(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP01/00597 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/EP01/00597 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO01/66962 PCT Gazette nr 37/01 (51) Int.Cl. F16B 13/12 ( ) (54) Kołek rozporowy (30) Pierwszeństwo: ,DE, (73) Uprawniony z patentu: FISCHERWERKE ARTUR FISCHER GmbH & Co.KG,Waldachtal,DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 21/04 (72) Twórca(y) wynalazku: Rainer Fischer,Waldachtal,DE Willi Haug,Freudenstadt-Musbach,DE (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 05/08 (74) Pełnomocnik: Rogozińska Alicja, POLSERVICE, Kancelaria Rzeczników Patentowych Sp. z o.o. PL B1 (57) 1. Kołek rozporowy z poszerzalną tuleją i śrubą rozporową do rozpierania tulei, przy czym śruba rozporowa ma gwint w kształcie zębów piły, które bardziej strome i krótsze zbocze jest w kierunku wkręcania śruby rozporowej usytuowane z przodu, zaś bardziej płaskie i dłuższe zbocze jest w kierunku wkręcania śruby rozporowej usytuowane z tyłu i nachylone względem kierunku osi śruby rozporowej pod płaskim kątem α, wynoszącym około 45 lub mniej, przy czym gwint ma średnicę rdzenia, zwiększającą się na długości gwintu od przodu do tyłu, znamienny tym, że tuleja (12) jest z tworzywa sztucznego, zaś gwint (30) współpracuje z tuleją (12).

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest kołek rozporowy. Znane są powszechnie kołki rozporowe, zaopatrzone w poszerzalną tuleję w którą wkręcana jest śruba rozporowa do rozpierania tulei, przy czym śruba rozporowa przy wkręcaniu poszerza tuleję kołka. Zazwyczaj tuleja kołka ma wzdłużne szczeliny lub szczeliny nachylone pod kątem do kierunku wzdłużnego, które to szczeliny dzielą tuleję na języki rozporowe, rozpierane wskutek wkręcania śruby rozporowej. Kolejna możliwość polega na wykonaniu tulei kołka z materiału, ulegającego przy rozciąganiu sprężystemu i/lub plastycznemu odkształceniu, zwłaszcza z tworzywa sztucznego. W wyniku poszerzenia względnie rozparcia kołek rozporowy zostaje zakotwiony w otworze, wywierconym np. w murze. Znane kołki rozporowe mają tę wadę, że przy poszerzeniu otworu, na przykład wskutek pęknięć muru, ulegają poluzowaniu, zaś siła ich zakotwienia względnie siła potrzebna do ich wyciągnięcia, maleje. Celem wynalazku jest takie udoskonalenie kołka rozporowego opisanego na wstępie rodzaju, aby w razie poszerzenia otworu zachowywał on dużą siłę zakotwienia względnie siłę potrzebną do jego wyciągnięcia. Kołek rozporowy z poszerzalną tuleją i śrubą rozporową do rozpierania tulei, przy czym śruba rozporowa ma gwint w kształcie zębów piły, które bardziej strome i krótsze zbocze jest w kierunku wkręcania śruby rozporowej usytuowane z przodu, zaś bardziej płaskie i dłuższe zbocze jest w kierunku wkręcania śruby rozporowej usytuowane z tyłu i nachylone względem kierunku osi śruby rozporowej pod płaskim kątem, wynoszącym około 45 lub mniej, przy czym gwint ma średnicę rdzenia, zwiększającą się na długości gwintu od przodu do tyłu, według wynalazku charakteryzuje się tym, że tuleja jest z tworzywa sztucznego, zaś gwint współpracuje z tuleją. Korzystnie gwint śruby rozporowej ma profil