Nowe wytyczne w sprawie pomocy państwa w kontekście. zmian w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych

Transkrypt

1 Nowe wytyczne w sprawie pomocy państwa w kontekście zmian w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych Dokument do dyskusji 1. WPROWADZENIE W 2005 r. wprowadzono unijny system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (EU ETS), aby zredukować emisje CO 2 w sposób opłacalny oraz zapobiec zmianie klimatu. Dyrektywą 2009/29/WE 1 zmieniającą dyrektywę 2003/87/WE 2 (dyrektywa w sprawie EU ETS) usprawniono i rozszerzono ten system w trzecim okresie rozliczeniowym przypadającym na lata (ETS-3). ETS-3 będzie oparty na jednym, bardziej restrykcyjnym ogólnounijnym pułapie, a rozdział uprawnień będzie się odbywał przejściowo w sposób w pełni zharmonizowany w całej UE, czemu towarzyszyć będzie stopniowe wprowadzanie aukcji uprawnień na większą skalę. Artykuł 10a ust. 6 dyrektywy w sprawie EU ETS stanowi, że państwa członkowskie mogą przyjąć środki finansowe na rzecz sektorów lub podsektorów, które uznaje się za narażone na znaczące ryzyko ucieczki emisji z powodu przenoszenia kosztów związanych z emisją gazów cieplarnianych w ceny energii (pośrednie koszty CO 2 ), w celu rekompensaty tych kosztów i w przypadku, gdy takie środki finansowe są zgodne z mającymi zastosowanie zasadami pomocy państwa. W dyrektywie przewidziano również 3, że takie wsparcie powinno być przyznawane tylko w przypadku, gdy jest konieczne i proporcjonalne, oraz że powinno ono zapewnić utrzymanie w ramach systemu EU ETS zachęt do oszczędzania energii i stymulowania zmian w popycie w przechodzeniu z brudnej na czystą energię elektryczną. Takie działanie można podjąć w odniesieniu do tych szczególnych sektorów, w przypadku których można należycie uzasadnić, że nie jest możliwe zapobieżenie ucieczce emisji w inny sposób, a energia elektryczna ma wysoki udział w kosztach produkcji i jest wytwarzana w sposób wydajny 4. Wspomniane powyżej przepisy dyrektywy w sprawie EU ETS opierają się na założeniu, że wsparcie finansowe w związku z emisjami pośrednimi może wywoływać znaczące zakłócenia, jeżeli nie będzie ukierunkowane na sektory, które są w istotnym stopniu zagrożone ucieczką emisji ze względu na wliczanie kosztów CO 2 w ceny energii 1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, Dz.U. L 140 z , s Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE, Dz. U. L 275 z , s Zob. motyw 27 dyrektywy w sprawie EU ETS. 4 Zob. motyw 24 dyrektywy w sprawie EU ETS.

2 elektrycznej (tzw. emisje pośrednie), i ograniczone do kosztów dodatkowych wynikających z ETS-3 dla najbardziej efektywnych przedsiębiorstw. W przeciwnym razie pomoc wywoływałaby zakłócenia w gospodarce UE i miałaby niekorzystny wpływ na skuteczność EU ETS. Z tych względów kontrola pomocy państwa w kontekście wdrażania EU ETS ma zagwarantować przede wszystkim, że środki pomocy państwa będą przyczyniać się do poprawy ogólnego poziomu ochrony środowiska (zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych) w stosunku do poziomu ochrony w przypadku braku pomocy oraz że pozytywne efekty pomocy będą przeważać nad efektami negatywnymi w postaci zakłóceń konkurencji na rynku wewnętrznym, a także zapobiegać nadmiernej rekompensacie oraz zapewniać równe szanse w całej UE. W 2008 r. w toku przyjmowania dyrektywy w sprawie UE ETS Komisja uzupełniła swój wniosek do Parlamentu Europejskiego i Rady i w dokumencie roboczym 5 określiła zasady przewodnie udzielania wsparcia finansowego w związku z pomocą dla zakładów energochłonnych ze względu na wliczenie kosztów CO 2 w ceny energii elektrycznej (pomoc państwa w związku z emisjami pośrednimi). Celem niniejszej konsultacji jest zaproszenie państw członkowskich oraz zainteresowanych stron do wyrażenia opinii w sprawie wsparcia finansowego w związku z emisjami pośrednimi. Konsultacje stanowią również element proporcjonalnej oceny skutków w odniesieniu do wyżej wymienionego środka pomocy, która zostanie uwzględniona w przyszłych wytycznych w sprawie pomocy państwa związanych z EU ETS. Służby Komisji przeprowadzą tę ocenę skutków zgodnie z odpowiednimi wytycznymi 6. Należy zwrócić uwagę, że przyszłe wytyczne w sprawie pomocy państwa związane z EU ETS będą także zawierać zapisy dotyczące innych środków pomocy państwa przewidzianych w dyrektywie w sprawie EU ETS, a mianowicie pomocy inwestycyjnej dla wysoce efektywnych elektrowni, które są gotowe do wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, pomocy związanej z fakultatywnym przejściowym przydziałem bezpłatnych uprawnień na modernizację wytwarzania energii w niektórych państwach członkowskich oraz pomocy związanej z wyłączeniem małych instalacji z EU ETS. 2. JAK WZIĄĆ UDZIAŁ W KONSULTACJACH? Państwa członkowskie i inne zainteresowane strony proszone są o wypełnienie kwestionariusza. Odpowiedzi można udzielać we wszystkich językach urzędowych UE. Ze względu na możliwe opóźnienia w tłumaczeniu uwag przesłanych w niektórych językach mile widziane jest załączenie tłumaczenia w jednym z języków roboczych Komisji (angielskim, francuskim lub niemieckim). 5 Dokument roboczy Komisji przedłożony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w dniu 19 listopada 2008 r. (załącznik /1/08) Proponowane kryteria oceny pomocy państwa mającej na celu rekompensatę wzrostu kosztów energii elektrycznej spowodowanego wliczeniem kosztów CO 2. Zob. załącznik do niniejszego kwestionariusza. //EP//TEXT+TA+P6-TA DOC+XML+V0//PL 6 Zob. wytyczne Komisji w sprawie oceny skutków: 2

3 Niektóre pytania są skierowane do organów państwowych lub konkretnych zainteresowanych stron. Nie jest więc konieczne udzielanie odpowiedzi na wszystkie pytania. Jeśli dane pytanie Państwa nie dotyczy, proszę odpowiedzieć nie dotyczy. Termin przesyłania odpowiedzi upływa r. Odpowiedzi należy przesyłać do Kancelarii ds. Pomocy Państwa w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej na następujący adres: European Commission, DG COMP, State aid registry, 1049 Brussels, podając numer referencyjny HT.582, a najlepiej pocztą elektroniczną na adres Stateaidgreffe@ec.europa.eu. Służby Komisji zamierzają opublikować nadesłane odpowiedzi na swojej stronie internetowej: ex_en.html. W związku z tym, jeśli nie chcą Państwo ujawniać swojej tożsamości lub części swoich odpowiedzi, należy to wyraźnie zaznaczyć i jednocześnie przesłać Komisji jawną wersję swoich odpowiedzi. Jeśli nie wskażą Państwo żadnych treści poufnych, służby Komisji uznają, że odpowiedź nie zawiera takich treści i może być opublikowana w całości. 3

