Związki. nieformalne. e-poradnik

Transkrypt

1 e-poradnik Prawo Prawo Prawo Prawo Prawo Związki nieformalne Stosunki majątkowe między konkubentami Mieszkanie konkubentów Jak dziedziczą konkubenci Prawa dzieci ze związków nieformalnych Prawo podatkowe nie sprzyja konkubentom Uprawnienia wynikające z prawa pracy i ubezpieczeń

2 Adres redakcji: Warszawa, ul. Okopowa 58/72 tel. (22) ; Redakcja: Teresa Siudem, Bogdan Świąder, Anna Puszkarska DTP: Joanna Archacka Biuro Obsługi Klienta: Marki, ul. Okólna 40 tel. (22) , ; bok@infor.pl Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o. ISBN Wydanie I/2012, marzec 2012 r.

3 Spis treści Czym konkubinat różni się od małżeństwa...5 Oddzielny majątek...5 Bez prawa do alimentów...5 Nie trzeba łożyć na utrzymanie...5 Ograniczenia przy dziedziczeniu...6 Uznanie ojcostwa...6 Różne nazwiska...6 Konkubinat i podatki...6 Rozdział 1. Stosunki majątkowe między konkubentami Potwierdzenie zakupów Rzeczy w mieszkaniu Współwłasność w częściach ułamkowych Darowizny i inne umowy majątkowe Pieniądze na utrzymanie Podział mienia Uprawnienia osoby bliskiej Odpowiedzialność za zadłużenie Rozdział 2. Mieszkanie konkubentów Zakup mieszkania W spadku lub w darowiźnie Wspólny zakup W spółdzielni Kredyt na mieszkanie W wynajętym mieszkaniu Po śmierci jednego z partnerów...19 Rozdział 3. Jak dziedziczą konkubenci Kto dziedziczy na podstawie ustawy Na podstawie testamentu Zapis windykacyjny Kiedy można wydziedziczyć rodzinę Ile zachowku trzeba zapłacić Zrzeczenie się dziedziczenia Jak pozbawić zachowku lub pomniejszyć jego wartość Umowa dożywocia i problem zachowku...29 Rozdział 4. Prawa dzieci ze związków nieformalnych Uznanie ojcostwa Gdy matka pozostaje w związku małżeńskim Kiedy konkubent nie uzna ojcostwa Prawo do nazwiska Ustalanie alimentów Prawa rodzicielskie...41

4 4.7. Zarządzanie majątkiem Dziedziczenie przez dziecko pozamałżeńskie...43 Rozdział 5. Prawo podatkowe nie sprzyja konkubentom Podatek dochodowy...45 Konkubent nie jest samotny...45 Ulga prorodzinna Podatki majątkowe...47 Podatek od spadków i darowizn...47 Podatek od czynności cywilnoprawnych Działalność gospodarcza...52 Koszty uzyskania przychodów...52 Odpowiedzialność za długi...52 Rozdział 6. Uprawnienia wynikające z prawa pracy i ubezpieczeń Prawo do płatnych zwolnień od pracy Prawo do zasiłku opiekuńczego Urlopy rodzicielskie Prawo do otrzymania należności ze stosunku pracy Pomoc z zakładowego funduszu socjalnego Prawo do zasiłku rodzinnego Informacje o stanie zdrowia chorego partnera Prawo do renty rodzinnej Prawo do zasiłku pogrzebowego Rozporządzenie środkami zgromadzonymi w OFE Indeks wzorów i pism...65

5 Czym konkubinat różni się od małżeństwa Konkubinat jest związkiem nieformalnym. Prawo polskie nie przewiduje dla osób żyjących w takim związku szczególnych uprawnień. Tylko ich dzieci, uważane za nieślubne, są zrównane w uprawnieniach z dziećmi zrodzonymi w związku małżeńskim. Największe różnice dotyczą uprawnień majątkowych. Zaczynają się one już na samym początku trwania tzw. wolnego związku. Oddzielny majątek Konkubenci nie dorabiają się wspólnego majątku, a wszystkie rzeczy nabyte w czasie trwania związku należą do tylko do jednej osoby albo tworzą współwłasność w częściach ułamkowych. Dlatego partner nie ma żadnych praw do rzeczy nabytych podczas trwania związku przez drugiego i po rozpadzie konkubinatu nie może domagać się podziału majątku na dwie równe części (takie uprawnienia przysługują tylko małżonkowi po rozwodzie). Zawierając związek, małżonkowie mogą swobodnie wybrać, w jakim ustroju majątkowym chcą żyć: we wspólności albo rozdzielności majątkowej bądź rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Natomiast konkubentom przepisy narzucają tylko jeden ustrój majątkowy rozdzielność i jego zmiana nie jest dopuszczalna nawet przez zawarte między nimi umowy. Ustroje majątkowe przewidziane w prawie rodzinnym i opiekuńczym dla małżonków nie mogą obejmować konkubentów. Bez prawa do alimentów Gdy małżonkowie rozchodzą się, to z nich, które nie zostało uznane za wyłącznie winne rozkładu pożycia (czyli wówczas, gdy rozwód orzeczono bez orzekania o winie, z winy obu stron albo wyłącznej winy drugiego), może otrzymać alimenty. Natomiast w razie rozpadu konkubinatu, bez względu na to, z czyjej winy do tego doszło, strony nie mogą wystąpić w stosunku do siebie z roszczeniami alimentacyjnymi. Nie trzeba łożyć na utrzymanie W czasie trwania związku konkubenci nie mają obowiązku wzajemnie łożyć na swoje utrzymanie. Ciąży na niech jedynie obowiązek alimentowania wspólnych dzieci. Inaczej jest w związku małżeńskim. Gdy mąż nie łoży na utrzymanie rodziny, żona może wystąpić do sądu o wypłatę wynagrodzenia za jego pracę do jej rąk (oczywiście takie prawo przysługuje również mężowi). Takiej możliwości nie ma natomiast konkubina czy konkubent.

6 6 e-biblioteka Gazety Prawnej Ograniczenia przy dziedziczeniu Konkubent zostaje dopuszczony do spadku po swoim partnerze, tylko gdy będzie powołany do dziedziczenia w testamencie albo otrzyma zapis windykacyjny. Ale nawet w takim przypadku może dostać mniejszy udział, gdy zostanie zmuszony do wypłacenia zachowku pominiętym w testamencie spadkobiercom ustawowym. Konkubent nie dziedziczy z mocy ustawy. Uznanie ojcostwa Mąż matki po urodzeniu się dziecka w czasie trwania małżeństwa automatycznie nabywa prawa ojcowskie. Nie musi udowadniać, że jest biologicznym ojcem ani uznawać swojego ojcostwa. Wystarczy, że rejestrując dziecko w urzędzie stanu cywilnego, okaże akt małżeństwa z matką dziecka. Natomiast konkubent musi uznać swoje ojcostwo. Różne nazwiska Konkubina nie ma prawa nosić prawa nazwiska konkubenta w czasie trwania związku, a także po jego rozpadzie. Pozostaje przy swoim, a na nazwisko konkubenta może je zmienić tylko w trybie administracyjnym. Wychodząc za mąż, kobieta ma następujący wybór co do nazwiska, które będzie nosiła: zatrzymuje nazwisko, które nosi przed ślubem (panieńskie albo poprzedniego małżonka); przyjmuje nazwisko męża; przyjmuje nazwisko dwuczłonowe, składające się z nazwiska jej oraz męża. Gdy jedno z tych nazwisk jest dwuczłonowe, to wówczas należy z niego wybrać tylko jeden człon, ponieważ nie można nosić nazwiska trzyczłonowego. Takie same możliwości co do wyboru nazwiska ma mężczyzna, który się żeni, choć zwyczajowo mąż rzadko zmienia nazwisko po ślubie. Po rozwodzie kobieta, która zmieniła nazwisko, ma prawo wrócić do poprzedniego. Natomiast gdy nazwisko w trybie administracyjnym zmieni konkubina, po rozpadzie związku, by wrócić do poprzedniego, musi dokonać zmiany w trybie administracyjnym. Konkubinat i podatki Osoby żyjące w konkubinacie nie mogą korzystać z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego ani korzystać ze zwolnień przy opłacaniu podatków majątkowych, np. podatku od spadków i darowizn czy podatku od czynności cywilnoprawnych. Wynika to z tego, że prawo podatkowe zasadniczo nie posługuje się pojęciem osób żyjących w nieformalnych związkach na potrzeby rozliczeń z ikusem. Konkubenci są przez iskusa traktowani jako tzw. osoby sobie obce, czyli takie, których nie łączą żadne więzy rodzinne. W praktyce skutkuje to najwyższymi obciążeniami podatkowymi. Wyjątkowo brak ślubu może się natomiast okazać bardziej opłacalny podatkowo w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą. Małgorzata Piasecka-Sobkiewicz