Zespół Szkół im. Ignacego Łukasiewicza w Policach. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z FIZYKI rok szkolny 2018/2019

Transkrypt

1 Zespół Szkół im. Ignacego Łukasiewicza w Policach PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z FIZYKI rok szkolny 2018/2019 LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE, Zakres rozszerzony I. Przedmiotowy system oceniania został opracowany na podstawie: 1. Podstawy programowej z fizyki, IV etap kształcenia. 2. Programu nauczania: A.Byczuk, K. Byczuk, S.Suwald, Z. Suwald - program nauczania fizyki dla szkół ponadgimnazjalnych (kształcenie ogólne w zakresie rozszerzonym) 3. Statutu Zespołu Szkół im. Ignacego Łukasiewicza w Policach (Rozdział 10) II. Do nauki przedmiotu obowiązują: a) Podręcznik: KLASA II Fizyka- cz.1.,,zrozumied fizykę 1 podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych- zakres rozszerzony, Marcin Braun, Krzysztof Byczuk, Agnieszka Seweryn-Byczuk, Elżbieta Wójtowicz, nr ewidencyjny MEN 632/1/2013, wydawnictwo NOWA ERA Fizyka- cz.2.,,zrozumied fizykę 2 - zakres rozszerzony, Marcin Braun, Krzysztof Byczuk, Agnieszka Seweryn-Byczuk, Elżbieta Wójtowicz, nr ewidencyjny MEN 632/2/2013, wydawnictwo NOWA ERA KLASA III Fizyka- cz.3.,,zrozumied fizykę 3 zakres rozszerzony, Marcin Braun, Krzysztof Byczuk, Agnieszka Seweryn-Byczuk, Elżbieta Wójtowicz, nr ewidencyjny MEN 632/3/2014, wydawnictwo NOWA ERA b) Zeszyt przedmiotowy.

2 III. Zasady systemu oceniania 1. Każdy uczeo jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości. 2. Uczeo jest zobowiązany do prowadzenia w sposób rzetelny i staranny zeszytu przedmiotowego na każdej lekcji. 3. Na każdych zajęciach powinien znajdowad się na ławce jeden podręcznik. 4. Prace klasowe, sprawdziany, sprawdziany wiedzy i umiejętności, kartkówki, prace na lekcji, prace indywidualne, zadania domowe, odpowiedzi ustne itp. są obowiązkowe. 5. W przypadku nieobecności na zajęciach uczeo ma obowiązek samodzielnie nadrabiad zrealizowany materiał. 6. Po dłuższej nieobecności w szkole (powyżej 2 tygodni) uczeo ma prawo byd nieprzygotowany do lekcji. Przez nieprzygotowanie się do lekcji rozumiemy: brak zeszytu, brak podręcznika, brak pracy domowej, niegotowośd do odpowiedzi, brak pomocy potrzebnych do lekcji. 7. Diagnoza wstępna przeprowadzana we wrześniu, natomiast koocowa diagnoza- przeprowadzana w maju. Diagnozy podlegają ocenianiu szkolnemu, ale nie są wliczane do średniej. 8. Wszystkie prace pisemne są przechowywane przez nauczyciela do kooca roku szkolnego i dostępne do wglądu dla uczniów i ich rodziców (prawnych opiekunów) w czasie zebrao i konsultacji. Nie wykonuje się kopii prac uczniów. 9. Istnieje możliwośd otrzymania oceny celującej z fizyki. Uczeo, który spełnia warunki oceny bardzo dobrej (uzyskał 85% punktów) może zdobyd 20 punktów procentowych na ocenę celującą realizując między innymi dodatkowe formy pracy: napisanie testu sprawdzającego, wykazującego wysoki poziom opanowania wiedzy i umiejętności określonych w programie nauczania i podstawie programowej, odniesienie sukcesu w konkursach przedmiotowych samodzielna realizacja projektów badawczych 10. Uczeo może poprawid ocenę roczną zgłaszając się do nauczyciela na 4 tygodnie przed wystawieniem oceny rocznej, aby wykazad się wiedzą obejmującą zakres materiału z całego roku szkolnego. Do poprawy można przystąpid tylko raz. Warunkiem poprawy oceny jest wykorzystanie wszystkich zaproponowanych form oceniania oraz brak godzin nieusprawiedliwionych na lekcji fizyki. 11. Ocenianie ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych dostosowane jest do jego indywidualnych możliwości. Uwzględnia zalecenia opinii lub orzeczenia PPP, jego zaangażowanie w postęp w nauce. IV. Wymagania ogólne wykorzystuje wielkości fizyczne do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania zadao obliczeniowych, przeprowadza doświadczenia i wyciąga wnioski z otrzymanych wyników, wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych za pomocą poznanych praw i zależności fizycznych, posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych), wykorzystuje narzędzia matematyki oraz formułuje sądy oparte na rozumowaniu matematycznym, wykorzystuje wiedzę o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody, wyszukuje, selekcjonuje i krytycznie analizuje informacje, potrafi pracowad w zespole.

3 V. Formy i narzędzia sprawdzające stopieo opanowania materiału oraz zasady ich przeprowadzania. Osiągnięcia uczniów są na bieżąco sprawdzane następującymi formami sprawdzania wiedzy i umiejętności uczniów: Narzędzie Praca klasowa (45-90 minut) Sprawdzian (45 minut) Sprawdzian wiedzy i umiejętności (45-90 minut) Kartkówka (10 minut) Liczba Zasady przeprowadzania punktów praca klasowa odbywa się w formie pisemnej (teoria + zadania), zawiera zarówno pytania zamknięte jaki i otwarte, przeprowadzona po powtórzeniu materiału, zapowiedziana 2 tygodnie przed terminem i wpisana do dziennika, podawany jest zakres umiejętności i wiedzy obejmuje dział lub fragment danego działu (nie więcej niż 5 tematów lekcyjnych), zapowiadany 1 tydzieo przed terminem i wpisany do dziennika, podawany jest zakres umiejętności i wiedzy, zadania sprawdzające wiedzę i umiejętności ucznia (wymagania ogólne i szczegółowe wynikające z podstawy programowej), obejmuje całośd wiedzy z zakresu fizyki na poziomie ponadgimnazjalnym, przed sprawdzianem wiedzy i umiejętności ucznia, nauczyciel nie ma obowiązku przeprowadzenia powtórzenia materiału obejmuje materiał nie więcej niż z 3 tematów lekcyjnych, jak i bieżącego materiału z prowadzonej przez nauczyciela lekcji, nie musi byd wcześniej zapowiadana, Formy poprawiania w przypadku nieobecności usprawiedliwionej uczeo ma obowiązek ustalenia dodatkowego terminu pisania pracy klasowej w okresie 2 tygodni po powrocie do szkoły, w przeciwnym przypadku otrzymuje 0 punktów, uczeo może poprawid pracę klasową w terminie 2 tygodni od momentu sprawdzenia jej przez nauczyciela. Do poprawy przystępują osoby, które w pierwszym terminie pisania pracy nie otrzymały 0 punktów, w uzasadnionych przypadkach nauczyciel może odstąpid od tej zasady, jeżeli nieobecnośd ucznia nie będzie usprawiedliwiona otrzymujesz 0 punktów, w przypadku nieobecności usprawiedliwionej uczeo ma obowiązek ustalenia dodatkowego terminu pisania pracy klasowej w okresie 2 tygodni po powrocie do szkoły, w przeciwnym przypadku otrzymuje 0 punktów, uczeo może poprawid sprawdzian w terminie 2 tygodni od momentu sprawdzenia jej przez nauczyciela. Do poprawy przystępują osoby, które w pierwszym terminie pisania pracy nie otrzymały 0 punktów, w uzasadnionych przypadkach nauczyciel może odstąpid od tej zasady, jeżeli nieobecnośd ucznia nie będzie usprawiedliwiona otrzymujesz 0 punktów, w przypadku nieobecności usprawiedliwionej uczeo ma obowiązek ustalenia dodatkowego terminu pisania sprawdzianu z wiedzy i umiejętności w okresie 2 tygodni po powrocie do szkoły, w przeciwnym przypadku otrzymuje 0 punktów, jeżeli nieobecnośd ucznia nie będzie usprawiedliwiona otrzymujesz 0 punktów, w przypadku nieobecności usprawiedliwionej uczeo ma obowiązek ustalenia dodatkowego terminu pisania kartkówki w okresie 2 tygodni po powrocie do szkoły, w przeciwnym przypadku otrzymuje 0 punktów, jeżeli nieobecnośd ucznia nie będzie usprawiedliwiona otrzymuje 0 punktów, Ilośd w semestrze Po omówieniu każdego działu fizyki W zależności od omawianego materiału W zależności od omawianego materiału W zależności od omawianego materiału