4 KWESTIONARIUSZ INFORMACJE O RESPONDENCIE Przepisy dotyczące ochrony danych osobowych na stronie internetowej EUROPA znajdują się pod adresem: Oświadczenie o ochronie prywatności: Otrzymane odpowiedzi oraz tożsamość respondenta zostaną opublikowane w Internecie, chyba że respondent sprzeciwi się publikacji swoich danych osobowych, powołując się na konieczność ochrony swoich uzasadnionych interesów. W takim przypadku odpowiedzi mogą zostać opublikowane anonimowo. W innym przypadku uwagi nie zostaną opublikowane, a ich treść, zasadniczo, nie zostanie uwzględniona. Proszę podać poniżej swoje dane do kontaktu. Nazwa Reprezentowana organizacja Miejsce (kraj) Krzysztof Łokaj Polska Izba Przemysłu Chemicznego (Polish Chamber of Chemical Industry) Polska Krzysztof.lokaj@pipc.org.pl Proszę opisać główny zakres działalności przedsiębiorstwa/organizacji/stowarzyszenia. Polska Izba Przemysłu Chemicznego (PIPC) jest organizacją reprezentującą branżę chemiczną wobec organów administracji państwowej oraz organizacji międzynarodowych. PIPC jest jedyną polską instytucją będącą rzeczywistym członkiem Europejskiej Komisji Przemysłu Chemicznego CEFIC, dzięki czemu ma prawo reprezentować polski przemysł chemiczny na forum międzynarodowym. SEKCJA A: SEKTORY KWALIFIKUJĄCE SIĘ DO WSPARCIA W ZWIĄZKU Z KOSZTAMI EMISJI POŚREDNICH I BRAKIEM MOŻLIWOŚCI ICH PRZENIESIENIA A1 Sektory kwalifikujące się do pomocy w związku z kosztami emisji pośrednich w ETS-3 Zgodnie z dyrektywą w sprawie UE ETS beneficjentami kwalifikującymi się do pomocy w związku z emisjami pośrednimi powinny być sektory, które są narażone na znaczące ryzyko ucieczki emisji z powodu wzrostu kosztów energii elektrycznej (emisje pośrednie). W dokumencie roboczym skierowanym do Parlamentu Europejskiego i Rady Komisja stwierdziła, że opracowałaby unijny wykaz sektorów, które uważa się za narażone na ryzyko ucieczki emisji z powodu emisji pośrednich. Stwierdziła również, że skorzystałaby z metody opracowanej w kontekście emisji bezpośrednich, dostosowując ją w celu uwzględnienia wzrostów kosztów związanych z emisjami pośrednimi. Ucieczka emisji 7 mogłaby nastąpić, gdyby w przypadku braku wiążącej umowy międzynarodowej nastąpił wzrost całkowitej emisji gazów cieplarnianych w państwach trzecich, w których przemysł nie podlega porównywalnym ograniczeniom w zakresie emisji dwutlenku węgla, i mogłaby jednocześnie 7 Zob. motyw 24 dyrektywy w sprawie EU ETS. 4

5 postawić w niekorzystnej ekonomicznie sytuacji niektóre energochłonne sektory i podsektory gospodarki we Wspólnocie poddane międzynarodowej konkurencji. Wsparcie finansowe powinno być zatem ograniczone do tych energochłonnych sektorów, które nie mogą wliczać wzrostu ceny energii elektrycznej wynikającego z CO 2 w ceny produktów pobierane od swoich klientów bez znaczącej utraty udziału w rynku i które z tego powodu mogą rozważać przeniesienie produkcji do obszarów poza UE o mniejszych ograniczeniach w zakresie emisji dwutlenku węgla. 1. Proszę wymienić sektory (wg NACE, poziom 4 8 ) które, według Państwa i wymogów dyrektywy, są narażone na znaczące ryzyko ucieczki emisji z powodu kosztów związanych z emisjami gazów cieplarnianych i wliczanych w ceny energii elektrycznej, które będą wynikać z ETS Manufacture of other inorganic basic chemicals Manufacture of other organic basic chemicals Manufacture of fertilizers and nitrogen compounds Manufacture of plastics in primary forms Manufacture of synthetic rubber in primary forms Manufacture of explosives Manufacture of glues and gelatines Manufacture of photographic chemical material Manufacture of other chemical products n.e.c. Jeżeli reprezentują Państwo przedsiębiorstwo lub stowarzyszenie branżowe lub udzielają odpowiedzi w jego imieniu i uważają, że organizacje te należą do sektora, który nie może przenieść ewentualnego wzrostu kosztów energii elektrycznej wynikającego z CO 2 (koszty emisji pośrednich) wynikających z ETS-3, w celu uzasadnienia swojego stanowiska proszę udzielić odpowiedzi na poniższe pytania w odniesieniu do każdego z sektorów. Jeżeli udzielają Państwo odpowiedzi w imieniu organu państwowego lub organizacji pozarządowej, proszę wskazać, które sektory gospodarki Państwa zdaniem: (i) nie mogą lub, dla odróżnienia, (ii) mogą przenieść wzrost kosztów energii elektrycznej wynikający z CO 2 (koszty emisji pośrednich). W celu uzasadnienia swojego stanowiska proszę udzielić odpowiedzi na poniższe pytania w odniesieniu do każdego z sektorów. Podział obciążenia / skuteczność ETS-3 2. Jak ustosunkowaliby się Państwo do opinii, że udzielanie rekompensat niektórym sektorom gospodarki i zabezpieczanie ich przed kosztami pośrednimi wynikającymi z EU ETS odbywałoby się kosztem innych sektorów gospodarki UE, które musiałyby podjąć bardziej wytężone wysiłki w celu redukcji emisji lub ponosić większe koszty ze względu na łączny unijny pułap emisji? Udzielanie rekompensat sektorom gospodarki najbardziej narażonym na ucieczkę emisji nie powinno wpłynąć na sektory nieobjęte pomocą oraz nie wymusi na nich 8 Według NACE rev.1.1: _1_1&StrLanguageCode=EN&StrLayoutCode=HIERARCHIC 5

