Małżeństwo. Społeczna i prawna funkcja instytucji

Transkrypt

1 Małżeństwo Społeczna i prawna funkcja instytucji

2

3 Małżeństwo i nasze sądy

4 Małżeństwo i nasze sądy A: Penguins! They mate for life... P: oh yes? Do you think penguins are catholics?

5 Małżeństwo i nasze sądy A: Penguins! They mate for life... P: oh yes? Do you think penguins are catholics?

6 Po co małżeństwo? miłość? prokreacja? instytucjonalizacja relacji seksualnych? dla kontroli seksualności? Paweł do Koryntian nawiązywanie relacji w obrębie grupy?

7 Po co małżeństwo? miłość? prokreacja? instytucjonalizacja relacji seksualnych? dla kontroli seksualności? Paweł do Koryntian nawiązywanie relacji w obrębie grupy? Struktura małżeństwa nie jest jedna, tak ja nie jest jedna jego funkcja.

8 Rodzina u Claude Lévi-Straussa [ ] rodzina małżeńska nie wynika z powszechnej potrzeby w każdym razie jest rzeczą do pomyślenia, że społeczeństwo mogłoby istnieć i trwać bez niej. A stąd problem: jeśli powszechność rodziny nie jest wynikiem prawa naturalnego to jak wytłumaczyć fakt, że spotyka się niemal wszędzie?

9 Małżeństwo we wczesnych wspólnotach ludzkich

10 Małżeństwo we wczesnych wspólnotach ludzkich Wymiana dóbr i nawiązywanie związków w grupie (pomiędzy grupami/ klanami) budowane więzi społecznych

11 Małżeństwo we wczesnych wspólnotach ludzkich Wymiana dóbr i nawiązywanie związków w grupie (pomiędzy grupami/ klanami) budowane więzi społecznych Zakaz incestu (uporządkowanie społeczności)

12 Małżeństwo we wczesnych wspólnotach ludzkich Wymiana dóbr i nawiązywanie związków w grupie (pomiędzy grupami/ klanami) budowane więzi społecznych Zakaz incestu (uporządkowanie społeczności)

13 Małżeństwo we wczesnych wspólnotach ludzkich Wymiana dóbr i nawiązywanie związków w grupie (pomiędzy grupami/ klanami) budowane więzi społecznych Zakaz incestu (uporządkowanie społeczności) Kwalifikowana prokreacja Małżeństwo tylko obywatelskie Poleis greckie Conubium rzymskie Małżeństwo tylko w obrębie grupy społecznej

14 Formy małżeństwa

15 Poligamia Formy małżeństwa

16 Formy małżeństwa Poligamia poligynia

17 Formy małżeństwa Poligamia poligynia poliandria

18 Formy małżeństwa Poligamia poligynia poliandria Monogamia

19 Formy małżeństwa Poligamia Malinowski poligynia poliandria Monogamia

20 Formy małżeństwa Poligamia poligynia poliandria Monogamia Malinowski seryjna monogamia

21 Formy małżeństwa Poligamia poligynia poliandria Monogamia Malinowski seryjna monogamia Rozwiązywalne/nierozwiązywalne Dlaczego?

22 Plutarch, Romulus 9. Wydał także pewne prawa, jedno z nich bardzo twarde, to mianowicie, które nie pozwala kobiecie rozwieść się z mężem, a jemu pozwala na rozwód jeśli będzie używać farmaka/magii, dzieci podmiany kluczy oraz cudzołóstwa. Prawo postanowiło, że gdyby rozwiódł się z kobietą z innej przyczyny jego majątek w połowie winien przypaść kobiecie a w połowie Ceres. Ten, kto sprzedał swoją żonę był poświęcany bogom podziemnym

23 Małżeństwo a prawa kobiet? Żona określona przez potomstwo Synowie: reprezentanci i opiekunowie matki Kłopoty z wdowami

24 Małżeństwa z duchami

25 Małżeństwa z duchami Póki śmierć nas nie rozdzieli Czy zawsze śmierć kończy małżeństwo?

26 Małżeństwa z duchami Póki śmierć nas nie rozdzieli Czy zawsze śmierć kończy małżeństwo? A jeśli nie, to dlaczego?

27 Małżeństwa z duchami Póki śmierć nas nie rozdzieli Czy zawsze śmierć kończy małżeństwo? A jeśli nie, to dlaczego? Religia...