w kształcie zębów piły, przy czym bardziej strome i krótsze zbocze gwintu znajduje się w kierunku wkręcania śruby rozporowej z przodu, zaś bardziej płaskie i dłuższe zbocze gwintu znajduje się w kierunku wkręcania śruby rozporowej z tyłu. Korzystnie średnica gwintu na tylnym końcu gwintu odpowiada w przybliżeniu średnicy trzpienia śruby rozporowej, połączonego z tylnym końcem gwintu. Korzystnie tylne w kierunku wkręcania zbocze gwintu jest nachylone do kierunku osi śruby rozporowej pod kątem, zmniejszającym się od około 28 na przednim końcu gwintu do około 7 na tylnym końcu gwintu. Korzystnie tylne w kierunku wkręcania zbocze gwintu jest wklęsłe w kierunku wzdłużnego wymiaru śruby rozporowej. Korzystnie tuleja ma zadane miejsce rozszerzania i/lub rozdzielania, umożliwiające osiowe wydłużenie i/lub rozdzielenie tulei na dwie części. Korzystnie tuleja ma w obszarze rozporowym w kierunku wzdłużnym kształt różny od płaskiego, zaś powierzchnia obszaru rozporowego biegnie w kierunku wzdłużnym pod katem do kierunku osi tulei, przy czym kąt ten zmienia się na długości obszaru rozporowego. Korzystnie tuleja ma w obszarze rozporowym pofałdowanie w kierunku wzdłużnym. Korzystnie tuleja ma w obszarze rozporowym kształt spiralny. Śruba rozporowa kołka rozporowego według wynalazku ma gwint, którego tylne w kierunku wkręcania zbocze jest nachylone względem kierunku osi śruby rozporowej pod płaskim kątem, wynoszącym około 45 lub mniej, zaś tylne w kierunku wkręcania zbocze gwintu tworzy powierzchnię ukośną lub rozporową, która przy osiowym obciążeniu śruby rozporowej w kierunku wyciągania dodatkowo poszerza lub rozpiera tuleję kołka. Gwint śruby stanowi stożkowy element rozporowy. Jeżeli nastąpi poszerzenie otworu, w którym zakotwiony jest kołek rozporowy według wynalazku, wówczas - przy obciążeniu śruby rozporowej w kierunku osiowym - śruba rozporowa zostaje wyciągnięta o krótki odcinek w kierunku osiowym z tulei kołka. Nachylone pod płaskim kątem, wynoszącym około 45 lub mniej, tylne w kierunku wkręcania zbocze gwintu powoduje przy tym dalsze rozpieranie tulei kołka, który pozostaje wówczas zakotwiony w otworze przy zachowaniu w przybliżeniu niezmienionej siły zakotwienia. Kołek rozporowy według wynalazku ma te zaletę, że może być dodatkowo rozpierany, w związku z czym nadaje się do stosowania w strefach rozciąganych. Kolejną zaletę stanowi korzystny stosunek pomiędzy momentem wkręcania śruby rozporowej, niezbędnym do rozparcia tulei kołka, i siłą zakotwienia kołka w otworze. Ponadto śruba rozporowa kołka rozporowego według wynalazku ma średnicę rdzenia, zwiększającą się na długości jej gwintu stopniowo lub w sposób ciągły od przodu do tyłu, co jest o tyle korzystne, że gwint śruby może w tylnej części przenosić większe obciążenia poprzeczne (zginające

