5. Schemat aferentnego unerwienia gruczołu sutkowego suki Fig. 5. Schematic representation of the afferent innervation of the mammary gland in female dog NaleŜy stwierdzić, Ŝe na przestrzeni kilku ostatnich lat szczególne zainteresowanie wielu autorów badających autonomiczny układ nerwowy koncentruje się równieŝ na przewodnictwie dróg doprowadzających, biegnących od najniŝszych pięter czucia narządowego do czuciowych ośrodków w korze mózgowej włącznie [Poulain i Wakerley 1986]. Wszelkiego rodzaju zaburzenia w normalnym funkcjonowaniu narządów Medicina Veterinaria 2(1) 2003
6 8 Z. Boratyński i in. wewnętrznych dostarczają przekonujących dowodów, Ŝe istnieją podniety trzewne dochodzące nie tylko do rdzenia, ale nawet i do świadomości [Flieger 1977, Welento i in. 1984]. Do unerwienia aferentnego narządów wewnętrznych, jak ukazują to publikacje szczególnie w zakresie medycyny ludzkiej [Eriksson i in. 1996], przywiązuje się niejednokrotnie większą wagę aniŝeli do unerwienia aferentnego, zwłaszcza w odniesieniu do zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu systemu włókien czuciowych po uszkodzeniu lub poraŝeniu struktur tej części układu nerwowego autonomicznego. Zagadnienia czuciowego unerwienia narządów sprowadza się najczęściej do takich pojęć, jak: czucie trzewne, ból trzewny, aferentne przewodnictwo trzewne itp. [Flieger 1977, Flieger i in. 1979a, 1984]. Z przeprowadzonych doświadczeń i przedstawionych badań własnych wynika, Ŝe w porównaniu z innymi przebadanymi w tym kierunku zwierzętami, takimi jak owca [Flieger 1976] czy krowa [Clair 1942, Flieger i in. 1979b] lub świnia [Franke- -Radowiecka i Wąsowicz 2001], u suki zasięg unerwienia czuciowego, reprezentowany przez odpowiednie zwoje rdzeniowe, jest stosunkowo duŝy (największy, jak się wydaje jest u świni). I tak (według cytowanych powyŝej autorów) u owcy gruczoł sutkowy unerwiany jest przez zwoje rdzeniowe od Th 11 do S 1, u krowy ilość zwojów zaangaŝowanych w unerwienie omawianego gruczołu jest nieco większa od Th 7 do S 1, u świni największa od Th 4 do L 6, zaś u suki od Th 7 9 do L 6 lub S 1. Tak duŝy zasięg unerwienia czuciowego prawdopodobnie jest konsekwencją duŝej rozległości tego gruczołu u suki w porównaniu do jego wielkości i lokalizacji u innych zwierząt (z wyjątkiem świni). W uzupełnieniu naleŝy zauwaŝyć, Ŝe pozostałe zmiany wsteczne zaobserwowane u suki kontrolnej w rdzeniu kręgowym oraz w zwojach rdzeniowych są następstwem wykonania samego zabiegu operacyjnego polegającego na przecięciu skóry i mięśni. PIŚMIENNICTWO Boratyński Z., Autonomiczne zwoje nerwowe dodatkowe w nerwach dochodzących do narządów układu moczopłciowego tryka. Annales UMCS., sectio DD, 38, Boratyński Z., Flieger S., Welento J., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., Sources of het autonomic and afferent fibers to the uterine cervix in pig. Folia Morphol. (Warsz.), 47, Boratyński Z., Welento J., Flieger S., Eustachiewicz R., Szalak M., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., Ustalenie ośrodków nerwowych łechtaczki u krowy. Annales UMCS., sectio DD, 48, Clair S.L.E., The nerve supply to the bovine mammary gland. Amer. J. Vet. Res., 3, Eriksson M., Lind. B., Uvnas-Moberg K., Hokfelt T., Distribution and origin of peptide- -containig nerve fibres in the rat and human mammary gland. Histochemistry, 70, Flieger S., Eksperymentalne badania nad lokalizacją ośrodków nerwowych gruczołu mlekowego u owcy. Annales UMCS., sectio DD, 31, Flieger S., Eksperymentalne badania nad lokalizacją ośrodków nerwowych narządów płciowych u owcy. Pol. Arch. Wet., 20, Flieger S., Boratyński Z., Welento J., Eustachiewicz R., Szalak M., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., 1979a. Eksperymentalne badania nad lokalizacją ośrodków nerwowych szyjki macicy u krowy. Annales UMCS, sectio DD, 34, Flieger S., Welento J., Boratyński Z., Eustachiewicz R., Szalak M., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., 1979b. Badania eksperymentalne nad lokalizacją ośrodków nerwowych gruczołu mlekowego u krowy. Annales UMCS, sectio DD, 34, Acta Sci. Pol.