6 zwiększenia redukcji emisji. Pomoc publiczna powinna pochodzić z opłat pobranych za pozwolenia na emisje, zatem nie spowoduje dodatkowego obciążenia budżetu Państwa oraz nie wymusi dodatkowych opłat na sektorach nieobjętych pomocą. W sytuacji, gdy pomoc przyjmie postać dotacji do inwestycji mających na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych, nie tylko nie wpłynie ona negatywnie na ogólną redukcję emisji, ale może wręcz ją poprawić. Rząd Polski powinien jak najszybciej określić poziom konwersji środków z opłat na emisję, gdyż istnieje konieczność planowania następnych inwestycji. Kontekst międzynarodowy 3. W jakim zakresie problem, jakim jest koszt emisji pośrednich, dotyczy producentów spoza UE? Czy wiedzą Państwo o istnieniu w innych częściach świata systemów handlu uprawnieniami do emisji lub mechanizmów redukcji emisji o podobnym wpływie na koszty produkcji, jaki wywiera EU ETS, lub też o rychłym wprowadzeniu takich systemów lub mechanizmów (przed 2013 r.)? Które ewentualnie mechanizmy redukcji emisji należałoby traktować jako mechanizmy o podobnym do EU ETS wpływie na koszty produkcji? Według naszej wiedzy nigdzie na świecie nie istnieje system o zasięgu i charakterze zbliżonym do EU ETS. A2 Brak możliwości przeniesienia wzrostu kosztów emisji pośrednich wynikającego z ETS-3 Proszę udzielić odpowiedzi na poniższe pytania w odniesieniu do każdego sektora wymienionego w odpowiedzi na pyt. 1. Przy każdym pytaniu zachęca się także do porównania sytuacji obecnej (w ramach ETS-2) oraz sytuacji w przyszłości po wprowadzeniu ETS-3. Informacje i dane dotyczące sektorów należy zasadniczo podawać wg klasyfikacji NACE, poziom 4. Ogólna struktura kosztów 4. Czy dany sektor jest kapitałochłonny? Czy koszty utopione (niemożliwe do odzyskania) i koszty wyjścia stanowią dla sektora istotny czynnik? Proszę je określić i wskazać, jakiej części obrotu branży i wartości dodanej odpowiadają te koszty. Jakie są koszty stałe działalności? Jakich inwestycji musiałby dokonać nowy podmiot wchodzący na rynek i jakiej części obrotu nowego podmiotu odpowiadałyby te inwestycje? Proszę określić udział kosztów energii elektrycznej w kosztach całkowitych oraz, w stosownych przypadkach, udziały procentowe energii elektrycznej według różnych źródeł pochodzenia wykorzystywanej w Państwa branży. Przemysł chemiczny jest jednym z najbardziej kapitałochłonnych sektorów przemysłu. Koszty utopione stanowią istotny czynnik uniemożliwiający w praktyce przeniesienie działalności poza dotychczasową lokalizację. Sięgają one od 50 do 80% obrotu branży i wielokrotnie przewyższają wartość dodaną. Koszty stałe działalności stanowią ok. 20%. Podmiot wchodzący na rynek musiałby dokonać nowych inwestycji zbliżonych do 80% wartości obrotu. Koszty udziału energii elektrycznej w 6

7 kosztach całkowitych stanowią od 5 do 15 % z czego % to koszty energii kupowanej z zewnątrz. Istnienie ryzyka ucieczki emisji ze względu na emisje pośrednie 5. Proszę wyjaśnić, od jakiego poziomu ceny CO 2 po wprowadzeniu ETS-3 uznaliby Państwo, że przedsiębiorstwa w Państwa sektorze są zagrożone realnym i znaczącym ryzykiem ucieczki emisji wynikającym ze wzrostu kosztów pośrednich. Proszę uzasadnić odpowiedź. Biorąc pod wagę bardzo ambitne poziomy benchmarków i wynikające z nich koszty bezpośrednie, jakiekolwiek dodatkowe koszty wynikające z emisji pośrednich są poważnym zagrożeniem dla przedsiębiorstw sektorów energochłonnych. Obecnie przyjmuje się, że cena powyżej 12 /tco 2 stanowi górną granicę wytrzymałości branży. 6. Proszę przedstawić najważniejsze czynniki decyzji o przeniesieniu całości lub części produkcji poza UE w hierarchii ważności i wyjaśnić, jakie miejsce zajmuje w tym względzie wpływ cen CO 2 (szczególnie na rentowność). Proszę uzasadnić odpowiedź. W pierwszej kolejności ze względów społeczno-politycznych (np. spółki nawozowe należą do Skarbu Państwa), nie możliwe jest przeniesienie działalności poza granice państwa. Polskie spółki nie dysponują środkami kapitałowymi niezbędny do całkowitego lub częściowego przeniesienia działalności. Niemniej jednak wśród najważniejszych czynników decydujących o przeniesieniu produkcji wyróżnić można dostępność i ceny surowca, ceny energii, koszty siły roboczej. Położenie kosztów związanych z emisjami gazów cieplarnianych będzie w dużym stopniu zależało od kształtowania się cen pozwoleń na emisje. Dane nadesłane przez Członków PIPC sugerują, iż przy cenach na poziomie 30 /t CO 2 czynni ten zajmie 2 lub trzecie miejsce wśród decydujących kosztów. 7. Jeżeli jakieś przedsiębiorstwa w danym sektorze miałyby dokonać przeniesienia całości lub części produkcji poza UE, proszę wskazać, dokąd produkcja mogłaby zostać przeniesiona. Czy byłyby to kraje o niskim współczynniku emisji czy raczej kraje, w których nie stosuje się mechanizmu ustalania cen uprawnień do emisji CO 2? Proszę uzasadnić odpowiedź. W sytuacji polskiego przemysłu chemicznego najbardziej prawdopodobne kierunki przenoszenia produkcji to Ukraina i Białoruś. Wiąże się to z dostępnością surowca i taniej siły roboczej oraz małymi odległościami od granicy z Polską. Bardziej prawdopodobnym scenariuszem jest jednak upadek przedsiębiorstw na terytorium Polski i uzupełnianie brakujących surowców i dóbr poprzez import spoza EU27 lub wręcz z EU15 charakteryzującej się mniejszymi emisjami pośrednimi. W obu przypadkach efektem będzie ucieczka emisji i de facto wzrost ilości uwalnianych do atmosfery gazów cieplarnianych, gdyż unijny przemysł chemiczny należy do najwydajniejszych pod względem ilości wyemitowanych gazów cieplarnianych na jednostkę produkcji. Także po uwzględnieniu wysokiego nawęglenia polskiego sektora energetycznego. 7

8 8. Proszę wyjaśnić, w jakim zakresie Państwa zdaniem już doszło do ucieczki emisji w wyniku wprowadzenia ETS 1 lub ETS 2. Proszę poprzeć odpowiedź konkretnymi przykładami. Przemysł chemiczny nie był objęty ETS 1 oraz ETS 2 i jedynie ponosił i ponosi pośrednie koszty emisji w postaci wzrostu kosztów pozyskania energii elektrycznej i cieplnej, który wyniósł kilka procent. Dlatego do znaczącej ucieczki emisji w sektorze chemicznym jeszcze nie doszło. Sytuacja ta ulegnie znacznej zmianie w ETS 3 na niekorzyść sektora. W Europie natomiast od dłuższego czasu obserwuje się wycofywanie produkcji ze Starego Kontynentu. Duże firmy chemiczne rezygnują z modernizacji europejskich instalacji i otwierają fabryki poza granicami Unii Europejskiej. Wzrost kosztów pośrednich w wyniku wprowadzenia ETS Proszę określić liczbowo wzrost kosztów, w obliczu którego stają przedsiębiorstwa w związku z wytwarzaniem energii elektrycznej, przestrzegając wymogów ETS-3. W odpowiedzi proszę rozróżnić wpływ na koszty stałe i koszty zmienne. Proszę również porównać sytuację obecną (w ramach ETS-2) z sytuacją w przyszłości po wprowadzeniu ETS-3. Marża zysku 10. Proszę określić marżę zysku sektora. W szczególności proszę określić liczbowo szacowany wpływ wzrostu kosztów CO 2 związanych z cenami energii elektrycznej (porównanie ETS-3 z ETS-2) na Państwa zyski (np. przy założeniu 15 i 30 EUR/t CO 2 w ramach ETS-3). Proszę określić, na które segmenty zysków sektora te pośrednie koszty CO 2 mają wpływ i uzasadnić odpowiedź. Proszę zrobić to samo w odniesieniu do wpływu kosztów CO 2 związanych z cenami energii elektrycznej na koszty i marże operacyjne sektora. 11. Jeżeli chodzi o koszty pośrednie CO 2, w stosownych przypadkach proszę określić ilościowo łączną skumulowaną nadwyżkę bezpłatnych uprawnień nad faktycznymi emisjami w latach oraz szacowaną nadwyżkę na pozostały okres etapu ETS-2. Koszty transportu 12. Proszę określić, jakie koszty transportu ponosi sektor. Na ile są one istotne w odniesieniu do wartości obrotu i wartości dodanej sektora? Czy znacząca część produkcji jest transportowana, czy produkty sprzedaje się raczej w pobliżu zakładu produkcyjnego? Na ile koszty transportu są czynnikiem istotnym z punktu widzenia wykorzystania towarów pośrednich? Proszę uzasadnić odpowiedź. Koszty producentów zależy silnie od stopnia przetworzenia i skali produkcji. W przypadku zakładów produkujących nisko przetworzone produkty, jak nisko przetworzone substancje chemiczne (masowe), szacują koszty związane z transportem na około 3% wartości produkcji. Natomiast w przypadku wysoko przetworzonych produktów koszty te sięgają 4%. 13. Czy ma znaczenie położenie zakładów w niewielkiej odległości od rynków, na których zakupuje się towary pośrednie i sprzedaje towary końcowe? Tak, położenie ma znaczenie szczególnie w wypadku produktów trafiających do dalszego przetworzenia. Lokalizacja jest szczególnie istotna ze względu na sieć 8