4 Odpowiedź ustna Zadanie domowe Praca indywidualna Praca na lekcji 5-10 obowiązuje znajomośd materiału z 3 ostatnich tematów, w przypadku lekcji powtórzeniowych z całego działu, 5-10 prezentacja pracy domowej na forum klasy zabranie zeszytu przedmiotowego do sprawdzenia przeprowadzenie kartkówki z zadao zawartych w pracy domowej 0-20 Obejmuje przygotowanie: prezentacji, prezentacji multimedialnych, doświadczenia fizycznego, umiejętnośd rozwiązywania zadao problemowych, prowadzenie zeszytu przedmiotowego i notatek, udział w konkursach i projektach, 0-10 praca na lekcji może przyjąd różne formy np. praca w grupach, praca samodzielna z wykorzystaniem materiałów dostępnych na lekcji (karta pracy, podręcznik), Aktywnośd 1-3 częste zgłaszanie się na lekcji, oceniany jest aktywny udział ucznia w lekcji, ocena z kartkówki nie podlega poprawie, ocena z odpowiedzi nie podlega poprawie, poprzez ponowną odpowiedź, ocena z zadania domowego nie podlega poprawie, poprzez oddanie do sprawdzenia kolejnego zadania domowego ocena z pracy na lekcji nie podlega poprawie, ocena z pracy na lekcji nie podlega poprawie, Przynajmniej jeden raz w semestrze W zależności od omawianego materiału Na każdej lekcji Przynajmniej jeden raz w semestrze uczeo ma prawo raz w semestrze poprawid jedną formę pisemną (pracę klasową lub sprawdzian). Poprawa pracy pisemnej odbywa się poza lekcjami ucznia w terminie uzgodnionym z nauczycielem (po sprawdzeniu tej pracy przez nauczyciela, uczeo ma 2 tygodnie na zgłoszenie się do poprawy), uczeo, który nie napisze pracy pisemnej w ustalonym terminie otrzymuje 0 punktów za tę formę, jeśli nieobecnośd ucznia na pracy pisemnej nie będzie usprawiedliwiona, traci on możliwośd zdobycia punktów za tę formę sprawdzania wiedzy i otrzymuje 0 punktów, uczeo przyłapany na niesamodzielności pisania pracy, otrzymuje 0 punktów, bez możliwości poprawy tej formy, praca niesamodzielna, plagiat, korzystanie z niedozwolonych źródeł informacji, odpisywanie zadao domowych skutkuje otrzymaniem 0 punktów, bez możliwości poprawy. VI. Przyjmuje się następujący przelicznik % na poszczególne oceny: Odsetek punktów Celujący >100% Bardzo dobry 100% - 85% Dobry 84% - 71% Dostateczny 70% - 56% Dopuszczający 55% - 40% Niedostateczna poniżej 39%

5 Jeżeli do oceny wyższej śródrocznej lub rocznej brakuje nie więcej niż 2 punkt % uczeo ma możliwośd odpowiedzi ustnej. VII. Kryteria oceniania celująca (wymagania wykraczające) Uczeo w wysokim stopniu opanował wiedzę i umiejętności określone w programie nauczania i podstawie programowej, samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia. Biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub praktycznych, proponuje rozwiązania nietypowe, samodzielnie formułuje problemy, dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk, rozwiązuje zadania wykraczając poza program danej klasy. Osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych. bardzo dobra (wymagania dopełniające) Uczeo opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania w danej klasie. Sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami, umie korzystad z różnych źródeł wiedzy, rozwiązuje samodzielnie zadania rachunkowe i problemowe, planuje i przeprowadza doświadczenia. Potrafi zastosowad zdobytą wiedzę w nowych sytuacjach. dobra (wymagania rozszerzające) Uczeo opanował w dużym zakresie wiadomości i umiejętności bardziej złożone, poszerzające relacje pomiędzy elementami treści. Nie opanował jednak w pełni wiadomości określonych w programie nauczania. Poprawnie stosuje wiadomości do rozwiązywania typowych zadao lub problemów, potrafi wykonad proste doświadczenie. dostateczna (wymagania podstawowe) Uczeo opanował wiadomości najważniejsze z punktu widzenia edukacji, proste, często powtarzane w programie. Rozwiązuje typowe zadania i wykonuje proste doświadczenia fizyczne z pomocą nauczyciela, zna podstawowe wzory, symbole i jednostki wielkości fizycznych. dopuszczająca (wymagania konieczne) Uczeo opanował podstawowe wiadomości i umiejętności niezbędne w dalszej edukacji, potrzebne w życiu. Ma spore braki, ale nie przekreślają one możliwości uzyskania przez niego podstawowej wiedzy z przedmiotu w ciągu dalszej nauki. Zna podstawowe prawa i wielkości fizyczne, jednostki. Potrafi z pomocą nauczyciela wykonad proste doświadczenia fizyczne. niedostateczna Uczeo nie opanował wiadomości i umiejętności przewidywanych w wymaganiach koniecznych. Braki uniemożliwiają mu dalsze zdobywanie wiedzy z przedmiotu. Nie potrafi rozwiązad prostych zadao teoretycznych lub praktycznych, nawet z pomocą nauczyciela. Nie zna podstawowych praw, pojęd i wielkości fizycznych.