7 Aferentne unerwienie gruczołu... 9 Flieger S., Boratyński Z., Welento J., Eustachiewicz R., Szalak M., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., Eksperymentalne badania nad lokalizacją ośrodków nerwowych jajnika i jajowodu u krowy. Pol. Arch. Wet., 24, Flieger S., Boratyński Z., Welento J., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., 1988a. Sources of the Autonomic and Afferent Fibers to the Horns and Body of the Uterus in Pig. Folia Morphol. (Warszawa), 47, Flieger S., Welento J., Boratyński Z., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., 1988b. Sources of the autonomic and afferent fibers to the clitoris in pig. Folia Morphol. (Warszawa), 47, Franke-Radowiecka A., Wąsowicz K., Adrenergic and cholinergic innervaton of the mammary gland in the pig. Anat. Histol. Embryol., 31, 3 7. Habel R.E., A source of error in het pudendal nerve block. J. Amer. Vet. Med. Ass., 128, Hebb C., Linzell J.L., Innervation of the mammary gland. A histochemical study in the rabbit. Histochem. Journ., 2, Lassoie L., La portion postérieure du systéme nerveux chez la běte bovine. Ann. de Med. Vet. (Brux.), 102, Linzell J.L., Vasomotor nerve fibres to the mammary glands of the cat and dog. Quart. J. Exp. Physiol., 35, Lukas Z., Lukasova J., Rysanek D., Histochemical studies on innervation of the mammary gland of goat (Capra hircus). I. Monoaminergic innervation. Z. Mikrosk. Anat. Forsch., 84, Lukasova J., Lukas Z., Rysanek D., Histochemical studies on innervation of the mammary gland of goat (Capra hircus). II. Presence and localization of cholinesterases. Z. Mikrosk. Anat. Forsch., 84, Poulain D.A., Wakerley J.B., Afferent projections from the mammary glands to the spinal cord in the lactating rat II. Electrophysiological responses of spinal neurons during stimulation of the nipples, including suckling. Neuroscience, 19, Welento J., Flieger S., Boratyński Z., KrzyŜanowski J., Strzałka B., Sławomirski J., Szalak M., Eustachiewicz R., Experimental investigations on localization of the nerve centers concerned in the innervation of the ovary and the uterine tube in pig. Folia Morphol. (Warszawa), 43, Welento J., Flieger S., Boratyński Z., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., 1987a. Eksperymentalne badania nad lokalizacją ośrodków nerwowych narządów rozrodczych u świni. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 339, Welento J., Szalak M., Flieger S., Eustachiewicz R., Boratyński Z., KrzyŜanowski J., Sławomirski J., 1987b. Badania doświadczalne nad lokalizacją ośrodków nerwowych macicy u krowy. Pol. Arch. Wet., 25, AFFERENT INNERVATION OF THE MAMMARY GLAND IN FEMALE DOG Abstract. The study was performed on 7 female dogs, in which the experimental procedure depending on lateral or bilateral extirpation of the mammary gland complexes with leaving the skin was carried out. One dog constitued the control group. All animals were kept alive for 21 days, after which they were put to sleep and the following material was taken for further examination: the brain stem, the thoracic-lumbar-sacral part of the spinal cord with adeqate nerve ganglia, sympathetic trunk ganglia and the following ganglia and plexuses of abdominal and pelvic cavity: celiac, cranial mesenteric, intermesenteric, cau- Medicina Veterinaria 2(1) 2003
8 10 Z. Boratyński i in. dal mesenteric, hypogastric and pelvic. The material was fixed in formalin, dehydrated in alcohol and after embedding in paraffin cut into 15µm thick slides. The slides were stained according to Klőver-Barrera s method and Nissel s method. The comparison of the retrograde changes in neurons in the experimental animals with the localization of similar changes effected by the same operational procedure in the control animal gave rise to establishing of the localization of the nerve cells being the source of origin of visceralsensory neurons reaching the mammary gland in female dog. The results of the study point directly to the fact that afferent nerve fibres supporting the mammary gland in female dog come mainly from complex of spinal ganglia. Key words: mammary gland, afferent innervation, nerve centres, female dog Zbigniew Boratyński, Stanisław Flieger, Anna Zacharko, Bolesław Strzałka, Marcin Arciszewski, Małgorzata Matysek, Katedra Anatomii Zwierząt, Akademia Rolnicza w Lublinie, ul. Akademicka 12, Lublin Acta Sci. Pol.