9 połączeń transportowych (koleje, autostrady, lotniska) oraz odległości klientów i dostawców. 14. Proszę wyjaśnić, w jaki sposób wspomniane koszty transportu wpływają na możliwość przeniesienia całości lub części produkcji poza UE. Możliwość zlokalizowania zakładu produkcyjnego w bliskiej odległości od granicy Polski, która jest zarazem granicą Unii Europejskiej może mieć bardzo istotne znaczenie. Niewielki wzrost kosztów transportu może zostać w znacznym stopniu zrównoważony różnicą w kosztach wynikających z braku regulacji i dodatkowych obciążeni finansowych związanych z emisjami gazów cieplarnianych. Zróżnicowanie produktów 15. Proszę wskazać, czy produkty sektora są jednolite czy zróżnicowane pod względem jakości, sposobu wprowadzania do obrotu, marki lub zawartości. Produkty przemysłu chemicznego są bardzo zróżnicowane pod względem wszystkich wymienionych czynników. Obecne są zarówno produkty mało przetworzone (masowe substancje chemiczne, materiały konstrukcyjne), jak i finalne, wysoko przetworzone produkty trafiające do sprzedaży detalicznej (gotowe wyroby z tworzyw sztucznych, kosmetyki, chemia użytkowa). Zróżnicowanie usług 16. Proszę wskazać, czy usługi świadczone lokalnie przez Państwa przedsiębiorstwo są ważne dla Państwa klientów. 17. Proszę wskazać, jaką część Państwa sprzedaży stanowi sprzedaż na rzecz klientów w tym samym państwie członkowskim, w innych państwach członkowskich i państwach niebędących członkami UE. Substytucyjność produktów końcowych 18. Proszę przedstawić informacje na temat substytucyjności produktów sektora z punktu widzenia klientów. Czy produkty ze źródeł spoza UE należy uważać za bliskie substytuty? Proszę uzasadnić odpowiedź. 19. Proszę przytoczyć analizy i sprawozdania, które uzasadniają twierdzenie, że poziom produkcji UE jest lub nie jest w wysokim stopniu elastyczny cenowo, tzn. że wzrost cen producentów w UE prowadziłby do znacznego zmniejszenia produkcji w UE. Proszę także uzasadnić swoje twierdzenie konkretnymi spostrzeżeniami z (niedawnej) przeszłości. 20. W których państwach niebędących członkami UE nastąpiłby największy wzrost produkcji, gdyby cena produkcji w UE miała wzrosnąć ze względu na ETS-3? Proszę uzasadnić odpowiedź. Z punktu widzenia polskiego przemysłu chemicznego spodziewać się należy przenoszenia i wzrostu produkcji w Rosji, Białorusi, Ukrainie i Turcji głównie ze względu na bliskość rynków oraz obecnie prowadzoną produkcję. Elastyczność ogólnego popytu 21. Proszę przedstawić informacje na temat elastyczności ogólnego popytu w odniesieniu do wzrostu cen w danym sektorze. 9

10 Produkty sektora chemicznego należą do grupy produktów podstawowych (nawozy sztuczne, tworzywa sztuczne, materiały konstrukcyjne), w związku z tym elastyczność w stosunku do wzrostu cen może być bardzo wysoka. Nie oznacza to jednak możliwości nieograniczonego podnoszenia cen w celu wyrównania wzrostu kosztów wynikających z EU ETS. Producenci poza EU27 sprzedając po takich samych cenach, jak producenci europejscy będą zarabiali więcej ze względu na niższe koszty produkcji, a gdy osiągnięta zostanie granica elastyczności cenowej, upadek lub przeniesienie produkcji poza granicęeu27. Efektem będzie ucieczka emisji oraz uzależnienie europejskiej gospodarki od importu nie tylko surowców, ale także produktów przetworzonych. Segmentacja rynku i struktura branży 22. Proszę przedstawić informacje na temat cech rynku, na które miałby wpływ ewentualny wzrost kosztów CO 2, w tym wielkości rynku (poza UE i na terenie UE), udziału w rynku najważniejszych przedsiębiorstw działających na rynku właściwym, stopnia skoncentrowania oraz integracji wertykalnej lub horyzontalnej. Wzrost popytu 23. Proszę przedstawić informacje na temat przewidywanej stopy wzrostu popytu na dany produkt w ciągu najbliższych 10 lat ogółem oraz w rozbiciu na makroobszary geograficzne. Wielkości przywozu i wielkości wywozu. 24. Proszę określić dla lat zarówno (i) na poziomie światowym, jak i (ii) na poziomie UE: a) całkowitą roczną produkcję (podając wielkość i wartość), b) całkowitą wielkość rynku, c) całkowite przywozy do UE, d) całkowite wywozy z UE. W miarę możliwości proszę przedstawić dane w rozbiciu na państwa członkowskie, a w przypadku wywozu i przywozu w rozbiciu na 10 najważniejszych krajów przeznaczenia i pochodzenia. 25. Czy sektor jest objęty jakimikolwiek ograniczeniami przywozowymi, np. w formie unijnych ceł przywozowych lub wywozowych? Intensywność wymiany handlowej z krajami spoza UE 26. Proszę określić stosunek łącznej wartości wywozu z UE do krajów spoza UE do wartości przywozu z krajów spoza UE, a także całkowitą wielkość rynku dla UE w latach Proszę wskazać regiony, w których produkty sektora są przedmiotem obrotu. Zmiany struktury handlu światowego 27. Proszę wskazać zmiany struktury handlu światowego w sektorze. Substytucyjność środków do produkcji 28. Proszę wskazać, czy w sektorze istnieje możliwość zmniejszenia energochłonności procesów produkcyjnych poprzez wykorzystanie innych czynników produkcji. Wskaźnik penetracji rynku dla nowych technologii 29. Proszę określić zdolności przystosowawcze sektora do nowych niskoemisyjnych technologii i procesów produkcyjnych. Proszę uzasadnić odpowiedź, odnosząc się do istniejącej infrastruktury kapitału sektora, stopnia dojrzałości nowej technologii (i kosztów) oraz charakteru zmiany (zmiana stopniowa lub gwałtowna). Jaki jest wskaźnik penetracji rynku dla takich technologii? Proszę uzasadnić odpowiedź. 10