32 Małżeństwa z duchami Póki śmierć nas nie rozdzieli Czy zawsze śmierć kończy małżeństwo? A jeśli nie, to dlaczego? Religia... Paweł i niechęć do 2go małżeństwa

33 Małżeństwa z duchami Póki śmierć nas nie rozdzieli Czy zawsze śmierć kończy małżeństwo? A jeśli nie, to dlaczego? Religia... Paweł i niechęć do 2go małżeństwa Chiny: Minghun

34 Małżeństwa z duchami Edward Evan Evans-Pritchard

35 Małżeństwa z duchami Prawo kobiety do małżeństwa: Edward Evan Evans-Pritchard

36 Małżeństwa z duchami Prawo kobiety do małżeństwa: Definicja jej statusu prawnego Edward Evan Evans-Pritchard

37 Małżeństwa z duchami Prawo kobiety do małżeństwa: Definicja jej statusu prawnego Edward Evan Evans-Pritchard

38 Małżeństwa z duchami Prawo kobiety do małżeństwa: Definicja jej statusu prawnego Nuerowie Prokreacja zastępcza Edward Evan Evans-Pritchard

39 Małżeństwa z duchami Prawo kobiety do małżeństwa: Definicja jej statusu prawnego Nuerowie Prokreacja zastępcza Problemy z własnością Edward Evan Evans-Pritchard

40 Małżeństwa z duchami Prawo kobiety do małżeństwa: Definicja jej statusu prawnego Nuerowie Prokreacja zastępcza Problemy z własnością Edward Evan Evans-Pritchard

41 Tamar kobieta, która korzysta ze swego prawa Genesis 38:1 30

44 Tamar kobieta, która korzysta ze swego prawa Genesis 38:1 30 Ona jest bardziej ode mnie sprawiedliwa, bo jej nie dałem swego syna Szeli.

45 Rzymianie D (Ulpian) non enim coitus matrimonium facit, sed maritalis affectio... nie współżycie tworzy małżeństwo lecz uczucie małżeńskie.

46 Iustum matrimonium Tituli ex corpore Ulpiani, 5.2: Iustum matrimonium est, si inter eos, qui nuptias contrahunt, conubium sit, et tam masculus pubes quam femina potens sit, et utrique consentiant, si sui iuris sunt, aut etiam parentes eorum, si in potestate sunt. Iustum matrimonium jest wtedy, gdy ci, którzy zawierają małżeństwo mają conubium, mężczyzna jest dorosły, a kobieta zdolna rodzić dzieci, a jeśli oboje się zgadzają, gdy są autonomiczni, albo także ich ojcowie, jeśli są pod władzą.

47 Iustum matrimonium Tituli ex corpore Ulpiani, 5.2: Iustum matrimonium est, si inter eos, qui nuptias contrahunt, conubium sit, et tam masculus pubes quam femina potens sit, et utrique consentiant, si sui iuris sunt, aut etiam parentes eorum, si in potestate sunt. Iustum matrimonium jest wtedy, gdy ci, którzy zawierają małżeństwo mają conubium, mężczyzna jest dorosły, a kobieta zdolna rodzić dzieci, a jeśli oboje się zgadzają, gdy są autonomiczni, albo także ich ojcowie, jeśli są pod władzą. Przesłanki małżeństwa:

48 Iustum matrimonium Tituli ex corpore Ulpiani, 5.2: Iustum matrimonium est, si inter eos, qui nuptias contrahunt, conubium sit, et tam masculus pubes quam femina potens sit, et utrique consentiant, si sui iuris sunt, aut etiam parentes eorum, si in potestate sunt. Iustum matrimonium jest wtedy, gdy ci, którzy zawierają małżeństwo mają conubium, mężczyzna jest dorosły, a kobieta zdolna rodzić dzieci, a jeśli oboje się zgadzają, gdy są autonomiczni, albo także ich ojcowie, jeśli są pod władzą. Przesłanki małżeństwa: 1. affectio maritalis (osoby alieni iuris: również zgoda ich patres)

49 Iustum matrimonium Tituli ex corpore Ulpiani, 5.2: Iustum matrimonium est, si inter eos, qui nuptias contrahunt, conubium sit, et tam masculus pubes quam femina potens sit, et utrique consentiant, si sui iuris sunt, aut etiam parentes eorum, si in potestate sunt. Iustum matrimonium jest wtedy, gdy ci, którzy zawierają małżeństwo mają conubium, mężczyzna jest dorosły, a kobieta zdolna rodzić dzieci, a jeśli oboje się zgadzają, gdy są autonomiczni, albo także ich ojcowie, jeśli są pod władzą. Przesłanki małżeństwa: 1. affectio maritalis (osoby alieni iuris: również zgoda ich patres) wyrażona między dwoma osobami

50 Iustum matrimonium Tituli ex corpore Ulpiani, 5.2: Iustum matrimonium est, si inter eos, qui nuptias contrahunt, conubium sit, et tam masculus pubes quam femina potens sit, et utrique consentiant, si sui iuris sunt, aut etiam parentes eorum, si in potestate sunt. Iustum matrimonium jest wtedy, gdy ci, którzy zawierają małżeństwo mają conubium, mężczyzna jest dorosły, a kobieta zdolna rodzić dzieci, a jeśli oboje się zgadzają, gdy są autonomiczni, albo także ich ojcowie, jeśli są pod władzą. Przesłanki małżeństwa: 1. affectio maritalis (osoby alieni iuris: również zgoda ich patres) wyrażona między dwoma osobami 2. dojrzałymi

51 Iustum matrimonium Tituli ex corpore Ulpiani, 5.2: Iustum matrimonium est, si inter eos, qui nuptias contrahunt, conubium sit, et tam masculus pubes quam femina potens sit, et utrique consentiant, si sui iuris sunt, aut etiam parentes eorum, si in potestate sunt. Iustum matrimonium jest wtedy, gdy ci, którzy zawierają małżeństwo mają conubium, mężczyzna jest dorosły, a kobieta zdolna rodzić dzieci, a jeśli oboje się zgadzają, gdy są autonomiczni, albo także ich ojcowie, jeśli są pod władzą. Przesłanki małżeństwa: 1. affectio maritalis (osoby alieni iuris: również zgoda ich patres) wyrażona między dwoma osobami 2. dojrzałymi wyposażonymi w

52 Iustum matrimonium Tituli ex corpore Ulpiani, 5.2: Iustum matrimonium est, si inter eos, qui nuptias contrahunt, conubium sit, et tam masculus pubes quam femina potens sit, et utrique consentiant, si sui iuris sunt, aut etiam parentes eorum, si in potestate sunt. Iustum matrimonium jest wtedy, gdy ci, którzy zawierają małżeństwo mają conubium, mężczyzna jest dorosły, a kobieta zdolna rodzić dzieci, a jeśli oboje się zgadzają, gdy są autonomiczni, albo także ich ojcowie, jeśli są pod władzą. Przesłanki małżeństwa: 1. affectio maritalis (osoby alieni iuris: również zgoda ich patres) wyrażona między dwoma osobami 2. dojrzałymi wyposażonymi w 3. conubium

53 Iustum matrimonium Tituli ex corpore Ulpiani, 5.2: Iustum matrimonium est, si inter eos, qui nuptias contrahunt, conubium sit, et tam masculus pubes quam femina potens sit, et utrique consentiant, si sui iuris sunt, aut etiam parentes eorum, si in potestate sunt. Iustum matrimonium jest wtedy, gdy ci, którzy zawierają małżeństwo mają conubium, mężczyzna jest dorosły, a kobieta zdolna rodzić dzieci, a jeśli oboje się zgadzają, gdy są autonomiczni, albo także ich ojcowie, jeśli są pod władzą. Przesłanki małżeństwa: 1. affectio maritalis (osoby alieni iuris: również zgoda ich patres) wyrażona między dwoma osobami 2. dojrzałymi wyposażonymi w 3. conubium w stosunku do siebie.