Małgorzata Matysek, Izabela Krakowska, Zbigniew Boratyński, Iwona Łuszczewska-Sierakowska
Medicina Veterinaria 2(1) 2003, 27-31 KOMÓRKI ZWOJOWE W NERWACH BŁĘDNYCH ŚWINI DOMOWEJ Małgorzata Matysek, Izabela Krakowska, Zbigniew Boratyński, Iwona Łuszczewska-Sierakowska Streszczenie. Badania przeprowadzono
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Autonomiczny układ nerwowy Autonomiczny układ nerwowy = = wegetatywny -jest częścią UN kontrolującą i wpływającą na czynności narządów wewnętrznych, w tym mięśni gładkich,
Bardziej szczegółowoCzucie bólu z zębów człowieka. dr n. med. Marcin Lipski dr n. med. Jarosław Zawiliński
Czucie bólu z zębów człowieka dr n. med. Marcin Lipski dr n. med. Jarosław Zawiliński Nerwy Nerw trójdzielny Nerw szczękowy i nerw żuchwowy Gałęzie zębowy ww nerwów Miazga Włókna aferentne czuciowe Włókna
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoMultimedial Unit of Dept. of Anatomy JU
Multimedial Unit of Dept. of Anatomy JU Ośrodkowy układ nerwowy zaczyna się rozwijać na początku 3. tygodnia w postaci płytki nerwowej, położonej w pośrodkowo-grzbietowej okolicy, ku przodowi od węzła
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103
ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 Wprowadzenie Udar mózgu jest schorzeniem uszkadzającym mózg. W związku
Bardziej szczegółowoBól z tkanki nerwowej a ból odbierany przez tkankę nerwową - dwa sposoby terapeutyczne
Ból z tkanki nerwowej a ból odbierany przez tkankę nerwową - dwa sposoby terapeutyczne Dr n. med. Michał Dwornik Ból z tkanki nerwowej Rdzeń kręgowy Zwoje współczulne Korzenie rdzeniowe Nerwy rdzeniowe
Bardziej szczegółowo- mózgowie i rdzeń kręgowy
Układ nerwowy obwodowy Systema nervosum periphericum JTB Podział układu nerwowego Układ nerwowy ośrodkowy - mózgowie i rdzeń kręgowy Układ nerwowy obwodowy - 12 par nerwów czaszkowych i ich zwojów, - 31
Bardziej szczegółowoMedicina Veterinaria 2(1) 2003, 41-47
Medicina Veterinaria 2(1) 2003, 41-47 ANALIZA MORFOLOGICZNA ZWOJU SZYJNO-PIERSIOWEGO (GANGLION CERVICOTHORACICUM) U 9-TYGODNIOWYCH PŁODÓW ŚWINI Joanna Klećkowska, Maciej Janeczek, Norbert Pospieszny Streszczenie.
Bardziej szczegółowoPytania na zaliczenie II-gie poprawkowe z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego
Pytania na zaliczenie II-gie poprawkowe z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego KOŃCZYNA GÓRNA Kości i ich połączenia 1. Stałe i niestałe składniki stawów 1. Połączenia
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym
Budowa i funkcje Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integrację narządów wewnętrznych.
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe
Układ nerwowy Centralny układ nerwowy Mózg Rdzeń kręgowy Obwodowy układ nerwowy Nerwy Zwoje Zakończenia nerwowe Tkanka nerwowa Komórki nerwowe NEURONY Komórki glejowe Typy neuronów Czuciowe (afferentne)
Bardziej szczegółowoAdam Zborowski. ATLAS anatomii człowieka
Adam Zborowski ATLAS anatomii człowieka Kraków 2007 SPIS TREŚCI schemat komórki ludzkiej...12 rodzaje komórek...13 składniki komórkowe krw i... 14 rodzaje komórek...15 rodzaje nabłonków jednowarstwowych...