3 PL B1 3 i ścinające). Śruba rozporowa jest zatem w stanie przenosić większe ciężary, zawieszone na jej tylnym końcu i obciążające ją w kierunku poprzecznym. Ponadto śruba ma oczywiście także wyższą wytrzymałość na rozciąganie, która zmniejsza się na długości jej gwintu w kierunku do przodu. Poza tym gwint śruby może sięgać w pobliże jej tylnego końca, nie powodując przy tym silnego zmniejszenia wytrzymałości gwintu wskutek zmniejszenia przekroju i obecności karbu. Jest to o tyle korzystne, że tuleję kołka już w pobliżu powierzchni, na przykład muru, w którym zakotwiony jest kołek rozporowy według wynalazku, można rozpierać za pomocą śruby rozporowej. Rozwiązanie, w którym gwint śruby rozporowej ma profil w kształcie zębów piły, którego bardziej płaskie i dłuższe zbocze, tworzące powierzchnię rozpierania, znajduje się w kierunku wkręcania śruby rozporowej z tyłu, charakteryzuje się dobrymi parametrami wkręcania śruby rozporowej w tuleję kołka. Kolejną zaletę stanowi duża powierzchnia rozpierania, utworzona przez tylne w kierunku wkręcania zbocze gwintu, w stosunku do osiowej długości gwintu śruby. Jeżeli średnica rdzenia gwintu na jego tylnym końcu odpowiada w przybliżeniu średnicy trzpienia śruby rozporowej, połączonego z tylnym końcem gwintu, wówczas uzyskuje się ciągłe przejście od gwintu śruby do jej trzpienia, co pozwala wyeliminować w dużym stopniu osłabienie przekroju lub działanie karbu na przejściu od gwintu śruby do jej trzpienia. Jest to korzystne zwłaszcza dlatego, że przejście od gwintu śruby do jej trzpienia znajduje się zazwyczaj w pobliżu powierzchni, na przykład muru, w którym zakotwiony jest kołek rozporowy. Na powierzchni muru występuje największe poprzeczne obciążenie śruby rozporowej. Jeżeli kąt, pod którym biegnie tylne w kierunku wkręcania zbocze gwintu, wynosi na przednim końcu gwintu około 28, zatem kąt wierzchołkowy stożka wynosi około 56, przy czym kąt ten oznacza kąt nachylenia tylnego w kierunku wkręcania zbocza gwintu w jego przeciwległych punktach, zaś kąt, pod którym biegnie tylne w kierunku wkręcania zbocze gwintu, zmniejsza się w kierunku tylnego końca do około 7, co odpowiada kątowi wierzchołkowemu około 14, wówczas zapewniona jest dobra proporcja pomiędzy działającą na śrubę rozporową siłą osiową w kierunku wyciągania i siłą rozpierającą, z jaką śruba rozporowa działa na tuleję kołka. Jeżeli śrubę rozporową stosuje się w połączeniu z tuleją wykonaną z twardszego tworzywa sztucznego, wówczas korzystne jest, jeżeli bardziej płaskie i dłuższe zbocze gwintu jest wklęsłe. Dzięki temu kąt wierzchołkowy gwintu jest nieco mniejszy, w związku z czym wcina się on łatwiej w materiał. Ponadto wyjście gwintu dzięki wklęsłemu kształtowi jest bardziej płaskie, co zmniejsza tarcie na początku osiowego przesuwu śruby rozporowej w tulei celem dodatkowego rozparcia kołka rozporowego i zwiększa je dopiero przy postępie przesuwu osiowego. W ten sposób realizowane jest dodatkowe działanie rozpierające, przy którym siła rozpierania kołka zwiększa się progresywnie wraz z przesuwem osiowym. Dalszą zaletę wklęsłego, w kierunku wkręcania tylnego zbocza gwintu śruby stanowi osłabione działanie karbu dzięki mniejszemu kątowi nachylenia zbocza u podstawy gwintu. Aby śruba rozporowa miała możliwość ruchu, niezbędną do poszerzania i dodatkowego rozpierania tulei kołka, w jednej z postaci wykonania wynalazku tuleja ma zadane miejsce rozszerzania i/lub rozdzielania, umożliwiające osiowe wydłużenie i/lub rozdzielenie tulei na dwie części przy jej obciążeniu