6 VIII. Wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne CZĘŚD 1 1. Kinematyka Stopieo dopuszczający Stopieo dostateczny Stopieo dobry Stopieo bardzo dobry podaje przykłady zjawisk fizycznych występujących w przyrodzie wyjaśnia, w jaki sposób fizyk zdobywa wiedzę o zjawiskach fizycznych wymienia przyczyny wprowadzenia Międzynarodowego Układu Jednostek Miar(układ SI) wymienia trzy podstawowe miary wzorcowe i jednostki długości, masy i czasu wyjaśnia rolę doświadczenia w fizyce zapisuje wyniki pomiarów i obliczeo wraz z jednostkami posługuje się pojęciem niepewnośd pomiarowa planuje prosty pomiar; zapisuje wynik pomiaru wraz z niepewnością wyznacza średnią arytmetyczną wyników pomiarów projektuje proste doświadczenie obrazujące ruch ciała i rejestruje je za pomocą kamery posługuje się modelem punktu materialnego odróżnia wielkości wektorowe od skalarnych wyjaśnia na wybranym przykładzie, co oznacza stwierdzenie ruch jest pojęciem względnym opisuje ruch, posługując się pojęciami droga i przemieszczenie rozróżnia pojęcia droga i przemieszczenie opisuje ruch, posługując się pojęciem prędkości jako wektora i jego współrzędną; przelicza jednostki prędkości posługuje się pojęciami prędkośd średnia i prędkośd chwilowa wymienia podstawowe wielkości mierzone podczas badania ruchu wyjaśnia przyczyny wykonywania pomiarów wielokrotnych odczytuje dane z tabeli, zapisuje dane w formie tabeli zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących) interpretuje dane przedstawione za pomocą tabel, diagramów słupkowych, wykresów przedstawia dane podane w tabeli za pomocą diagramu słupkowego wyznacza niepewnośd maksymalną wartości średniej na podstawie wzoru określa położenie ciała traktowanego jako punkt materialny w wybranym układzie współrzędnych, posługując się wektorem położenia definiuje wektor, określa jego cechy (właściwości) rozwiązuje proste zadania związane z działaniami na wektorach (dodawanie, odejmowanie, mnożenie przez liczbę) opisuje ruch jednowymiarowy w różnych układach odniesienia wskazuje przykłady ruchu względem różnych układów odniesienia rozróżnia wektor przemieszczenia i wektor położenia ciała przedstawia graficznie wektor przemieszczenia i wektory położenia w wybranym układzie odniesienia rozwiązuje proste zadania związane z działaniami na wektorach rozwiązuje proste przykłady dotyczące dodawania wektorów przemieszczenia przygotowuje prezentację dotyczącą miar wzorcowych i jednostek wielkości mierzalnych podaje przykłady błędów grubych i systematycznych posługuje się niepewnością względną i niepewnością bezwzględną rysuje wektor w układzie współrzędnych przedstawia graficznie na wybranym przykładzie różnicę między drogą a przemieszczeniem opisuje ruch, posługując się współrzędną wektora położenia i współrzędną wektora przemieszczenia rozwiązuje proste zadania związane z obliczaniem prędkości średniej i chwilowej szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo; krytycznie analizuje realnośd otrzymanego wyniku szacuje niepewności pomiaru i oblicza niepewnośd względną opisuje ruch ciała za pomocą wykresu uwzględniającego niepewności pomiarowe sporządza wykresy zależności prędkości od czasu v(t) dla ruchu jednostajnie przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego(samodzielnie wykonuje poprawne wykresy: właściwie oznacza i opisuje osie, dobiera jednostkę, oznacza niepewności punktów pomiarowych) przeprowadza doświadczenie polegające na badaniu ruchu jednostajnie zmiennego; analizuje wyniki oraz jeżeli to możliwe wykonuje i interpretuje wykresy dotyczące ruchu jednostajnie zmiennego wyjaśnia, na czym polega modelowanie matematyczne posługuje się niepewnością standardową stosuje na wybranym przykładzie równanie ruchu jednostajnego prostoliniowego rozwiązuje złożone zadania, korzystając z wykresów zależności parametrów ruchu od czasu znajduje doświadczalnie, np. za pomocą przezroczystej linijki, prostą najlepszego dopasowania do punktów na wykresie zależności x(t); na tej podstawie wyznacza prędkośd ciała rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnie zmiennym(przeprowadza złożone obliczenia liczbowe za pomocą kalkulatora) wykorzystuje właściwości funkcji liniowej f(x) = ax + b do interpretacji wykresów(dopasowuje prostą y = ax + b do wykresu i ocenia trafnośd tego postępowania; oblicza wartości współczynników a i b) samodzielnie wykonuje projekt badania dotyczącego ruchu jednostajnie zmiennego(np. wyznaczenia przyspieszenia w ruchu jednostajnie zmiennym); sporządza tabele wyników pomiaru wyprowadza wzór na drogę w ruchu jednostajnie zmiennym z wykresu zależności prędkości od czasu v(t) rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnie zmiennym(przeprowadza złożone obliczenia liczbowe za pomocą kalkulatora)

7 Stopieo dopuszczający Stopieo dostateczny Stopieo dobry analizuje wykresy zależności drogi, położenia i prędkości od czasu; rysuje te wykresy na podstawie opisu słownego stosuje wzór na drogę w ruchu jednostajnie prostoliniowym klasyfikuje ruchy ze względu na prędkośd wskazuje zależności między położeniem, prędkością i przyspieszeniem w ruchu jednostajnie zmiennym wskazuje przykłady ruchów krzywoliniowych i prostoliniowych w przyrodzie i życiu codziennym wyjaśnia, czym tor różni się od drogi; klasyfikuje ruchy ze względu na tor zakreślany przez ciało wyznacza konstrukcyjnie styczną do krzywej przedstawia graficznie wektory prędkości średniej i chwilowej stosuje pojęcie wektor przemieszczenia; wyznacza wektor przemieszczenia jako różnicę wektorów położenia koocowego i położenia początkowego wskazuje przykłady względności ruchu opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciami okres i częstotliwośd stosuje radian jako miarę łukową kąta opisuje ruch jednostajny po okręgu i ruch jednostajnie zmienny po okręgu; wskazuje cechy wspólne i różnice wyjaśnia różnicę między prędkością średnią a prędkością chwilową; wyjaśnia, kiedy te prędkości są sobie równe wykorzystuje związki między położeniem a prędkością w ruchu jednostajnym do obliczania parametrów ruchu rysuje i interpretuje wykresy zależności parametrów ruchu jednostajnego od czasu rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem równania ruchu jednostajnego projektuje doświadczenie i wykonuje pomiary związane z badaniem ruchu jednostajnego prostoliniowego opisuje i analizuje wyniki doświadczenia opisuje podstawowe zasady określania niepewności pomiaru (szacowanie niepewności pomiaru, obliczanie niepewności względnej, wskazywanie wielkości, której pomiar decydująco wpływa na niepewnośd opisuje ruch ciała za pomocą tabeli i wykresu na podstawie pomiarów z bezpośredniej obserwacji lub z filmu; podaje czas i współrzędną położenia opisuje ruch, określając prędkośd średnią i średnią wartośd prędkości rysuje i interpretuje wykresy położenia, prędkości i drogi przy skokowych zmianach prędkości oraz zmianach zwrotu prędkości posługuje się pojęciami przyspieszenie średnie i przyspieszenie chwilowe wyjaśnia, czym charakteryzuje się ruch jednostajnie zmienny definiuje zależnośd prędkości w ruchu jednostajnie zmiennym od czasu; wykorzystuje ją w zadaniach wykorzystuje właściwości funkcji kwadratowej f(x) = ax 2 + bx + c do interpretacji wykresów zależności drogi od czasu i zależności położenia od czasu w ruchu jednostajnie zmiennym rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe i konstrukcyjne dotyczące ruchu krzywoliniowego, posługując się pojęciami prędkośd średnia i prędkośd chwilowa wyjaśnia graficznie, że rzut poziomy jest złożeniem ruchu poziomego i pionowego; wykazuje doświadczalnie niezależnośd tych ruchów opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnych x i y opisuje tor ruchu w rzucie poziomym jako parabolę; wyznacza współczynnik w równaniu paraboli y = ax2 stosuje prawo składania wektorów do obliczania prędkości ciał względem różnych układów odniesienia oblicza prędkości względne ruchów na płaszczyźnie wyprowadza związek między prędkością liniową a prędkością kątową opisuje ruch zmienny po okręgu, posługując się pojęciami chwilowa prędkośd kątowa i przyspieszenie kątowe; przelicza odpowiednie jednostki szacuje prędkośd liniową na podstawie zdjęcia rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnym po okręgu, posługując się kalkulatorem wyjaśnia, na czym polega różnica między przyspieszeniem kątowym a przyspieszeniem dośrodkowym; uzasadnia to graficznie Stopieo bardzo dobry rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe i konstrukcyjne dotyczące rzutu poziomego analizuje i rozwiązuje zadania dotyczące obserwatora poruszającego się względem wybranego układu odniesienia rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnie zmiennym po okręgu, posługując się kalkulatorem