Bardziej szczegółowoprojekcyjne kojarzeniowe spoidłowe
Pracownia Multimedialna Katedry Anatomii UJ CM Drogi ośrodkowego układu nerwowego: projekcyjne kojarzeniowe spoidłowe Drogi czuciowe ośrodkowego układu nerwowego Część I Pierwszym neuronem na drodze impulsu
Bardziej szczegółowoV REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY
V REGULACJA NERWOWA I ZMYSŁY Zadanie 1. Na rysunku przedstawiającym budowę neuronu zaznacz elementy wymienione poniżej, wpisując odpowiednie symbole literowe. Następnie wskaż za pomocą strzałek kierunek
Bardziej szczegółowoBlock of the sympathetic nervous system Lumbar sympathetic block
A R T Y K U Ł P O G L Ą D O W Y Wpłynęło: 06.11.2008 Poprawiono: Zaakceptowano: Akademia Medycyny Blokady współczulnego układu nerwowego Odcinek lędźwiowy Block of the sympathetic nervous system Lumbar
Bardziej szczegółowoANATOMIA FUNKCJONALNA
BOGUSŁAW MARECKI ANATOMIA FUNKCJONALNA TOM II UKŁADY: naczyniowy, oddechowy, trawienny, moczowy, płciowy, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, narządów zmysłów, powłoka wspólna Akademia Wychowania Fizycznego
Bardziej szczegółowoOśrodkowy układ nerwowy i drogi nerwowe
Układ nerwowy Ośrodkowy układ nerwowy i drogi nerwowe Podział funkcjonalny układu nerwowego: 1. Układ nerwowy dośrodkowy (=aferentny=czuciowy=informacyjny) 2. Układ nerwowy odśrodkowy (=eferentny): a)
Bardziej szczegółowoREGULAMIN I ZASADY BHP OSTEOLOGIA OSTEOLOGIA (CIĄG DALSZY) SYNDESMOLOGIA I ARTROLOGIA
TEMATYKA ĆWICZEŃ Z PRZEDMIOTU "ANATOMIA CZŁOWIEKA" REALIZOWANA PRZEZ STUDENTÓW I ROKU WYDZIAŁU NAUK MEDYCZNYCH KIERUNEK DIETETYKA W SEMESTRZE ZIMOWYM 2010/2011 I 04. 10. 2010 05. 10. 2010 II 11. 10. 2010
Bardziej szczegółowoSomatosensoryka. Marcin Koculak
Somatosensoryka Marcin Koculak Systemy czucia somatycznego CZUCIE POWIERZCHNIOWE DOTYK, BÓL, TEMPERATURA CZUCIE GŁĘBOKIE PROPRIOCEPCJA MIĘŚNIE, STAWY, ŚCIĘGNA CZUCIE Z NARZĄDÓW RUCHU CZUCIE TRZEWNE WISCEROCEPCJA
Bardziej szczegółowoAUTOREFERAT. Dr n. wet. Zenon Pidsudko. Katedra Anatomii Zwierząt Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Załącznik nr 2 do wniosku o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego AUTOREFERAT Dr n. wet. Zenon Pidsudko Katedra Anatomii Zwierząt Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Wykł. Ćw. Konw. Lab. Sem. ZP Prakt. GN Liczba pkt ECTS
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2022 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014 Kierunek studiów: Kosmetologia
Bardziej szczegółowoWykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego
Wykłady z anatomii dla studentów pielęgniarstwa i ratownictwa medycznego Obwodowy układ nerwowy 31 par nerwów rdzeniowych 12 par nerwów czaszkowych Autonomiczny układ nerwowy Obwodowy układ nerwowy Większość
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 1. Ćwiczenie 2
Ćwiczenie 1 Centralny układ nerwowy (CENTRAL NERVOUS SYSTEM) Seminarum Budowa i rozwój układu nerwowego. Stadia rozwoju i różnicowania się cewy nerwowej. Neuron (neuron) - budowa, klasyfikacja, funkcja.
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Prof. dr hab. n. med. Stanisław Orkisz Lek. Krzysztof Scheller
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2017-2022 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoAnatomia. Dr n. med. Jarosław Zawiliński
1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych 2. Kierunek Pielęgniarstwo Nazwa przedmiotu Anatomia 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej Dr n. med. Jarosław Zawiliński 4. Nazwa modułu: Nauki
Bardziej szczegółowoANATOMIA CZŁOWIEKA REPETYTORIUM NA PODSTAWIE ANATOMII CZŁOWIEKA A. BOCHENKA M. REICHERA PRZYGOTOWALI UZUPEŁNIAJĄC I REDAGUJĄC
ANATOMIA CZŁOWIEKA REPETYTORIUM NA PODSTAWIE ANATOMII CZŁOWIEKA A. BOCHENKA M. REICHERA PRZYGOTOWALI UZUPEŁNIAJĄC I REDAGUJĄC RYSZARD ALEKSANDROWICZ BOGDAN CISZEK KRZYSZTOF KRASUCKI & PZWL ANATOMIA CZŁOWIEKA
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Anatomia prawidłowa, funkcjonalna i rentgenowska
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoSylabus z modułu. [14] Histologia. Nabycie przez studenta umiejętności rozróżniania tkanek w preparatach mikroskopowych.