osiowym. Jeżeli tuleja kołka rozporowego według wynalazku zostanie obciążona osiowo, wówczas wydłuża się ona w kierunku osiowym lub dzieli się na dwie części. Przy obciążeniu osiowym tylna część tulei przemieszcza się wraz z włożoną w nią śrubą rozporową o krótki odcinek w kierunku osiowym, przeciwnie do przedniej części tulei, zakotwionej w murze. Wskutek tego przesuwu śruba rozporowa rozpiera w opisany powyżej sposób tuleję kołka w jej przedniej części, powodując tym samym zakotwienie kołka rozporowego w otworze. Opisany ruch osiowy tylnej części tulei wraz z włożoną w nią śrubą rozporową względem przedniej, zakotwionej w murze, części tulei zachodzi także przy poszerzaniu otworu w następstwie pękania muru, w związku z czym kołek rozporowy według wynalazku ulega dodatkowemu rozpieraniu przy poszerzaniu otworu. To dodatkowe rozpieranie powoduje, jak już wspomniano, zachowanie w przybliżeniu stałej siły zakotwienia względnie siły potrzebnej do wyciągnięcia kołka rozporowego według wynalazku. Zadane miejsca wydłużania i/lub rozszerzania nie muszą być stosowane alternatywnie, może bowiem chodzić o jedno i to samo miejsce. Zadane miejsce wydłużania i/lub rozszerzania może przy osiowym obciążaniu kołka rozporowego umożliwiać najpierw osiowe wydłużanie tulei kołka. Gdy osiowe obciążenie wzrasta, wówczas tuleja kołka dzieli się w zadanym miejscu wydłużania i/lub rozszerzania na dwie części. Zadane miejsce wydłużania i/lub rozszerzania można zrealizować na przykład poprzez zmniejszenie grubości ścianki tulei względnie umieszczenie na niej obwodowego lub spiralnego rowka.

4 4 PL B1 Umieszczenie na tulei kołka rozporowego według wynalazku zadanego miejsca wydłużania i/lub rozszerzania ma w szczególności tę zaletę, że kołek rozporowy można umieścić w otworze, na przykład wbijając go, razem z włożoną w tuleję śrubą rozporową. Nie jest zatem konieczne umieszczanie w otworze najpierw samej tulei bez śruby rozporowej i następne wkręcanie śruby, które jest w tym przypadku zbędne. Śruba rozporowa poszerza i/lub rozpiera tuleję rozporową przy osiowym obciążeniu w kierunku wyciągania, w związku z czym kołek rozporowy według wynalazku zostaje zakotwiony w otworze pod działaniem obciążenia. Zbędne jest rozpieranie tulei w wyniku wkręcania śruby rozporowej. W razie potrzeby włożoną w tuleję śrubę rozporową można po umieszczeniu kołka w otworze lekko dociągnąć, aby spowodować poszerzenie i/lub rozparcie tulei, a co za tym idzie, zakotwienie kołka rozporowego w murze bez jego obciążania. Możliwość umieszczenia w otworze kołka rozporowego według wynalazku wraz z włożoną w tuleję śrubą rozporową, bez wkręcania śruby upraszcza zakotwienie kołka rozporowego i skraca czas tej operacji. Ponadto przy wytwarzaniu tulei, na przykład metodą wtrysku z tworzywa sztucznego, śrubę rozporową można jednocześnie wykorzystać jako rdzeń podczas wtrysku. Wkłada się ją wówczas do formy wtryskowej, a następnie pokrywa natryskowo tworzywem, z którego wykonywana jest tuleja. W ten sposób zbędny staje się oddzielny rdzeń, podobnie jak wykręcanie tego rdzenia z tulei po przeprowadzeniu wtrysku i wkręcanie śruby rozporowej w gotową tuleję. Kolek rozporowy ze