8 Stopieo dopuszczający Stopieo dostateczny Stopieo dobry Stopieo bardzo dobry Stopieo dobry Stopieo bardzo dobry wyjaśnia dlaczego wykres v(t) jest funkcją liniową analizuje spadek swobodny i rzut pionowy w górę; opisuje te ruchy z zastosowaniem równao v(t) i s(t) oblicza parametry ruchu podczas swobodnego spadku i rzutu pionowego oblicza parametry ruchu, wykorzystując związki między położeniem, prędkością i przyspieszeniem w ruchu jednostajnie zmiennym rysuje i interpretuje wykresy zależności parametrów ruchu jednostajnie zmiennego od czasu wykresy v(t), s(t) i a(t) rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnie zmiennym: rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartośd spodziewanego wyniku, przeprowadza proste obliczenia liczbowe za pomocą kalkulatora, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących), krytycznie analizuje realnośd otrzymanego wyniku opisuje położenie punktu materialnego na płaszczyźnie i w przestrzeni z wykorzystaniem współrzędnych x, y, z opisuje współrzędne wektora na płaszczyźnie (m.in. wektora położenia), posługując się dwuwymiarowym układem współrzędnych konstrukcyjnie dodaje i odejmuje wektory o tych samych i różnych kierunkach, posługując się cyrklem, ekierką i linijką zapisuje w przyjętym układzie współrzędnych wektory sumy i różnicy dwóch wektorów rysuje wektory o różnych kierunkach w układzie współrzędnych; określa ich współrzędne Stopieo dopuszczający Stopieo dostateczny rozwiązuje proste zadania obliczeniowe dotyczące ruchu krzywoliniowego, posługując się pojęciami prędkośd średnia, prędkośd chwilowa i przemieszczenie opisuje rzut poziomy, wykorzystując równanie ruchu jednostajnego dla współrzędnej poziomej i równanie ruchu jednostajnie zmiennego dla współrzędnej pionowej opisuje na wybranym przykładzie składanie prędkości, np. prędkości łodzi płynącej po rzece

9 posługuje się układem odniesienia do opisu złożoności ruchu; opisuje ruch w różnych układach odniesienia oblicza prędkości względne ruchów wzdłuż prostej analizuje i rozwiązuje zadania dotyczące obserwatora opisującego ruch i pozostającego w spoczynku względem wybranego układu odniesienia opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługując się pojęciami promieo wodzący, kąt w radianach, prędkośd kątowa oblicza parametry ruchu jednostajnego po okręgu opisuje wektory prędkości i przyspieszenia dośrodkowego rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnym po okręgu 2.Ruch i siły Stopieo dopuszczający Stopieo dostateczny Stopieo dobry Stopieo bardzo dobry podaje przykłady oddziaływao i rozpoznaje oddziaływania w sytuacjach praktycznych wymienia rodzaje oddziaływao fundamentalnych planuje i wykonuje doświadczenie ilustrujące wzajemnośd oddziaływao opisuje oddziaływania, posługując się pojęciem siła przedstawia siłę za pomocą wektora; wymienia cechy tego wektora wskazuje przykłady bezwładności ciał stosuje do obliczeo związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą obserwuje przebieg doświadczenia; zapisuje i analizuje wyniki pomiarów; wyciąga wnioski z doświadczenia podaje przykłady wzajemnego oddziaływania ciał opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona planuje korzystając z podręcznika i demonstruje doświadczenie ilustrujące trzecią zasadę dynamiki wyjaśnia (na przykładach) dlaczego siły wynikające z trzeciej zasady dynamiki się nie równoważą wskazuje przykłady oddziaływao fundamentalnych wyjaśnia znaczenie punktu przyłożenia siły wyznacza graficznie siłę wypadkową dwóch sił składa siły działające wzdłuż prostych równoległych rozkłada siłę, np. siłę ciężkości na równi pochyłej, na składowe rozróżnia siły wypadkową i równoważącą opisuje ruch ciał, wykorzystując pierwszą zasadę dynamiki Newtona opisuje ruch ciał, korzystając z drugiej zasady dynamiki Newtona wymienia jednostki siły i opisuje ich związek z jednostkami podstawowymi szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo; krytycznie analizuje realnośd otrzymanego wyniku opisuje zachowanie ciał na podstawie trzeciej zasady dynamiki Newtona rozwiązuje proste zadania problemowe, wskazując siły wzajemnego oddziaływania rozróżnia tarcie toczne i tarcie poślizgowe opisuje ruch ciał, posługując się pojęciem siła tarcia wyjaśnia, kiedy występuje tarcie statyczne, a kiedy kinetyczne; opisuje rolę tarcia w przyrodzie i technice stosuje metodę dodawania wektorów (reguły równoległoboku lub trójkąta) do wyznaczania siły wypadkowej wskazuje przykłady praktycznego wykorzystania umiejętności składania i rozkładania sił rozwiązuje posługując się kalkulatorem proste zadania obliczeniowe; w obliczeniach stosuje drugą zasadę dynamiki i kinematyczne równania ruchu wyjaśnia (mikroskopowo), na czym polega występowanie sił tarcia stosuje i zapisuje zasady dynamiki Newtona z uwzględnieniem sił tarcia wskazuje w życiu codziennym i w przyrodzie jaka siła pełni rolę siły dośrodkowej w ruchu po okręgu posługuje się pojęciem siła odśrodkowa i siła bezwładności; znając kierunek i zwrot przyspieszenia układu nieinercjalnego, przedstawia na rysunku kierunek i zwrot siły odśrodkowej przedstawia własnymi słowami główne tezy artykułu popularnonaukowego Czy można biegad po wodzie? rozwiązuje posługując się kalkulatorem złożone zadania obliczeniowe; w obliczeniach stosuje drugą zasadę dynamiki i kinematyczne równania ruchu rozwiązuje złożone zadania problemowe i doświadczalne dotyczące trzeciej zasady dynamiki Newtona rozwiązuje trudne zadania obliczeniowe i problemowe z uwzględnieniem sił tarcia rozwiązuje posługując się kalkulatorem złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem jednostajnym po okręgu; w obliczeniach korzysta ze wzoru na siłę dośrodkową R podaje przykłady działania siły Coriolisa rozwiązuje posługując się kalkulatorem złożone zadania obliczeniowe; wybiera układ odniesienia odpowiedni do opisu ruchu ciała

