Sprawozdanie z debaty 500+

Transkrypt

1 21 grudnia 2018 Sprawozdanie z debaty 500+ Grupa 202, piątek 9:45 Podział na role: Zwolennicy Agitatorzy Szwedo P. Maskiewicz J. Polemiści Maruszewski W. Lewandowski J. Legislatorzy Kwiatkowski K. Stępień A. Przeciwnicy Antczak M. Stobieniecka W. Pietraszewski M. Kawka B. Bałamut A. Madajczak R. Wstęp: Przywitanie obecnych i wprowadzenie do tematu: 500+ to program, który został wdrożony 1 kwietnia 2016 roku w celu zwiększenia współczynnika dzietności oraz zminimalizowania nierówności między dziećmi z rodzin o niskich i wysokich dochodach. Program w założeniu ma pomóc rodzinom przełamać bariery materialne, by decydowały się na drugie lub kolejne dziecko. Zgodnie z programem 500+ świadczenie wychowawcze w wysokości 500 złotych otrzymują rodzice lub opiekunowie na drugie i kolejne dziecko niezależnie od dochodu do ukończenia przez dziecko 18 lat. Na pierwsze lub jedyne dziecko świadczenie można otrzymać po spełnieniu kryterium dochodowego: 800 zł netto na osobę w rodzinie lub 1200 zł, jeśli wychowywane dziecko jest niepełnosprawne. Wdrożenie 500+ przyniosło wiele pożądanych skutków. W 2017 r. urodziło się 403 tysiące dzieci, o 18 tys. Więcej niż w 2016 roku. Liczba najmłodszych żyjących w skrajnym ubóstwie zmalała o 94%. [wtrącenie agitatora przeciwników: Chciałbym sprostować, że wspomniane 94% to były tylko prognozy, w rzeczywistości ubóstwo spadło o 48%, co widać w raportach GUS-u.] Obecnie Polska ma jeden z najwyższych wskaźników PKB na politykę rodzinną w państwach europejskich. Po wprowadzeniu programu udział wydatków budżetowych państwa na politykę rodzinną wzrósł z 1,78% PKB w 2015 do 3,11% PKB w 2017 r. Trzeba jednak rozważyć także negatywne efekty programu. Z analiz Instytutu Badań Strukturalnych wynika, że poprzez wprowadzenie 500+ z rynku pracy odeszło 100 tys. Kobiet. Istotna jest także kwestia kosztów programu. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przyznało, że koszty obsługi realizacji świadczeń 500+ w 2017 roku wyniosły ponad 393 miliony złotych. Były to pieniądze z budżetu państwa wydane przez samorządy.

2 Ponadto prawie 3 mln zastały przeznaczone na promocję (przede wszystkim emisję spotów telewizyjnych). Dodatkowo 2,6 mln to wydatki poniesione przez powiaty. Natomiast na zadanie dotyczące unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w obszarze świadczenia wychowawczego marszałkowie województw otrzymali w 2017 r. z budżetu państwa 15,8 mln złotych. Nie przedłużając, przejdźmy teraz do sprecyzowania zasad debaty. Każda osoba zabierająca głos proszona jest o przedstawienie się i przestrzeganie wyznaczonego czasu. Agitatorzy oraz legislatorzy mają na swoje wypowiedzi 10 min, natomiast polemiści- 5 min. Debatę rozpoczynają agitatorzy zwolenników, następnie głos będą mogli zabrać polemiści przeciwników. Następnie przewidziana jest 5 min na dyskusję, podczas której mogą zostać zadane pytania od publiczności. W dalszej kolejności wypowiedzą się agitatorzy przeciwników, następnie polemiści zwolenników, po czym ponownie przeprowadzona zostanie dyskusja. Po 5 min przerwie legislatorzy zwolenników, a następnie przeciwników zostaną poproszeni o przedstawienie swoich propozycji. Przebieg debaty: Agitatorzy (10 min) Zwolennicy Wskazanie na wzrost dochodów (skala ekwiwalentności OECD). Zwłaszcza w grupach 1 i 2 (wg podziału na dochodowe grupy docelowe), czyli wśród najbiedniejszych osób. Wzrost konsumpcji w latach , każdego roku do 10-20zł, najbardziej paliwa (23,6%), odzież i obuwie, RTV i AGD. Zwiększenie się nakładu na inwestycje Zwiększenie się produkcji przemysłowej Poprawienie jakości życia: - współczynnik Giniego: (gdzie: 1-max nierówność, 0 brak nierówności) stały w latach spadek w latach , - wskaźnik ubóstwa: spadek w latach , zwłaszcza w rodzinach posiadających 2 i więcej dzieci - subiektywna ocena sytuacji materialnej: odsetek osób w grupie bardzo dobrej i dobrej wzrósł Polemiści (5min) Przeciwnicy Wśród prezentowanych danych nie było nic o zwiększeniu liczby urodzeń (główny cel), lecz tylko towarzyszące temu korzyści Pogłębianie różnic w społeczeństwie- rodziny z jednym dzieckiem są wykluczane Dawanie ludziom pieniędzy zmniejsza ich motywację do rozwojutak zwane dawanie ryby a nie wędki