11 Globalny mechanizm ustalania cen 30. Proszę określić, w jakim stopniu należy uznać, że producenci z UE w danym sektorze dostosowują się do obowiązujących cen. Czy produkty sektora są towarami sprzedawanymi na światowych giełdach? Jaki procent produktów sektora (wielkość i wartość) jest sprzedawany na światowych giełdach? Jak funkcjonuje światowy mechanizm ustalania cen? Proszę określić premie powyżej potencjalnych cen sprzedaży na światowych giełdach. Proszę uzasadnić odpowiedź. SEKCJA B: POZIOM WSPARCIA Dyrektywa w sprawie EU ETS, która umożliwiła przejście z ETS-2 na ETS-3, dopuszcza rekompensatę z tytułu kosztów emisji pośrednich w związku ze wzrostem wynikającym z wdrożenia ETS-3 (z powodu zaostrzenia pułapu, w wyniku czego spodziewany jest wzrost cen CO 2 ). Dyrektywa stanowi, że w ramach wsparcia finansowego należy zachować zachętę do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej i stymulowania zmian w popycie w przechodzeniu z brudnej na czystą energię elektryczną. 31. W jaki sposób można by utrzymać taką zachętę? Proszę uzasadnić odpowiedź. Wprowadzenie rekompensaty pozwoli utrzymać konkurencyjność unijnych producentów w stosunku do konkurentów spoza EU27. Bez pomocy państwa nie będzie możliwości utrzymania produkcji w przedsiębiorstwach branży chemicznej, a tym samym nie będzie możliwości inwestowania w niskoemisyjne technologie, w efekcie dojdzie do ucieczki emisji. Zatem stosowanie rekompensat nie tyle zmniejszy zachętę do ograniczania emisji, co owe ograniczanie umożliwia. 32. Jaki poziom intensywności pomocy umożliwiłby utrzymanie odpowiedniej zachęty do redukcji zużycia energii elektrycznej? Proszę uzasadnić odpowiedź. Poziom intensywności pomocy powinien być zmienny w zależności od uwarunkowań i charakterystyki państwa członkowskiego tak, aby nie zakłócać konkurencji wewnątrzunijnej, a za razem pozwolić utrzymać konkurencyjność w stosunku do producentów spoza EU27. Dyrektywa EU ETS wskazuje, iż 50 60% przychodów ze sprzedaży uprawnień do emisji powinna być inwestowana w technologie i działania związane z redukcją emisji gazów cieplarnianych, a więc i taki powinien być poziom pomocy państwa. 33. Czy uważają Państwo, że wymaganie wkładu własnego stanowiłoby dodatkową zachętę dla użytkowników energii do zwiększenia jeszcze bardziej efektywności energetycznej (dodatkowo w stosunku do wskaźników efektywności) i że zachęty pozostałyby w dalszym ciągu skuteczne, gdyby z czasem wskaźniki stawały się stosunkowo mniej ambitne? Proszę uzasadnić odpowiedź. Wymaganie wkładu własnego, przy wysokich kosztach związanych z zakupem uprawnień na pewno zniechęcą do inwestowania w bardziej efektywne energetycznie i mniej emisyjne rozwiązania. Poziom ambitności wskaźników ma bardzo istotny wpływ jako zachęta do ograniczania emisji. Wprowadzanie zbyt wysokich wskaźników traci motywacyjny cel, gdyż przedsiębiorstwa nie mogąc im sprostać będą ograniczały lub wręcz zamykały produkcję. Zmniejszanie poziomów wskaźników w czasie jest wręcz 11

12 niezbędne ze względu na zbliżanie się do granic możliwości zarówno ekonomicznych jak i technologicznych ograniczania emisji. Pamiętać należy, że każda kolejna redukcja jest osiągana wyższym kosztem od poprzedniej i utrzymywanie wysokich wskaźników narazi przedsiębiorstwa na ponoszenie kosztów nieproporcjonalnych do uzyskanych oszczędności w zużyciu energii i ograniczaniu ilości wyemitowanych do atmosfery gazów. 34. Czy uważają Państwo, że wymaganie wkładu własnego stanowiłoby pośrednią zachętę dla producentów energii do inwestowania w technologie wytwarzania energii, które są mniej szkodliwe dla środowiska? Proszę uzasadnić odpowiedź. Wymaganie wkładu własnego, przy wysokich kosztach związanych z zakupem uprawnień na pewno zniechęcą do inwestowania w bardziej efektywne energetycznie i mniej emisyjne rozwiązania. Poziom ambitności wskaźników ma bardzo istotny wpływ jako zachęta do ograniczania emisji. Wprowadzanie zbyt wysokich wskaźników traci motywacyjny cel, gdyż przedsiębiorstwa nie mogąc im sprostać będą ograniczały lub wręcz zamykały produkcję. Zmniejszanie poziomów wskaźników w czasie jest wręcz niezbędne ze względu na zbliżanie się do granic możliwości zarówno ekonomicznych jak i technologicznych ograniczania emisji. Pamiętać należy, że każda kolejna redukcja jest osiągana wyższym kosztem od poprzedniej i utrzymywanie wysokich wskaźników narazi przedsiębiorstwa na ponoszenie kosztów nieproporcjonalnych do uzyskanych oszczędności w zużyciu energii i ograniczaniu ilości wyemitowanych do atmosfery gazów. 35. Co Państwa zdaniem należałoby zrobić, aby zagwarantować, że wsparcie nie doprowadzi do uzależnienia od pomocy? Czy stopniowe zmniejszanie poziomu wsparcia ułatwiłoby przygotowanie się na stopniowe wycofywanie wsparcia zgodnie z zasadą jego tymczasowości? Proszę uzasadnić odpowiedź. Gwarancje takie są zbędne, gdyż wsparcie jest niezbędne do utrzymania produkcji w sektorach narażonych na wysokie koszty i ucieczkę emisji w wyniku EU ETS III. Stopniowe zmniejszanie poziomu wsparcia nie zachęci do zwiększania poziomu inwestycji w technologie niskoemisyjne, a jedynie opóźni upadek lub relokację zakładów produkcyjnych. Jeżeli jedynie Unia Europejska będzie kontynuowała program ograniczania emisji gazów cieplarnianych, to zniechęci to wszystkich producentów i efektywnie prowadzi do przeniesienia produkcji poza granice EU27. SEKCJA C: WSKAŹNIKI Dyrektywa w sprawie EU ETS 9 stanowi, że pomoc w związku z emisjami pośrednimi opiera się na określonych ex ante wskaźnikach emisji pośrednich CO 2 na jednostkę produkcji. Wskaźniki ex ante są obliczane dla danego sektora lub podsektora jako iloczyn zużycia energii przypadającej na jednostkę produkcji odpowiadającego najbardziej efektywnym dostępnym technologiom i emisji CO 2 odpowiedniej europejskiej struktury produkcji energii elektrycznej. W dokumencie roboczym 9 Art. 10a ust. 6 dyrektywy w sprawie EU ETS. 12

13 skierowanym do Parlamentu Europejskiego i Rady Komisja stwierdziła, że dla potrzeb obliczenia maksymalnej kwoty pomocy zostałyby wprowadzone wskaźniki powiązane ze stosowaniem metody gwarantującej najlepszy wynik. Komisja przeprowadzi analizę w celu określenia wskaźników efektywności dla odpowiednich sektorów. 36. Jakie czynniki są Państwa zdaniem istotne przy określaniu wskaźnika dla Państwa sektora, aby zapewnić zachętę dla beneficjentów do dokonywania inwestycji zmierzających do zwiększenia efektywności energetycznej? Wskaźnik musi być realny ze względów technicznych i możliwy do osiągnięcia. Musi być przygotowany z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym, by można było przygotować Siudo jego wprowadzenia. Musi pozostawiać w korelacji ze wskaźnikami osiąganymi w państwach poza granicami Unii. 37. Proszę określić zużycie energii elektrycznej na jednostkę produkcji, które powinno odpowiadać najbardziej efektywnym dostępnym technologiom dla danego sektora. Proszę uzasadnić odpowiedź, opierając się na danych i źródłach. Wyznaczenie zużycia energii elektrycznej na jednostkę produktu bardzo często bywa niemożliwe ze względu jednoczesnego wykorzystania energii elektrycznej i cieplnej. Z tego powodu uważamy, iż należy w tej sytuacji wykorzystać zasadę exchangeability of fuel and electricity. 38. Jaka jest efektywność energetyczna Państwa przedsiębiorstwa? W swojej odpowiedzi proszę dokonać porównania z innymi przedsiębiorstwami z Państwa sektora, a szczególnie z krajów spoza UE. SEKCJA D: WSPÓŁCZYNNIK EMISJI CO 2 Współczynnik emisji CO 2 odpowiada emisjom CO 2 na 1 MWh wytworzonej energii elektrycznej. Pytanie brzmi: jaki współczynnik CO 2 należałoby zastosować jako podstawę do obliczenia rekompensaty. W dokumencie roboczym skierowanym do PE i Rady Komisja stwierdziła, że rzeczywisty współczynnik CO 2 można zasadniczo określić na podstawie własnej produkcji energii oraz umów dostaw energii elektrycznej, w których wyraźnie określa się, w jakim zakresie cena uprawnień do emisji wliczana jest w cenę 1 MWh. Przy zakupie energii elektrycznej w sieci (na giełdzie lub rynku terminowym), można by wykorzystać średnią intensywność emisji CO 2 w całkowitej produkcji energii elektrycznej w UE 10. Poniżej przedstawiono cztery metody. W pierwszych trzech proponuje się wykorzystać rzeczywisty współczynnik emisji CO 2 z produkcji własnej i umów dostaw energii elektrycznej oraz zaprezentować różne możliwości uwzględniania zakupu energii elektrycznej w sieci. W metodzie czwartej proponuje się wykorzystać jednolity współczynnik emisji CO 2 we wszystkich przypadkach. 10 Średnia intensywność emisji CO 2 w całkowitej produkcji energii elektrycznej jest także ujęta we wzorze, który w dokumencie roboczym proponuje się wykorzystać do obliczania maksymalnej kwoty pomocy, jakiej państwo członkowskie mogłoby udzielić na instalację. 13

14 39. Czy uważają Państwo, że jedna z metod przedstawionych poniżej powinna być stosowana we wszystkich przypadkach, w tym samodzielnego wytwarzania energii i umów dostaw energii elektrycznej, w których wyraźnie określa się, w jakim zakresie dokonuje się wliczenia? Proszę uzasadnić odpowiedź. Metoda 1: przy zakupie energii elektrycznej w sieci wykorzystuje się współczynnik emisji CO 2 elektrowni krańcowej ustalającej cenę energii elektrycznej dla danej instalacji. Druga pod względem korzyści metoda. Uwzględnia specyfikę polskiego sektora energetycznego i umożliwia realną pomoc dla producentów. Niesie jednak zagrożenie wykorzystania elektrowni węglowych jako elektrowni krańcowych w państwach o niskiej emisyjności sektora energetyczne, jak Francja czy Szwecja, do sztucznego zawyżania należnej pomocy. 40. Czy uważają Państwo, że właściwą metodą jest stosowanie rocznej średniej ważonej współczynnika emisji CO 2 krańcowej produkcji energii na rynku właściwym energii elektrycznej zaopatrującym beneficjenta? Proszę uzasadnić odpowiedź. 41. Czy krajowe organy regulacyjne zawsze są w stanie określić elektrownię krańcową we właściwym obszarze ustalania cen? Czy uważają Państwo, że ze względu na kwestie związane z zachowaniem poufności lub brak przejrzystości rynku lub danych mogą one nie być w stanie go określić? Proszę uzasadnić odpowiedź. 42. Czy krajowe organy regulacyjne byłyby w stanie określić elektrownię krańcową, gdyby obszary ustalania cen nie pokrywały się z granicami każdego państwa członkowskiego, przy czym niektóre obejmowałyby więcej niż jedno państwo, a inne obszar mniejszy niż jedno państwo? Jak krajowe organy regulacyjne zareagowałyby na potrzebę korygowania obszarów ustalania cen w sposób okresowy, w miarę rozwoju połączeń międzysieciowych i infrastruktury wytwórczej? 43. Czy uważają Państwo, że ta metoda może doprowadzić do nadmiernej lub niewystarczającej rekompensaty? Jeżeli tak, to w jakich okolicznościach? W swojej odpowiedzi proszę uwzględnić następujące scenariusze: a. wprowadzenie cen emisji CO 2 doprowadzi w niektórych przypadkach do odwrócenia klasyfikacji pod względem zalet, np. gdy elektrownia gazowa jest elektrownią krańcową bez uwzględniania cen CO 2, a elektrownia węglowa staje się elektrownią krańcową po uwzględnieniu kosztów CO 2 ; b. w obszarach ustalania cen, które nie pokrywają się z granicami państwa członkowskiego, jeżeli współczynnik CO 2 opiera się na elektrowni krańcowej w innym państwie członkowskim zamiast na obszarze ustalania cen objętym zasięgiem instalacji w danym kraju, przedsiębiorstwa w jednym obszarze ustalania cen mogą napotkać warunki prowadzące do nadmiernej rekompensaty, natomiast przedsiębiorstwa na innym obszarze ustalania cen mogą nie uzyskać wystarczającej rekompensaty; c. kiedy zakład energetyczny na węgiel/gaz jest alternatywną rezerwą dla produkcji energii odnawialnej. 44. Czy uważają Państwo, że ta metoda rodziłaby zachęty do korzystania z brudnej energii? W szczególności przy braku idealnie konkurencyjnych rynków metoda ta może zachęcać producentów energii elektrycznej do wywierania nacisku na wybór elektrowni charakteryzującej się najwyższym współczynnikiem CO 2 (najbrudniejszego) jako elektrowni krańcowej, uzasadniając tym samym 14