54 Rozwiązywalność Spodobało się z dawna, że małżeństwa są wolne. I dlatego postanowiono, że ani porozumienia wyłączające rozwód nie mają mocy, ani stypulacje nakładające kary pieniężne na tego, kto się rozwiedzie, nie będą utrzymane w mocy. (Alexander A. Menophilo, PP. iii non. Febr. Maximo ii et Aeliano conss. [ ], C )

55 Problemy ze zgoda ciągłą Niepraktyczność: (Iavolenus, 6 ks. z wypisków po Labeonie): Po rozwodzie mężczyzna dał coś kobiecie po to, aby do niego wróciła. Kobieta wróciła, a potem znów się rozwiodła. Labeo: Trebatius odpowiedział w sprawie dotyczącej Terencji i Mecenasa, że jeśli rozwód był prawdziwy, darowizna jest ważna, jeśli udawany, nie jest ważna. Lecz prawdziwe jest i to, co sądzą Proculus i Caecilius, że wtedy rozwód jest prawdziwy, a darowizna uczynione z powodu rozwodu jest ważna: jeśli zawarto inne małżeństwo, albo kobieta pozostawała samotna przez taki długi czas, że nie byłoby wątpliwości, że (drugie) małżeństwo było nowe. W innym przypadku darowizna nie jest ważna.

56 Problemy ze zgoda ciągłą

57

58 O N O

59 O N O A Z Z I

60 O N O A Z Z I U E S T I

61 O A U O N Z E M O Z S A I T N I I

62 O A U O N Z E M O Z S A I T N I I

63 Sono pazzi questi romani... Pseudo-Demostenes, Przeciwko Neairze LIX 122 Bo to jest powód, dla którego żyje się z żoną: by mieć z nią dzieci, i by wprowadzić synów jako członków rodu i demu, oraz by wydawać córki za mąż. Hetery mamy dla przyjemności, służące, by zajmowały się codzienną troską o nasze ciała, ale żony po to, by rodziły nam prawne potomstwo i były wiernymi strażniczkami domowego ogniska.. [τὰς µὲν ἑταίρας ἡδονῆς ἕνεκ ἔχοµεν, τὰς παλλακὰς τῆς καθ ἡµέραν θεραπείας τοῦ σώµατος, τὰς δὲ γυναῖκας τοῦ παιδοποιεῖσθαι γνησίως καὶ τῶν ἔνδον φύλακα πιστὴν ἔχειν.]

64 Rzymianie D (Modestinus). Nuptiae sunt coniunctio maris et feminae et consortium omnis vitae, divini et humani iuris communicatio Małżeństwo jest zespoleniem kobiety i mężczyzny, wspólnotą losów we wszystkich aspektach życia, połączeniem prawa boskiego i ludzkiego.

65 Fritz Schulz ( ) i Zasady Prawa Rzymskiego Prinzipien des Römischen Rechts, Berlin 1934; tłum. ang. Principles of Roman Law, Oxford 1936 Rozdział X: Humanizm

66 Fritz Schulz ( ) i Zasady Prawa Rzymskiego The classical law of marriage is an imposing, perhaps the most imposing, achievement of the Roman legal genius. For the first time in the history of civilization there appeared a purely humanistic law of marriage, viz. a law founded on a purely humanistic idea of marriage as being a free and freely dissoluble union of two equal partners for life.

67 Religijne cele małżeństwa Can Matrimoniale foedus, quo vir et mulier inter se totius vitae consortium constituunt, indole sua naturali ad bonum coniugum atque ad prolis generationem et educationem ordinatum, a Christo Domino ad sacramenti dignitatem inter baptizatos evectum est. 2. Quare inter baptizatos nequit matrimonialis contractus validus consistere, quin sit eo ipso sacramentum.

68 Religijne cele małżeństwa Can Małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze zwej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do rangi sakramentu. 2 Z tej racji między ochrzczonymi nie może istnieć ważna umowa małżeńska, która tym samym nie byłaby sakramentem.

69 Wnioski?

70 Wnioski? Społeczność instytucjonalizuje związek swoich członków wedle rozpoznanych potrzeb społecznych.

71 Wnioski? Społeczność instytucjonalizuje związek swoich członków wedle rozpoznanych potrzeb społecznych. Małżeństwo jako usakralizowana forma prokreacji dostępne zatem tylko dla osób rozdzielnej płci.