3 Dane CBOS: 65% badanych nie słyszało, by ktoś z powodu 500+ podjął decyzję o powiększeniu rodziny czy polepszeniu sytuacji rodzin wielodzietnych Konsumpcja jest stała i wcale nie wrosła- prezentacja tabeli pokazującej, że konsumpcja stale rośnie i nie jest to skutek wprowadzenia 500+ Wskaźnik urodzeń, wciąż jest zbyt niski, wzrasta bardzo wolno, dotąd jedynie o 1,5%, ale przy wykorzystaniu olbrzymich nakładów. W 2018 liczba śmierci przewyższyła liczbę urodzeń. Dyskusja 1 (5 min) Polemiści zwolenników (Maruszewski) zadają pytanie drużynie przeciwnej, czy wartością człowieka jest to, co wypracuje? W odpowiedzi agitatorzy (Antczak) zaprzeczają, zauważając jednak, że celem 500+ było zwiększenie dzietności, by kolejne pokolenia pomagały w wypracowaniu kapitału napędzającego gospodarkę. Skonfrontowanie Polskiego programu 500+ z polityką prorodzinną w krajach zachodnich takich jak Niemcy, Wielka Brytania czy Francja. Zwolennicy (Szwedo, Maskiewicz, Maruszewski) zauważają pozytywny wpływ polityki rodzinnej na wymienione kraje, jednak drużyna przeciwna kontrargumentuje, że pomimo olbrzymich nakładów poziom dzietności w tych krajach dalej pozostaje na niskim poziomie. Agitatorzy (10 min) Przeciwnicy Zwrócenie uwagi na pierwotny cel programu 500+, czyli wzrost dzietności, który nie został osiągnięty (wskaźnik dzietności: 2,1- założony cel, obecnie 1,5 i nic nie wskazuje na poprawę) Zwykle brak potomstwa nie jest spowodowany złą sytuacją materialną. Potwierdzają to rankingi pokazujące, że najwięcej dzieci rodzi się w krajach biednych oraz w krajach, gdzie panuje wojna. Przesadny komfort usypia instynkt przetrwania- nawiązanie do Johna Calhouna i jego eksperymentu na myszach- populacja, przestała się rozmnażać, co doprowadziło do jej wymarcia Przykład Niemiec- pomimo tego, że dużo pieniędzy przeznaczanych jest na politykę prorodzinną, wskaźnik dzietności wciąż wynosi 1,5 Finanse- wyliczenie sumy, jaką musi dołożyć od siebie każdy podatnik -ok.750zł/rocznie- również rodzice dzieci, które otrzymują świadczenie. Aktywność zawodowa kobiet w Polsce osiągnęła najniższy poziom patrząc od 1992 roku.