śrubą rozporową, na którą nałożona jest natryskowo tuleja, jest po wyjęciu z formy natychmiast gotowy do użytku. Środek rozdzielczy, nakładany przed wtryskiem tulei na śrubę rozporową działa jak powłoka poślizgowa, która ułatwia osiowy przesuw śruby rozporowej w tulei, zapewniając tym samym dobrą proporcję między siłą rozpierania i obciążeniem osiowym. Aby nadać tulei kołka w obszarze rozporowym podatność na odkształcenie w kierunku poprzecznym, tuleja w obszarze rozporowym mą kształt różny od cylindra o prostej osi, mianowicie ma co najmniej w obszarze osiowym na przykład pofałdowanie w kierunku wzdłużnym lub kształt spiralny. Ogólnie rzecz biorąc, powierzchnia tulei w obszarze rozporowym biegnie w kierunku wzdłużnym pod kątem do poprowadzonej w myślach powierzchni cylindra względnie do wzdłużnej osi kołka. Kąt, pod którym powierzchnia tulei kołka jest nachylona względem jego wzdłużnej osi, zmienia się przy tym na długości tulei. Przy wbijaniu w otwór tuleja kołka odkształca się wówczas w sensie wyprostowywania, co oznacza, że w przypadku pofałdowania wierzchołki fałd zostają wciśnięte do wewnątrz. Tuleja kołka przylega zatem z naprężeniem wstępnym do ścianek otworu. Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia kołek rozporowy w widoku z boku, fig. 2 - tuleję kołka rozporowego z fig. 1 w widoku perspektywicznym, fig. 3 - tuleję z fig. 2 w przekroju osiowym, fig. 4 - śrubę rozporową kołka rozporowego z fig. 1, w widoku z boku, fig. 4a do 4d - fragmenty gwintu śruby rozporowej z fig. 4, w powiększeniu, oraz fig. 5 - zastosowanie kołka rozporowego z fig. 1, w przekroju osiowym. Przedstawiony na fig. 1 kołek rozporowy 10 według wynalazku zawiera wykonaną z tworzywa sztucznego tuleję 12, przedstawioną na fig. 2 i 3, oraz śrubę rozporową 14, osadzoną w tulei 12 i przedstawioną na fig. 4. Śruba rozporowa 14 jest wykonana z metalu, zwłaszcza ze stali. Tuleja 12 kołka ma kształt zbliżony do pustego cylindra z trzpieniem 16 w kształcie pustego cylindra, w którym mieści się tylna część tulei 12 kołka. Przednia część 18 tulei 12 ma kształt różny od cylindrycznego, mianowicie jest zaopatrzona w biegnące wzdłuż kołka 10 pofałdowanie. Ta przednia część 18 tulei 12 kołka stanowi obszar rozporowy 18 tulei 12. Obszar rozporowy 18 tulei 12 jest zaopatrzony w przerywane wzdłużne szczeliny 20, które dzielą obszar rozporowy 18 na ramiona rozporowe 22. W przypadku wykonania tulei 12 z wydłużalnego materiału, jak na przykład tworzywo sztuczne, obecność wzdłużnych szczelin 20 nie jest konieczna, ponieważ rozszerzalność materiału tulei 12 zapewnia wystarczającą rozszerzalność obszaru rozporowego 18. Trzpień 16, który stanowi tylną część tulei 12 kołka, ma biegnący spiralnie wokół niego rowek 46, będący zadanym miejscem rozszerzania i/lub rozdzielania. Rowek 46, stanowiący to zadane miejsce rozszerzania i/lub rozdzielania, umożliwia wskutek zmniejszenia grubości ścianki trzpienia 16 w podstawie rowka 46 wydłużanie trzpienia 16 wzdłuż osi. Przy większym obciążeniu osiowym trzpień 16 tulei 12 kołka może również pękać w miejscu usytuowania rowka 46. Trzpień 16 ma na tylnym końcu tulei 12 kołnierz 24 w kształcie pustego stożka. Śruba rozporowa 14 kołka rozporowego 10 ma cylindryczny, zaopatrzony w gładkie ścianki, trzpień 26, którego długość odpowiada w przybliżeniu długości trzpienia 16 tulei 12 kołka. Na tylnym końcu śruba rozporowa 14 ma łeb 28 w kształcie ściętego stożka. Z przednim jej końcem połączony