Sylabus z modułu [14] Histologia 1. Ogólne informacje o module Nazwa modułu HISTOLOGIA Kod modułu 14 Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status
Bardziej szczegółowoDr inż. Marta Kamińska
Nowe techniki i technologie dla medycyny Dr inż. Marta Kamińska Układ nerwowy Układ nerwowy zapewnia łączność organizmu ze światem zewnętrznym, zezpala układy w jedną całość, zprawując jednocześnie nad
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 RDZEŃ KRĘGOWY FUNKCJE DRÓG I OŚRODKÓW RDZENIOWYCH
Ćwiczenie 2 RDZEŃ KRĘGOWY FUNKCJE DRÓG I OŚRODKÓW RDZENIOWYCH Budowa łuku odruchowego 1 2 Receptor Protoneuron neuron czuciowy 3 Ośrodek (tu integracja odruchu) 4 Motoneuron neuron ruchowy 5 Efektor Prawo
Bardziej szczegółowoMIGRENY. Henryk Dyczek 2010
MIGRENY Henryk Dyczek 2010 Wstęp http://zdrowie.flink.pl/migrenowe_bole_glowy.php Migrenowe bóle głowy stanowią problem epidemiologiczny, diagnostyczny i terapeutyczny. Powszechnie występuje niedostateczna
Bardziej szczegółowoPytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego
Pytania na II-gi termin poprawkowy z anatomii prawidłowej człowieka dla studentów Oddziału Stomatologicznego CZASZKA 1. Połączenia ścisłe kości czaszki. Ciemiączka 2. Staw szczytowo-potyliczny 3. Staw
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Anatomia prawidłowa i rentgenowska
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2018-2023 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoWymagania z biologii dla klasy VII. Kryteria sukcesu w języku uczniów (na podstawie szczegółowych treści nauczania z podstawy programowej):
Wymagania z biologii dla klasy VII Kryteria sukcesu w języku uczniów (na podstawie szczegółowych treści nauczania z podstawy programowej): Podstawowe (na ocenę dopuszczającą i dostateczną): I. Biologia
Bardziej szczegółowoSYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE 2.WYMAGANIA WSTĘPNE
SYLABUS 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek) Nazwa jednostki realizującej przedmiot Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoSYLABUS. 200, w tym: 50 - wykłady,... - seminaria, 150 ćwiczenia,... fakultety OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie Studia stacjonarne, SYLABUS Anatomia Rodzaj przedmiotu
Bardziej szczegółowoLECZENIE OPERACYJNE METODĄ SELEKTYWNEGO PRZECIĘCIA KORZENI CZUCIOWYCH
LECZENIE OPERACYJNE METODĄ SELEKTYWNEGO PRZECIĘCIA KORZENI CZUCIOWYCH Zabieg selektywnego przecięcia korzeni czuciowych jest bezpieczną i efektywną metodą zmniejszania spastyczności trwale i bez większych
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy (II) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Układ nerwowy (II) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 2 Potencjał czynnościowy
Bardziej szczegółowoĆwiczenie XIII Autonomiczny układ nerwowy
Ćwiczenie XIII Autonomiczny układ nerwowy Organizacja układu autonomicznego Niezależny od naszej woli Sympatyczny i parasympatyczny - układ limbiczny - wyjście poprzez podwzgórze - komponenta w wyrażaniu
Bardziej szczegółowoZespół S u d e cka /
ANDRZEJ ZYLUK Zespół S u d e cka / algodystrofia / CRPS DIAGNOSTYKA I LECZENIE prof. dr hab. n. med. A N D R Z E J Z Y L U K Zespół Sudecka / a lg o d y s tro fia / CRPS DIAGNOSTYKA I LECZENIE & PZWL Spis
Bardziej szczegółowoKlatka piersiowa. 5. Ściany klatki piersiowej. 8. Płuca i opłucna. 6. Jama klatki piersiowej. 7. Śródpiersie. 9. Anatomia powierzchniowa
Grzbiet 1. Kości, więzadła i stawy Kręgosłup: opis ogólny...................................... 2 Budowa kręgosłupa......................................... 4 Odcinek szyjny kręgosłupa..................................
