Zagrożenia wśród młodzieży

Transkrypt

1 Zagrożenia wśród młodzieży Uzależnienia: alkoholizm, nikotynizm, lekomania, toksykomania, narkomania ciągle zbierają obfite żniwo wśród młodzieży. Często są to destrukcyjne sposoby rozładowywania konfliktów i napięć, jakie niesie współczesna cywilizacja. Obserwuje się także wzrost przestępczości i samobójstw. Czesław Cekiera na podstawie badań własnych i innych autorów podaje, że w genezie uzależnień wyodrębnić można liczne uwarunkowania psychologiczne i środowiskowe zwiększające ryzyko uzależnień. Zaliczyć tu można następujące czynniki: - osobowościowe: rozchwianie emocjonalne, poczucie pustki i zagrożenia, brak silnego wzorca ojca i matki, lęk, poczucie krzywdy, obniżone poczucie własnej wartości, nieumiejętność rozwiązywania problemów, częsta podatność na frustrację, obniżony system wartości, niski stopień uspołecznienia, - środowiskowe: rodzina niepełna, rozbita lub zagrożona rozbiciem, brak więzi w rodzinie, częste konflikty, labilność metod wychowawczych, nadopiekuńczość, częsta nieobecność rodziców w domu, wysoka tolerancja rodzinna wobec palenia i picia, środowisko marginesu społecznego, łatwy dostęp dośrodków uzależniających. Poniżej przybliżę zagrożenia tkwiące w substancjach psychoaktywnych od papierosów, przez alkohol aż po narkotyki. Warto poznać bliżej owe zagrożenia by móc im przeciwdziałać, niwelować, czy przynajmniej ograniczać ich negatywne skutki. Nadmiernie spożycie alkoholu, zwłaszcza napojów wysokoprocentowych. Według danych szacunkowych rzeczywiste średnie roczne spożycie czystego alkoholu wynosiło w ostatnich latach 9-10 litrów. Szacuje się, że: uzależnionych od alkoholu jest ok tys. osób, pijących szkodliwie 2-3 mln, a znacznie większa, choć trudna do oszacowania jest liczba pijących alkohol w sposób ryzykowny. W latach spożycie alkoholu gwałtownie wzrosło. Wśród młodzieży w wieku lat 34% chłopców i 18% dziewcząt było w stanie upojenie alkoholowego, co najmniej 2 razy w życiu i odsetek ten wzrasta gwałtownie z wiekiem. W latach zwiększył się odsetek młodzieży pijącej piwo. Oto niektóre dane wyników badań, które zrealizowane zostały w ramach Programu Monitorowania Problemów Alkoholowych w Polsce Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Objęły one m.in. młodzież klas siódmych szkół podstawowych oraz klas drugich szkół ponadpodstawowych różnych typów.

2 Rozpowszechnienie picia alkoholu wśród młodzieży z uwagi na rodzaj szkoły Rodzaj szkoły Osoby, które jeszcze nie piły alkoholu Osoby, które już piły alkohol Razem Szkoła podstawowa 27,4% 72,6% 100% Zasadnicza zawodowa 9,2% 90,8% 100% Technikum, Liceum zawodowe Liceum ogólnokształcące 9,8% 90,2% 100% 12,9% 87,1% 100% Alkohol pije więc ponad 70% badanych uczniów klas siódmych szkół podstawowych oraz 90% uczniów drugich klas szkół ponadpodstawowych. Zwróćmy uwagę na fakt obniżania się liczby młodych ludzi, którzy nie pili jeszcze alkoholu pomiędzy siódmą klasą szkoły podstawowej a drugą klasą szkoły ponadpodstawowej ok. 2,5 raza w ciągu trzech lat. Szkoła średnia jawi się więc jako miejsce swoistego namaszczenia alkoholowego. Europejski program badań ankietowych w szkołach na temat używania alkoholu i narkotyków (The Europen School Survey Project on Alcohol and Drugs) zrealizował Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie we współpracy z Radą Europy. Objął on uczniów pierwszych i trzecich klas szkół ponadpodstawowych. Rezultaty tychżebadań są zbliżone. Spożywanie napojów alkoholowych przez uczniów I i III klas szkół ponadpodstawowych (16 to i 18 latków) I klasy III klasy Wciągu całego życia 92,8% 96,5% Wciągu ostatnich 12 miesięcy 77,3% 88,0% Wciągu ostatnich 30 dni 50,4% 5,6% Nigdy nie pił alkoholu 7,2% 3,5%

3 Dlaczego młodzież pije? Przyczyn picia alkoholu przez dzieci i młodzież należy szukać wewnątrz danej rodziny jak i w otaczającym świecie. Najważniejsze to: doświadczenie i wzory rodzinne; presja grupy, kolegów; synonim dorosłości i dojrzałości; łatwy dostęp do alkoholu; agresywna reklama; ciekawość; sposób na kłopoty, nieśmiałość; negacja i bunt wobec otaczającego świata; zabawa i luz. Skutki picia alkoholu przez dzieci i młodzież Powtarzające się picie alkoholu przez młodego człowieka prowadzi do zaburzeń w rozwoju i wyrządza szkody psychiczne i społeczne, takie jak: zaburzenia zdolności uczenia się, zapamiętywania, logicznego rozumowania; zahamowanie rozwoju emocjonalnego i społecznego; uzależnienie; długotrwałe następstwa zdrowotne; przestępstwa; przypadkowa inicjacja seksualna. Używanie substancji psychoaktywnych (innych niż alkohol i nikotyna). Rozmiary tego zjawiska są trudne do określenia. Według danych szacunkowych liczba osób uzależnionych od opiatów wynosi ok tys.; wśród młodzieży w wieku lat kontakt z narkotykami ma 3-8% osób, w tym 0,3-0,8% to osoby uzależnione. W Polsce ta patologia społeczna wskazuje tendencje wzrostowe. Dotyczy wszystkich grup społecznych bez względu na wiek, wykształcenie, region zamieszkania; wzrasta liczba przestępstw w związku z narkomanią i liczba ofiar śmiertelnych w wyniku przedawkowania. Wyraźnie wzrasta liczba osób uzależnionych od opiatów, halucynogenów, kokainy i amfetamin. Liczba zgonów w ostatnich latach oscyluje od 143 do 180 przypadków, co równa się wzrostowi w ciągu ostatnich trzech lat o 25%. Według danych Komendy Głównej Policji w 1998 r. odnotowano w Polsce około 60 tys. osób zażywających narkotyki, w tym nałogowo 18 tys. Wiek narkomanów wahał się od lat.

4 Dlaczego młodzież bierze narkotyki? Nie jest to tak jednoznaczne jak kiedyś sądzono. Narkotyki to już nie tylko problem dzieci pokrzywdzonych, pozostawionych samopas, zupełnie niedostosowanych. Dziś coraz częściej zjawisko narkomanii jest niezależne od pochodzenia, warunków materialnych, poziomu wykształcenia, a przynajmniej nie do końca. Zwróćmy uwagę na kilka charakterystycznych przyczyn: ciekawość; bunt, negacja i przekora wobec świata dorosłych; presja grupy (pośrednia), zaspokajanie potrzeby przynależności do grupy; moda, identyfikacja z idolami; dostępność, łatwość pozyskiwania; obrona przed życiowymi problemami takimi jak: a. niepowodzenia szkolne b. brak wiary w siebie c. nieśmiałość d. brak grupy rówieśniczej wzmacnianie poziomu przyjemności; brak zainteresowań, nuda; problemy rodzinne: a. rozwody i konflikty między rodzicami b. stosowanie głównie kar i nakazów c. brak kontroli i jasnych zasad d. zbyt duże wymagania i ambicje rodziców wobec dzieci e. pozostawianie dziecka samemu sobie, brak czasu dla niego Symptomy i sygnały ostrzegawcze Wyróżnia się charakterystyczne zachowania, które powinny budzić niepokój. Są to: odsuwanie się od reszty rodziny, niechęć do uzewnętrzniania swoich przeżyć; nowe, nieciekawe znajomości, często ukrywane przed rodzicami; wycofywanie się ze starych znajomości; zmienność nastroju: od agresji do zupełnej apatii; ospałość;

5 zewnętrzne, podejrzane oznaki: zwężone lub rozszerzone źrenice, okresy utraty pamięci, blizny, przebarwienie spojówek, nadmierne zwiększenie lub zmniejszenie wagi ciała, trudności ze skupieniem wzroku; depresja: samobójcze myśli, zanik dotychczasowych zainteresowań; łamanie reguł i zasad, niedotrzymywanie umów; posiadanie przedmiotów związanych ze środkami psychoaktywnymi: strzykawki, bibułki, fiolki, torebki celofanowe...; problemy z koncentracją i dyscypliną; wagary, spóźnienia, gorsze stopnie. Jak pomóc? Ustalenie jasnych dla całej rodziny zasad korzystania z leków i używek, obowiązków i czasu przebywania poza domem. Rzetelna informacja na temat skutków i konsekwencji zażywania narkotyków. Dawanie dobrego wzoru do naśladowania. Odbudowa więzi rodzinnych. Uczenie umiejętności mówienia nie w sytuacjach namawiania. Umożliwianie kontaktowania się zrówieśnikami w domu. Pomaganie w zaspokajaniu potrzeby samoakceptacji. Rozwijanie poczucia własnego ja, własnej niezależności i odpowiedzialności. Konsekwencja i stanowczość w postępowaniu z jednoczesnym dawaniem sygnałów miłości do dziecka. Umiejętne szukanie granicy między pomocą a kontrolą. Palenie tytoniu Nikotyna czy się to podoba palaczom, czy też nie jest dzisiaj uważana jako uzależniający środek psychoaktywny. Palenie papierosów prowadzi właściwie do podobnego uzależnienia jak to ma miejsce w przypadku narkotyków. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) określa uzależnienie od nikotyny jako zespół objawów behawioralnych, fizjologicznych i zmian procesów poznawczych, które pojawiają się w toku wielokrotnego jej używania. Do charakterystycznych objawów uzależnienia od nikotyny zaliczamy: silną potrzebę przyjemności; trudności w kontrolowaniu przyjmowania i zażywania;

6 uporczywe używanie, wbrew szkodliwym następstwom; zwiększona tolerancja na tego typu zachowania; przedkładanie zażywania ponad inne zajęcia i obowiązki. Ile palimy? Jak wynika z badań WHO, Polska od 20 lat znajduje się w pierwszej dziesiątce krajów onajwiększym spożyciu tytoniu. Rocznie wypalamy 100 mld sztuk papierosów wypada to po pół paczki dzienne na każdego Polaka, nawet niepalącego. Palących Polaków szacuje się na 10 mln z czego 48% to mężczyźni, a 25% to kobiety. Są to niestety coraz młodsi Polacy bywa,że zaczynają już wpiątej klasie. Badania przeprowadzone przez Państwowy Zakład Higieny wśród nastolatków uczęszczających do szkół podstawowych i ponadpodstawowych ujawniły niepokojącą statystykę. Pierwsze próby palenia tytoniu podejmują: chłopcy ok.7 8rokużycia; dziewczęta ok roku życia. Regularnie pali: 10% chłopców i 2% dziewcząt z klas piątych; 15% chłopców i 3% dziewcząt z klas siódmych; 32% chłopców i 16% dziewcząt z klas pierwszych szkół ponadpodstawowych. Wśród młodych ludzi więcej niż jedna czwarta przyznaje się, że pali regularnie. Rośnie liczba palących nałogowo. Palacze to najczęściej młodzież miejska, zwłaszcza młodzi ludzie zamieszkujący w dużych miastach. Wśród nich dominują chłopcy jest ich 36%; dziewcząt palących jest o połowę - 17%. To były rezultaty badań CBOS z l995 r. Wniosek nasuwa się jeden: niebezpiecznie obniżasię wiek inicjacji nikotynowej. Dlaczego młodzi ludzie palą? Dla zaimponowania kolegom. Dla podkreślenia dorosłości. Dla dodania odwagi, zwiększenia pewności siebie. Z braku umiejętności odmówienia. Z obawy przed odrzuceniem przez grupę. Na skutek agresywnej reklamy. Wwynikunaśladownictwa idoli.

7 Skutki palenia tytoniu Zawały serca i nadciśnienie tętnicze. Rak płuc, warg, przełyku, krtani, gardła, trzustki, pęcherza, nerek. Rozedma płuc, chroniczny bronchit i nieżyt oskrzeli. Poronienia i obumieranie płodu. Gorsze gojenie się ran, zwiększona podatność na infekcje. Współczesna rzeczywistość naszych dzieci, czy nam się podoba czy też nie, ulega ciągłej zmianie. I to zmianie zwielokrotnionej, kiedy to ulegają przemianie zasady, normy i to nie raz, nie dwa w ciągu jednego pokolenia, ale na naszych oczach. I w tym zmieniającym się świecie młodzież dużo wcześniej staje wobec wyborów i decyzji bardzo złożonych i skomplikowanych, gdzie dysponuje całą gamą możliwości znalezienia swojego miejsca. Z drugiej strony są to wybory, które mogą prowadzić do zagubienia, niepewności, poczucia małej wartości, nie sprostania wymogom... I stąd już krok do uzależnienia. Nasza więc rola jako osób dorosłych ma na celu nie tylko dostrzeżenie pojawiającego się problemu (zagrożenia). Polega ona na przeciwdziałaniu tym zagrożeniom.