5 PL B1 5 jest w całość gwint 30 na trzpieniu 26 śruby rozporowej 14, którego długość odpowiada długości obszaru rozporowego 18 tulei 12. Gwint 30 śruby ma ostre zakończenie na przednim końcu śruby rozporowej 14. Gwint 30 śruby ma profil w kształcie zębów piły. Tylne w kierunku wkręcania zbocze 32 gwintu 30 jest nachylone pod płaskim kątem, zaś przednie w kierunku wkręcania zbocze 34 jest nachylone pod stromym kątem do osi śruby rozporowej 14. Średnica rdzenia gwintu 30 zmienia się na jego długości, mianowicie zwiększa się od przodu do tyłu. Średnica rdzenia gwintu 30 może przy tym rosnąć od przodu do tyłu w sposób ciągły. W przedstawionym przykładzie wykonania gwint 30 śruby jest podzielony od przodu do tyłu na cztery osiowe odcinki a - d, przy czym w obrębie każdego z tych odcinków wymiary gwintu są stałe i zmieniają się jedynie pomiędzy poszczególnymi odcinkami. Odcinki a - d gwintu 30 śruby są przedstawione w powiększeniu na fig. 4a do 4d. W przedstawionym przykładzie wykonania trzpień 26 ma średnicę 7 mm. Średnica 36 rdzenia wynosi w odcinku a 5,2 mm, w odcinku b 5,9 mm, w odcinku c 6,9 mm, zaś w ostatnim odcinku d 7,2 mm. Oznacza to, że średnica 36 rdzenia gwintu 30 śruby na przejściu do gładkiego trzpienia 26 jest w przybliżeniu równa średnicy trzpienia 26, w związku z czym gwint 30 śruby przechodzi w sposób ciągły w trzpień 26. Zewnętrzna średnica 38 gwintu 30 śruby wynosi w przedstawionym przykładzie wykonania śruby rozporowej 14 w odcinkach a i b 7,2 mm, w odcinku c 7,4 mm, zaś w odcinku d 7,7 mm. Kąt α pomiędzy tylnym w kierunku wkręcania zboczem 32 gwintu 30 i kierunkiem osiowym wynosi w przedstawionym przykładzie wykonania śruby rozporowej 14 w odcinku a około 28, w odcinku b około 20, zaś w odcinkach c i d około 7. Tylne zbocze 34 jest wklęsłe wzdłuż śruby rozporowej 14, co widać zwłaszcza na fig. 4a i 4b. Przednie w kierunku wkręcania zbocze 34 gwintu 30 śruby jest strome i powoduje w kierunku osiowym połączenie kształtowe pomiędzy śrubą rozporową 14 i tuleją 12 kołka, wskutek czego przy wbijaniu kołka rozporowego 10 w otwór śruba rozporowa 14 przenosi energię uderzenia na tuleję 12 kołka. Dzięki temu przy wbijaniu kołka rozporowego 10 tuleja 12 nie ulega spaczeniu w kierunku osiowym. Przy wytwarzaniu tulei 12 kołka rozporowego 10, na przykład metodą wtrysku z tworzywa sztucznego, śruba rozporowa 14 może być włożona jako rdzeń we wnękę nie przedstawionej formy wtryskowej, po czym otoczona wtryskowo tworzywem sztucznym, z którego wykonana jest tuleja 12 kołka. Środek rozdzielczy, nałożony przed wtryskiem na śrubę rozporową 14, tworzy powłokę poślizgową, która zapobiega przywieraniu tulei 12 do śruby rozporowej 14 i zapewnia możliwość przemieszczania się śruby rozporowej 14 w tulei 12 kołka. Na fig. 5 przedstawione jest zastosowanie kołka rozporowego 10 do mocowania elementu konstrukcyjnego, na przykład