SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 7
|
|
- Seweryn Pluta
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 7 1
2 K. Czarnecki, Geodezja współczesna w zarysie, Wiedza i Życie/Gall, Warszawa 2000/Katowice
3 Niektóre z błędów uwzględnianych w pomiarach satelitarnych GNSS oznaczenia występowały przy obserwacjach kodowych (pseudoodległości) i fazowych, także przy obserwacjach różnicowych. r trop błędy refrakcji troposferycznej -, r ion błędy refrakcji jonosferycznej -, prędkość fali elektromagnetycznej - c, łączny wpływ innych błędów pomiarowych ε r. 3
4 W klasycznych, naziemnych metodach pomiarów w geodezji i w metodach wykorzystywanych w astronomii geodezyjnej wpływ ośrodka na zmianę kierunku promieni świetlnych nazywa się refrakcją. Zjawisko refrakcji wynika ze zmiennej gęstości ośrodka, przez który przebiega fala elektromagnetyczna. Związany ze zmianami gęstości, zmienny współczynnik załamania światła powoduje zakrzywienie toru promieni świetlnych. Kąt, jaki tworzy styczna do toru w punkcie obserwacji z cięciwą łączącą punkt obserwacji z punktem celowania, nazywa się kątem refrakcji. Wpływ rozkładu gęstości na mierzoną długość (odległość punktu obserwacji od punktu celowania) to nie tylko różnica długości krzywej refrakcyjnej (tak nazywamy rzeczywisty tor biegu promienia świetlnego) i długości odpowiedniej cięciwy. Zmienna gęstość ośrodka powoduje zmiany prędkości fali elektromagnetycznej. 4
5 W przypadkach, gdy pomiar długości odbywa się na zasadzie pomiaru czasu przebiegu fali elektromagnetycznej przez ośrodek pomiarowy, przy założeniu znajomości prędkości tej fali, różnica pomiędzy zakładaną i rzeczywistą jej prędkością powoduje błąd pomiaru długości, który w literaturze dotyczącej zarówno pomiarów dalmierzami elektromagnetycznymi jak i pomiarów satelitarnych (nazywa się również błędem refrakcji). 5
6 W pomiarach satelitarnych, jak i naziemnych składnik refrakcji wynikający z uwzględnienia różnicy długości krzywej refrakcyjnej i jej cięciwy jest z reguły bardzo mały w porównaniu ze składnikiem pochodzącym od zmian prędkości fali elektromagnetycznej. We współczesnych elektronicznych metodach pomiarów satelitarnych interesują nas praktycznie tylko zmiany prędkości fal. Pośród wielu systemów podziału atmosfery ziemskiej na warstwy o pewnych charakterystycznych własnościach fizycznych dla analizy zjawisk propagacji fal elektromagnetycznych rozpatruje się dwie warstwy: troposferę i jonosferę. 6
7 jonosfera troposfera Ilustracja refrakcji troposferycznej i jonosferycznej sygnałów satelity GPS 7
8 Przyjmuje się, że troposfera rozciąga się od powierzchni Ziemi do wysokości około 7-18 km; potem następują dwie warstwy: stratosfera i mezosfera (do wysokości ok. 80 km), i wreszcie termosfera i egzosfera. W termosferze i egzosferze wyróżnia się obszar zjonizowanych gazów, zwany jonosferą - od ok. 80 km (lub 100) do 600, a nawet 1000 km. Wyróżnienie troposfery i jonosfery wynika ze zdecydowanie zróżnicowanych właściwości obu ośrodków w odniesieniu do propagacji fal elektromagnetycznych. 8
9 Przypomnienie kilku podstawowych definicji: Stosunek prędkości fali elektromagnetycznej w próżni c do prędkości w danym ośrodku v nazywamy współczynnikiem załamania n. n c v Wyrażenie: N n nazywa się liczbą refrakcyjną lub krótko refrakcją. Przeciętna wartość N na powierzchni Ziemi wynosi
10 Jeżeli przez ω oznaczymy tzw. częstotliwość kątową (ω=2πf), zaś przez k liczbę fazową (k=2π/ ), to wyrażenie: nazywa się prędkością fazową. Biorąc prędkość światła w próżni c (c=2, x10 8 m/s) i prędkość fazową to otrzymamy wyrażenie na fazowy współczynnik załamania. Pochodną prędkości fazowej, względem zmiennej długości fali, tzn. nazywa się dyspersją prędkości. 10
11 Ilustracja dyspersji prędkości, konstrukcja rysunku za Czarnecki (2000) wg pomysłu Wellsa (1992) 11
12 Ilustracja dyspersji prędkości, konstrukcja rysunku za Czarnecki (2000) wg pomysłu Wellsa (1992) Dyspersja wyraża prędkość zmian częstotliwości kątowej ω w funkcji liczby fazowej. Innymi słowy, dyspersja uzależnia współczynnik załamania od częstotliwości. Dyspersja wyjaśnia wiele zjawisk związanych z propagują promieniowania elektromagnetycznego. Jej wizualnym efektem jest większe ugięcie w pryzmacie fioletu niż czerwieni. 12
13 Ilustracja dyspersji prędkości, konstrukcja rysunku za Czarnecki (2000) wg pomysłu Wellsa (1992) v Pochodna częstotliwości kątowej ω względem k (liczby fazowej) nosi miano prędkości grupowej ν g. Prędkość grupowa może być obrazowana jako styczna do krzywej dyspersji. 13
14 Grupowy współczynnik załamania n g, który jest zdefiniowany poprzez: 14
15 Troposfera dla częstotliwości niższych niż 30 GHz jest ośrodkiem niedyspersyjnym dlatego refrakcja w troposferze prawie nie zależy od częstotliwości. Jonosfera zawiera masę swobodnych elektronów, uwolnionych z atomów głównie przez nadfioletowe promieniowanie Słońca. Od gęstości tych elektronów zależy zasadniczo efekt refrakcji w jonosferze. Jonosfera jest więc ośrodkiem dyspersyjnym. Zarówno modulacja częstotliwości, jak i faza fali nośnej są zakłócane przez jonosferę: każda w inny sposób. Częstotliwości nośne niższe od 30 MHz odbijają się od jonosfery (komunikacja radiowa na falach krótkich). Fale o wyższych częstotliwościach przenikają przez jonosferę, lecz są zakłócane tym bardziej im wyższa jest ich częstotliwość. 15
16 Refrakcja troposferyczna Stanowi ona zasadniczy problem w pomiarach satelitarnych w systemach GNSS. Jej wpływ można wyrażać poprzez opóźnienie sygnału satelitów. Całkowite opóźnienia refrakcyjne - troposferyczne, przeliczone na błędy pseudoodległości są szacowane na około 2 m, gdy satelita znajduje się w zenicie, i aż m dla satelitów znajdujących się na wysokości horyzontalnej h=5. Wzrastają te zakłócenia w przybliżeniu proporcjonalnie do cosec h, czyli (1/sin h). Jest głównym czynnikiem ograniczającym dokładność wyznaczania wysokości geometrycznych (elipsoidalnych) techniką GPS. 16
17 Geometria opóźnienia troposferycznego 17
18 Znaczne błędy refrakcji troposferycznej wskazują na wagę, jaką trzeba przykładać do tworzenia i stosowania w algorytmach najdoskonalszych modeli zjawiska i jak duże wysiłki należy angażować w celu precyzyjnej realizacji tych modeli wykonując pomiary odpowiednich parametrów atmosfery podczas obserwacji satelitarnych. Podstawowe problemy związane z poprawkami troposferycznymi do pomiarów GPS. 18