10 wskazuje negatywne i pozytywne skutki tarcia rozróżnia tarcie statyczne i tarcie kinetyczne dopasowuje prostą y = ax do wykresu; oblicza wartośd współczynnika a R treści spoza podstawy programowej opisuje zależności między siłą dośrodkową a masą, prędkością liniową i promieniem; wskazuje przykłady sił pełniących funkcję siły dośrodkowej rozróżnia układy inercjalny i nieinercjalny wskazuje różne przykłady działania sił bezwładności w ruchu prostoliniowym wyznacza współczynnik tarcia: planuje doświadczenie, mierzy siłę, która działa podczas jednostajnego ciągnięcia pudełka przy różnej sile nacisku, sporządza tabelę z wynikami pomiarów, oblicza średnią wartośd współczynnika tarcia, szacuje niepewnośd pomiaru, oblicza niepewnośd względną, wskazuje wielkości, których pomiar decydująco wpływa na niepewnośd wyniku samodzielnie wykonuje poprawny wykres (właściwie oznacza i opisuje osie, dobiera jednostkę, oznacza niepewnośd punktów pomiarowych) oblicza parametry ruchu jednostajnego po okręgu oraz wartośd siły dośrodkowej(szacuje wartośd spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje realnośd przedstawia graficznie kierunek i zwrot siły bezwładności, znając kierunek i zwrot przyspieszenia układu nieinercjalnego wyjaśnia różnice między opisami ruchu ciał w układach inercjalnych i nieinercjalnych opisuje ruch ciał w nieinercjalnych układach odniesienia, posługując się siłami bezwładności wyjaśnia różnice między opisami ruchu ciał po okręgu w układach inercjalnych i nieinercjalnych posługuje się siłami bezwładności do opisu ruchu ciał w układach nieinercjalnych wskazuje urządzenia gospodarstwa domowego, w których wykorzystano działanie siły odśrodkowej

11 3.Energia i pęd Stopieo dopuszczający posługuje się pojęciami praca i moc oblicza pracę siły na danej drodze, gdy na ciało działa stała siła, a ciało przemieszcza się w kierunku zgodnym z kierunkiem jej działania wyjaśnia na wybranym przykładzie, że wykonanie pracy nad ciałem wpływa na jego energię posługuje się pojęciem energia potencjalna; oblicza wartośd energii potencjalnej wyjaśnia, dlaczego energia potencjalna ciała zależy od przyjętego układu odniesienia wymienia różne formy energii wskazuje przykłady różnych form energii (korzysta z przykładów w podręczniku) posługuje się pojęciem energia kinetyczna stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej posługuje się pojęciem pęd wyjaśnia, od czego zależy zmiana pędu ciała odróżnia zderzenia sprężyste od niesprężystych Stopieo dostateczny oblicza pracę, gdy siła o stałej wartości działa niezgodnie z kierunkiem ruchu, a ciało porusza się po linii prostej przedstawia jednostki pracy i mocy; opisuje ich związki z jednostkami podstawowymi oblicza pracę stałej siły na podstawie wykresu zależności siły powodującej przemieszczenie od drogi oblicza moc urządzeo mechanicznych stosuje wzory na pracę i moc do rozwiązywania prostych zadao obliczeniowych: rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, przeprowadza proste obliczenia liczbowe, zapisuje wynik obliczenia jako przybliżony(z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących),krytycznie analizuje realnośd otrzymanego wyniku wyjaśnia, dlaczego praca wykonana nad ciałem w obecności siły grawitacji nie zależy od sposobu przemieszczenia, lecz od wysokości rozwiązuje posługując się kalkulatorem proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów na energię potencjalną oblicza pracę, jaką trzeba wykonad, aby działając stałą siłą F rozpędzid ciało od stanu spoczynku do danej prędkości v na drodze s oblicza wartośd energii kinetycznej wykorzystuje zasadę zachowania energii mechanicznej do obliczania parametrów ruchu Stopieo dobry Stopieo bardzo dobry przedstawia graficznie pracę siły zmiennej (za pomocą wykresu zależności siły od drogi); wyraża jej wartośd jako sumę pól wszystkich prostokątów, gdy pole każdego z nich odpowiada drodze przebytej w bardzo krótkich chwilach ruchu wyjaśnia na przykładach, że praca nie zależy od kształtu toru, lecz od przemieszczenia ciała rysuje rozkład sił podczas przesuwania ciała w poziomie i po równi rozwiązuje posługując się kalkulatorem złożone zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów na pracę i moc wyjaśnia, kiedy siła wykonuje pracę dodatnią, a kiedy ujemną; wskazuje sytuacje, w których praca jest równa zeru wykazuje, że praca nad ciałem wykonana przez siłę równoważącą siłę grawitacji jest równa przyrostowi energii potencjalnej ciała stosuje pojęcia energia użyteczna i sprawnośd do rozwiązywania prostych zadao analizuje na wybranym przykładzie przemiany jednego rodzaju energii w drugi; ilustruje je za pomocą diagramów i wykresów, korzystając z poglądowych ilustracji zamieszczonych w podręczniku interpretuje wykres zmiany wydłużenia ciała stałego w zależności od przyłożonej siły wykazuje, że praca wykonana nad ciałem przez stałą niezrównoważoną siłę jest równa przyrostowi energii kinetycznej ciała rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe dotyczące energii potencjalnej sprężystości, posługując się kalkulatorem i wykresem zależności siły od wydłużenia sprężyny przeprowadza badanie zderzeo centralnych skośnych i czołowych kulek stalowych lub monet (wykonuje doświadczenia, opisuje i analizuje wyniki, wyciąga wnioski) rozwiązuje posługując się kalkulatorem złożone zadania obliczeniowe dotyczące zderzeo sprężystych