15 rekompensatę w oparciu o sztucznie zawyżone koszty CO 2. Proszę uzasadnić odpowiedź. 45. Czy uważają Państwo, że ta metoda wiąże się z nadmiernym obciążeniem administracyjnym, ponieważ krajowe organy regulacyjne będą musiały przekazać niezbędne dane? Jeżeli tak, jakie rozwiązanie Państwa zdaniem byłoby bardziej odpowiednie? Metoda 2: przy zakupie energii elektrycznej w sieci wykorzystuje się średni współczynnik emisji CO 2 dla UE. Metoda ta jest nie do zaakceptowania z punktu widzenia polskiego przemysłu chemicznego, ze względu na wysokie nawęglenie polskiej energetyki. Przy jej wykorzystaniu, nie dość, że pomoc była by w Polsce najniższa, to producenci z krajów takich jak Francja czy Szwecja, gdzie średnia emisja CO 2 /MWh jest o rząd wielkości niższa, uzyskali by niezasadne korzyści. 46. Czy uważają Państwo, że zastosowanie średniego współczynnika emisji CO 2 dla UE jest właściwą metodą? Proszę uzasadnić odpowiedź. Proszę wskazać, czy uważają Państwo, że należałoby skorzystać z innego ogólnounijnego współczynnika oraz uzasadnić, dlaczego Państwa zdaniem byłoby to bardziej odpowiednie. 47. Czy Państwa zdaniem ta metoda może wiązać się z nadmierną rekompensatą w niektórych państwach członkowskich, gdzie korzysta się z czystszej energii, i niedostateczną rekompensatą w państwach członkowskich, gdzie korzysta się z brudnej energii? Proszę uzasadnić odpowiedź. 48. Czy Państwa zdaniem zaletą tej metody jest jej prostota w porównaniu z metodą 1? Metoda 3: przy zakupie energii elektrycznej w sieci wykorzystuje się współczynnik emisji CO 2 dla średniego zakładu w danym geograficznym obszarze ustalania cen. Jedna z najkorzystniejszych dla przemysłu chemicznego metod. Biorąc pod uwagę brak interkonektorów na granicach Polski, która wymusi zakup u krajowych producentów energii, metoda ta będzie miała bardzo podobne efekty do Metody 1. Nie niesie ze sobą zagrożenia opisanego dla Metody 1 w związku z powyższym rekomendowania jej we wszystkich przypadkach. 49. Czy zgadzają się Państwo, że metoda oparta na średniej intensywności emisji CO 2 zakładu w geograficznym obszarze ustalania cen, na którym działają przedsiębiorstwa otrzymujące pomoc, odzwierciedlająca w miarę możliwości struktury zużycia tych przedsiębiorstw (udział zużycia przy obciążeniu podstawowym oraz zużycia w okresach najwyższego poboru) byłaby odpowiednia? Czy taka metoda odzwierciedlałaby potrzeby przedsiębiorstw lepiej niż metoda 2? Proszę uzasadnić odpowiedź. Metoda 4: wykorzystuje się średni współczynnik emisji CO 2 dla UE, bez względu na faktyczne warunki dostaw energii elektrycznej do danej instalacji. Brak uwzględnienia lokalnych uwarunkowań i wprowadzenie jednego współczynnika dla wszystkich producentów w EU27 stoi w wyraźnej sprzeczności z zasadą 15

16 proporcjonalności oraz spowoduje zachwianie równowagi i konkurencyjności na rynku wewnętrznym, podobnie jak Metoda Proszę ustosunkować się do opinii, że średni współczynnik emisji CO 2 dla UE, bez względu na faktyczne warunki dostaw energii elektrycznej do danej instalacji, najlepiej przyczyniłby się do utrzymania zachęt dla nabywców energii elektrycznej do przechodzenia na czystszą energię oraz do korzystania z możliwości, jakie daje jednolity unijny rynek energii elektrycznej. SEKCJA E: POZOSTAŁE KWESTIE Czy mają Państwo jakieś dodatkowe uwagi do poruszonych powyżej kwestii? Proszę załączyć kopie wszystkich dokumentów lub opracowań, które mogą być istotne dla uzasadnienia przedstawionych opinii. Proszę zaznaczyć, czy służby Komisji mogą skontaktować się z Państwem, jeśli będą miały dodatkowe pytania w związku z podanymi informacjami. W przypadku dalszych pytań proszę o kontakt: Krzysztof Łokaj Polska Izba Przemysłu Chemicznego Polish Chamber of Chemial Industry ul. Śniadeckich Warszawa tel.: mail: krzysztof.lokaj@pipc.org.pl DZIĘKUJĘ ZA WYPEŁNIENIE KWESTIONARIUSZA 16

17 ZAŁĄCZNIK Dokument roboczy Komisji dotyczący emisji pośredniej przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w dniu 19 listopada 2008 r 11 Emisja pośrednia PROPONOWANE KRYTERIA OCENY POMOCY PAŃSTWA MAJĄCEJ NA CELU REKOMPENSATĘ WZROSTU KOSZTÓW ENERGII ELEKTRYCZNEJ SPOWODOWANEGO WLICZENIEM KOSZTÓW CO 2 W niniejszym dokumencie przedstawiono podejście do zastosowania w odniesieniu do środków rekompensujących wzrost kosztów energii elektrycznej wynikający z wliczenia kosztów CO 2 związanych z systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych ETS (emisja pośrednia). Proponuje się w nim metodę oceny zgodności programów pomocy państwa z przepisami wspólnotowymi dotyczącymi pomocy państwa. Podkreślenia wymaga fakt, iż w przypadku podpisania międzynarodowego porozumienia w sprawie klimatu należałoby sprawdzić, czy nadal istnieje zapotrzebowanie na rekompensatę. Pomoc można uznać za niezbędną do osiągnięcia celu środowiskowego ETS, jeżeli w trakcie realizacji tego celu przedsiębiorstwa są obciążone kosztami do takiego stopnia, że byłyby skłonne opuścić terytorium UE, nie przyczyniając się do ogólnej redukcji emisji (tj. ucieczka emisji). Zasadniczo wsparcie powinno obejmować jedynie rekompensatę kosztów związanych z tą częścią wzrostu cen energii elektrycznej, która jest spowodowana wliczeniem kosztów CO 2 związanych z ETS przez producentów energii elektrycznej. Rzeczywiste wliczenie kosztów CO 2, które dotyczy operatorów instalacji, zależy od warunków dostaw do danej instalacji lub istnienia na terenie obiektu przemysłowego źródeł energii elektrycznej nieemitujących gazów cieplarnianych, tj. od standardowych umów średnioterminowych, umów długoterminowych, taryf regulowanych, bezpośrednich dostaw od wyspecjalizowanej elektrowni nieemitującej CO 2. Dlatego też wydaje się, że określenie, czy pomoc jest niezbędna, powinno następować indywidualnie dla każdego przypadku, na poziomie instalacji. Ponadto w celu utrzymania zachęt do oszczędzania energii i stymulowania zmian w popycie w przechodzeniu z brudnej na czystą energię elektryczną przedsiębiorstwa, których dotyczy na kwestia, powinny pokryć część zwiększonych kosztów CO 2. Każdy system wsparcia powinien również propagować efektywność energetyczną poprzez uzależnienie zakresu wsparcia od stopnia efektywności energetycznej danego beneficjenta. Program mógłby wyglądać następująco:

