KAT. TAKSONOM. STAN- DARDY CELE KSZTAŁCENIA W UJĘCIU OPERACYJNYM POZIOM PONADPODSTAWOWY POZIOM POZIOM ROZSZ. PODST. I.1 I.1 I.1 II.1 I.1 II.7 II.

Transkrypt

1 ZIŁ TEMT LIZ GOZ. ELE KSZTŁENI W UJĘIU OPERYJNYM POZIOM POSTWOWY KT. TKSONOM. STN- RY POZIOM POST. POZIOM ROZSZ. ELE KSZTŁENI W UJĘIU OPERYJNYM POZIOM PONPOSTWOWY KT. TKSONOM. STN- RY POZIOM POST. POZIOM ROZSZ. ŚIEŻKI EUKYJNE WPROWZENIE O HISTORII YWILIZJI HISTORI KULTUR YWILIZJ zęść I. zym zajmuje się historia? wprowadzenie do historii cywilizacji zęść II. Na tropie prawdy o przeszłości podstawowe problemy pracy historyka PŃSTW STROŻYTNE- GO WSHOU 3 (1 w zakresie podstawo ) epoki historyczne i ich ramy chronologiczne, różne rodzaje datacji historycznej, rodzaje źródeł historycznych. pojęcia i terminy: cywilizacja, epoka historyczna, historia, kręgi cywilizacyjne, kultura, źródło historyczne, ciągłość procesu historycznego, sens dziedziczenia i wymiany osiągnięć cywilizacyjnych. sklasyfikować źródła historyczne oraz wyjaśnić, na czym polega ich wiarygodność i wartość badawcza, wyjaśnić różne sposoby dziedziczenia i przekazywania dorobku cywilizacyjnego, dostrzec tempo przemian cywilizacyjnych. czas: początków rewolucji neolitycznej, powstania najstarszych państw starożytnych. I II.7 I I wskazać przeszkody w docieraniu do prawdy historycznej, uzasadnić znaczenie poznania historycznego. czas migracji ludów starożytnych. II EUKJ EKOLOGIZN Wpływ środowiska naturalnego na kierunki i tempo rozwoju EUKJ ZYTELNIZ I MEILN Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji (klasyfikacja i charakterystyka źródeł historycznych, wybór fragmentów źródłowych charakterystycznych dla danej epoki). EUKJ REGIONLN ZIEZITWO KULTUROWE W REGIONIE zieje regionu na tle historii Polski i Europy (przejście od identyfikacji plemiennej i regionalnej do identyfikacji narodowej, problem partykularyzmów regionalnych, rola tradycji regionalnych w kulturze narodowej, miejsce samorządności w różnych koncepcjach ustrojowych). Identyfikacja z małą ojczyzna, patriotyzm lokalny, wpojenie przekonania o historyczności każdej mniejszości (narodowej, lokalnej, religijnej, etnicznej). EUKJ EKOLOGIZN Wpływ środowiska naturalnego na kierunki i tempo rozwoju 1

2 pojęcia i terminy: despotia teokratyczna, imperium, państwo, rewolucja neolityczna. przedstawić proces powstawania państwa, wskazać na mapie cztery najstarsze cywilizacje starożytnego Wschodu i określić ich cechy charakterystyczne, omówić na przykładzie Egiptu i Mezopotamii etapy tworzenia się pierwszych państw starożytnych, ocenić wpływ powstania państwa na kształtowanie się stosunków społecznych i politycznych. I I I na wybranych przykładach opisać mechanizmy przejmowania dziedzictwa cywilizacyjnego, odnaleźć ślady przeszłości w regionie. I II.7 I WPROWZENIE O HISTORII YWILIZJI OROEK PIERWSZYH YWILIZJI zęść I. orobek pierwszych cywilizacji zęść II. Pod okiem bogów WPROWZE- NIE O HISTORII YWILIZJI (lekcja powtórzeniowa) 2 rodzaje pisma starożytnego, postacie: uddy, Konfucjusza. pojęcia i terminy: buddyzm, konfucjanizm, monoteizm, politeizm. omówić przemiany gospodarcze w starożytności i ich konsekwencje, przedstawić osiągnięcia naukowo-techniczne starożytnych osiągnięcia najstarszych cywilizacji oraz ich podstawy ustrojowe i społeczne. I I postać Zaratusztry. pojęcia i terminy: antropogonia, kosmogonia, synkretyzm religijny, teogonia, zaratusztrianizm. rozpoznać rodzaje pisma starożytnego i przyporządkować je do państwa, w którym występowały, opisać i porównać starożytne systemy religijne, scharakteryzować ustroje społeczno-prawne: Egiptu, Mezopotamii i Indii, wyjaśnić, na czym polegał przełom w dziejach w IV i III tysiącleciu p.n.e. II.7 II I I - II - - EUKJ EKOLOGIZN Wpływ środowiska naturalnego na kierunki i tempo rozwoju 2