elementu drewnianego 40, na murze 42. Kołek rozporowy 10 zostaje wraz ze spoczywającą w tulei 12 śrubą rozporową 14 przełożony przez otwór w elemencie drewnianym 40 i wbity w otwór 44 w murze 42. Strome, przednie w kierunku wkręcania zbocze 34 gwintu 30 łączy kształtowo w kierunku osiowym pomiędzy śrubą rozporową 14 i tuleją 12 kołka, które to połączenie powoduje z kolei przy wbijaniu kołka rozporowego 10 w otwór 44 przenoszenie energii uderzenia na tuleję 12 kołka. Przy wbijaniu w otwór 44, następuje odkształcenie pofałdowanego obszaru rozporowego 18 tulei 12, mianowicie wierzchołki 46 pofałdowania zostają wciśnięte promieniowo do wewnątrz przez ściankę otworu 44. To odkształcenie obszaru rozporowego 18 powoduje wstępne naprężenie, z jakim kołek rozporowy 10 spoczywa w otworze 44. Nachylone pod płaskim kątem do osi śruby rozporowej 14, tylne zbocze 32 gwintu 30 tworzy powierzchnię ukośną lub rozporową, która powoduje promieniowe poszerzanie lub rozpieranie tulei 12 w obszarze rozporowym 18, gdy śruba rozporowa 14 jest przemieszczana osiowo w kierunku tylnego końca kołka rozporowego 10 względem tulei 12. Taki osiowy ruch śruby rozporowej 14 w odniesieniu do tulei 12 odbywa się pod osiowym obciążeniem kołka rozporowego 10. Obciążenie to działa jak siła rozciągająca, wywierana przez element drewniany 40 na kołnierz 24 tulei 12, zaś przez tuleję 12 na łeb 28 śruby rozporowej 14. Taka siła rozciągająca pociąga z kolei za sobą osiowe wydłużenie zaopatrzonego w spiralny rowek 46 (zadane miejsce rozszerzania i/lub rozdzielania) trzpienia 16 tulei 12, a co za tym idzie, osiowy przesuw gwintu 30 śruby rozporowej 14 w obszarze rozporowym 18 tulei 12. Płasko nachylone, przednie zbocze 32 gwintu 30 poszerza przy dalszym ruchu śruby rozporowej 14 w kierunku osi obszar rozporowy 18 tulei 12, wskutek czego kołek rozporowy 10 zostaje z dużą siłą zakotwiony w murze 42. Osiowe przemieszczenie śruby rozporowej 14 w tulei 12 stanowi ułamek wysokości zwoju gwintu 30 w kierunku osiowym. Śruba rozporowa 14, włożona w tuleję 12 jeszcze przed wbijaniem kołka rozporowego 10 w otwór 44, nie musi być w celu rozparcia tulei 12, zatem w celu zakotwienia kołka rozporowego 10 w murze 42 wkręcana w tuleję 12. Zamocowanie elementu

6 6 PL B1 drewnianego 40 na murze 42 może zachodzić wyłącznie wskutek wbijania kołka rozporowego 10 wraz ze śrubą rozporową 14, spoczywającą w tulei 12. Jeżeli otwór 44 ulegnie poszerzeniu, na przykład wskutek pękania muru 42, wówczas przy osiowym obciążeniu kołka rozporowego 10 przesuwa się śrubę rozporową 14 w tulei 12 nieco dalej w kierunku tylnego końca kołka rozporowego 10. Gwint 30 poszerza wówczas bardziej tuleję 12 w obszarze rozporowym 18, w związku z czym kołek rozporowy 10, nawet w przypadku poszerzenia otworu 44, pozostaje w nim zakotwiony praktycznie bez zmiany siły, jaka jest potrzebna do jego wyciągnięcia. Kołek rozporowy 10 ma zatem zdolność dodatkowego rozpierania, co czyni go przydatnym w strefach narażonych na rozciąganie. Po wbiciu kołka rozporowego 10 w mur 44 można również krótko dociągnąć śrubę rozporową 14, aby rozeprzeć obszar rozporowy 18 tulei 12, powodując tym samym zakotwienie kołka