Bardziej szczegółowoInstytut Ochrony Zdrowia, Zakład Fizjoterapii
Kod przedmiotu: PLPILA0-IOZFIZ-L-lpl-013 Pozycja planu: B1 1. INFORMACJE O PRZEDMIOCIE A. Podstawowe dane 1 Nazwa przedmiotu Anatomia prawidłowa człowieka I Kierunek studiów Fizjoterapia 3 Poziom studiów
Bardziej szczegółowoFizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE PZWL. Wydawnictwo Lekarskie
W ł a d y s ł a w Z. T r a c z y k Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE Wydawnictwo Lekarskie PZWL prof. dr hab. med. WŁADYSŁAW Z. TRACZYK Fizjologia CZŁOWIEKA W ZARYSIE W ydanie VIII - uaktualnione M Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
Załącznik nr 1 do zarządzenia Nr 12/2012 Rektora PWSZ w Koninie z dnia 28 lutego 2012 w sprawie ustalenia wzoru sylabusa PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA
Bardziej szczegółowow kontekście percepcji p zmysłów
Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy dzieli się ę na ośrodkowy i obwodowy. Do układu nerwowego ośrodkowego zalicza się mózgowie (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzeń
Bardziej szczegółowoŚrodki miejscowo znieczulające
Środki miejscowo znieczulające Środki do znieczulenia miejscowego NaleŜy kierować się zasadą, Ŝe znieczulenie nie powinno stwarzać większego zagroŝenia niŝ zabieg zasadniczy 1 PoŜądane cechy środka do
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
Bardziej szczegółowoAkademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny
Akademia Morska w Szczecinie Wydział Mechaniczny ROZPRAWA DOKTORSKA mgr inż. Marcin Kołodziejski Analiza metody obsługiwania zarządzanego niezawodnością pędników azymutalnych platformy pływającej Promotor:
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoIRINOTECANUM. Załącznik C.35.a. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA
Załącznik C.35.a. IRINOTECANUM Lp 1. IRINO TECANUM C15 RAK PRZEŁYKU 2. IRINO TECANUM C15.0 SZYJNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 3. IRINO TECANUM C15.1 PIERSIOWA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 4. IRINO TECANUM C15.2 BRZUSZNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU
Bardziej szczegółowoKIERUNEK: PIELEGNIARSTWO; I rok I ο PRZEDMIOT: ANATOMIA (ĆWICZENIA 45h) ĆWICZENIE 1 (01.10.2012) ĆWICZENIE 2 (04.10.2012) ĆWICZENIE 3 (08.10.
KIERUNEK: PIELEGNIARSTWO; I rok I ο PRZEDMIOT: ANATOMIA (ĆWICZENIA 45h) ĆWICZENIE 1 (01.10.2012) - Zapoznanie się z regulaminem i przepisami BHP obowiązującymi na zajęciach. Podstawowe mianownictwo anatomiczne
Bardziej szczegółowoInformacja dla pacjentów
info Informacja dla pacjentów ze szpiczakiem mnogim leczonych bortezomibem Polineuropatia indukowana bortezomibem Konsultacja merytoryczna: Prof. dr hab. Lidia Usnarska-Zubkiewicz Katedra i Klinika Hematologii,
Bardziej szczegółowoMedicina Veterinaria 2(1) 2003, 33-39
Medicina Veterinaria 2(1) 2003, 33-39 ROZWÓJ ZAKRĘTU ZĘBATEGO (GYRUS DENTATUS) W śyciu PŁODOWYM BYDŁA Izabela Krakowska Streszczenie. W celu przeprowadzenia badań zgromadzono mózgowia płodów bydła w wieku
Bardziej szczegółowoProblem uszkodzenia splotu barkowego i sposobu postępowania neurochirurgicznego
Problem uszkodzenia splotu barkowego i sposobu postępowania neurochirurgicznego Budowa splotu. Splot ramienny jest skomplikowaną strukturą anatomiczną. Schemat Znajomość jego budowy pomaga określić miejsce
Bardziej szczegółowoANALIZA MORFOLOGICZNA NADNERCZY (GLANDULAE SUPRARENALES) PSÓW RASY AMERICAN STAFFORDSHIRE TERRIER (AST) W OKRESIE OKOŁOPORODOWYM
Medicina Veterinaria 2(1) 2003, 19-25 ANALIZA MORFOLOGICZNA NADNERCZY (GLANDULAE SUPRARENALES) PSÓW RASY AMERICAN STAFFORDSHIRE TERRIER (AST) W OKRESIE OKOŁOPORODOWYM Maciej Janeczek, Joanna Klećkowska,
Bardziej szczegółowoOddział Kliniczny AiIT WSS w Olsztynie Katedra AiIT Collegium Medicum UWM w Olsztynie
Warszawa, dn. 8.01.2018 zanowny Pan Doktor Marcin Mieszkowski ziękuję za przyjęcie przez Pana Doktora zaproszenia do udziału w Konferencji Europejski Dzień nestezji Regionalnej w dniu 27 stycznia 2018
Bardziej szczegółowoDziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1097 Poz. 42 Załącznik C.35. IRINOTECANUM
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1097 Poz. 42 Załącznik C.35. IRINOTECANUM 1. IRINOTECANUM C15 RAK PRZEŁYKU 2. IRINOTECANUM C15.0 SZYJNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 3. IRINOTECANUM C15.1 PIERSIOWA CZĘŚĆ PRZEŁYKU
Bardziej szczegółowoA N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A
A N N A L E S U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N P O L O N I A VOL. LVIII SECTIO C 2003 MARCIN BARTŁOMIEJ ARCISZEWSKI 1, STANISŁAW TOKARZEWSKI 2 1 Department
Bardziej szczegółowoWSKAZÓWKI DO ĆWICZEŃ DLA STUDENTÓW WYDZIAŁU LEKARSKO- DENTYSTYCZNEGO Zakład Anatomii CB WUM w Warszawie SYSTEMA NERVOSUM CENTRALE I
WSKAZÓWKI DO ĆWICZEŃ DLA STUDENTÓW WYDZIAŁU LEKARSKO- DENTYSTYCZNEGO Zakład Anatomii CB WUM w Warszawie B.Ciszek Wymienione poniżej miana anatomiczne wskazują struktury anatomiczne, które należy umieć