18 Jeżeli dane państwo członkowskie zamierzałoby udzielić takiej pomocy, musiałoby ono zgłosić stosowny program Komisji. Ocena programu przez Komisję składałaby się z trzech etapów: Etap 1: potwierdzenie przez państwo członkowskie, że wszyscy potencjalni beneficjenci są objęci wykazem dziedzin działalności, które zostały uznane na poziomie UE za podatne na ryzyko ucieczki emisji spowodowanej kosztami CO 2 związanymi z emisją pośrednią (konieczność udzielenia pomocy). Etap 2: potwierdzenie przez państwo członkowskie, że na poziomie każdej instalacji koszty CO 2 są wliczane do cen energii elektrycznej (konieczność udzielenia pomocy). Etap 3: aby zapobiec nadmiernym rekompensatom oraz zakłóceniom na wspólnym rynku oraz aby zachować zachęty ekologiczne związane z ETS, wymagane by było potwierdzenie, że państwo członkowskie zastosuje taką metodę określenia rekompensaty, dzięki której wyliczona rekompensata nie przekroczy maksymalnej kwoty dozwolonej dla poszczególnych instalacji kwalifikujących się do otrzymania pomocy (proporcjonalność pomocy). Etap 1: środek musi być przeznaczony dla beneficjentów, w przypadku których wzrost kosztów energii elektrycznej powoduje ryzyko ucieczki emisji Komisja stworzyłaby listę dziedzin działalności narażonych na ryzyko ucieczki emisji spowodowanej emisją pośrednią. Komisja zastosowałaby metodę opracowywaną w kontekście emisji bezpośredniej, lecz odpowiednio ją dostosuje, aby uwzględnić wzrost kosztów związany z emisją pośrednią. W celu dokonania oceny programu pomocy państwa, państwa członkowskie musiałyby potwierdzić, że wszyscy beneficjenci są objęci sporządzonym przez Komisję wykazem dziedzin działalności w kontekście emisji pośredniej. Etap 2: w przypadku sektorów uznanych za narażone na ryzyko ucieczki emisji pomoc można przyznać jedynie przedsiębiorstwom, które wliczają koszty CO2 do cen energii elektrycznej Podczas drugiego etapu Komisja dokonałaby oceny, czy dane państwo członkowskie może ustalić, czy jest prawdopodobne, że rzeczywiste koszty energii elektrycznej, które ponoszą potencjalni beneficjenci, obejmują koszty CO 2, uwzględniając taryfy regulowane, własną produkcję pochodzącą ze źródeł nieemitujących lub umowy długoterminowe. Metoda mająca na celu zweryfikowanie, czy beneficjenci odczuwają skutki systemu ETS, powinna zawierać następujące elementy: 1) weryfikację, na jakiej podstawie każdy z beneficjentów pobiera energię elektryczną (umowa, taryfa regulowana, rynek hurtowy, własna produkcja); 2) wyłączenie beneficjentów nabywających energię elektryczną po cenach ustalonych według taryf regulowanych, jeżeli te taryfy nie obejmują kosztów CO 2 ponoszonych przez producenta energii elektrycznej; 18

19 3) wyłączenie rekompensat dla instalacji nabywających energię elektryczną na podstawie umowy długoterminowej podpisanej przed dniem r., jeżeli taka umowa nie uwzględnia kosztów CO 2. Etap 3: pomoc przyznana przedsiębiorstwom określonym w etapach pierwszym i drugim musi być proporcjonalna i musi utrzymać zachętę mającą na celu poprawę efektywności energetycznej lub przejście na korzystanie z czystej energii elektrycznej Podczas trzeciego etapu Komisja oceniłaby, czy rekompensata przyznana przez państwo członkowskie jest proporcjonalna do wliczonych kosztów CO 2 i czy utrzymuje zachętę mającą na celu ograniczenie zużycia energii elektrycznej. W celu utrzymania tej zachęty Komisja określiłaby maksymalne intensywności pomocy, które byłyby niższe niż całkowity potencjalny wzrost kosztów. Komisja dostarczyłaby państwom członkowskim następujących danych, które musiałyby one zastosować do obliczenia maksymalnej wartości dozwolonej pomocy: procentową wartość kosztów CO 2, w przypadku których można przyznać pomoc (ewentualnie powiązaną ze stopniem ryzyka ucieczki emisji, lecz w każdym przypadku niższą niż całkowite koszty CO 2 ); średnią intensywność emisji CO 2 w całkowitej produkcji energii elektrycznej w UE będącą wartością, której muszą przestrzegać wszystkie państwa członkowskie. Aby uwzględnić istotne zmiany w koszyku elektroenergetycznym, wartość ta byłaby aktualizowana co cztery lata; średnią cenę uprawnienia do emisji z poprzedniego roku lub poprzednich lat. Dzięki temu przy obliczaniu maksymalnej wartości pomocy państwa uwzględniono by najnowsze zmiany w cenach uprawnień; wskaźniki odniesienia dotyczące zużycia energii elektrycznej dla stosownych sektorów, powiązane ze stosowaniem metody gwarantującej najlepszy wynik. Podczas dokonywania oceny wyniku należy uwzględnić produkcję energii elektrycznej na miejscu. Ma to na celu wynagrodzenie osiągnięcia dobrych efektów działalności środowiskowej. Państwo członkowskie musiałoby dostarczyć zweryfikowane przez niezależną jednostkę dane historyczne dotyczące produkcji w danej instalacji, przez które pomnożono by wskaźniki oraz inne wyżej wymienione wartości. Państwa członkowskie przyznające pomoc musiałyby przedłożyć Komisji sprawozdanie dotyczące pomocy w poprzednim roku. Podsumowanie Maksymalną wielkość pomocy, którą mogłoby przyznać państwo członkowskie, obliczano by według następującego schematu: wartość procentowa (ewentualnie powiązana ze stopniem ryzyka ucieczki emisji) pomnożona przez średnią unijną zawartość CO 2 na MWh pomnożoną przez 19

20 przeciętną cenę uprawnienia do emisji CO 2 z poprzedniego roku lub poprzednich lat pomnożoną przez wartość zużycia energii elektrycznej przy zastosowaniu metody gwarantującej najlepszy wynik pomnożoną przez wartości dotyczące średniej produkcji w danej instalacji w poprzednich latach. Pierwsze cztery zmienne określiłaby Komisja. Wzór dla obliczenia Maksymalna rekompensata za wzrost kosztów pośrednich (w EUR) = X% x średnia unijna zawartość CO 2 w produkcji energii elektrycznej (t CO 2 /MWh) x średnia cena uprawnień do emisji CO 2 (EUR/uprawnienie) x wskaźnik odniesienia dotyczący efektywnego zużycia energii dla danego produktu (MWh/t) x dane historyczne dotyczące produkcji (np. średnia produkcja w poprzednich latach) (t). Przypomnienie W tym podejściu zakłada się, że nie przyznaje się bezpłatnych uprawnień elektrowniom należącym do uczestników ETS i przez nich zarządzanym niebędącym przedsiębiorstwami energetycznymi. 20