rozporowego 10 w murze 42 bez przemieszczania śruby rozporowej 14 w kierunku osiowym. W zasadzie można również umieścić kołek rozporowy 10 w otworze 44 także bez śruby rozporowej 14, po czym dopiero wkręcić śrubę rozporową 14 celem rozparcia obszaru rozporowego 18 tulei 12 i zakotwienia kołka rozporowego 10 w murze 42. W połączeniu ze śrubą rozporową 14 według wynalazku można także zastosować inne przykłady wykonania tulei 12 niż pokazane na rysunku. Tak na przykład obszar rozporowy 18 tulei 12 może mieć, przynajmniej na części swej długości, kształt cylindra z obwodowymi rowkami. Zastrzeżenia patentowe 1. Kołek rozporowy z poszerzalną tuleją i śrubą rozporową do rozpierania tulei, przy czym śruba rozporowa ma gwint w kształcie zębów piły, które bardziej strome i krótsze zbocze jest w kierunku wkręcania śruby rozporowej usytuowane z przodu, zaś bardziej płaskie i dłuższe zbocze jest w kierunku wkręcania śruby rozporowej usytuowane z tyłu i nachylone względem kierunku osi śruby rozporowej pod płaskim kątem α, wynoszącym około 45 lub mniej, przy czym gwint ma średnicę rdzenia, zwiększającą się na długości gwintu od przodu do tyłu, znamienny tym, że tuleja (12) jest z tworzywa sztucznego, zaś gwint (30) współpracuje z tuleją (12). 2. Kołek rozporowy według zastrz. 1, znamienny tym, że gwint (30) śruby rozporowej (14) ma profil w kształcie zębów piły, przy czym bardziej strome i krótsze zbocze (34) gwintu (30) znajduje się w kierunku wkręcania śruby rozporowej (14) z przodu, zaś bardziej płaskie i dłuższe zbocze (32) gwintu (30) znajduje się w kierunku wkręcania śruby rozporowej (14) z tyłu. 3. Kołek rozporowy według zastrz. 1, znamienny tym, że średnica (36) rdzenia gwintu (30) na tylnym końcu gwintu (30) odpowiada w przybliżeniu średnicy trzpienia (26) śruby rozporowej (14), połączonego z tylnym końcem gwintu (30). 4. Kołek rozporowy według zastrz. 1, znamienny tym, że tylne w kierunku wkręcania zbocze (32) gwintu (30) jest nachylone do kierunku osi śruby rozporowej (14) pod kątem α, zmniejszającym się od około 28 na przednim końcu gwintu (30) do około 7 na tylnym końcu gwintu (30). 5. Kołek rozporowy według zastrz. 1, znamienny tym, że tylne w kierunku wkręcania zbocze (32) gwintu (30) jest wklęsłe w kierunku wzdłużnego wymiaru śruby rozporowej (14). 6. Kołek rozporowy według zastrz. 1, znamienny tym, że tuleja (12) ma zadane miejsce rozszerzania i/lub rozdzielania (46), umożliwiające osiowe wydłużenie i/lub rozdzielenie tulei (12) na dwie części. 7. Kołek rozporowy według zastrz. 1, znamienny tym, że tuleja (12) ma w obszarze rozporowym (18) w kierunku wzdłużnym kształt różny od płaskiego, zaś powierzchnia obszaru rozporowego (18) biegnie w kierunku wzdłużnym pod kątem do kierunku osi tulei (12), przy czym kąt ten zmienia się na długości obszaru rozporowego (18). 8. Kołek rozporowy według zastrz. 7, znamienny tym, że tuleja (12) ma w obszarze rozporowym (18) pofałdowanie w kierunku wzdłużnym. 9. Kołek rozporowy według zastrz. 7, znamienny tym, że tuleja (12) ma w obszarze rozporowym (18) kształt spiralny.

7 PL B1 7 Rysunki

8 8 PL B1

9 PL B1 9

10 10 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.