12 Stopieo dopuszczający Stopieo dostateczny Stopieo dobry bada spadek swobodny; analizuje związane z nim przemiany energii rozwiązuje posługując się kalkulatorem proste zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów na energię kinetyczną oblicza moc urządzeo mechanicznych, uwzględniając ich sprawnośd wykazuje doświadczalnie, od czego zależy współczynnik sprężystości sprężyn opisuje warunki, w jakich można stosowad prawo Hooke a przeprowadza doświadczenie związane z badaniem zależności siły odkształcającej sprężynę od wydłużenia sprężyny (opisuje doświadczenie, zapisuje w tabeli wyniki pomiarów) rozwiązuje proste zadania obliczeniowe, wykorzystując zasadę zachowania energii mechanicznej; oblicza energię sprężystości ciała przewiduje wynik doświadczenia na podstawie zasady zachowania pędu wykorzystuje zasadę zachowania pędu do obliczania prędkości ciał podczas zderzenie sprężystych i zjawiska odrzutu rozwiązuje posługując się kalkulatorem proste zadania obliczeniowe związane z zasadą zachowania pędu (szacuje wartośd spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje jego realnośd) stosuje zasadę zachowania pędu do opisu zderzeo niesprężystych wyznacza prędkośd kul po zderzeniu, korzystając z podanych wzorów stosuje zasady zachowania energii kinetycznej i zachowania pędu do opisu zderzeo sprężystych rozwiązuje posługując się kalkulatorem proste zadania obliczeniowe dotyczące zderzeo niesprężystych sporządza wykres zależności siły odkształcającej sprężynę od wydłużenia sprężyny (właściwie oznacza i opisuje osie, dobiera jednostkę, oznacza niepewnośd punktów pomiarowych); wykazuje, że pole pod wykresem liczbowo jest równe pracy potrzebnej do rozciągnięcia sprężyny wyprowadza wzór na energię potencjalną sprężystości analizuje przemiany energii (na wybranych przykładach) interpretuje drugą zasadę dynamiki Newtona w postaci ogólnej stosuje zasadę zachowania pędu do wyjaśniania zjawisk odrzutu i startu rakiet kosmicznych analizuje zderzenia sprężyste ciał o różnej masie wyjaśnia, dlaczego w przypadku zderzenia niesprężystego suma energii kinetycznych zderzających się kul przed zderzeniem jest większa niż po zderzeniu posługuje się pojęciem zderzenia centralne skośne i czołowe posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanego tekstu popularnonaukowego (przedstawia własnymi słowami główne tezy artykułu popularnonaukowego Fizyk ogląda TV) Stopieo bardzo dobry

13 4. Bryła sztywna Stopieo dopuszczający Stopieo dostateczny Stopieo dobry Stopieo bardzo dobry wyznacza doświadczalnie środek ciężkości płaskiego ciała zawieszonego na nici wskazuje (na wybranych przykładach) sposoby zwiększania stabilności ciała wyjaśnia, kiedy bryła sztywna porusza się ruchem obrotowym jednostajnie przyspieszonym, a kiedy ruchem obrotowym jednostajnie opóźnionym definiuje moment pędu punktu materialnego wskazuje analogie między wielkościami fizycznymi opisującymi dynamikę ruchu postępowego i obrotowego bryły rozróżnia pojęcia punkt materialny i bryła sztywna; zna granice ich stosowalności ocenia, czy dane ciało porusza się jedynie ruchem postępowym czy jednocześnie ruchem postępowym i obrotowym opisuje ruch bryły sztywnej, stosując pojęcia prędkośd kątowa, przyspieszenie kątowe, okres, częstotliwośd wyznacza środek masy bryły (samodzielnie wykonuje i opisuje doświadczenie, wyciąga wnioski) rozwiązuje proste zadania obliczeniowe (szacuje wartośd spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje realnośd interpretuje i oblicza iloczyn wektorowy dwóch wektorów oblicza momenty sił działające na ciało lub układ ciał (bryłę sztywną) wykonuje obliczenia, wykorzystując warunek równowagi momentów sił odróżnia energię potencjalną ciężkości ciała traktowanego jako punkt materialny od energii potencjalnej ciężkości ciała, którego wymiarów nie można pominąd; wyznacza energię potencjalną ciężkości tych ciał rozróżnia pojęcia masa i moment bezwładności oblicza bilans energii, uwzględniając energię kinetyczną ruchu obrotowego posługuje się pojęciem precesja stosuje wzór na wyznaczanie środka masy bryły sztywnej wyznacza środek masy układu ciał analizuje równowagę brył sztywnych, kiedy siły działają w jednej płaszczyźnie (gdy siły i momenty sił się równoważą) na podstawie pierwszej zasady dynamiki ruchu obrotowego analizuje ruch obrotowy bryły sztywnej pod wpływem momentu siły wskazuje sytuacje, w których równowaga bryły sztywnej decyduje o bezpieczeostwie (np. stabilnośd łodzi czy konstrukcji) projektuje korzystając z przykładów podanych w podręczniku i przeprowadza doświadczenie ilustrujące tor ruchu środka masy wyjaśnia, od czego zależy moment bezwładności bryły analizuje złożony ruch bryły sztywnej (ruchy: postępowy i obrotowy) oblicza energię całkowitą bryły (np. walca, kuli) obracającej się wokół osi przechodzącej przez środek jej masy demonstruje na wybranym przykładzie zasadę zachowania momentu pędu (m.in. zjawisko odrzutu) podaje przykłady wykorzystania zasady zachowania momentu pędu w sporcie, urządzeniach technicznych i we Wszechświecie rozwiązuje złożone zadania związane z ruchem obrotowym bryły sztywnej (przeprowadza obliczenia za pomocą kalkulatora) wyprowadza wzór na położenie środka masy rozwiązuje posługując się kalkulatorem złożone zadania obliczeniowe; korzysta ze wzoru na moment siły określa warunki równowagi ciała stojącego na podłożu rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe, stosując wzory na energię w ruchu obrotowym (przeprowadza złożone obliczenia liczbowe za pomocą kalkulatora) bada doświadczalnie zależnośd przyspieszenia kątowego od momentu siły i momentu bezwładności (wykonuje doświadczenie z wahadłem Oberbecka ilustrujące jakościowy związek między prędkością kątową a momentem siły i momentem bezwładności; opisuje i analizuje wyniki, wyciąga wnioski z doświadczenia) rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego oraz kinematycznego równania ruchu obrotowego (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą kalkulatora) podaje przykłady wykorzystania efektu żyroskopowego w praktyce

14 rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem wzorów na energię w ruchu obrotowym (rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartośd spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje realnośd opisuje ruch obrotowy bryły sztywnej wokół osi przechodzącej przez jej środek masy, uwzględniając prędkośd kątową i przyspieszenie kątowe analizuje ruch obrotowy bryły sztywnej pod wpływem momentu sił przedstawia jednostki wielkości fizycznych związanych z mechaniką bryły sztywnej; opisuje ich związki z jednostkami podstawowymi rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego (rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartośd spodziewanego wyniku, przeprowadza proste obliczenia liczbowe za pomocą kalkulatora, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących, krytycznie analizuje realnośd otrzymanego wyniku) oblicza moment pędu bryły sztywnej i układu ciał analizuje ruch bryły wokół osi obrotu z zastosowaniem zasady zachowania momentu pędu rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem zasady zachowania momentu pędu (rozróżnia wielkości dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności, szacuje wartośd spodziewanego wyniku, krytycznie analizuje realnośd rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe z zastosowaniem uogólnionej drugiej zasady dynamiki ruchu obrotowego oraz zasady zachowania momentu pędu (przeprowadza złożone obliczenia za pomocą kalkulatora) rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe i problemowe na poziomie maturalnym