19 Charakterystyka atmosfery ziemskiej w kontekście refrakcji satelitarnej Można rozpatrywać atmosferę jako mieszaninę dwóch idealnych gazów: suchego powietrza i pary wodnej. 90% wartości refrakcji troposferycznej zależy od suchego powietrza, a tylko 10% od pary wodnej. W czasie pomiarów zdani jesteśmy w zasadzie wyłącznie na te wartości parametrów atmosfery, które można pomierzyć na stacji obserwacyjnej na fizycznej powierzchni Ziemi. Można też mierzyć zawartość pary wodnej i wody wzdłuż trasy przebiegu fali elektromagnetycznej za pomocą radiometrów WVR (Water Vapor Radiometer). Ceny takich instrumentów są jednak dość wysokie. Radiometr taki pozwala na pomiar zawartości pary wodnej do wysokości ok. 12 km. 19
20 Korzyść ze stosowania radiometru można zobrazować następującymi liczbami: jeśli wpływ składnika refrakcji troposferycznej na wyznaczenie pozycji szacować średnio na cm, to za pomocą modelu opartego na powierzchniowym (na stacji) pomiarze parametrów atmosfery można zmniejszyć ten błąd do cm, zaś stosując pomiary zawartości pary wodnej radiometrem, zmniejszymy ten ostatni błąd o połowę, tzn. do wartości cm. Dwie ostatnie wartości w zderzeniu z wysoką ceną radiometru wskazują, że jego użycie może wchodzić w rachubę tylko przy bardzo precyzyjnych pomiarach dla specjalnych celów badawczych, np. badania ruchów skorupy ziemskiej za pomocą pomiarów techniką GPS. Pomiary parametrów atmosfery za pomocą radiometrów stosuje się np. na stacjach śledzących systemu GPS. 20
21 Modelowanie refrakcji troposferycznej rozwijano już intensywnie w okresie pomiarów techniką dopplerowską. Wszystkie modele zmierzają do wyrażenia refrakcji N w postaci pewnej funkcji zależnej od ciśnienia atmosferycznego na stacji P, temperatury suchego powietrza w stopniach Kelwina T i cząstkowego ciśnienia pary wodnej e w milibarach, w taki sposób, aby ujmowała ta funkcja z jak najlepszym przybliżeniem zmienność tych parametrów w rzeczywistej atmosferze N = f(p,t,e). 21
22 Rozkład temperatury i ciśnienia atmosferycznego w zależności od wysokości 22
23 Profil pionowy atmosfery, temperatura i liczba elektronów w jednostce objętości 23
24 Profil pionowy atmosfery 24
25 Schemat warstwowy atmosfery 25
26 Wykres wilgotności względnej i jej dzienne zmiany w powiązaniu ze zmianami temperatury 26
27 Ogólny związek, stanowiący podstawę różnych modeli, ma postać: Współczynnik C 1 =77.6 jest przyjmowany powszechnie, dla wszystkich modeli; C 4 różni poszczególne modele. Np. wzór Smitha-Weintrauba: Także stosowane są inne wzory, np. Essena i Essena-Froome'a. 27
28 Przejście do poprawek liniowych pseudoodległości, uzyskuje się poprzez całkowanie wzdłuż wysokości dla założonych wartości H d i H w oznaczających w każdym modelu jego charakterystyczne wysokości dla przyjętych w nim (pomierzonych) wartości parametrów d - suchego i w - wilgotnego powietrza. r t Do najbardziej rozpowszechnionych modeli refrakcji troposferycznej, stosowanych przy opracowaniu pomiarów GPS, należy zaliczyć modele: Hopfielda z roku 1969, Goada i Goodmana z roku 1974, Blacka z 1978 roku, i Robinsona z roku
29 Wzory odpowiadające modelowi Hopfielda z 1969 roku (parametry meteorologiczne oraz h wysokość horyzontalna satelity): 29
30 Opóźnienie troposferyczne w kierunku zenitu w Karkonoszach na podstawie modelu Hopfielda 30
31 Wzór Saastamoinena stosowany powszechnie w Europie - z oznacza kąt odległości zenitalnej satelity: 31
32 Szczególne podejście do modelowania refrakcji troposferycznej na podstawie pomiarów parametrów atmosfery prowadzonych na stacjach pomiarowych na powierzchni Ziemi jest wymagane w terenie górzystym, gdy stacje te znacznie różnią się wysokościami. W takich przypadkach pożądany jest pewien różnicowy model refrakcji troposferycznej 32
33 Stochastyczne podejście do refrakcji troposferycznej (Tralli i in., 1990). Wykorzystano fakt, że stosunkowo łatwo i dokładnie można modelować współczynniki tej refrakcji w suchym powietrzu. Odpowiedni model jest opisany za pomocą ogólnych zależności: jest pewną funkcją wysokości satelity nad horyzontem h oraz wektora R parametryzującego tzw. neutralną atmosferę. Indeksy ( d/w ) odnoszą się odpowiednio do suchej i wilgotnej atmosfery, wskaźnik ( 90 ) oznacza poprawkę refrakcyjną w zenicie. Dla suchej atmosfery mogą być one wyznaczone na drodze deterministycznej. 33
34 W takim przypadku tylko te odnoszące się do wilgotnej atmosfery są przedmiotem zainteresowania. Należy wyznaczyć pewien współczynnik skalowy ξ modelu oraz poprawkę do refrakcji w zenicie v. W modelu mogą być także uwzględnione zmiany czasowe wynikające z opóźnień troposferycznych. Włączając taki model poprawek troposferycznych w proces wyrównania obserwacji GPS wyznacza się jego parametry, a następnie odpowiednie poprawki ze względu na refrakcję troposferyczną dla poszczególnych obserwacji lub częściej - poprawki do pozycji stacji obserwacyjnych. W wyniku takiego podejścia błędy z tytułu refrakcji troposferycznej, związane ze składnikiem wynikającym z wpływu wilgotnej atmosfery, zostają zredukowane do wartości mieszczącej się w przedziale 1-5 cm, a przy większej liczbie satelitów (s > 4), odpowiednio rozmieszczonych (na różnych wysokościach horyzontalnych), nawet do kilku milimetrów. W wyniku podejścia stochastycznego, otrzymano wyniki bardzo zbliżone do tych, jakie udaje się osiągnąć stosując pomiary zawartości pary wodnej za pomocą radiometrów WVR. 34
35 35
36 Refrakcja jonosferyczna Istota refrakcji jonosferycznej polega na opóźnieniu fal elektromagnetycznych przez swobodne elektrony i jony, którymi zapełniona jest pewna część przestrzeni wokółziemskiej. Aczkolwiek umownie przyjęto traktować jako jonosferę obszar wokół Ziemi od około 100 do około 1000 km, to w rzeczywistości struktura przestrzenna ziemskiej plazmosfery jest bardzo złożona. Struktura ziemskiej plazmosfery 36
37 Złożoność struktury przestrzennej plazmosfery wynika przede wszystkim z kilku czynników: - ze zmiennego w czasie promieniowania Słońca, - z oddziaływania promieniowania kosmicznego, - ze struktury pola magnetycznego wirującej Ziemi, - ze zmienności cienia Ziemi na skutek jej ruchu wirowego, a także z innych zjawisk sezonowych. Struktura ziemskiej plazmosfery 37
38 Oddziaływanie jonosfery jest bardzo różnorodne. Dwa efekty mają największy wpływ na pomiary techniką GNSS: - spowolnienie modulacji fali nośnej wysyłanej przez satelity, - przyśpieszenie fazy tej fali. Pierwszy efekt, nazywany także opóźnieniem jonosferycznym, sprawia pozorne wydłużenie drogi przebiegu sygnałów satelitarnych natomiast przyśpieszenie fazy fali nośnej sprawia, że prędkość fazowa v φ = f może być większa od prędkości światła w próżni c i w efekcie oznacza pozorne skrócenie drogi stacja-satelita. 38
39 Wzór opisujący refrakcję jonosferyczną ma swoje źródło w równaniu dyspersyjnym i współczynniku załamania. Fazowy współczynnik załamania można rozwinąć w następujący szereg potęgowy wyrazów odwrotnie proporcjonalnych do parzystych potęgi częstotliwości: którego dwa pierwsze wyrazy można zapisać w postaci zależności: przy czym jest pewną stałą, (TEC) - Total Electron Content - oznacza zawartość swobodnych elektronów w jednostce objętości (1m 3 ). 39
40 Określenie wartości (TEC) jest sprawą bardzo złożoną, gdyż (TEC) jest zmienna w czasie i przestrzeni. Zmienność (EC) - Electron Content wraz z wysokością dla pory dziennej i nocnej 40
41 41
42 Wykorzystując wzory na fazowy współczynnik załamania n φ, i na prędkość fazową v φ, oraz wykonując różniczkowanie dn/df można wyrazić grupowy współczynnik załamania n g w następującej postaci: Przenosząc następnie jedynkę na lewą stronę i dzieląc przez prędkość światła w próżni c, możemy napisać wyrażenie na tzw. grupowe opóźnienie: W ten sposób można oszacować wpływ refrakcji jonosferycznej na pomiar odległości stacja-satelita. Stwierdzono na podstawie obserwacji, że parametr (TEC) ziemskiej jonosfery zawiera się w przedziale ( ) elektronów/m 3. 42
43 Przyjmując różne wartości częstotliwości można obliczyć iloczyny c t, czyli zmiany odległości w metrach: Najistotniejszym efektem refrakcji jonosferycznej jest opóźnienie grupowe. Występuje też tzw. rotacja polaryzacji, przyśpieszenie fazy fali nośnej, refrakcja kątowa i inne jeszcze, mniej dla nas istotne zjawiska. Parametr (TEC) wyznaczany jest w postaci tzw. pionowego parametru (TEC) w funkcji cyklu słonecznego, dobowych efektów jonosferycznych i szerokości geomagnetycznej. Należy także uwzględniać kąt nachylenia satelity i wysokość jonosfery, gdyż opóźnienie sygnału w pionie zawiera się w granicach ns, zaś w pobliżu horyzontu bywa trzykrotnie większe. 43
44 Wybrane modele rozkładu gęstości elektronów w jonosferze (analityczne i empiryczne): Chapmana (SLM Single Layer Model), Klobuchara transmitowany w depeszy nawigacyjnej GPS, model globalny IRI (ang. International Reference Ionosphere), model europejski CODE (ang. Center of Orbit Determination of Europe), model jonosfery dla Europy WUTE, generowany, między innymi przez lokalne centrum analiz EPN WUTE na Politechnice Warszawskiej, model pozwalający na korektę obserwacji fazowych GPS dla jednej częstotliwości Georgiadou i Kleusberga. Modele jonosfery (rozkłady TEC) zarówno globalne, regionalne, jak i lokalne dostępne są obecnie w formacie wewnętrznym ION programu Bernese GPS Software, a także formacie otwartym IONEX i SINEX. 44
45 Refrakcja jonosferyczna a pomiary na dwóch częstotliwościach Wpływ refrakcji jonosferycznej na pomiar odległości jest znaczny. Jest to powód, dla którego zarówno wcześniej, w systemie TRANSIT, jak i w systemie GPS stosuje się pomiary na dwóch częstotliwościach. Można na podstawie takich pomiarów niemalże całkowicie wyeliminować, a przynajmniej znacznie ograniczyć wpływ refrakcji jonosferycznej, zarówno na wyniki pomiarów pseudoodległości, jak i różnicy faz. Liniową wartość poprawki jonosferycznej można zapisać w postaci: 45
46 Przyjmując, że pseudoodległość stacja-satelita P r, jest równa odległości P r pomierzonej na pierwszej częstotliwości f 1 z odpowiednią poprawką '' r ion ' r ion i że ta sama odległość może być wyrażona przez P r i związane z drugą częstotliwością pomiarową f 2. Kombinacja obu powyższych wyrażeń prowadzi do wniosku, że można wyznaczyć pseudoodległość wolną od błędów refakcji jonosferycznej, gdyż: Poprawka do pomiaru na pierwszej częstotliwości jest wyrażona przez wielkości nie zawierające błędu refrakcji. 46
47 Podobne wyrażenie dla pomiarów fazowych na dwóch częstotliwościach można osiągnąć analogiczną drogą i ma ono postać: 47
48 Błędy Odchylenia (+/-) PODSUMOWANIE Efemerydy Niedokładność zegara Wielotorowość sygnału Wariacje centrum fazowego anten Szumy własne odbiornika Opóźnienia jonosferyczne Opóźnienia troposferyczne 1 2 m 1 2 m 1 m kilka kilkadziesiąt milimetrów 0,1 1 m 5 m 0,5 m 48
49 ALE 49
50 Zaburzenia stanu jonosfery (na podstawie: Bosy, 2005) Zmienność czasowo-przestrzenna gęstości elektronów powoduje zaburzenia stanu jonosfery i jest zależna głownie od następujących czynników (Seeber, 2003): położenie geograficzne, pory dnia, pory roku, aktywności słonecznej. Występują regiony świata: zorzowe (auroral regions) oraz równikowy (equatoral region) charakteryzujące się dużą aktywnością jonosfery. 50
51 Rejony świata charakteryzujące się dużą aktywnością jonosfery 51
52 Największe wartości gęstości elektronów występują w pasie ± 30 po obu stronach równika geomagnetycznego, najczęściej wczesnym popołudniem, około godziny 14:00 czasu lokalnego (LT Lokal Time). Maksymalna koncentracja elektronów (większa niż nad równikiem) występuje jednak w regionach o szerokości ± 20. Regiony te zostały nazwane anomaliami równikowymi (rys. 4.11). Na średnich szerokościach jonosfera wykazuje najmniejszą zmienność. Jest ona tu także najlepiej zbadana, ze względu na to, że na obszarze tym zlokalizowana jest największa liczba instrumentów sondujących jonosferę. W regionach okołobiegunowych szczytowe wartości gęstości elektronów są zauważalnie mniejsze niż w niskich szerokościach. Występują tu jednak bardzo częste niestabilności plazmy, co powoduje, że krótkookresowe zmiany gęstości elektronów są bardziej wyraźne. 52
53 Głównym czynnikiem zaburzającym magnetosferę i jonosferę są zmiany ciśnienia wiatru słonecznego. Wzrostowi ciśnienia wiatru słonecznego na magnetosferę towarzyszy szereg zjawisk, ogólnie nazywanych burzą magnetosferyczną lub geomagnetyczną. Powoduje ona zaburzeniom pola magnetycznego (tzw. burze magnetyczne), którym towarzyszą zaburzenia jonosfery (tzw. burze jonosferyczne) oraz wzrost intensywności zórz (tzw. burze zorzowe). Zmiany gęstości elektronów mogą sięgać w krótkim czasie od +300% do 80% w stosunku do okresów nie zaburzonych. Burza jonosferyczna trwa zazwyczaj kilka dni i w czasie jej występowania obserwuje się przemieszczające się nieregularności jonosfery, tak zwane TID (ang. Travelling Ionospheric Disturbances). 53
54 TID charakteryzują się zmianami w gęstości elektronów od kilku do kilkudziesięciu procent i dzielą się na: wielkoskalowe LSTID o okresie od 30 minut do 3 godzin i długości fali ponad 1000 km, średnioskalowe MSTID o okresie od 10 minut do 1 godziny i długości fali rzędu kilkuset kilometrów, małej skali SSTID o okresie kilkunastu minut i długości fali rzędu dziesiątków kilometrów. Kolejnym zjawiskiem, występującym w czasie burzy, jest pojawienie się na średnich szerokościach tzw. rowu jonosferycznego (ang. Ionospheric trough). Zmiany dobowe stanu jonosfery względem średnich stanów miesięcznych mogą sięgać od ±20% do ±25%. 54
55 Aktywność słoneczna jest wyrażana przez liczbę plam na Słońcu SSN (ang. Sun Spot Number). Jednym ze sposobów określania SSN jest liczba Wolfa RW, zdefiniowana następująco: RW = k(10g + p) gdzie: g liczba grup plam słonecznych, p liczba pojedynczych plam we wszystkich grupach, k współczynnik skalujący (zwykle k < 1), zależny od teleskopu. 55
56 Drugim sposobem określania SSN jest oficjalny indeks International Sunspot Number, publikowany codziennie przez SIDC (ang. Sunspot Index Data Center) Królewskiego Obserwatorium w Belgii: 56
57 Wykres zmian aktywności słonecznej w okresie od 1900 r. do 2004 r. 57
58 58
59 59
60 60
61 Wykres zmian aktywności słonecznej w okresie od 1900 r. do 2004 r. Analiza szeregów czasowych SSN wykazała obecność okresów 11 letnich wywołanych rotacją Słońca. 61
62 Zmiany liczby plam słonecznych SSN w roku 2000 i 2004, w których wyraźnie można obserwować 27-dniowy cykl związany ze średnim okresem obrotu Słońca. Widać wyraźne różnice pomiędzy maksymalną liczbą SSN = 246 dla 2000 r., gdzie zgodnie z rysunkiem miało miejsce maksimum aktywności słonecznej, a maksymalną liczbą SSN = 100 dla 2004 roku. 62
63 Długookresowe obserwacje słońca prowadzone przez liczne ośrodki badawcze pozwoliły na prognozowanie krótko- i długookresowej aktywności słonecznej. Wartości liczby plam słonecznych SSN dla 12 lat (średnie miesięczne, wygładzone miesięczne) oraz prognozę na kolejne 12 miesięcy na podstawie SIDC. 63
64 Medium Scale Traveling Ionospheric Disturbances 64
65 LITERATURA K. Czarnecki, Geodezja współczesna w zarysie, Wiedza i Życie, Warszawa B. Hofmann-Wellenhof, H. Lichtenegger, E. Wasl, GNSS Global Navigation Satellite Systems GPS, GLONASS, Galileo and more, Springer, Wien - New York G. Seeber, Satellite Geodesy, de Gruyter, Berlin - New York, J. Bosy, Data processing of local GPS networks located in a mountain area, Acta Geodynamica et Geomaterialia (formerly Acta Montana), 2005, Vol. 2, No. 3 (139), pp J. Bosy, Precyzyjne opracowanie obserwacji satelitarnych GPS w lokalnych sieciach położonych w terenach górskich, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Nr 522, Rozprawy CCXXXIV, 2005, [dostęp: ] K. Krasuski Wyznaczenie parametrów opóźnienia troposferycznego dla stacji referencyjnej GNSS, Pomiary Automatyka Robotyka, R. 20, Nr 1/2016, 75 82, DOI: /PAR_219/75 J. Lamparski, Navstar GPS: od teorii do praktyki, Wyd. UW-M, Olsztyn P. Zalewski, Źródła błędów w pomiarach GNSS, [dostęp: ] [dostęp: ] [dostęp: ] [dostęp: ] 65
SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 5
SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 5 1 K. Czarnecki, Geodezja współczesna w zarysie, Wiedza i Życie/Gall, Warszawa 2000/Katowice 2010. 2 Obserwacje fazowe satelitów GPS są tym rodzajem pomiarów, który
Bardziej szczegółowoSATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 6
SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 6 1 K. Czarnecki, Geodezja współczesna w zarysie, Wiedza i Życie/Gall, Warszawa 2000/Katowice 2010. 2 Równanie pseudoodległości odległość geometryczna satelity s s
Bardziej szczegółowoSATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 4
SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 4 1 K. Czarnecki, Geodezja współczesna w zarysie, Wiedza i Życie/Gall, Warszawa 2000/Katowice 2010. 2 Można skorzystać z niepełnej analogii do pomiarów naziemnymi
Bardziej szczegółowoWYBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI
WYBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI Ćwiczenie 3: Wyznaczanie współczynników TEC (Total Electron Content) i ZTD (Zenith Total Delay) z obserwacji GNSS. prof. dr hab. inż. Janusz Bogusz Zakład Geodezji Satelitarnej
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZESNE TECHNIKI I DANE OBSERWACYJNE
WSPÓŁCZESNE TECHNIKI I DANE OBSERWACYJNE TECHNIKI OBSERWACYJNE Obserwacje: - kierunkowe - odległości - prędkości OBSERWACJE KIERUNKOWE FOTOGRAFIA Metody fotograficzne używane były w 1964 do 1975. Dzięki
Bardziej szczegółowoSATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 8
SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 8 1 J. Lamparski, Navstar GPS: od teorii do praktyki, Wyd. UW-M, Olsztyn 2001. K. Czarnecki, Geodezja współczesna w zarysie, Wiedza i Życie/Gall, Warszawa 2000/Katowice
Bardziej szczegółowoŹródła błędów w pomiarach GNSS (na podstawie Bosy J., 2005) dr inż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczecinie
Źródła błędów w pomiarach GNSS (na podstawie Bosy J., 2005) dr inż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczecinie Źródła błędów w pomiarach GNSS: Błędy wyznaczania pozycji w systemach zaliczanych do GNSS
Bardziej szczegółowoGlobal Positioning System (GPS)
Global Positioning System (GPS) Ograniczenia dokładności odbiorników systemu GPS Satellite GPS Antenna Hard Surface 1 Błędy pozycji Niezależne od zasady działania systemu Metodyczne wynikające z zasady
Bardziej szczegółowoDifferential GPS. Zasada działania. dr inż. Stefan Jankowski
Differential GPS Zasada działania dr inż. Stefan Jankowski s.jankowski@am.szczecin.pl DGPS koncepcja Podczas testów GPS na początku lat 80-tych wykazano, że błędy pozycji w dwóch blisko odbiornikach były
Bardziej szczegółowoModuły ultraszybkiego pozycjonowania GNSS
BUDOWA MODUŁÓW WSPOMAGANIA SERWISÓW CZASU RZECZYWISTEGO SYSTEMU ASG-EUPOS Projekt rozwojowy MNiSW nr NR09-0010-10/2010 Moduły ultraszybkiego pozycjonowania GNSS Paweł Wielgosz Jacek Paziewski Katarzyna
Bardziej szczegółowoGeodezja i Kartografia I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Systemy pozycjonowania i nawigacji Nazwa modułu w języku angielskim Navigation
Bardziej szczegółowoSystemy pozycjonowania i nawigacji Navigation and positioning systems
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2015/2016 Systemy pozycjonowania i nawigacji Navigation and positioning systems
Bardziej szczegółowoAnomalie gradientu pionowego przyspieszenia siły ciężkości jako narzędzie do badania zmian o charakterze hydrologicznym
Anomalie gradientu pionowego przyspieszenia siły ciężkości jako narzędzie do badania zmian o charakterze hydrologicznym Dawid Pruchnik Politechnika Warszawska 16 września 2016 Cel pracy Zbadanie możliwości
Bardziej szczegółowoSATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 12
SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 12 1 Redukcje obserwacji GPS i zaawansowane pakiety programów redukcyjnych Etapy procesu redukcji obserwacji GPS Procesy obliczeniowe prowadzące od zbiorów obserwacji
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia związane z pomiarami satelitarnymi w systemie ASG-EUPOS
GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII Departament Geodezji, Kartografii i Systemów Informacji Geograficznej Podstawowe pojęcia związane z pomiarami satelitarnymi w systemie ASG-EUPOS Szymon Wajda główny
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA I STAN AKTUALNY REALIZACJI
ZAŁOŻENIA I STAN AKTUALNY REALIZACJI PROJEKTU ASG+ Figurski M., Bosy J., Krankowski A., Bogusz J., Kontny B., Wielgosz P. Realizacja grantu badawczo-rozwojowego własnego pt.: "Budowa modułów wspomagania
Bardziej szczegółowoUltra szybkie pozycjonowanie GNSS z zastosowaniem systemów GPS, GALILEO, EGNOS i WAAS
Ultra szybkie pozycjonowanie GNSS z zastosowaniem systemów GPS, GALILEO, EGNOS i WAAS Jacek Paziewski Paweł Wielgosz Katarzyna Stępniak Katedra Astronomii i Geodynamiki Uniwersytet Warmińsko Mazurski w
Bardziej szczegółowoGEOMATYKA program podstawowy. dr inż. Paweł Strzeliński Katedra Urządzania Lasu Wydział Leśny UP w Poznaniu
GEOMATYKA program podstawowy 2017 dr inż. Paweł Strzeliński Katedra Urządzania Lasu Wydział Leśny UP w Poznaniu Wyznaczenie pozycji anteny odbiornika może odbywać się w dwojaki sposób: na zasadzie pomiarów
Bardziej szczegółowoPropagacja fal radiowych
Propagacja fal radiowych Parametry fali radiowej Podstawowym parametrem fali jest jej częstotliwość czyli liczba pełnych cykli w ciągu 1 sekundy, wyrażany jest w Hz Widmo (spektrum) fal elektromagnetycznych
Bardziej szczegółowoWYBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI
WYBRANE ELEMENTY GEOFIZYKI Wykład 3: Budowa atmosfery, refrakcja atmosferyczna, absorpcja fal elektromagnetycznych, wpływ atmosfery na wyznaczenie pozycji z GNSS. prof. dr hab. inż. Janusz Bogusz Zakład
Bardziej szczegółowoPowierzchniowe systemy GNSS
Systemy GNSS w pomiarach geodezyjnych 1/58 Powierzchniowe systemy GNSS Jarosław Bosy Instytut Geodezji i Geoinformatyki Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu e-mail: jaroslaw.bosy@up.wroc.pl Systemy GNSS
Bardziej szczegółowoDalmierze elektromagnetyczne
Dalmierze elektromagnetyczne Dalmierze elektromagnetyczne klasyfikacja i zasada działania Klasyfikacja dalmierzy może być dokonywana przy założeniu rozmaitych kryteriów. Zazwyczaj przyjmuje się dwa. 1.
Bardziej szczegółowoGlobalny Nawigacyjny System Satelitarny GLONASS. dr inż. Paweł Zalewski
Globalny Nawigacyjny System Satelitarny GLONASS dr inż. Paweł Zalewski Wprowadzenie System GLONASS (Global Navigation Satellite System lub Globalnaja Nawigacjonnaja Sputnikowaja Sistiema) został zaprojektowany
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE WYSOKOŚCI Z WYKORZYSTANIEM NIWELACJI SATELITARNEJ
WYZNACZANIE WYSOKOŚCI Z WYKORZYSTANIEM NIWELACJI SATELITARNEJ Karol DAWIDOWICZ Jacek LAMPARSKI Krzysztof ŚWIĄTEK Instytut Geodezji UWM w Olsztynie XX Jubileuszowa Jesienna Szkoła Geodezji, 16-18.09.2007
Bardziej szczegółowoSpis treści PRZEDMOWA DO WYDANIA PIERWSZEGO...
Spis treści PRZEDMOWA DO WYDANIA PIERWSZEGO....................... XI 1. WPROWADZENIE DO GEODEZJI WYŻSZEJ..................... 1 Z historii geodezji........................................ 1 1.1. Kształt
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2018/2019 Kod: DGI s Punkty ECTS: 4. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne
Nazwa modułu: Numeryczne opracowanie obserwacji GNSS Rok akademicki: 2018/2019 Kod: DGI-1-616-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Kierunek: Geoinformacja Specjalność: Poziom
Bardziej szczegółowoPulsacje Pc1/Pc5 Kilometrowego Promieniowania Radiowego Ziemi (AKR)
Pulsacje Pc1/Pc5 Kilometrowego Promieniowania Radiowego Ziemi (AKR) Roman Schreiber Centrum Badań Kosmicznych PAN 1 / 42 Zorza polarna na Alasce zdjęcie Jan Curtis 2 / 42 Zorza polarna (Iowa) 3 / 42 Zorza
Bardziej szczegółowoPrędkość fazowa i grupowa fali elektromagnetycznej w falowodzie
napisał Michał Wierzbicki Prędkość fazowa i grupowa fali elektromagnetycznej w falowodzie Prędkość grupowa paczki falowej Paczka falowa jest superpozycją fal o różnej częstości biegnących wzdłuż osi z.
Bardziej szczegółowoAktywność magnetosfery i zaburzenia w wietrze słonecznym.
Aktywność magnetosfery i zaburzenia w wietrze słonecznym. Piotr Koperski Obserwatorium Astronomiczne (Zakład Fizyki Wsokich Energii) Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1 Zagadnienia Zródła i charakterystyka
Bardziej szczegółowoLASERY I ICH ZASTOSOWANIE
LASERY I ICH ZASTOSOWANIE Laboratorium Instrukcja do ćwiczenia nr 3 Temat: Efekt magnetooptyczny 5.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą modulowania zmiany polaryzacji światła oraz
Bardziej szczegółowoUniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Instytut Geodezji i Geoinformatyki. Zastosowanie techniki GPS w badaniu troposfery
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Instytut Geodezji i Geoinformatyki Zastosowanie techniki GPS w badaniu troposfery Witold Rohm witold.rohm@kgf.ar.wroc.pl Techniki badania troposfery pomiary naziemne
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA
POLITECHNIKA BIAŁOSTOCKA KATEDRA ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ Instrukcja do zajęć laboratoryjnych z przedmiotu: Towaroznawstwo Kod przedmiotu: LS03282; LN03282 Ćwiczenie 4 POMIARY REFRAKTOMETRYCZNE Autorzy: dr
Bardziej szczegółowoTEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH MAGISTERSKICH STUDIA STACJONARNE DRUGIEGO STOPNIA ROK AKADEMICKI 2012/2013
STUDIA STACJONARNE DRUGIEGO STOPNIA ROK AKADEMICKI 2012/2013 Instytut Geodezji GEODEZJA GOSPODARCZA PROMOTOR Dr hab. Zofia Rzepecka, prof. UWM Dr inż. Dariusz Gościewski Analiza możliwości wyznaczenia
Bardziej szczegółowoWidmo fal elektromagnetycznych
Czym są fale elektromagnetyczne? Widmo fal elektromagnetycznych dr inż. Romuald Kędzierski Podstawowe pojęcia związane z falami - przypomnienie pole falowe część przestrzeni objęta w danej chwili falą
Bardziej szczegółowoMenu. Badania temperatury i wilgotności atmosfery
Menu Badania temperatury i wilgotności atmosfery Wilgotność W powietrzu atmosferycznym podstawową rolę odgrywa woda w postaci pary wodnej. Przedostaje się ona do atmosfery w wyniku parowania z powieszchni
Bardziej szczegółowoGNSS ROZWÓJ SATELITARNYCH METOD OBSERWACJI W GEODEZJI
GNSS ROZWÓJ SATELITARNYCH METOD OBSERWACJI W GEODEZJI Dr inż. Marcin Szołucha Historia nawigacji satelitarnej 1940 W USA rozpoczęto prace nad systemem nawigacji dalekiego zasięgu- LORAN (Long Range Navigation);
Bardziej szczegółowoSystemy nawigacji satelitarnej. Przemysław Bartczak
Systemy nawigacji satelitarnej Przemysław Bartczak Zniekształcenia i zakłócenia Założenia twórców systemu GPS było, żeby pozycja użytkownika była z dokładnością 400-500 m. Tymczasem po uruchomieniu systemu
Bardziej szczegółowoPrecyzyjne pozycjonowanie w oparciu o GNSS
Precyzyjne pozycjonowanie w oparciu o GNSS Załącznik nr 2 Rozdział 1 Techniki precyzyjnego pozycjonowania w oparciu o GNSS 1. Podczas wykonywania pomiarów geodezyjnych metodą precyzyjnego pozycjonowania
Bardziej szczegółowoSATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 10
SATELITARNE TECHNIKI POMIAROWE WYKŁAD 10 1 Źródła błędów w pomiarach GNSS Błędy wyznaczania pozycji w systemach zaliczanych do GNSS można podzielić na następujące grupy: 1. Błędy pozycji satelitów. 2.
Bardziej szczegółowoAktualne produkty jonosferyczne dla GNSS
Aktualne produkty jonosferyczne dla GNSS Anna Krypiak-Gregorczyk 1, Paweł Wielgosz 1 Andrzej Borkowski 2 Angela Aragon-Angel 3 Aleksander Nowak 4 1 Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 2 Uniwersytet
Bardziej szczegółowoWykład 14. Technika GPS
Wykład 14 Technika GPS Historia GPS Z teoretycznego punktu widzenia 1. W roku 1964, I. Smith opatentował pracę: Satelity emitują kod czasowy i fale radiowe, Na powierzchni ziemi odbiornik odbiera opóźnienie
Bardziej szczegółowoĆwiczenie M-2 Pomiar przyśpieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Cel ćwiczenia: II. Przyrządy: III. Literatura: IV. Wstęp. l Rys.
Ćwiczenie M- Pomiar przyśpieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego. Cel ćwiczenia: pomiar przyśpieszenia ziemskiego przy pomocy wahadła fizycznego.. Przyrządy: wahadło rewersyjne, elektroniczny
Bardziej szczegółowoJanusz Śledziński. Technologie pomiarów GPS
Janusz Śledziński Technologie pomiarów GPS GPS jest globalnym wojskowym systemem satelitarnym, a jego głównym użytkownikiem są siły zbrojne USA. Udostępniono go również cywilom, ale z pewnymi dość istotnymi
Bardziej szczegółowoProblem testowania/wzorcowania instrumentów geodezyjnych
Problem testowania/wzorcowania instrumentów geodezyjnych Realizacja Osnów Geodezyjnych a Problemy Geodynamiki Grybów, 25-27 września 2014 Ryszard Szpunar, Dominik Próchniewicz, Janusz Walo Politechnika
Bardziej szczegółowoAplikacje Systemów. Nawigacja inercyjna. Gdańsk, 2016
Aplikacje Systemów Wbudowanych Nawigacja inercyjna Gdańsk, 2016 Klasyfikacja systemów inercyjnych 2 Nawigacja inercyjna Podstawowymi blokami, wchodzącymi w skład systemów nawigacji inercyjnej (INS ang.
Bardziej szczegółowoOPTYKA KWANTOWA Wykład dla 5. roku Fizyki
OPTYKA KWANTOWA Wykład dla 5. roku Fizyki c Adam Bechler 006 Instytut Fizyki Uniwersytetu Szczecińskiego Równania (3.7), pomimo swojej prostoty, nie posiadają poza nielicznymi przypadkami ścisłych rozwiązań,
Bardziej szczegółowoSystemy nawigacji satelitarnej. Przemysław Bartczak
Systemy nawigacji satelitarnej Przemysław Bartczak 4 październik 1957 Sputnik: Eekt Dopllera Odbiór na Ziemi sygnałów z pierwszego sztucznego satelity Ziemi, którym był Sputnik 1 Potwierdził istnienie
Bardziej szczegółowoWykorzystanie nowoczesnych technologii w zarządzaniu drogami wojewódzkimi na przykładzie systemu zarządzania opartego na technologii GPS-GPRS.
Planowanie inwestycji drogowych w Małopolsce w latach 2007-2013 Wykorzystanie nowoczesnych technologii w zarządzaniu drogami wojewódzkimi na przykładzie systemu zarządzania opartego na technologii GPS-GPRS.
Bardziej szczegółowoRozważania rozpoczniemy od fal elektromagnetycznych w próżni. Dla próżni równania Maxwella w tzw. postaci różniczkowej są następujące:
Rozważania rozpoczniemy od fal elektromagnetycznych w próżni Dla próżni równania Maxwella w tzw postaci różniczkowej są następujące:, gdzie E oznacza pole elektryczne, B indukcję pola magnetycznego a i
Bardziej szczegółowoKorzyści wynikające ze wspólnego opracowania. z wynikami uzyskanymi techniką GNSS
Korzyści wynikające ze wspólnego opracowania wyników pomiarów PSInSAR z wynikami uzyskanymi techniką GNSS Łukasz Żak, Jan Kryński, Dariusz Ziółkowski, Jan Cisak, Magdalena Łągiewska Instytut Geodezji i
Bardziej szczegółowoPochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do rachunku błędów pomiarowych
Pochodna i różniczka unkcji oraz jej zastosowanie do rachunku błędów pomiarowych Krzyszto Rębilas DEFINICJA POCHODNEJ Pochodna unkcji () w punkcie określona jest jako granica: lim 0 Oznaczamy ją symbolami:
Bardziej szczegółowoRecenzja Rozprawy doktorskiej mgr int Pawła Przestrzelskiego pt.: Sieciowe pozycjonowanie różnicowe z wykorzystaniem obserwacji GPS i GLONASS"
*jp"
Bardziej szczegółowoLASERY I ICH ZASTOSOWANIE W MEDYCYNIE
LASERY I ICH ZASTOSOWANIE W MEDYCYNIE Laboratorium Instrukcja do ćwiczenia nr 4 Temat: Modulacja światła laserowego: efekt magnetooptyczny 5.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą
Bardziej szczegółowoOPRACOWANIE DANYCH GPS CZĘŚĆ I WPROWADZENIE DO GPS
OPRACOWANIE DANYCH GPS CZĘŚĆ I WPROWADZENIE DO GPS Bernard Kontny Katedra Geodezji i Fotogrametrii Akademia Rolnicza we Wrocławiu ZAGADNIENIA Ogólny opis systemu GPS Struktura sygnału Pomiar kodowy i fazowy
Bardziej szczegółowoWykorzystanie sieci ASG EUPOS w zadaniach związanych z realizacją systemu odniesień przestrzennych
Wykorzystanie sieci ASG EUPOS w zadaniach związanych z realizacją systemu odniesień przestrzennych Marcin Ryczywolski 1, Tomasz Liwosz 2 1 Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Departament Geodezji, Kartografii
Bardziej szczegółowoWyznaczanie długości fali świetlnej za pomocą spektrometru siatkowego
Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 2008/2009 sem. 2. grupa II Termin: 19 V 2009 Nr. ćwiczenia: 413 Temat ćwiczenia: Wyznaczanie długości fali świetlnej za pomocą spektrometru
Bardziej szczegółowoZastosowanie wysokoczęstotliwościowych odbiorników GNSS do badania scyntylacji sygnałów satelitarnych w jonosferze.
Zastosowanie wysokoczęstotliwościowych odbiorników GNSS do badania scyntylacji sygnałów satelitarnych w jonosferze. R. Sieradzki, A. Krankowski, Krypiak-Gregorczyk A., Zakharenkova I., Kapcia J. Uniwersytet
Bardziej szczegółowoSystemy nawigacji satelitarnej. Przemysław Bartczak
Systemy nawigacji satelitarnej Przemysław Bartczak Systemy nawigacji satelitarnej powinny spełniać następujące wymagania: system umożliwia określenie pozycji naziemnego użytkownika w każdym momencie, w
Bardziej szczegółowoAnaliza dokładności modeli centrów fazowych anten odbiorników GPS dla potrzeb niwelacji satelitarnej
Analiza dokładności modeli centrów fazowych anten odbiorników GPS dla potrzeb niwelacji satelitarnej Konferencja Komisji Geodezji Satelitarnej Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN Satelitarne
Bardziej szczegółowoPOMIAR HAŁASU ZEWNĘTRZNEGO SAMOLOTÓW ŚMIGŁOWYCH WG PRZEPISÓW FAR 36 APPENDIX G I ROZDZ. 10 ZAŁ. 16 KONWENCJI ICAO
POMIAR HAŁASU ZEWNĘTRZNEGO SAMOLOTÓW ŚMIGŁOWYCH WG PRZEPISÓW FAR 36 APPENDIX G I ROZDZ. 10 ZAŁ. 16 KONWENCJI ICAO Piotr Kalina Instytut Lotnictwa Streszczenie W referacie przedstawiono wymagania oraz zasady
Bardziej szczegółowo4.3 Wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu metodą fali biegnącej(f2)
Wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu metodą fali biegnącej(f2)185 4.3 Wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu metodą fali biegnącej(f2) Celem ćwiczenia jest wyznaczenie prędkości dźwięku w powietrzu
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
OPIS MODUŁ KSZTAŁCENIA (SYLABUS) I. Informacje ogólne: 1 Nazwa modułu kształcenia Geodezja satelitarna 2 Kod modułu kształcenia 04-ASTR1-GEOD45-3Z 3 Rodzaj modułu kształcenia do wyboru 4 Kierunek studiów
Bardziej szczegółowoSystemy i Sieci Radiowe
Systemy i Sieci Radiowe Wykład 4 Media transmisyjne część Program wykładu Widmo sygnałów w. cz. Modele i tryby propagacji Anteny Charakterystyka kanału radiowego zjawiska propagacyjne 1 Transmisja radiowa
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE PARAMETRÓW RUCHU PŁYT TEKTONICZNYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE STACJI WYKONUJĄCYCH POMIARY TECHNIKĄ LASEROWĄ I TECHNIKĄ DORIS
PORÓWNANIE PARAMETRÓW RUCHU PŁYT TEKTONICZNYCH WYZNACZONYCH NA PODSTAWIE STACJI WYKONUJĄCYCH POMIARY TECHNIKĄ LASEROWĄ I TECHNIKĄ DORIS Katarzyna Kraszewska, Marcin Jagoda, Miłosława Rutkowska STRESZCZENIE
Bardziej szczegółowoWydział Chemii Uniwersytet Łódzki ul. Tamka 12, Łódź
Wydział Chemii Uniwersytet Łódzki ul. Tamka 12, 91-403 Łódź Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30.10.2003r. W sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
Bardziej szczegółowoModel oscylatorów tłumionych
Inna nazwa: model klasyczny, Lorentza Założenia: - ośrodek jest zbiorem naładowanych oscylatorów oddziałujących z falą elektromagnetyczną - wszystkie występujące siły są izotropowe - wartość siły tłumienia
Bardziej szczegółowo5.1. Powstawanie i rozchodzenie się fal mechanicznych.
5. Fale mechaniczne 5.1. Powstawanie i rozchodzenie się fal mechanicznych. Ruch falowy jest zjawiskiem bardzo rozpowszechnionym w przyrodzie. Spotkałeś się z pewnością w życiu codziennym z takimi pojęciami
Bardziej szczegółowoSystem 1200 Newsletter Nr 54 Sieci RTK - Przykłady studialne
NEWSLETTERY SIECI RTK - PRZYPOMNIENIE Niniejszy numer Newslettera kończy trzyczęściową serię dotyczącą sieci RTK. Zanim zagłębimy się w szczegóły tego numeru przypomnimy tematy dwóch poprzednich numerów.
Bardziej szczegółowoPomiar prędkości światła
Tematy powiązane Współczynnik załamania światła, długość fali, częstotliwość, faza, modulacja, technologia heterodynowa, przenikalność elektryczna, przenikalność magnetyczna. Podstawy Będziemy modulować
Bardziej szczegółowoFal podłużna. Polaryzacja fali podłużnej
Fala dźwiękowa Podział fal Fala oznacza energię wypełniającą pewien obszar w przestrzeni. Wyróżniamy trzy główne rodzaje fal: Mechaniczne najbardziej znane, typowe przykłady to fale na wodzie czy fale
Bardziej szczegółowoUderzenie dźwiękowe (ang. sonic boom)
Dr inż. Antoni Tarnogrodzki Politechnika Warszawska Uderzenie dźwiękowe (ang. sonic boom) to zjawisko polegające na rozchodzeniu się na dużą odległość silnego zaburzenia fal wywołanego przez samolot naddźwiękowy.
Bardziej szczegółowoRozkład normalny, niepewność standardowa typu A
Podstawy Metrologii i Technik Eksperymentu Laboratorium Rozkład normalny, niepewność standardowa typu A Instrukcja do ćwiczenia nr 1 Zakład Miernictwa i Ochrony Atmosfery Wrocław, listopad 2010 r. Podstawy
Bardziej szczegółowoWpływ zawilgocenia ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego na rozkład temperatur wewnętrznych
Wpływ zawilgocenia ściany zewnętrznej budynku mieszkalnego na rozkład temperatur wewnętrznych W wyniku programu badań transportu wilgoci i soli rozpuszczalnych w ścianach obiektów historycznych, przeprowadzono
Bardziej szczegółowoUzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w
Uzasadnienie techniczne zaproponowanych rozwiązań projektowanych zmian w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać
Bardziej szczegółowoNawigacja satelitarna
Paweł Kułakowski Nawigacja satelitarna Nawigacja satelitarna Plan wykładu : 1. Zadania systemów nawigacyjnych. Zasady wyznaczania pozycji 3. System GPS Navstar - architektura - zasady działania - dokładność
Bardziej szczegółowoWstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński
Wstęp do teorii niepewności pomiaru Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Podstawowe informacje: Strona Politechniki Śląskiej: www.polsl.pl Instytut Fizyki / strona własna Instytutu / Dydaktyka / I Pracownia
Bardziej szczegółowoPochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do obliczania niepewności pomiarowych
Pochodna i różniczka unkcji oraz jej zastosowanie do obliczania niepewności pomiarowych Krzyszto Rębilas DEFINICJA POCHODNEJ Pochodna unkcji () w punkcie określona jest jako granica: lim 0 Oznaczamy ją
Bardziej szczegółowoAKTUALNY STAN REALIZACJI PROJEKTU ASG+
AKTUALNY STAN REALIZACJI PROJEKTU ASG+ Figurski Mariusz Centrum Geomatyki Stosowanej WAT Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji WAT Realizacja grantu badawczo-rozwojowego własnego pt.: "Budowa modułów wspomagania
Bardziej szczegółowoModuł modelowania i predykcji stanu troposfery projekt ASG+ Budowa modułów wspomagania serwisów czasu rzeczywistego systemu ASG-EUPOS
Moduł modelowania i predykcji stanu troposfery projekt ASG+ Budowa modułów wspomagania serwisów czasu rzeczywistego systemu ASG-EUPOS Jarosław BOSY Witold ROHM Jan KAPŁON Jan SIERNY Instytut Geodezji i
Bardziej szczegółowoWstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej
Wstęp do Optyki i Fizyki Materii Skondensowanej Część I: Optyka, wykład 6 wykład: Piotr Fita pokazy: Andrzej Wysmołek ćwiczenia: Anna Grochola, Barbara Piętka Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski 2014/15
Bardziej szczegółowoPodstawy Automatyki. Wykład 7 - obiekty regulacji. dr inż. Jakub Możaryn. Warszawa, Instytut Automatyki i Robotyki
Wykład 7 - obiekty regulacji Instytut Automatyki i Robotyki Warszawa, 2018 Obiekty regulacji Obiekt regulacji Obiektem regulacji nazywamy proces technologiczny podlegający oddziaływaniu zakłóceń, zachodzący
Bardziej szczegółowoModuł modelowania i predykcji stanu jonosfery
BUDOWA MODUŁÓW WSPOMAGANIA SERWISÓW CZASU RZECZYWISTEGO SYSTEMU ASG-EUPOS Projekt rozwojowy MNiSW nr NR09-0010-10/2010 Moduł modelowania i predykcji stanu jonosfery A. Krankowski, A. Drożyner, R. Sieradzki
Bardziej szczegółowoObszar badawczy i zadania geodezji satelitarnej
Obszar badawczy i zadania geodezji satelitarnej [na podstawie Seeber G., Satellite Geodesy ] dr inż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczecinie cirm.am.szczecin.pl Literatura: 1. Januszewski J., Systemy
Bardziej szczegółowoPodstawy Geomatyki Wykład XIV Pogoda kosmiczna
Podstawy Geomatyki Wykład XIV Pogoda kosmiczna And Now for Something (not)-completely Different Wpływ pogody kosmicznej na bezpieczeństwo przesyłania iprzechowywania informacji elektronicznych O czym będzie
Bardziej szczegółowoAnna Szabłowska. Łódź, r
Rozporządzenie MŚ z dnia 30 października 2003r. W sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania tych poziomów (Dz.U. 2003 Nr 192 poz. 1883) 1 Anna Szabłowska
Bardziej szczegółowoDokładność wyznaczenia prędkości europejskich stacji permanentnych EPN
Dokładność wyznaczenia prędkości europejskich stacji permanentnych EPN Anna Kłos, Janusz Bogusz, Mariusz Figurski, Maciej Gruszczyński Wojskowa Akademia Techniczna 1/24 We współczesnej geodezji wiarygodne
Bardziej szczegółowoAnaliza współrzędnych środka mas Ziemi wyznaczanych technikami GNSS, SLR i DORIS oraz wpływ zmian tych współrzędnych na zmiany poziomu oceanu
Analiza współrzędnych środka mas Ziemi wyznaczanych technikami GNSS, SLR i DORIS oraz wpływ zmian tych współrzędnych na zmiany poziomu oceanu Agnieszka Wnęk 1, Maria Zbylut 1, Wiesław Kosek 1,2 1 Wydział
Bardziej szczegółowoBADANIE INTERFERENCJI MIKROFAL PRZY UŻYCIU INTERFEROMETRU MICHELSONA
ZDNIE 11 BDNIE INTERFERENCJI MIKROFL PRZY UŻYCIU INTERFEROMETRU MICHELSON 1. UKŁD DOŚWIDCZLNY nadajnik mikrofal odbiornik mikrofal 2 reflektory płytka półprzepuszczalna prowadnice do ustawienia reflektorów
Bardziej szczegółowoXXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2
-2/1- Zadanie 8. W każdym z poniższych zdań wpisz lub podkreśl poprawną odpowiedź. XXXIX OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 2 A. Słońce nie znajduje się dokładnie w centrum orbity
Bardziej szczegółowoIX. Rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych. 1. Funkcja dwóch i trzech zmiennych - pojęcia podstawowe. - funkcja dwóch zmiennych,
IX. Rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych. 1. Funkcja dwóch i trzech zmiennych - pojęcia podstawowe. Definicja 1.1. Niech D będzie podzbiorem przestrzeni R n, n 2. Odwzorowanie f : D R nazywamy
Bardziej szczegółowoMetody Optyczne w Technice. Wykład 5 Interferometria laserowa
Metody Optyczne w Technice Wykład 5 nterferometria laserowa Promieniowanie laserowe Wiązka monochromatyczna Duża koherencja przestrzenna i czasowa Niewielka rozbieżność wiązki Duża moc Największa możliwa
Bardziej szczegółowoUkład współrzędnych dwu trój Wykład 2 "Układ współrzędnych, system i układ odniesienia"
Układ współrzędnych Układ współrzędnych ustanawia uporządkowaną zależność (relację) między fizycznymi punktami w przestrzeni a liczbami rzeczywistymi, czyli współrzędnymi, Układy współrzędnych stosowane
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 12 (44) Wyznaczanie długości fali świetlnej przy pomocy siatki dyfrakcyjnej
Ćwiczenie 12 (44) Wyznaczanie długości fali świetlnej przy pomocy siatki dyfrakcyjnej Wprowadzenie Światło widzialne jest to promieniowanie elektromagnetyczne (zaburzenie poła elektromagnetycznego rozchodzące
Bardziej szczegółowoEfekt Comptona. Efektem Comptona nazywamy zmianę długości fali elektromagnetycznej w wyniku rozpraszania jej na swobodnych elektronach
Efekt Comptona. Efektem Comptona nazywamy zmianę długości fali elektromagnetycznej w wyniku rozpraszania jej na swobodnych elektronach Efekt Comptona. p f Θ foton elektron p f p e 0 p e Zderzenia fotonów
Bardziej szczegółowoPomiary różnicowe GNSS i serwisy czasu rzeczywistego: NAWGEO, KODGIS, NAWGIS
GŁÓWNY URZĄD GEODEZJI I KARTOGRAFII Departament Geodezji, Kartografii i Systemów Informacji Geograficznej Pomiary różnicowe GNSS i serwisy czasu rzeczywistego: NAWGEO, KODGIS, NAWGIS Szymon Wajda główny
Bardziej szczegółowoWyznaczenie masy optycznej atmosfery Krzysztof Markowicz Instytut Geofizyki, Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski
Wyznaczenie masy optycznej atmosfery Krzysztof Markowicz Instytut Geofizyki, Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski Czas trwania: 30 minut Czas obserwacji: dowolny w ciągu dnia Wymagane warunki meteorologiczne:
Bardziej szczegółowoZastosowanie pomiarów GPS do wyznaczania deformacji terenu na obszarze Głównego i Starego Miasta Gdańska
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI w OLSZTYNIE Zastosowanie pomiarów GPS do wyznaczania deformacji terenu na obszarze Głównego i Starego Miasta Gdańska Radosław Baryła 1), Stanisław Oszczak 1), Paweł Wielgosz
Bardziej szczegółowoCharakterystyka mierników do badania oświetlenia Obiektywne badania warunków oświetlenia opierają się na wynikach pomiarów parametrów świetlnych. Podobnie jak każdy pomiar, również te pomiary, obarczone
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE. ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej
LABORATORIUM POMIARY W AKUSTYCE ĆWICZENIE NR 4 Pomiar współczynników pochłaniania i odbicia dźwięku oraz impedancji akustycznej metodą fali stojącej 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie metody
Bardziej szczegółowoWykonawcy: Data Wydział Elektryczny Studia dzienne Nr grupy:
POLITECHNIKA POZNAŃSKA INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI I ELEKTRONIKI PRZEMYSŁOWEJ Zakład Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej Laboratorium Podstaw Telekomunikacji Ćwiczenie nr 3 Temat: Pomiar charakterystyki
Bardziej szczegółowo