72 Wnioski? Społeczność instytucjonalizuje związek swoich członków wedle rozpoznanych potrzeb społecznych. Małżeństwo jako usakralizowana forma prokreacji dostępne zatem tylko dla osób rozdzielnej płci. Małżeństwo jako element scalania społeczności: rozpoznanie potrzeb indywidualnych

73 Izrael System religijnego prawa małżeńskiego (w tym prawo lewiratu: Deut. 25:9 10) Problem świeckich obywateli chcących zawierać małżeństwo Rozwiązaniem: faktyczne uznanie małżeństw świeckich zawartych poza granicami HCJ 143/62 Funk-Schlesinger v. Minister of Interior. Faktycznie uznanie ważnie zawartych związków jednopłciowych: HCJ 3045/05 Ben-Ari v. The Director of the Population Administration in the Ministry of the Interior)

74 Hiszpania

75 Reforma z 2005 roku Hiszpania

76 Hiszpania Reforma z 2005 roku Art. 44 c.c. «El hombre y la mujer tienen derecho a contraer matrimonio conforme a las disposiciones de este Código.

77 Hiszpania Reforma z 2005 roku Art. 44 c.c. «El hombre y la mujer tienen derecho a contraer matrimonio conforme a las disposiciones de este Código. Ustawa 13/2005:

78 Hiszpania Reforma z 2005 roku Art. 44 c.c. «El hombre y la mujer tienen derecho a contraer matrimonio conforme a las disposiciones de este Código. Ustawa 13/2005: 2: «El matrimonio tendrá los mismos requisitos y efectos cuando ambos contrayentes sean del mismo o de diferente sexo.»

79 Hiszpania Reforma z 2005 roku Art. 44 c.c. «El hombre y la mujer tienen derecho a contraer matrimonio conforme a las disposiciones de este Código. Ustawa 13/2005: 2: «El matrimonio tendrá los mismos requisitos y efectos cuando ambos contrayentes sean del mismo o de diferente sexo.» Art 32 Konstytucja Królestwa Hiszpanii: 1. El hombre y la mujer tienen derecho a contraer matrimonio con plena igualdad jurídica.

80 Art. 18. Konst. RP: Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Hiszpania Reforma z 2005 roku Art. 44 c.c. «El hombre y la mujer tienen derecho a contraer matrimonio conforme a las disposiciones de este Código. Ustawa 13/2005: 2: «El matrimonio tendrá los mismos requisitos y efectos cuando ambos contrayentes sean del mismo o de diferente sexo.» Art 32 Konstytucja Królestwa Hiszpanii: 1. El hombre y la mujer tienen derecho a contraer matrimonio con plena igualdad jurídica.

81

82

83 Poświęcający się nauce prawa wiedzieć przede wszystkim winien skąd pochodzi pojęcie prawa (ius). Ukute ono bowiem zostało od sprawiedliwości (prawości: iustitia), albowiem, jak wykwitnie określił Celsus, prawo jest umiejętnością stosowania tego co dobre i słuszne (ius est ars boni et aequi).

84

85

86 Iustitia : nazywa się bowiem ius od iustitia, jakby od matki swojej, bo najpier w była sprawiedliwość niż prawo, ale por. przeciwnie pon. paragraf iustitia (iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuere): z tego wynika, że co pewnie jest prawem, później staje się sprawiedliwością.

87 Iustitia : nazywa się bowiem ius od iustitia, jakby od matki swojej, bo najpier w była sprawiedliwość niż prawo, ale por. przeciwnie pon. paragraf iustitia (iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuere): z tego wynika, że co pewnie jest prawem, później staje się sprawiedliwością.

88 I co z tego wynika?

89 I co z tego wynika? Społeczność instytucjonalizuje relacje swoich członków wedle uznanych potrzeb społecznych

90 I co z tego wynika? Społeczność instytucjonalizuje relacje swoich członków wedle uznanych potrzeb społecznych Małżeństwo jako usakralizowana forma prokreacji : możliwe tylko do osób odmiennej płci

91 I co z tego wynika? Społeczność instytucjonalizuje relacje swoich członków wedle uznanych potrzeb społecznych Małżeństwo jako usakralizowana forma prokreacji : możliwe tylko do osób odmiennej płci Małżeństwo jako element konstrukcji społeczności: uznaje się indywidualne potrzeby członków.

92 And what is the moral?

93 And what is the moral? Prawo może być elementem i n ż y n i e r i i społecznej - m o t o r e m zmian.