15 CZĘŚD 2 wymienia i demonstruje przykłady ruchu drgającego (ruch ciężarka na sprężynie) rejestruje ruch drgający ciężarka na sprężynie za pomocą kamery sporządza wykres zależności położenia ciężarka od czasu opisuje ruch wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie; analizuje przemiany energii w tych ruchach opisuje drgania, posługując się pojęciami amplitudy drgao, okresu i częstotliwości; wskazuje położenie równowagi i odczytuje amplitudę oraz okres z wykresu x(t) dla drgającego ciała; sporządza wykresy x(t) posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej opisuje ruch harmoniczny, posługując się pojęciem siły; wyjaśnia, że siła powodująca ten ruch jest wprost proporcjonalna do wychylenia posługuje się właściwościami funkcji trygonometrycznych sinus i cosinus do opisu ruchu harmonicznego demonstruje drgania wahadła sprężynowego opisuje ruch ciężarka na sprężynie oblicza okres drgao ciężarka na sprężynie opisuje ruch wahadła matematycznego planuje doświadczenie dotyczące wyznaczania przyspieszenia ziemskiego za pomocą wahadła matematycznego, z pomocą nauczyciela lub korzystając z podręcznika; wybiera właściwe narzędzia pomiaru, mierzy czas, długośd analizuje przemiany energii w ruchu wahadła matematycznego i ciężarka na sprężynie stosuje zasadę zachowania energii do opisu ruchu drgającego, opisuje przemiany energii kinetycznej i potencjalnej w tym ruchu interpoluje (ocenia orientacyjnie) wartośd pośrednią między danymi na podstawie tabeli i wykresu rozwiązuje proste zadania obliczeniowe i nieobliczeniowe związane z ruchem drgającym: rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, przeprowadza proste obliczenia liczbowe, posługując się kalkulatorem, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących), krytycznie analizuje prawdopodobieostwo otrzymanego wyniku analizuje ruch pod wpływem sił sprężystych (harmonicznych); podaje przykłady takiego ruchu wyjaśnia, co to jest faza ruchu drgającego interpretuje wykresy zależności położenia, prędkości i przyspieszenia od czasu w ruchu harmonicznym rozwiązuje typowe zadania obliczeniowe oraz problemowe związane z ruchem harmonicznym posługuje się modelem i równaniem oscylatora harmonicznego rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem wahadła sprężynowego (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo wyjaśnia, od czego zależy okres drgao wahadła matematycznego wyjaśnia, dlaczego wzór na okres drgao tego wahadła stosujemy dla małych wychyleo oblicza okres drgao wahadła matematycznego rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem wahadła matematycznego (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo rozwiązuje bardziej złożone, ale typowe zadania obliczeniowe i nieobliczeniowe związane z ruchem drgającym: rozróżnia wielkości dane i szukane, szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, przeprowadza proste obliczenia liczbowe, posługując się kalkulatorem, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących), krytycznie analizuje prawdopodobieostwo otrzymanego wyniku rozwiązuje zadania obliczeniowe oraz problemowe związane z ruchem harmonicznym doświadczalnie bada zależnośd okresu drgao wahadła sprężynowego od masy ciężarka i współczynnika sprężystości: wykonuje pomiary i zapisuje wyniki w tabeli, opisuje i analizuje wyniki pomiarów, formułuje wnioski wyprowadza wzór na okres i częstotliwośd drgao wahadła sprężynowego stosuje równanie oscylatora harmonicznego do wyznaczania okresu drgao wahadła sprężynowego rozwiązuje typowe zadania obliczeniowe związane z ruchem wahadła sprężynowego (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo wyznacza doświadczalnie przyspieszenie ziemskie za pomocą wahadła matematycznego: wykonuje pomiary i zapisuje wyniki w tabeli, opisuje i analizuje wyniki pomiarów, szacuje niepewności pomiarowe, oblicza wartośd średnią przyspieszenia ziemskiego, oblicza niepewnośd względną wskazuje wielkości, których pomiar ma decydujący wpływ na niepewnośd otrzymanej wartości przyspieszenia ziemskiego rozwiązuje złożone, nietypowe zadania obliczeniowe i nieobliczeniowe (problemowe) związane z ruchem drgającym (przeprowadza złożone obliczenia liczbowe, posługując się kalkulatorem) planuje i wykonuje doświadczenie obrazujące zależnośd między drganiami harmonicznymi a ruchem rzutu punktu poruszającego się po okręgu wyprowadza wzory: x(t), v(t), a(t) rozwiązuje nietypowe zadania obliczeniowe oraz problemowe związane z ruchem harmonicznym samodzielnie wykonuje poprawny wykres zależności okresu drgao wahadła sprężynowego od masy ciężarka (właściwe oznaczenie i opis osi, wybór skali, oznaczenie niepewności punktów pomiarowych), interpretuje wykres, wykazuje słusznośd wzoru: m T 2 k rozwiązuje typowe zadania obliczeniowe związane z ruchem wahadła sprężynowego (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo rozwiązuje złożone, nietypowe zadania (obliczeniowe i nieobliczeniowe) związane z ruchem wahadła matematycznego udowadnia spełnienie zasady zachowania energii, posługując się wzorami na energię potencjalną i kinetyczną oscylatora harmonicznego rozwiązuje złożone, nietypowe zadania (obliczeniowe i nieobliczeniowe) związane z zasadą zachowania energii (przeprowadza złożone obliczenia liczbowe, posługując się kalkulatorem)

16 5. Ruch drgający wyjaśnia, dlaczego drgania są zanikające, wskazuje przyczyny tłumienia drgao demonstruje drgania tłumione opisuje drgania wymuszone demonstruje rezonans mechaniczny za pomocą wahadeł sprzężonych wskazuje przykłady rezonansu mechanicznego, wyjaśnia jego znaczenie, np. w budownictwie rozwiązuje typowe zadania (obliczeniowe i nieobliczeniowe) związane z ruchem wahadła matematycznego analizuje zasadę zachowania energii oscylatora harmonicznego rozwiązuje typowe zadania obliczeniowe związane z zasadą zachowania energii (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, przeprowadza proste obliczenia liczbowe, posługując się kalkulatorem, zapisuje wynik obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2 3 cyfr znaczących), krytycznie analizuje prawdopodobieostwo opisuje drgania wymuszone opisuje zjawisko rezonansu mechanicznego na wybranych przykładach rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem drgającym wahadła sprężynowego, matematycznego oraz z zasadą zachowania energii, a w szczególności: szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo otrzymanego wyniku bada zależnośd długości wahadła od kwadratu okresu drgao wahadła matematycznego: wykonuje pomiary okresu drgao wahadła dla różnych jego długości, sporządza tabelę z wynikami pomiarów, wyciąga wniosek, wykonuje wykres zależności l(t 2 ) (właściwe oznaczenie i opis osi, wybór skali, oznaczenie niepewności punktów pomiarowych), dopasowuje prostą y = ax do wykresu, interpretuje wykres rozwiązuje bardziej złożone typowe zadania (obliczeniowe i nieobliczeniowe) związane z ruchem wahadła matematycznego stosuje funkcje trygonometryczne sin 2 a i cos 2 a do ilustracji energii potencjalnej i kinetycznej rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem harmonicznym (przeprowadza złożone obliczenia, posługując się kalkulatorem) rozwiązuje nietypowe złożone zadania obliczeniowe związane z ruchem harmonicznym (przeprowadza złożone obliczenia, posługując się kalkulatorem) 6. Fale mechaniczne opisuje mechanizm przekazywania drgao z jednego punktu ośrodka do drugiego na przykładzie układu wahadeł połączonych sprężynami posługuje się pojęciami: amplitudy, okresu i częstotliwości, prędkości i długości fali do opisu fal harmonicznych; stosuje w opisuje falę poprzeczną i falę podłużną opisuje drgania harmoniczne za pomocą x Asin( t ), posługuje się pojęciami: częstośd kołowa, przesunięcie fazowe rozwiązuje graficznie i liczbowo typowe zadania, stosując równanie fali rozwiązuje graficznie i liczbowo typowe zadania o podwyższonym stopniu trudności, w tym także związane z codziennym życiem, stosując równanie fali rozwiązuje zadania konstrukcyjne i obliczeniowe z wykorzystaniem prawa odbicia i prawa załamania fali rozwiązuje typowe zadania obliczeniowe o podwyższonym stopniu trudności, stosując prawo odbicia i rozwiązuje graficznie i liczbowo nietypowe zadania związane z codziennym życiem, stosuje równanie fali; interpretuje to równanie R przeprowadza pomiary długości słupa powietrza, przy którym słyszy rezonans drgającego kamertonu i powietrza zamkniętego w rurze, sporządza tabelę z

17 obliczeniach związki między tymi wielkościami wskazuje ośrodki, w których rozchodzą się fale mechaniczne opisuje przenoszenie energii przez falę mechaniczną posługując się kalkulatorem, rozwiązuje proste zadania obliczeniowe z zastosowaniem pojęd: amplitudy, okresu, częstotliwości, prędkości i długości fali oraz stosuje funkcję falową fali harmonicznej stosuje ogólny wzór na funkcję falową fali harmonicznej wymienia wielkości fizyczne, od jakich zależą wysokośd i głośnośd dźwięku opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych posługuje się pojęciami: infradźwięki, ultradźwięki podaje prawo odbicia fali mechanicznej rozwiązuje proste zadania obliczeniowe, stosując prawo odbicia i prawo załamania fali (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo interpretuje równanie fali, oblicza amplitudę, okres, częstotliwośd, prędkośd i długośd danej fali opisuje fale dźwiękowe; wskazuje ich przykłady z życia codziennego opisuje załamanie fali na granicy dwóch ośrodków podaje prawo załamania fali rozwiązuje typowe zadania obliczeniowe, stosując prawo odbicia i prawo załamania fali (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo wyjaśnia przyczyny załamania fal wyjaśnia, na czym polega zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia wyjaśnia mechanizm zjawiska ugięcia fali, opierając się na zasadzie Huygensa opisuje fale stojące i ich związek z falami biegnącymi przeciwbieżnie rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z superpozycją fal prawo załamania fali (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo rozwiązuje zadania obliczeniowe i graficzne o średnim poziomie trudności związane z superpozycją fal (przeprowadza złożone obliczenia, posługując się kalkulatorem) wykazuje, że każdy dźwięk wydawany przez instrument muzyczny można przedstawid jako sumę odpowiednio dobranych funkcji sinusoidalnych wyjaśnia, od czego zależy natężenie dźwięku wynikami pomiarów; oblicza wartośd średnią prędkości dźwięku wskazuje wielkości, których pomiar ma decydujący wpływ na wynik pomiaru; analizuje błędy pomiarów, wyznacza błąd względny i bezwzględny rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe związane z prawami odbicia i załamania fali oraz superpozycją fal (przeprowadza złożone obliczenia, posługując się kalkulatorem) planuje doświadczenie związane z pomiarem prędkości dźwięku, sporządza tabelę z wynikami pomiarów, analizuje błędy pomiarów, wyznacza błąd względny i bezwzględny demonstruje fale (także graficznie): kolistą, płaską i kulistą rozróżnia pojęcia: grzbiet fali, dolina fali i promieo fali opisuje zjawiska odbicia i załamania fali mechanicznej wyjaśnia, na czym polega superpozycja fal ilustruje graficznie zasadę superpozycji fal wyjaśnia mechanizm powstawania fali stojącej wskazuje węzły w modelu fali stojącej jako miejsca, w których amplituda fali wynosi zero oraz strzałki jako miejsca, w których amplituda fali jest największa demonstruje dźwięk prosty za pomocą kamertonu przedstawia graficznie dźwięk prosty, przeprowadza pomiary częstotliwości drgao struny: sporządza tabelę pomiarów, a na jej podstawie rysuje wykres, znajduje prostą najlepszego dopasowania i wyznacza jej współczynnik kierunkowy, który odpowiada prędkości dźwięku w powietrzu wskazuje wielkości, których pomiar ma decydujący wpływ na wynik pomiaru prędkości dźwięku przeprowadza pomiary częstotliwości drgao struny dla różnych jej długości, sporządza tabelę wyników pomiaru, samodzielnie wykonuje poprawny wykres (właściwe oznaczenie i opis osi, wybór skali, oznaczenie niepewności punktów pomiarowych) opisuje zjawisko interferencji na dowolnie wybranym przykładzie fali opisuje interferencję konstruktywną i destruktywną wyjaśnia, co to są fale spójne wyjaśnia mechanizm powstawania fali stojącej dopasowuje prostą do wyników pomiaru i odczytuje jej współczynnik kierunkowy, sprawdza za pomocą prostych przekształceo algebraicznych, czy wyraża on prędkośd dźwięku w powietrzu rozwiązuje zadania obliczeniowe i graficzne związane z mechanizmem wytwarzania dźwięków przez różne instrumenty muzyczne (przeprowadza złożone obliczenia, posługując się kalkulatorem) wyjaśnia mechanizm powstawania fal stojących w strunach i słupach powietrza; projektuje samodzielnie eksperyment opisuje i wyjaśnia geometrycznie interferencję fal na dwóch szczelinach; projektuje samodzielnie eksperyment podaje odpowiednie wzory ilustruje graficznie zasadę superpozycji fal; wskazuje przykłady z życia codziennego opisuje efekt Dopplera w przypadku jednoczesnego ruchu rozwiązuje złożone zadania obliczeniowe i graficzne związane z mechanizmem wytwarzania dźwięków przez różne instrumenty muzyczne (przeprowadza złożone obliczenia, posługując się kalkulatorem) uzasadnia warunek spójności interferujących fal rozwiązuje złożone zadania rachunkowe i problemowe związane ze zjawiskiem Dopplera (przeprowadza złożone obliczenia, posługując się kalkulatorem) rozwiązuje zadania obliczeniowe i problemowe, stosując wzory na natężenie i poziom natężenia dźwięku (szacuje wartośd spodziewanego wyniku obliczeo, krytycznie analizuje prawdopodobieostwo otrzymanego wyniku)