Bardziej szczegółowoSztuczna inteligencja
Sztuczna inteligencja Wykład 6. Sieci biologiczne. Wstęp do sztucznych sieci neuronowych. źródła informacji: G. Fischbach Mind and Brain, Scientific American 1994 S. Silbernagl, A. Despopoulos Atlas fizjologii,
Bardziej szczegółowoCZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z
CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z NARZĄD CORTIEGO RZĘSKI ZEWNĘTRZNA KOMÓREK SŁUCHOWYCH JORASZ, U., WYKŁADY Z PSYCHOAKUSTYKI, WYDAWNICTWO NAUKOWE UAM, POZNAŃ 1998
Bardziej szczegółowoAutonomiczny układ nerwowy - AUN
Autonomiczny układ nerwowy - AUN AUN - różnice anatomiczne część współczulna część przywspółczulna włókna nerwowe tworzą odrębne nerwy (nerw trzewny większy) wchodzą w skład nerwów czaszkowych lub rdzeniowych
Bardziej szczegółowoStudia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Fizjoterapia studia I stopnia stacjonarne
Nazwa przedmiotu Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Anatomia prawidłowa, funkcjonalna i rentgenowska Wydział Medyczny Instytut Fizjoterapii Katedra Nauk Podstawowych Pracownia Anatomii Prawidłowej,
Bardziej szczegółowoNauczycielski plan dydaktyczny. Produkcja zwierzęca. Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012. Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS
Nauczycielski plan dydaktyczny Produkcja zwierzęca Klasa I TRA w roku szkolnym 2011/2012 Numer programu 321(05)T4,TU,SPIMENiS 2005.02.03 Prowadzący mgr inż. Alicja Adamska Moduł, dział, Temat: Lp. Zakres
Bardziej szczegółowoPODSTAWY NEUROANATOMII
ROZDZIAŁ 1 PODSTAWY NEUROANATOMII Urok neurologii, w porównaniu z innymi dziedzinami medycyny praktycznej, polega na sposobie, w jaki zmusza nas do codziennego kontaktu z naukami podstawowymi. Aby wyjaśnić
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 017/18 01/ r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień studiów
Bardziej szczegółowoRozdział 3. Ograniczenia i połączenia dołów i przestrzeni czaszki Rozdział 4. Mięśnie i powięzie głowy, szyi i karku
Spis treści 7 Spis treści Rozdział 1. Okolice głowy, szyi i karku... 13 Rozdział 2. Kościec głowy i szyi... 23 2.1. Kościec głowy... 23 2.1.1. Czaszka mózgowa... 23 2.1.1.1. Ściana przednia... 23 2.1.1.2.
Bardziej szczegółowoEpidemiologia i klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego
Epidemiologia i klasyfikacja urazów rdzenia kręgowego prof. Marek Harat Klinika Neurochirurgii 10 Wojskowego Szpitala Klinicznego w Bydgoszczy Polska Szkoła Neurochirurgii 2017 Częstość występowania urazów
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA CZŁOWIEKA
FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin, Jonathan Stamford, David White FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA Daniel McLaughlin Jonathan Stamford David White Przekład zbiorowy pod redakcją Joanny Gromadzkiej-Ostrowskiej
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozwój zarodkowy i zarys budowy układów narządów. 1 Układy narządów i rozwój jam ciała. 5 Układ moczowy. 6 Układ płciowy, układ rozrodczy
Spis treści Rozwój zarodkowy i zarys budowy układów narządów 1 Układy narządów i rozwój jam ciała 1.1 Definicje, przegląd i ewolucja jam ciała... 2 1.2 Różnicowanie listków zarodkowych (organogeneza) i
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Obwodowy układ nerwowy /Systema nervosum periphericum/ Nerwy czaszkowe Nerwy czaszkowe - 12 par 1. nerwy informacyjne: I, II i VIII 2. nerwy ruchowe: (III), IV, VI, XI
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Obwodowy układ nerwowy /Systema nervosum periphericum/ Nerwy czaszkowe Nerwy czaszkowe - 12 par 1. nerwy informacyjne: I, II i VIII 2. nerwy ruchowe: (III), IV, VI, XI
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE TECHNIK KOMPUTEROWYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH
Inżynieria Rolnicza 6(131)/2011 WYKORZYSTANIE TECHNIK KOMPUTEROWYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH Sławomir Kocira, Edmund Lorencowicz Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej, Uniwersytet
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY. SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie ruchami dowolnymi) Ośrodki pnia
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r. Druk DNiSS nr PK_IIIF OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA NAZWA PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA: Anatomia Kod przedmiotu: 3 Rodzaj
Bardziej szczegółowoNieprawidłowa masa stwierdzona podczas badania przedmiotowego. Dr n. med. Maciej Siński
Nieprawidłowa masa stwierdzona podczas badania przedmiotowego Dr n. med. Maciej Siński Podstawowe pytania Gdzie guz jest zlokalizowany? Jakie są jego wymiary i kształt? Kształt regularny, gładkie brzegi
Bardziej szczegółowogrupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoMóżdżek. Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu.