4 Polemiści (5 min) Zwolennicy Wskazanie na to, że nie powinniśmy porównywać ludzi do myszy Dyskusja 2 (5 min): Przykład Niemiec: wskaźnik dzietności cały czas rośnie Najwyższy wskaźnik HDI mają kraje bogate (np. przez złoża ropy) oraz państwa opiekuńcze Wzrost ludności nie był jedynym celem programu 500+ Warto również zauważyć wzrost konsumpcji oraz oszczędności, czyli również inwestycji- pieniądze napędzają gospodarkę i będą wracać do państwa Odnośnie aktywności zawodowej kobiet- z pracy odeszły głównie najmniej wykształcone i najmniej zarabiające osoby Odnośnie kosztów dla państw- przychody cały czas rosną i maleje dług publiczny, doszliśmy do celu inflacyjnego Przeciwnicy (Antczak) zauważają, że konsumpcja cały czas rośnie, nie tylko dzięki Nie została uwzględniona ogólna sytuacja panująca na rynku. Dalsza część dyskusji dotycząca tematu krajów zachodnich: przeciwnicy (Pietraszewski) twierdzą, że wzrost dzietności u naszych zachodnich sąsiadów wynika z tego, że do Niemiec przyjechali głównie Arabowie, a dzietność wynika z ich kultury. Nie jest to skutek ich rozwiniętej polityki prorodzinnej. W odpowiedzi zwolennicy (Maruszewski, Maskiewicz) zaznaczają, że uchodźcy przyjechali jednak do Niemiec, bo mieli tam większą pomoc socjalną i lepszy poziom życia. Przeciwnicy (Antczak) kontynuują, zauważając, że większość uchodźców przyjeżdżających do Niemiec później nie pracuje bądź działa nielegalnie. Polemiści (Maruszewski) zwolenników wtrącają, że mimo wszystko duża część tej grupy, to kobiety i dzieci. Legislatorzy (10 min) Zwolennicy Ludzie pragną stabilizacji gospodarczej, buduje to poczucie bezpieczeństwa, dlatego nie powinniśmy im odbierać dopiero co wprowadzonego programu Koszt obsługi 500+ jest mniejszy niż koszty obsługi innych programów wsparcia rodzin Proponowane zmiany: - Wzrost liczby przedszkoli i żłobków, co pozwoli na aktywizację zawodową matek - Zwiększenie motywacji: za każde kolejne dziecko większa ilość pieniędzy

5 - Większe wsparcie dla rodzin: np. dofinansowanie obiadów w szkołach czy podręczników Przeciwnicy Istnieje wiele przyczyn opóźniania lub rezygnacji z potomstwa, nie tylko trudne warunki materialne, lecz również np. niemożność zajścia w ciążę czy niepewność przyszłości. Duża część obaw powiązana jest z bezpieczeństwem na rynku pracy. Program 500+ to ogromne koszty. Na ten cel wydawane jest więcej środków niż np. na edukacje wyższą czy kulturę Różnica między urodzeniami i zgonami nadal się pogłębia Proponowane zmiany: Co zamiast 500+?/prezentacja/ - Zauważenie, że gdy stopa bezrobocia niska- wysoki poziom dzietności- walka z bezrobociem - Redystrybucja środków inny sposób: darmowe obiady, zajęcia dodatkowe, więcej żłobków i przedszkoli - Część pieniędzy powinna zostać wydana na walkę ze smogiem, ponieważ według badań ma znaczący wpływ na bezdzietność - Pieniądze na leczenie niepłodności - Dłuższe urlopy macierzyńskie czy tacierzyńskie Pytanie od publiczności: A co z dziećmi w domach dziecka? Rodzice zaczęli odbierać dzieci z domów dziecka, z drugiej strony dzieci w domach dziecka nie dostają analogicznych świadczeń. Uzasadnienie wyboru wygranych w debacie: Zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy programu 500+ zwrócili uwagę na bardzo istotne słabe oraz mocne strony projektu. Skontrastowali oczekiwania i założenia programu z jego rzeczywistym wpływem na współczynnik dzietności oraz na poprawę sytuacji materialnej dzieci z gorzej sytuowanych rodzin. Mimo iż agitatorzy zwolenników 500+ przedstawili wiele aspektów, na które program wpłynął bardzo pozytywnie, przeciwnicy programu ukazali jego największe słabości, takie jak olbrzymie koszty zarówno samych świadczeń, jak i koszty administracyjne. Zwrócili także uwagę m.in. na bardzo niski poziom aktywności zawodowej kobiet w Polsce. Ważnym punktem debaty było przedstawienie propozycji zmian lub ulepszeń programu w sposób, który pozwoliłby usunąć jego wady i zniwelował negatywne skutki. Zmiany zaproponowane przez legislatorów zwolenników okazały się bardzo kosztowne (jednoczesne