3 zależność między osiadłym trybem życia a poziomem rozwoju cywilizacyjnego. ukazać związki przyczynowo- -skutkowe i synchroniczne, scharakteryzować wpływ powstania państwa na rozwój dostrzec ciągłość kulturową i wzajemne przenikanie się kręgów cywilizacyjnych, dostrzec przemiany zachodzące w środowisku naturalnym na skutek działalności człowieka, porównać dorobek najstarszych I I II II FUNMENTY YWILIZJI ŚRÓZIEMNOMORSKIEJ WOKÓŁ MORZ ŚRÓZIEMNEGO 3 (2 w zakresie podstawowym) cezury czasowe kultury minojskiej, epoki mykeńskiej, wielkiej kolonizacji greckiej, daty: p.n.e., 272 r. p.n.e., p.n.e., p.n.e., p.n.e., 146 r. p.n.e., 45 r. n.e., postacie: Minosa, leksandra Macedońskiego, Hannibala, warunki naturalne obszaru Morza Śródziemnego. pojęcia i terminy: hellenizacja, wielka kolonizacja. omówić i wskazać na mapie kolejne etapy tworzenia się cywilizacji śródziemnomorskiej, wymienić przykłady zapożyczeń w dorobku cywilizacyjnym ludów śródziemnomorskich, scharakteryzować obszar Morza Śródziemnego i ocenić jego znaczenie dla przenikania się kultur i kształtowania nowego typu społeczeństwa. I I czas przybycia chajów i orów do Grecji, postać Kalliasa. pojęcia i terminy: epoka mykeńska, kultura minojska, mechanizmy dziedziczenia dorobku cywilizacji w basenie Morza Śródziemnego. przedstawić dorobek kulturalny Krety i Fenicji. II 3

4 O GMEMNON O KLEOPTRY zęść I. Sparta i teny dwa modele polis zęść II. O hegemonię w świecie greckim czas narodzin i trwania greckiej polis, daty: 555 r. p.n.e., p.n.e., p.n.e., 338 r. p.n.e., 30 r. p.n.e., epoki w dziejach starożytnej Grecji, postacie: gamemnona, Klejstenesa, Kleopatry, Solona. pojęcia i terminy: demokracja, falanga, hoplita, oligarchia, ostracyzm, polis, tyrania, na czym polegała jedność i różnorodność świata greckiego. omówić przyczyny, przebieg i skutki najważniejszych konfliktów w świecie greckim, przedstawić dzieje starożytnej Grecji, ocenić wpływ jednostki na dzieje narodów i państw na przykładzie leksandra Macedońskiego. I daty: 454 r. p.n.e., 371 r. p.n.e., 337 r. p.n.e., p.n.e., 323 r. p.n.e. pojęcia i terminy: apella, bule (Rada Pięciuset), eforowie, eklezja (Zgromadzenie Ludowe), geruzja, hellenizm. przedstawić i porównać formy ustrojowe greckiej polis, dostrzec wzajemne przenikanie się wpływów cywilizacyjnych świata greckiego i starożytnego Wschodu w epoce hellenistycznej. II I II EUKJ EUROPEJSK Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe. FUNMENTY YWILIZJI ŚRÓZIEMNOMORSKIEJ EMOKRJ TEŃSK RZĄY LUU ZY EMGOGÓW? (temat dyskusyjny) zęść I. emokracja ateńska rządy ludu czy demagogów? zęść II. Spór o wartość demokracji 3 (1 w zakresie podstawowym) datę: 507 r. p.n.e., postać Peryklesa. pojęcia i terminy: demagog, korupcja, mechanizmy rządzące demokracją. I.7 daty: 399 r. p.n.e., 322 r. p.n.e., wady i zalety demokracji ateńskiej. pojęcia i terminy: retoryka, społeczeństwo otwarte, społeczeństwo zamknięte, sykofant. ocenić system demokracji ateńskiej, wskazać słabe i mocne znamiona dzisiejszej demokracji. I.7 I EUKJ FILOZOFIZN Greckie korzenie filozofii i ich recepcja w kulturze europejskiej w ciągu wieków (średniowiecze, humanizm, oświecenie, romantyzm, epoka współczesna). Różne sposoby pojmowania filozofii na przykładzie wybitnych filozofów (Sokrates, Platon, rystoteles, Marek ureliusz, św. ugustyn, św. Tomasz z kwinu, Kartezjusz,. Hume, I. Kant, G. Hegel, E. Husserl, R. Ingarden). 4

5 FUNMENTY YWILIZJI ŚRÓZIEMNOMORSKIEJ ZIEZITWO HELLENÓW zęść I. Zagadka greckiego geniuszu zęść II. ziedzictwo Hellenów zęść III. zy dorobek starożytnych Greków jest wciąż aktualny? IMPERIUM ROMNUM zęść I. Imperium Romanum zęść II. Od królestwa do republiki, czyli przemiany ustrojowe w Rzymie zęść III. Od republiki do dominatu, czyli przemiany ustrojowe w Rzymie 5 (3 w zakresie podstawowym) 6 (2 w zakresie podstawowym) osiągnięcia cywilizacyjne starożytnej Grecji i ich twórców. pojęcia i terminy: cynicy, epikurejczycy, filozofia, hedoniści, idealizm, polityka, sofiści, stoicy. dostrzec greckie dziedzictwo we współczesnym świecie, podać przykłady wpływu myśli, literatury i sztuki greckiej na cywilizację europejską. daty: 754/753 r. p.n.e., (?) p.n.e., 44 r. p.n.e., 30 r. p.n.e., 476 r. n.e., postacie: Mariusza, Gajusza Juliusza ezara, Oktawiana ugusta, ioklecjana, Konstantyna I Wielkiego, Justyniana I Wielkiego. pojęcia i terminy: dyktator, Imperium Romanum, komicje, konsulowie, legion, republika, senat, triumwirat. wskazać na mapie zasięg terytorialny państwa rzymskiego w kolejnych etapach jego rozwoju. I.7 I I I I I ocenić osiągnięcia cywilizacyjne Greków, wskazać nieprzemijające wartości dorobku intelektualnego starożytnych Greków w ciągu wieków. daty: 264 r. p.n.e., n.e., 330 r. n.e., 395 r. n.e., postacie: Gnejusza Pompejusza, Marka Licyniusza Krassusa, Odoakra, genezę Rzymu i przebieg jego ekspansji, charakterystyczne cechy ustroju Rzymu od królestwa do dominatu. pojęcia i terminy: dominat, limes, pryncypat, tetrarchia. przedstawić etapy ekspansji Rzymu i wyjaśnić przyczyny sukcesów militarnych armii rzymskiej, wytłumaczyć przyczyny kryzysu i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, omówić ewolucję form ustrojowych starożytnego Rzymu i porównać je. I I - I II II EUKJ REGIONLN ZIEZITWO KULTUROWE W REGIONIE zieje regionu na tle historii Polski i Europy (przejście od identyfikacji plemiennej i regionalnej do identyfikacji narodowej, problem partykularyzmów regionalnych, rola tradycji regionalnych w kulturze narodowej, miejsce samorządności w różnych koncepcjach ustrojowych). EUKJ EUROPEJSK Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe. 5

6 FUNMENTY YWILIZJI ŚRÓZIEMNOMORSKIEJ RZYMSK EUROP zęść I. Rzymska Europa zęść II. orobek starożytnych Greków i Rzymian analiza porównawcza 3 (2 w zakresie podstawowym) granice i ludy rzymskiej Europy. pojęcia i terminy: orpus iuris civilis, edykt, kalendarz gregoriański, kalendarz juliański, kodyfikacja, Pax Romana, prawo XII tablic, romanizacja, urbanizacja, rolę miast i dróg w rozprzestrzenianiu się cywilizacji rzymskiej. przedstawić najważniejsze osiągnięcia cywilizacji rzymskiej, opisać wkład Rzymu w dorobek cywilizacji współczesnej Europy. I I I I daty: 449 r. p.n.e., 9 r. n.e., 212 r. n.e., n.e., postać Karakalli. scharakteryzować polityczne i cywilizacyjne konsekwencje podbojów rzymskich, ocenić Imperium Rzymskie jako pierwszą próbę zjednoczenia Europy, porównać i ocenić dorobek starożytnych Greków i Rzymian. FUNMENTY YWILIZJI ŚRÓZIEMNOMORSKIEJ WYZNWY HRYSTUS daty: 7 6 p.n.e., n.e., 64 r. n.e., 325 r. n.e., 392 r. n.e., postacie: brahama, Jezusa z Nazaretu, apostołów Piotra i Pawła, Nerona, systemy religijne panujące w starożytnym Rzymie. pojęcia i terminy: herezja, Mesjasz, Nowy Testament, sobór, Stary Testament, synod, Wulgata. daty: 63 r. p.n.e., 70 r. n.e., n.e., 311 r. n.e., 313 r. n.e., postacie: riusza, św. ugustyna, św. Hieronima, postanowienia edyktów tolerancyjnych. pojęcia i terminy: esseńczycy, faryzeusze, patriarchat, saduceusze, Talmud, zeloci, okoliczności sprzyjające rozpowszechnianiu idei mesjanistycznych w Palestynie w czasach Jezusa. WYHOWNIE O ŻYI W ROZINIE Funkcje rodziny ze szczególnym uwzględnieniem wychowania dzieci w rodzinie (chrześcijański model życia rodzinnego jako wzorzec dominujący w cywilizacji europejskiej oraz jego ewolucja pod wpływem zmian cywilizacyjnych). EUKJ EUROPEJSK Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe. 6

7 FUNMENTY YWILIZJI ŚRÓZIEMNOMORSKIEJ FUNMENTY YWILIZJI ŚRÓZIEMNO- MORSKIEJ (lekcja powtórzeniowa) zęść I. Polityczne zróżnicowanie świata starożytnego między Grecją a Rzymem zęść II. orobek cywilizacji antycznej i jej znaczenie dla kultury świata 2 opisać czynniki ułatwiające ekspansję chrześcijaństwa, omówić relacje między Kościołem a władzą cesarską, wyjaśnić rolę religii chrześcijańskiej w starożytnym świecie oraz ocenić jej znaczenie. I dorobek cywilizacji antycznej. wewnętrzne zróżnicowanie świata starożytnego, rolę religii w społeczeństwach starożytnych, znaczenie cywilizacji antycznej dla kultury świata. scharakteryzować oraz porównać modele ustrojowe Grecji i Rzymu, opisać systemy religijne państw starożytnych, wyjaśnić rolę religii chrześcijańskiej w świecie antycznym, ocenić znaczenie kultury antycznej dla współczesności. II I I II wskazać na mapie etapy chrystianizacji Imperium Rzymskiego, przedstawić proces kształtowania się organizacji Kościoła antycznego, wskazać związki między religią Żydów i chrześcijan, ocenić stosunek państwa rzymskiego do wyznawców hrystusa (od I do IV w.). przemiany polityczne państw starożytnych. omówić wpływ modeli ustrojowych Grecji i Rzymu na kształtowanie się współczesnych demokracji, scharakteryzować wzajemne przenikanie się cywilizacji antycznych. I I I II I I YWILIZJE ŚRENIOWIEZNEGO ŚWIT EUROP ŁIŃSK zęść I. Początki Europy łacińskiej zęść II. Wskrzeszenie cesarstwa 3 (2 w zakresie podstawowym) daty: 496 r., 732 r., 800 r., 843 r., 962 r., postacie: hlodwiga, Karola Wielkiego, Leona III, Karola Łysego, Lotara, Ludwika Niemieckiego, Jana XII, Ottona I, Ottona III, strefy kulturowe i polityczne powstałe po upadku Imperium Rzymskiego, cechy charakterystyczne państwa patrymonialnego. datę: 754 r., postacie: św. Patryka, św. Winfryda-onifacego, Karola Młota, Pepina Krótkiego, granice podziału Europy na mocy traktatu z Verdun. EUKJ EUROPEJSK Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe. 7

8 pojęcia i terminy: kanclerz, państwo patrymonialne, znaczenie chrześcijaństwa dla uzyskania legitymizacji władzy. pojęcia i terminy: arianizm, komes, majordom, sakra królewska. wyjaśnić przyczyny powodzenia chrystianizacji Europy łacińskiej, przedstawić relacje między władzą państwową a kościelną we wczesnym średniowieczu. I wskazać na mapie zasięg terytorialny państw i plemion germańskich w VII w., ocenić cesarstwo Karolingów i Ottonów jako próby odnowienia idei cesarstwa uniwersalnego. I EUROP ESRSK ZY PPIESK? (temat dyskusyjny) zęść I. wie wizje przywództwa zęść II. Europa cesarska czy papieska? 3 (2 w zakresie podstawowym) daty: 1077 r., 1122 r., 1378 r., postacie: Grzegorza VII, Henryka IV, Innocentego III, Fryderyka I arbarossy, Fryderyka II. pojęcia i terminy: cezaropapizm, inwestytura, niewola awiniońska, nikolaizm, papalizm, reforma gregoriańska, ruch kluniacki, symonia, świętopietrze, wyprawy krzyżowe. podać przyczyny konfliktu między papieżem a cesarzem, przedstawić i ocenić wizje jedności Europy według zwolenników papieża i cesarza. datę: pojęcie:antypapież. wyjaśnić powody upadku uniwersalizmu średniowiecznego, omówić stosunki państwo Kościół w średniowieczu. I EUKJ EUROPEJSK Proces integracji europejskiej w perspektywie historycznej podstawy polityczne i kulturowe. YWILIZJE ŚRENIOWIEZNEGO ŚWIT EUROP KTER I UNIWERSY- TETÓW zęść I. Różne oblicza średniowiecza zęść II. zy wiara potrzebuje rozumu? postacie: Rogera acona, św. Tomasza z kwinu, św. Franciszka z syżu, św. Katarzyny ze Sieny, św. rygidy szwedzkiej. pojęcia i terminy: empiryzm, epos rycerski, goliardzi, gotyk, renesans karoliński, scholastyka, styl romański, sztuki wyzwolone, teocentryzm, trubadurzy. I.7 I.7 daty: ok , 1154 r., postacie: św. nzelma z anterbury, św. ernarda z lairvaux, oroty z Mątowów, dorobek intelektualny średniowiecza. pojęcia i terminy: franciszkanizm, mistyka, saga, tomizm. I.7 I.7 I.7 I.7 8

9 dostrzec antyczne korzenie kultury średniowiecznej, opisać i ocenić średniowieczne poglądy na świat i człowieka, określić cechy charakterystyczne stylów architektonicznych występujących w średniowieczu. I I I I omówić rozwój średniowiecznego szkolnictwa, przedstawić i ocenić specyficzne cechy umysłowości człowieka średniowiecza. I W KRĘGU IZNJUM daty: 330 r., 1054 r., 1453 r., postać Iwana III. daty: 1204 r., , 1472 r., 1965 r. 3 (1 w zakresie podstawowym) pojęcia i terminy: cyrylica, hellenizm chrześcijański, ortodoksja, schizma, schizma wschodnia, przyczyny rozłamu między chrześcijaństwem łacińskim i greckim. przedstawić różnice między Kościołem bizantyjskim a rzymskim, omówić osiągnięcia cywilizacji bizantyjskiej, wskazać granice podziału między wpływami katolicyzmu i prawosławia w płd.-wsch. Europie oraz dostrzec w tym źródło współczesnych konfliktów narodowościowo- -wyznaniowych na ałkanach. II I I II I pojęcia i terminy: bogomilizm, ikonodułowie, ikonoklazm, monofizytyzm, nestorianizm, paulicjanie, cywilizacyjną rolę izancjum. wyjaśnić okoliczności powstania i upadku cesarstwa bizantyjskiego, przedstawić okoliczności przejęcia przez Moskwę bizantyjskich tradycji cesarskich, omówić wpływ kultury bizantyjskiej na cywilizację Europy, porównać cywilizacje: łacińską i bizantyjską. I II II ŚWIT ISLMU zęść I. Świat islamu zęść II. braham, Jezus, Mahomet 3 (1 w zakresie podstawowym) daty: 622 r., 1453 r., postać Mahometa, zasady religijne islamu, osiągnięcia cywilizacyjne rabów. datę: 1055 r., postacie: Omara, wicenny. 9

10 pojęcia i terminy: dżihad, kalif, Koran, mamelucy, rekonkwista, sułtan, wezyr. pojęcia i terminy: sufizm, sunnici, szyici, związki między monoteistycznymi religiami Żydów, chrześcijan i rabów, przyczyny sukcesów islamu. wskazać święte miejsca i symbole islamu, przedstawić wzajemne kontakty rabów z Europejczykami w średniowieczu. I I scharakteryzować podstawowe odłamy islamu, omówić wpływ islamu na organizację państwową i prawo. I I N LEKIM WSHOZIE datę: 1241 r., postacie: Temudżyna (zyngischana), Marco Polo. daty: 1147 r., 1260 r., 1295 r., postać Szy Huang-ti. YWILIZJE ŚRENIOWIEZNEGO ŚWIT YWILIZJE ŚRENIOWIEZ NEGO ŚWIT (lekcja powtórzeniowa) 2 pojęcia i terminy: hinduizm, kasty, Państwo Środka, samuraj, szogunat, Wielki Mur. wskazać zasięg terytorialny ekspansji Mongołów, wymienić osiągnięcia cywilizacyjne alekiego Wschodu, uzasadnić przyczyny militarnych sukcesów Mongołów, omówić różnice między cywilizacją chińską a europejską. strefy kulturowe i polityczne powstałe po upadku Imperium Rzymskiego, cechy charakterystyczne państwa patrymonialnego, fundamenty cywilizacji średniowiecznej, dorobek kulturowy średniowiecza, osiągnięcia cywilizacyjne izancjum. I I I II II I.7 pojęcia i terminy: bushido, seppuku. opisać i porównać organizację polityczną i społeczną hin, Indii i Japonii, dostrzec wpływ ekspansji mongolskiej na dzieje cywilizacji Europy i zji, wskazać czynniki prowadzące do rozwoju i regresu cywilizacji azjatyckich w średniowieczu. osiągnięcia cywilizacyjne rabów i państw alekiego Wschodu. II II I 10

11 kulturotwórczą rolę Kościoła, przyczyny rozłamu między chrześcijaństwem łacińskim i greckim, cywilizacyjną rolę izancjum. omówić rolę Kościoła w średniowieczu, określić cechy stylów architektonicznych występujących w średniowieczu. I I I porównać formy ustrojowe i sposoby sprawowania władzy w państwach średniowiecznych, ocenić cesarstwo Karolingów jako próbę odnowienia idei imperium uniwersalnego, scharakteryzować stosunki między państwem i Kościołem, wyjaśnić genezę i omówić uniwersalizm średniowieczny, opisać i ocenić charakterystyczne dla epoki poglądy na świat i człowieka, przedstawić zarys wzajemnych kontaktów świata islamu i kultur alekiego Wschodu z Europą. II I I I II 11