Móżdżek 1) Budowa i położenie Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu. Składa się z dwóch półkul oddzielonych od
Bardziej szczegółowoStreszczenie. Słowa kluczowe: towary paczkowane, statystyczna analiza procesu SPC
Waldemar Samociuk Katedra Podstaw Techniki Akademia Rolnicza w Lublinie MONITOROWANIE PROCESU WAśENIA ZA POMOCĄ KART KONTROLNYCH Streszczenie Przedstawiono przykład analizy procesu pakowania. Ocenę procesu
Bardziej szczegółowoAtlas anatomii. Anne M. Gilroy Brian R. MacPherson Lawrence M. Ross. 7/ l ) \ t f * i ' i k r '»ii w l m l ( Markus Voll Karl Wesker.
Atlas anatomii Anne M. Gilroy Brian R. MacPherson Lawrence M. Ross Ilustracje: Markus Voll Karl Wesker Redakcja wydania I polskiego Janusz M oryś ' Ę m * I 1! f 1 \ P -7 7/ l ) \ t f * i ' i k r '»ii w
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2013/2014
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu WydziałZdrowia i Nauk Medycznych obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 201/2014 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo
Bardziej szczegółowoREGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny
Bardziej szczegółowoInżynieria Rolnicza 3(121)/2010
Inżynieria Rolnicza 3(121)/2010 METODA OCENY NOWOCZESNOŚCI TECHNICZNO- -KONSTRUKCYJNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH WYKORZYSTUJĄCA SZTUCZNE SIECI NEURONOWE. CZ. III: PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA METODY Sławomir Francik
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2016/ /2019 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 01/017-018/019 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne / Niestacjonarne
Bardziej szczegółowoSylabus przedmiotu. 1. Metryczka. II Wydział Lekarski
Sylabus przedmiotu 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia II Wydział Lekarski Kierunek: Fizjoterapia Poziom kształcenia: jednolite studia magisterskie Profil kształcenia: praktyczny Forma studiów:
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko Pacjenta: PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:..... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury
Bardziej szczegółowoProgram ćwiczeń z zakresu anatomii dla studentów I roku Wydziału Lekarskiego w roku akademickim 2014/2015
Program ćwiczeń z zakresu anatomii dla studentów I roku Wydziału Lekarskiego w roku akademickim 2014/2015 Ćwiczenie 1 29.09.2014 Wprowadzenie do ćwiczeń z anatomii. Regulamin zajęć. Podręczniki. Szkielet
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla I ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla I ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Anatomia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Wydział Ogólnomedyczny. praktyczny ECTS:1. 20 h /0 h h 1
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom Profil Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Osoby prowadzące: Forma studiów /liczba godzin/liczba
Bardziej szczegółowoGrant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja
Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja obszar unaczynienia objawy lokalizacja TĘTNICA SZYJNA WEWNĘTRZNA (OCZNA
Bardziej szczegółowoAnatomia nerek i miednicy w badaniu USG
Anatomia nerek i miednicy w badaniu USG Anna Torres clinical_anat@imul.pl Chair of Anatomy, Department of Didac;cs and Medical Simula;on, imul.pl; www.csmlublin.pl Plan na dziś Wiedza Przekroje anatomiczne
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową (mózgowie i rdzeń kręgowy) oraz część obwodową - układ nerwów i zakończeń nerwowych.
Układ nerwowy Zadaniem układu nerwowego jest nadzorowanie czynności narządów wewnętrznych żywego organizmu oraz umożliwianie mu kontaktów ze światem zewnętrznym. Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową
Bardziej szczegółowoOkolice głowy i szyi 4-tygodniowego ludzkiego zarodka przypominają w pewien sposób analogiczne obszary zarodka ryby, znajdującego się na identycznym
Multimedial Unit of Dept. of Anatomy JU Okolice głowy i szyi 4-tygodniowego ludzkiego zarodka przypominają w pewien sposób analogiczne obszary zarodka ryby, znajdującego się na identycznym czasowo etapie
Bardziej szczegółowo