6 utrzymanie programu oraz duże nakłady przeznaczane na rozwój instytucji opiekuńczych mogłyby niebezpiecznie nadwyrężyć budżet). Natomiast działania, które przedstawili legislatorzy przeciwników, okazały się dla Rządu warte głębszego rozważenia. Miałyby one przynieść skutki podobne do zamierzonych celów programu 500+, a więc zwiększenie współczynnika dzietności oraz zmniejszenie nierówności pomiędzy dziećmi pochodzącymi z bardziej i mniej zamożnych rodzin. Według przeciwników programu 500+ efekty byłyby bardziej pewne, a ich osiągnięcie mniej kosztowne. Propozycje wsparcia pracujących kobietmatek, rozwój i dofinansowanie żłobków oraz szkolnictwa, a także spojrzenie na problem z innej strony (np. zwrócenie uwagi na smog jako czynnik wpływający na mniejszą dzietność) w znacznej mierze przyczyniły się do wygranej. Najważniejsze argumenty: Zwolennicy: Poprawa sytuacji finansowej, zwłaszcza wśród rodzin najbiedniejszych Wzrost konsumpcji, produkcji i inwestycji Odebranie zasiłku zaburzy poczucie bezpieczeństwa i spowoduje niezadowolenie znacznej części społeczeństwa Przeciwnicy: Spadek aktywności zawodowej wśród kobiet Brak spełnienia pierwotnego celu, czyli wzrostu dzietności Dawanie ludziom pieniędzy zmniejsza ich motywację do rozwoju- tak zwane dawanie ryby a nie wędki Pieniądze wydawane na program 500+ można wykorzystać w lepszy sposób- dofinansowując odpowiednio wybrane cele, ponieważ obecnie nie wiemy na co zasiłki są wykorzystywane.

7 Prezentacja Agitatorów-Zwolenników: Slajd 1 Zalety 500+ Slajd 2 Skala ta przypisuje wagę 1 pierwszej osobie w gospodarstwie domowym w wieku 14 lat i więcej, 0,7 każdej następnej osobie w wieku 14 lat i więcej oraz wagę 0,5 każdemu dziecku poniżej 14 lat Slajd 3

8 Slajd 4 Współczynnik Giniego Dane na podstawie Raportu GUSu Slajd 5 Wzkaźniki ubóstwa Slajd 6

9 Slajd 7 Dane na podstawie Raportu GUSu UBÓSTWO W POLSCE w latach 2015 i 2016 Slajd 8 Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstw domowych W % Polaków na podstawie danych ankietowych GUSu na lata Slajd 9 Badanie na projektu MP Mothers Pension

10 Slajd 10

11 Prezentacja Legislatorów-Przeciwników: Slajd 1 PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ WSPARCIA RODZINY Legislatorzy: Aleksandra Bałamut, Radosław Madajczak Slajd 2 trudne warunki materialne (85 proc.) brak pracy i niepewność zatrudnienia (85 proc.), niemożność zajścia w ciążę (85 proc.), złe warunki mieszkaniowe (74 proc.), brak odpowiedniego partnera (69 proc.), ryzyko chorób genetycznych dziecka (69 proc.), niepewność przyszłości (67 proc.), trudności godzenia pracy i rodzicielstwa (63 proc.), wysokie koszty wychowania dzieci (62 proc.), brak miejsc lub zbyt wysokie opłaty w żłobkach i przedszkolach (61 proc.), zbyt niski zasiłek na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym (60 proc.). Slajd 3 350,0 Urodzenia w poszczególnych okresach 300,0 306,1 296,4 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 35,1 36,5 34,4 36,0 35,0 32,0 0, I-IX 2018 I-IX 2017 VII 2017 VIII 2017 IX 2018 VII 2018 VIII 2018 IX Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

12 Slajd 4 Bezrobocie rejestrowane w zależności od poziomu wykształcenia średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Slajd 5 Opracowała mgr. R. Mundry, Polityka Gospodarcza UW, źródło: Dane GUS Slajd 6 WSPÓŁCZYNNIK DZIETNOŚCI A SYTUACJA NA RYNKU PRACY

13 Slajd 7 STOPA BEZROBOCIA A WSPÓŁCZYNNIK DZIETNOŚCI Źródło: Dostęp: Slajd 8 1,1 Akwtyność zawodowa kobiet a reprodukcja brutto 1,08 1,06 1,04 1,02 1 0,98 0,96 0,94 0,92 0,9 0, Aktywność zawodowa kobiet w wieku produkcyjnym reprodukcja brutto Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Slajd 9 BEZDZIETNOŚĆ A SMOG

14 Slajd 10 Źródło: