Seminarium Okręgowego Inspektoratu Pracy w Łodzi Stres w pracy 15 listopada 2006 r. Wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu człowieka
|
|
- Jolanta Nowacka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wpływ stresu na funkcjonowanie organizmu człowieka mgr Iwona Sobczak Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Łodzi Stres podstawowe pojęcia i definicje Jakżesz ja się uspokoję - pełne strachu oczy moje, pełne grozy myśli moje, pełne trwogi serce moje, pełne drżenia piersi moje - Jakżesz ja się uspokoję... [Wyspiański] Nie ma chyba terminu psychologicznego, który zadomowiłby się w życiu codziennym bardziej niż stres. Tempo naszych czasów sprawia, że stres dotyka każdego. Pośpiech, ciężka praca, kłopoty rodzinne, przestępczość, hałas, konflikty z osobami z otoczenia, wypadki i katastrofy wszystko to sprawia, że często określamy siebie i innych jako zestresowanych lub narzekamy, że żyjemy w ciągłym stresie. Dziś niewielu ma świadomość, że termin pierwotnie używany był przez fizyków i odnosił się do napięć, nacisków wywierających wpływ na dany układ. W latach dwudziestych pojęcie stresu po raz pierwszy zastosowane zostało w naukach medycznych przez Hansa Selye go (Tylka, 2000) jako nieswoiste 1 skutki oddziaływania na ustrój wszystkich czynników (np. dojrzewania, starzenia się, chorób, używek, leków). Od czasów Selye go powstało wiele koncepcji stresu. Niektórzy, podobnie jak Salye widzieli stres jako reakcje na stawiane wymagania lub zmiany w środowisku. Inni (np. Lasarus i Cohen) uważali, że stres to bodziec wywołujący napięcie oraz silne emocje i koncentrowali się na tworzeniu list i klasyfikacji stresorów. Ze względu na to, że te same wydarzenia mogą w innym stopniu wpływać na różne osoby stworzono trzeci model stresu, zwany interakcyjnym. Twórcy tego modelu uwzględniali nie tylko bodziec i reakcję organizmu, ale podkreślali znaczenie właściwości i procesów psychicznych jednostki, która podlega oddziaływaniom danego stresora. Np. utrata pracy dla jednych będzie życiową tragedią, dla innych wyzwaniem. Chociaż pojęcia stres używamy na ogół w negatywnym znaczeniu, należy pamiętać, że stres jest tym, co pobudza, mobilizuje do działania, skłania do aktywności. Tylko zbyt duże i zbyt długotrwałe natężenie stresu jest dla nas szkodliwe (Makowska, Merecz, 1998; Hartley, 2005). Niektórzy mówią o dwóch rodzajach stresu pozytywnym, czyli tzw. eustresie i negatywnym distresie. To ten drugi jest przyczyną chorób psychosomatycznych, takich jak: choroby układu krążenia, choroba nadciśnieniowa, astma, choroby skórne etc. Schorzenia te są wynikiem fizjologicznych reakcji naszego organizmu na zdarzenia stresowe. Psychofizjologiczne zagadnienie stresu Reakcja stresowa to ciąg zmian w naszym organizmie wywołany określonym bodźcem. Chcąc im się przyjrzeć musimy zacząć od zdarzenia wywołującego. Wyobraźmy sobie, że jest to kłótnia z współpracownikiem. Sytuacja ta jest odbierana przez nasze zmysły (słyszymy uniesiony głos naszego antagonisty, docierają do nas nieprzyjemne słowa, spostrzegamy jego wrogie miny). Bodźce te, drogami czuciowymi przesyłane są do mózgu, gdzie dokonuje się interpretacja poznawcza tego, co się wydarza ( on mnie obraża ) oraz nadanie zdarzeniu ko- 1 Nieswoistość oznacza taki sam wzór reakcji niezależnie od rodzaju bodźca. Zgodnie z tym bez względu na to czy spotkamy się z zagrożeniem społecznym (np. nieprzyjemna rozmowa z szefem) czy fizycznym (niechciane spotkanie z niedźwiedziem w parku narodowym) pojawią się u nas podobne reakcje organizmu (np. wzrost akcji serca, przyspieszony oddech). 1
2 lorytu emocjonalnego ( on mnie wkurza, jest na mnie wściekły, nienawidzę go ). Tego typu obróbka danych może doprowadzić do odmiennych wniosków. Możemy uznać zaistniałą sytuację jako niegroźną, neutralną ( rano on ma zawsze zły humor, on się ze mną tylko droczy, nie dbam o jego zdanie ). Wtedy reakcja stresowa nie będzie miała miejsca. Jednak, gdy nasz mózg uzna to, co się dzieje za zagrażające automatycznie, niezależnie od naszej woli uruchomi cały ciąg reakcji, w których uczestniczyć będą: układ nerwowy i hormonalny. Warto zauważyć, że nim w naszym organizmie zajdą zmiany wywołane stresem (szybsze bicie serca, zblednięcie lub zaczerwienienie itd.) na ogół najpierw dokonujemy oceny poznawczej danego bodźca. Są jednak czynniki, które pobudzają do zmiany układ nerwowy i hormonalny bez analizy poznawczej, jak np. kofeina, leki, hałas (Tylka, 2000). 2
3 Biologiczne podłoże reakcji stresowej 3
4 Zanim omówimy, co dzieje się z układem nerwowym i hormonalnym pod wpływem stresu warto przyjrzeć się bliżej ich strukturom i funkcjonowaniu. Części mózgu, które będą nas interesować najbardziej to: kora nowa oraz układ limbiczny. To właśnie kora nowa dokonuje interpretacji poznawczej napływających bodźców, a oprócz tego pełni szereg innych funkcji, jak np. planowanie, pamięć, wyobraźnia. Układ limbiczny, w skład którego wchodzą: podwzgórze, hipokamp, przegroda, zakręt obręczy, ciało migdałowate i przysadka mózgowa, odpowiedzialny jest za emocjonalną ocenę danej sytuacji (Tylka, 2000). Jak już wspomniano wcześniej reakcja stresowa jest automatyczna i mimowolna (choć na ogół następuje po wstępnej ocenie poznawczej!). Za te zmiany w naszym organizmie, które pozostają poza naszą kontrolą (jak: zmiany procesów trawiennych, wydzielanie śliny czy bicie serca) odpowiada autonomiczny układ nerwowy. Autonomiczny układ nerwowy składa się z dwóch antagonistycznych (ale uzupełniających się) części - z układu parasympatycznego i sympatycznego. Gdy nic niebezpiecznego się nie dzieje, gdy jesteśmy rozluźnieni, zrelaksowani, gdy odpoczywamy, spożywamy posiłek prym wiedzie układa parasympatyczny. Wzmaga on funkcje trawienne jelit i żołądka oraz wydzielanie śliny, zwalnia rytm serca, zwęża źrenice itd. (tzw. reakcje trofotropowe) Jednak, gdy w środowisku dzieje się coś ważnego włącza się układ sympatyczny, który działa odwrotnie do parasympatycznego: hamuje wydzielanie śliny (stąd często w trudnych sytuacjach zasycha nam w gardle!), przyspiesza rytm serca, rozszerza źrenice, wydziela adrenalinę, spowalnia funkcje trawienne jelit i żołądka reakcje ergotropowe (Zimbardo, 1999). Stwierdzono, że w sytuacji stresowej działają 3 tzw. osie: nerwowa, neurohormonalna i wewnątrzwydzielnicza. Osią, która działa błyskawicznie (po tym jak sytuacja zostanie uznana za zagrażającą) jest oś nerwowa. Autonomiczny układ nerwowy powoduje bardzo szybkie, ale krótkotrwałe reakcje, takie jak: rozszerzenie źrenic, przyspieszenie akcji serca, pocenie się, zmniejszenie wydzielania śliny. Zgodnie z tym, co już wiemy o autonomicznym układzie nerwowym jest to działanie głównie układu sympatycznego, ale czasem aktywny jest również układ parasympatyczny. Bardziej długotrwałe zmiany w organizmie powoduje oś neurohormonalna, która przy udziale adrenaliny i noradrenaliny zwiększa napięcie mięśni, powoduje wzrost ciśnienia, powiększa pojemność minutową serca. Dzięki tej osi wzrasta też ilość trójglicerydów i hormonów we krwi. Zmiany te służą zmobilizowaniu organizmu do reakcji walki lub ucieczki. Niestety, reakcje, które pomocne są w sytuacji zagrożenia fizycznego w codziennych sytuacjach społecznych nie są przydatne gdy sytuację stresową stanowi kłótnia ze współpracownikiem lub utrata praca ani walka, ani ucieczka nie są dobrym rozwiązaniem. Działanie osi neurohormonalnej w dużym stopniu odpowiada za powstawanie chorób psychosomatycznych. Gdy sytuacja zagrożenie trwa nadal, do akcji wkracza trzecia oś wewnątrzwydzielnicza, w której ogromną rolę odgrywają hormony: adrenokortykalne, somatropowe i tarczycowe. Biorą one udział w powstawaniu tzw. Ogólnego Zespołu Adaptacyjnego opisanego przez Selye go (Selye, 1960, 1977, za: Makowska, Merecz, 1998). Na Ogólny Zespół Adaptacyjny składają się 3 stadia: 1. Reakcja alarmowa w reakcji na sytuację stresową organizm mobilizuje zasoby (przy udziale hormonów) niezbędne do poradzenia sobie. Wzrasta odporność organizmu. 2. Stadium odporności jest to faza pozornej adaptacji. Organizm podtrzymuje reakcje obronne i przystosowawcze. 3. Stadium wyczerpania gdy organizm zbyt długo pozostaje w sytuacji stresowej zasoby energii się kończą, równowaga ulega rozstrojeniu. 4
5 Osobowość a stres Gdy mówimy o stresie i reakcji na niego, nie sposób pozostać jedynie w obszarze fizjologii. Równie ważna jest sfera psychiki. Nie wszyscy są równie podatni na stres. Jedni rozsypują się już w obliczu drobnych trudności, inni są w stanie wytrzymać bardzo wiele. Niektórzy wykazują większą skłonność do zapadania na choroby psychosomatyczne. Naukowcy wyróżnili pewne typy osobowości, które wiążą się z większym ryzykiem zachorowań (Makowska, Merecz, 1998; Hartley, 2005) Typ A (opisany przez Friedmana i Rosenmana): 1. wysoka potrzeba osiągnięć 2. skłonność do dominacji 3. agresywność charakterystyczne dla osób reprezentujących Wzór Zachowania A są także: wybuchowy sposób mówienia, ciągły pośpiech, duża potrzeba osiągnięć, napięcie mięśni twarzy, nadmierne poczucie odpowiedzialności, nastawienie rywalizacyjne, łatwość irytowania się i reagowania złością; badania wykazują związek tego wzoru osobowości z chorobami układu sercowonaczyniowego (miażdżyca, zawał serca, nadciśnienie); nie każda osoba reprezentująca Typ A jest podatna na choroby psychosomatyczne decydujące są pewne komponenty tego wzoru zachowania duże znaczenie w powstawaniu nadciśnienia tętniczego ma jedna ze składowych Wzoru Zachowania A wrogość; w odróżnieniu od Typu A, mówi się o tzw. Typie B, który charakteryzuje się przeciwstawnymi cechami do typu A (spokojem, umiejętnością relaksowania się, umiarkowanymi ambicjami) Typ D (Hartley, 2005) częste przeżywanie negatywnych uczuć (zamartwianie się, pesymistyczny sposób myślenia, łatwość irytowania się) nieumiejętność lub niechęć dzielenia się z innymi swoimi przeżyciami, trudności w wyrażaniu emocji (problemy w kontaktach z innymi, niekorzystanie ze wsparcia społecznego) u osób reprezentujących Typ D występuje zwiększone ryzyko niedokrwiennych chorób serca oraz nadciśnienia Stres w pracy Ponieważ praca stanowi jeden z najważniejszych obszarów naszego życia, duża część stresorów ma swoje źródło w życiu zawodowym. Jest to z jednej strony problem indywidualny każdego z nas - z drugiej problem o wymiarze społecznym i ekonomicznym. Jednostki, które podlegają ciągłemu stresowi w miejscu pracy ponoszą tzw. koszty psychologiczne (choroby psychosomatyczne, drażliwość, konflikty z rodziną, przemęczenie, wypalenie zawodowe, nałogi). Należy pamiętać, że stres, którym podlegają pracownicy naraża firmę/instytucję na poważne straty. Pojawiają się koszty urlopów zdrowotnych, odszkodowań (stres zwiększa prawdopodobieństwo wypadku). Osoby chore, przemęczone, depresyjne i zestresowane pracują gorzej, częściej opuszczają dni robocze, a nawet w ogóle rezygnują z pracy przez co pojawia się konieczność szkolenia nowej kadry. Warto o tym pamiętać. Dbając o pracownika polepsza się funkcjonowanie przedsiębiorstwa. (Hartley, 2005) Uważa się, że najbardziej stresujące zawody to: górnik, policjant i robotnik budowlany. Na tej liście znajdują się też: dziennikarz, stomatolog, pracownik reklamy, polityk, aktor i strażnik więzienny. Jednak każda praca wiąże się ze stresem. W ocenie, z jak dużym pozio- 5
6 mem stresu wiąże się stanowisko, które zajmujemy lub na które przyjmujemy pracowników pomocna będzie tabela, która prezentuje najbardziej stresogenne cechy pracy. Zgodnie z tym predyspozycje pracownika powinny odpowiadać wymaganiom stanowiska pracy. Lista cech pracy będących potencjalnymi stresorami Nazwa grupy cech Nazwa cechy 1. Cechy związane z treścią pracy, zadaniem wykonywanym na stanowisku 6 1. wymagana długotrwała czujność 2. powtarzane proste czynności, monotonia 3. zadanie trudne umysłowo 4. wysiłek fizyczny 5. praca fragmentaryczna 6. bez znajomości efektu finalnego 7. precyzyjna, bez błędów 8. co chwilę coś nowego 9. równoległe wykonywanie czynności 10. zaskakiwanie zadaniem 2. cechy wynikające z organizacji pracy 11. narzucone tempo pracy 12. sztywne godziny pracy 13. pośpiech 14. presja czasu 15. zrywy w pracy 16. widoczność stanowiska, wystawienie na obserwację przełożonych 17. reżim dotyczący przerw w pracy 18. wieloznaczność (niejasność*) roli 19. konflikt roli** 3. społeczne cechy pracy wynikające z konieczności interakcji z ludźmi 4. psychologiczne cechy pracy wynikające z ich relacji do potrzeb i preferencji pracowników 5. cechy pracy wywołujące zakłócenia w relacji praca dom 20. konieczność rywalizacji 21. izolacja społeczna 22. konieczna kooperacja, kompromisy 23. udzielanie pomocy 24. możliwości kłótni z osobami z zewnątrz 25. niski prestiż społeczny 26. wyzwanie, ambicja 27. odpowiedzialność za ludzi 28. odpowiedzialność materialna 29. ryzyko materialne 30. ryzyko zdrowotne i psychiczne 31. brak kontroli nad pracą 32. dylematy moralne 33. dyspozycyjność 34. nieobecność w domu 35. system zatrudnienia 36. zabieranie pracy do domu 6. fizyczne warunki pracy 37. utrudniające, przez co wymagają dodatkowej mobilizacji organizmu (temperatura, oświetlenie, hałas, niewygodna pozycja itp.) 38. wywołujące nieprzyjemne odczucia (odór, brud, kontakt z przedmiotami wywołującymi wstręt itp.)
7 * niejasność roli gdy niedostatecznie zakreślone zostały nasze prawa i obowiązki, gdy nie wiemy, ile czasu mamy poświęcić danej czynności i w jakim stopniu jesteśmy odpowiedzialni za efekt końcowy; ** konflikt roli to sytuacja, w której trudno pogodzić wymagania dwóch lub więcej ról społecznych jakie pełnimy, np. rola żony i rola bussines-women; konflikt wartości występuje, gdy sytuacja zmusza nas do zrobienia czegoś wbrew naszym przekonaniom (np. przykazania a praca w niedzielę) Jakie działania pomogą przezwyciężyć stres? Od stanu zdrowia i poczucia komfortu pracownika zależy wydajność jego pracy. Dlatego w wielu firmach wprowadza się zmiany techniczno organizacyjne mające na celu zapewnienie dobrych warunków każdemu z pracujących (Iskra-Golec, Costa i in., 1998): otworzenie możliwości poszerzenia kwalifikacji i awansu zawodowego, zorganizowanie szkoleń na temat stresu i radzenia sobie z nim, zapewnienie transportu do pracy, zapewnienie odpowiednich posiłków w pracy (nie tylko możliwość zjedzenia ciepłego, pełnowartościowego posiłku, ale także zapewnienie odpowiedniego, przyjemnego miejsca), zadbanie o warunki mieszkaniowe pracowników, umożliwienie oficjalnej drzemki w pracy (np. przy pracy zmianowej), podjęcie przez zakład pracy działań mających na celu integrację grona pracowników, umożliwienie im odpoczynku, utrzymania kondycji etc. (wycieczki, zajęcia sportowe, ogniska, grille, zabawy), zapewnienie profilaktyki medycznej (badania lekarskie przed przyjęciem do pracy oraz badania okresowe i kontrolne), otoczenie pracowników opieką psychologiczną istnieją pracownie psychologiczne (np. Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Centrum Profilaktyczno-Lecznicze), które wykonują badania profilaktyczne. Zatrudnieni w nich psycholodzy zajmują się zagadnieniem stresu w zakładach pracy, prowadzą szkolenia zarówno dla kadry, jak i pracowników. Bibliografia 1. Costa, G., Iskra-Golec, I. i in. (1998). Stres pracy zmianowej: przyczyny, skutki, strategie przeciwdziałania. Kraków: Universitas. 2. Hartley, M. (2005). Stres w pracy. Kielce: Jedność. 3. Tylka, J. (2000). Psychosomatyka. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. 4. Makowska, Z., Merecz, D. (1998) Jak zwiększyć swój potencjał, by lepiej radzić sobie ze stresem? podręcznik dla edukatorów. Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. Nofera. 5. Zimbardo, Ph. (1999) Psychologia i życie. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN. 7
Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M
Psychologia zdrowia i choroby S T R E S I R A D Z E N I E S O B I E Z E S T R E S E M Skala zdarzeń życiowych (Holmes i Rahe, 1967) 150 punktów kryzys życiowy 300 punktów bardzo poważny kryzys życiowy
Bardziej szczegółowoColorful B S. Autor: Alicja Jakimczuk. Wydawca: Colorful Media. Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012
Autor: Alicja Jakimczuk Wydawca: Colorful Media Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: 83-919772-5-0 Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012 Okładka: Colorful Media Skład i łamanie: Colorful Media Colorful B
Bardziej szczegółowoMilena Pyra Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny
Milena Pyra Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny 1. Stres jako reakcja na wymagania stawiane organizmowi 2. Stres jako układ warunków stanowiących obciążenie człowieka 3. Stres jako specyficzny
Bardziej szczegółowoLEKCJA 2 ŹRÓDŁA STRESU, FAZY ORAZ REAKCJE NA STRES
LEKCJA 2 ŹRÓDŁA STRESU, FAZY ORAZ REAKCJE NA STRES Źródła stresu- kryteria wyodrębniania: Częstotliwość występowania i czas trwania (tj. stres incydentalny, stres chroniczny). Siła, intensywność bodźca
Bardziej szczegółowoopracowanie: Maria Kościńska - dla SIP Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność
opracowanie: Maria Kościńska - dla SIP Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność Mówiąc o zagrożeniu mamy na myśli każdy czynnik, który może spowodować wystąpienie szkody. Powszechnie przyjęto podział na zagrożenia:
Bardziej szczegółowoDorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami
Dr Dorota Dr Molek-Winiarska Dorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami Katedra Zarządzania Kadrami CZYM JEST STRES? Czym jest stres? BODŹCEM wywołuje określone emocje; REAKCJĄ na zaburzenie równowagi
Bardziej szczegółowoWSPIERANIE MIĘKKICH KOMPETENCJI DZIECKA. Warszawa, 28 października 2008
Dr Beata Mazurek-Kucharska Katedra Rozwoju Kapitału Ludzkiego Szkoła Główna Handlowa WSPIERANIE MIĘKKICH KOMPETENCJI DZIECKA Warszawa, 28 października 2008 Czym są kompetencje? Kompetencje traktowane jako
Bardziej szczegółowoLEKCJA 1 DEFINICJE I KONCEPCJE STRESU
LEKCJA 1 DEFINICJE I KONCEPCJE STRESU Pojęcie stresu wprowadzone zostało przez Hansa Hugona Selve`a, który u podłoża wielu chorób somatycznych upatrywał niezdolność człowieka do radzenia sobie ze stresem.
Bardziej szczegółowoReakcja ciała na stres
1.8.3 Ciało a stres Reakcja ciała na stres Człowiek jest wyposażony w specjalny mechanizm reagowania na stres. Mechanizm ten został opisany przez dr Cannona, który nazwał go reakcją walki lub ucieczki,
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspieranie miękkich kompetencji dziecka Mgr Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 2 października 2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoJak sobie radzić ze stresem
Jak sobie radzić ze stresem Nie wiesz jak poradzić sobie ze stresem? Przeczytaj nasz poradnik! str. 1 Czym jest stres? Zjawisko stresu wynika z braku równowagi między oczekiwaniami kierowanymi pod adresem
Bardziej szczegółowoSTRES W ŻYCIU CODZIENNYM I SŁUŻBIE WOJSKOWEJ
STRES W ŻYCIU CODZIENNYM I SŁUŻBIE WOJSKOWEJ Naród i wojsko to jedno i nie może być żadnych między nimi rozgraniczeń W prezentacji wykorzystano materiały profilaktyczno-edukacyjne Departamentu Wychowania
Bardziej szczegółowoMateriały zebrała Dorota Woińska Żmujdzin
Materiały zebrała Dorota Woińska Żmujdzin STRES Stres jest definiowany w psychologii jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki a wymogami sytuacji (stresorem), charakteryzująca
Bardziej szczegółowoPsychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa. Michał Ziarko Poznań 2018/2019
Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa Michał Ziarko Poznań 2018/2019 Zmaganie się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi w ujęciu interackycjnym Stres jako interakcja ujęcie fenomenologiczno
Bardziej szczegółowoFRUSTRACJA reakcja organizmu na przeszkodę PRZESZKODA
FRUSTRACJA reakcja organizmu na przeszkodę PRZESZKODA STRES BIOLOGICZNY Odporność biologiczna Faza odporności Czas Faza alarmowa Faza wyczerpania STRES PSYCHOLOGICZNY Stres sytuacja trudna prowadząca do
Bardziej szczegółowoEmocje. dr hab. Adriana Schetz IF US
Emocje dr hab. Adriana Schetz IF US adriana.schetz@gmail.com Emocje leżą u podłoża mechanizmów relacji społecznych oraz są kojarzone z aktywnością typu: Neurony lustrzane Empatia Samoświadomość Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoPOROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy NF1 W RODZINIE
Bardziej szczegółowoBUCKIACADEMY FISZKI JAK ZDOBYĆ NOWE KOMPETENCJE? (KOD NA PRZEDOSTATNIEJ KARCIE) TEORIA PRZYDATNE LINKI MATERIAŁY DO POBRANIA ĆWICZENIA
BUCKIACADEMY JAK ZDOBYĆ NOWE KOMPETENCJE? Z FISZKAMI to proste. Teoria jest tylko po to, by zrozumieć praktykę. Tę zaś podajemy w formie prostych ćwiczeń, które wykonywane systematycznie rozwijają umiejętności.
Bardziej szczegółowo,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM
,,BĄDŹ CZUJNY, NIE ULEGAJ NAŁOGOM UZALEŻNIENIE UZALEŻNIENIE TO NABYTA SILNA POTRZEBA WYKONYWANIA JAKIEJŚ CZYNNOŚCI LUB ZAŻYWANIA JAKIEJŚ SUBSTANCJI. WSPÓŁCZESNA PSYCHOLOGIA TRAKTUJE POJĘCIE UZALEŻNIENIA
Bardziej szczegółowoRadzenie sobie w sytuacjach trudnych. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Radzenie sobie w sytuacjach trudnych Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Stres Stres (ang. stress) zespół powiązanych procesów w organizmie i systemie nerwowym, stanowiących ogólną reakcje osobnika
Bardziej szczegółowoCzłowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Bardziej szczegółowoPoradnia Psychologiczno-Pedagogiczna ul. Dr. Józefa Rostka 16 41-902 Bytom tel; 032 2819405, 032 2819406
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna ul. Dr. Józefa Rostka 16 41-902 Bytom tel; 032 2819405, 032 2819406 mgr Aneta Jendrzej - psycholog Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Bytomiu Jak się czuję? Nie
Bardziej szczegółowoAspekty humanizacyjne zarządzania produkcją i usługami. prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik Łódź 2017/2018
Aspekty humanizacyjne zarządzania produkcją i usługami prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2017/2018 Humanizacja: podejmowanie działań mających na celu ograniczanie i eliminowanie negatywnego
Bardziej szczegółowoNEUROBIOLOGIA MOTYWACJI
NEUROBIOLOGIA MOTYWACJI O ASYMETRYCZNEJ NATURZE KAR I NAGRÓD Marek Kaczmarzyk, Pracownia Dydaktyki Biologii Uniwersytet Śląski marek.kaczmarzyk@us.edu.pl Materiały XIII Kongresu Zarządzania Oświatą www.oskko.edu.pl/kongres/materialy/
Bardziej szczegółowoZagrożenia psychospołeczne
Zagrożenia psychospołeczne 1. Wstęp Zarządzanie stresem nie jest dla pracodawców jedynie obowiązkiem moralnym i dobrą inwestycją, jest to wymóg prawny określony w dyrektywie ramowej 89 /391/EWG 3 2. Przeciwdziałanie
Bardziej szczegółowoAby móc mówić o stresie należy, przede wszystkim odpowiedzieć sobie na pytanie, co to jest stres?
Aby móc mówić o stresie należy, przede wszystkim odpowiedzieć sobie na pytanie, co to jest stres? Jako pierwszy pojęcie stresu wprowadził do nauki Hans Selye - filozjopatolog lub jak podają inne źródła
Bardziej szczegółowoUzależnienia. Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji.
Uzależnienia Nabyta silna potrzeba zażywania jakiejś substancji. Termin uzależnienie jest stosowany głównie dla osób, które nadużywają narkotyków, alkoholu i papierosów. Używki Wszystkie używki stanowią
Bardziej szczegółowoSTRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.
Barbara Małek STRES jest normalną biologiczną reakcją każdego żywego organizmu na wszelkie stawiane mu żądania. Jego brak oznacza śmierć dla jednostki.! NIE NALEŻY Y UNIKAĆ STRESU Dwa rodzaje reakcji na
Bardziej szczegółowoTRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i
Bardziej szczegółowo(imię i nazwisko nauczyciela) (przedmiot) (numer programu)
Iwona Jończyk (imię i nazwisko nauczyciela) Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej (przedmiot) 2407MR i GŻ 1997.08.18 (numer programu) Klasa IV TŻa, IV TŻb Lp. Cele kształcenia i wychowania Treści
Bardziej szczegółowoWsparcie społeczne. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Szeroko definiowane wsparcie społeczne to pomoc dostępna dla jednostki w sytuacjach trudnych (Saranson, 1982, za: Sęk, Cieślak, 2004), jako zaspokojenie potrzeb w
Bardziej szczegółowoStres w pracy? Nie, dziękuję!
Najważniejsze informacje i wyniki badań nt. stresu zawodowego. Metody i techniki radzenia sobie ze stresem Dr Dorota Żołnierczyk Zreda Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy Centralny Instytut Ochrony
Bardziej szczegółowoOpracowała Katarzyna Sułkowska
Opracowała Katarzyna Sułkowska Ruch może zastąpić wszystkie lekarstwa, ale żadne lekarstwo nie jest w stanie zastąpić ruchu. (Tissot) Ruch jest przejawem życia, towarzyszy człowiekowi od chwili urodzin.
Bardziej szczegółowoWpływ hałasu lotniczego na zdrowie człowieka czyli jak żyć krócej i chorować.
Wpływ hałasu lotniczego na zdrowie człowieka czyli jak żyć krócej i chorować. Hałas, w szczególności lotniczy, jest szkodliwy dla zdrowia; stały i uciążliwy hałas męczy nas psychicznie i fizycznie, pogarsza
Bardziej szczegółowo1 Stres wróg czy przyjaciel? Zbigniew Karapuda
1 2 Spis treści O Autorze...... 5 Wstęp: Nie strzelać do posłańca! Stres wróg czy przyjaciel?...... 7 Stres...... 9 Co to jest stres?...... 9 Kiedy występuje stres?...... 12 Co powoduje stres?...... 14
Bardziej szczegółowoWstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63
Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych
Bardziej szczegółowoProgram kursu PNR PsychoNeuroRegulacja, czyli jak
Program kursu PNR PsychoNeuroRegulacja, czyli jak umysł wpływa na zdrowie. Techniki wpływu. Kurs autorski. Autor i prawa autorskie do kursu: Marta Pyrchała-Zarzycka. www.astrosalus.pl www.sukces-biznes.pl
Bardziej szczegółowoANTYSTRESOWY. 40BaETA17 GRATISY ONLINE. Agnieszka Jasińska WEJDŹ NA I WPISZ KOD:
EFEKTYWNY EK Y TRENING NG ANTYSTRESOWY TR SO Agnieszka Jasińska GRATISY ONLINE WEJDŹ NA WWW.FISZKI.PL/GRATISY I WPISZ KOD: 40BaETA17 SPIS TREŚCI Czym jest stres?... 1 Jak radzimy sobie ze stresem?... 7
Bardziej szczegółowoZmiana pracy czy zmiana siebie? Wypalenie zawodowe
Dzielenie się dobrymi praktykami w SP 1 Trzebnica Zmiana pracy czy zmiana siebie? Wypalenie zawodowe Mobilność kadry edukacji szkolnej https://goo.gl/images/f6wx4u https://goo.gl/images/q4rs5d O tzw. syndromie
Bardziej szczegółowoSTRESORY, inaczej źródła stresu
1.8.2 Źródła stresu STRESORY, inaczej źródła stresu Każdego dnia w zewnętrznym świecie i w nas samych spotykamy się z czynnikami wywołującymi stres, czyli stresorami. Bardzo ważna jest umiejętność ich
Bardziej szczegółowoLEKCJA 4 STRES SZKOLNY
LEKCJA 4 STRES SZKOLNY Stres szkolny definicje Stres szkolny oznacza stan w organizmie jednostki (ucznia, nauczyciela) wywołany każdym nowym doświadczeniem lub sytuacją trudną, spowodowany czynnikami (stresorami)
Bardziej szczegółowoJörg-Peter Schröder, Reiner Blank. Zarządzanie. stresem. Jak rozpoznawać sytuacje stresowe i im przeciwdziałać
Jörg-Peter Schröder, Reiner Blank Zarządzanie stresem Jak rozpoznawać sytuacje stresowe i im przeciwdziałać Jörg-Peter Schröder, Reiner Blank Zarządzanie stresem Jak rozpoznawać sytuacje stresowe i im
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W LESZCZYDOLE STARYM
PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W LESZCZYDOLE STARYM Zmiany społeczno-ekonomiczne oraz polityczne ostatnich lat sprawiły, iż zwiększyła się liczba czynników destrukcyjnych
Bardziej szczegółowoRyszard Poprawa Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego
Potencjały zdrowia i szczęścia człowieka cz.iii Ryszard Poprawa Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego Co nam odbiera szczęście i zdrowie? Właściwości osobowości które nie sprzyjają zdrowiu i
Bardziej szczegółowoP O Z N A Ń
www.tomaszbratkowski.pl P O Z N A Ń 0 3. 0 4. 2 0 1 7 CZYM WEDŁUG PAŃSTWA JEST STRES? KONCEPCJE STRESU 1. jako bodźca, sytuacji lub wydarzenia zewnętrznego o określonych właściwościach 2. jako reakcji
Bardziej szczegółowoStres jego przyczyny i wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, przeciwdziałanie.
Stres jego przyczyny i wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, przeciwdziałanie. Martyna Gąsiorowska II GB CO TO JEST STRES?... 3 JAK SIĘ OBJAWIA STRES?... 3 CZY STRES JEST POTRZEBNY?... 3 JAK WALCZYĆ
Bardziej szczegółowoKonferencja Kierunek Rozwój października 2017 r., Olsztyn Warsztaty: Sztuka radzenia sobie ze stresem
Konferencja Kierunek Rozwój 12 13 października 2017 r., Olsztyn Warsztaty: Sztuka radzenia sobie ze stresem Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.
Bardziej szczegółowoCzy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
Bardziej szczegółowo2. Plan wynikowy klasa druga
Plan wynikowy klasa druga budowa i funkcjonowanie ciała człowieka ział programu Materiał kształcenia L.g. Wymagania podstawowe Uczeń: Kat. Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: Kat. Pozycja systematyczna 3
Bardziej szczegółowoNeurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska
Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyczny. Bądź sobą
Program profilaktyczny Bądź sobą przeznaczony dla klas IV VI Program opracowała: Monika Wandas-Wasieńko Cele programu: 1.Wzmocnienie więzi koleżeńskiej i grupowej. 2.Nawiązywanie nieagresywnych kontaktów.
Bardziej szczegółowo7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
7 IV ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA DEPRESJA Depresja: przyczyny, objawy, rodzaje depresji, leczenie Przyczyny depresji są różne. Czasem chorobę wywołuje przeżycie bardzo przykrego zdarzenia najczęściej jest to
Bardziej szczegółowoOprócz tego mogą pojawić się: pogorszenie wyników w nauce, zwiększony dystans do członków rodziny, gorsze kontakty z rówieśnikami.
CHARAKTERYSTYCZNE OBJAWY REAKCJI POSTRAUMATYCZNEJ: Wyraziste, natrętne wspomnienia Przeżywanie z fotograficzną dokładnością traumatycznych wydarzeń /widoki, dźwięki, zapachy/ + objawy wegetatywne /bicie
Bardziej szczegółowoNAPOJE ENERGETYCZNE- DZIECIAKOM TAKA MOC NIEPOTRZEBNA!
NAPOJE ENERGETYCZNE- DZIECIAKOM TAKA MOC NIEPOTRZEBNA! NAPOJE ENERGETYCZNE, ZWANE TEŻ ENERGY DRINKAMI, NAPOJAMI ENERGETYZUJĄCYMI LUB PSYCHODRINKAMI, SĄ BARDZO POPULARNE WŚRÓD POLSKIEJ MŁODZIEŻY. GŁÓWNYM
Bardziej szczegółowoSALUTOGENEZA co to takiego?
SALUTOGENEZA co to takiego? Jak powstawała salutogeneza? W okresie po II wojnie światowej Aaron Antonovsky, prowadził badania osób, które przeżyły horror nazistowskich obozów koncentracyjnych. Obserwacje
Bardziej szczegółowoSTRES I WYPALENIE ZAWODOWE PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ. PRACA - BIZNES - KARIERA
STRES I WYPALENIE ZAWODOWE PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ. PRACA - BIZNES - KARIERA Dr Bogna Bartosz Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski plan Stres - zacznijmy od danych. Definicja czym jest stres i jakie są
Bardziej szczegółowoPodstawowe elementy zachowania jednostek w organizacjach
Materiał do użytku wewnętrznego dla studentów PWSZ w Głogowie Podstawowe elementy zachowania jednostek w organizacjach Wykład XI Źródło: opracowano na podstawie R.W.Gryffin, Podstawy zarządzania organizacjami.
Bardziej szczegółowoZdrowym być, zdrowo żyć! Stres, jego przyczyny i wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, przeciwdziałanie
2016 Zdrowym być, zdrowo żyć! Stres, jego przyczyny i wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, przeciwdziałanie Karolina Graczyk 2016-02-11 Spis treści STRES - przyczyny, skutki i przeciwdziałanie...
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoFirma EDU-INNOWACJA. zaprasza Państwa na Warsztaty. Uwolnij swój stres - znajdź pokłady relaksu. Jesteśmy przekonani, iż
Firma EDU-INNOWACJA zaprasza Państwa na Warsztaty Uwolnij swój stres - znajdź pokłady relaksu. Jesteśmy przekonani, iż przyniesą one Państwu wiele korzyści przekładając się na harmonizację całego ciała.
Bardziej szczegółowoStres w pracy negocjatora. Wydział Psychologów Policyjnych KGP
Stres w pracy negocjatora Rozwiązania przyjęte w zakresie korzystania z psychologa konsultanta konkretny psycholog przypisany do zespołu osoby pełniące dyżur telefoniczny w danej jednostce powoływana konkretna
Bardziej szczegółowoSTRES Jakub Sofiński kl. II GC
STRES Jakub Sofiński kl. II GC jego przyczyny i wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, przeciwdziałanie Wstęp... 2 1. Stres... 2 1.1 Co to jest stres?... 2 1.2. Reakcje na stres... 3 a) Reakcje fizyczne...
Bardziej szczegółowoPROMOCJA ZDROWIA TO PROCES
STAROSTWO POWIATOWE W ŚWIDNICY WYDZIAŁ ZDROWIA 2007 r. Opracowała Barbara Świętek PROMOCJA ZDROWIA TO PROCES UMOŻLIWIAJĄCY JEDNOSTKOM, GRUPOM, SPOŁECZNOŚCIĄ ZWIĘKSZENIE KONTROLI NAD WŁASNYM ZROWIEM I JEGO
Bardziej szczegółowoEmocje człowieka 30/11/2016. Co to są emocje? Emocje są pierwotne i podstawowe Podział emocji. Emocje podstawowe: Emocje podstawowe.
Co to są emocje? Emocje człowieka Wykład 9 Emocja jest wynikiem nieświadomej lub świadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele lub interesy podmiotu. Emocja jest odczuwana jako pozytywna,
Bardziej szczegółowoAgenda. Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny
Ignacy Baumberg Agenda Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny OBAWA O WŁASNE ŻYCIE I ZDROWIE ŚWIADOMOŚĆ OGRANICZEŃ FIZYCZNYCH
Bardziej szczegółowoAspekty humanizacyjne zarządzania produkcją i usługami. prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik Łódź 2015/2016
Aspekty humanizacyjne zarządzania produkcją i usługami prof. PŁ dr hab. inż. A. Szymonik www.gen-prof.pl Łódź 2015/2016 Humanizacja: podejmowanie działań mających na celu ograniczanie i eliminowanie negatywnego
Bardziej szczegółowoStres i wypalenie zawodowe
Stres i wypalenie zawodowe Opis i cel szkolenia Poznanie metod diagnozowania i skutecznego radzenia sobie ze stresem w sytuacji zmiany. Podniesienie świadomości dotyczącej funkcji stresu, przyczyn, objawów
Bardziej szczegółowoprzygotowany dla nauczycieli na lekcje wychowania fizycznego oraz godziny do dyspozycji wychowawcy z cyklu tematów Promocja zdrowia w szkole.
Grażyna Matysek nauczyciell wychowania fizycznego Publiczna Szkoła Podstawowa w Skarszewach Referat nt.: SPOSOBY RADZENIA SOBIE ZE STRESEM przygotowany dla nauczycieli na lekcje wychowania fizycznego oraz
Bardziej szczegółowoSTRES - PROBLEM WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA
STRES - PROBLEM WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA CZYM JEST STRES? reakcją organizmu na zmiany, niebezpieczeństwo, bodźce, itd. nietypową reakcją organizmu na żądania stawiane mu przez środowisko eustres- uczucie podekscytowania
Bardziej szczegółowoINFORMACJA NA TEMAT ZAGROŻEŃ PSYCHOSPOŁECZNYCH W ŚRODOWISKU PRACY W POLSCE
INFORMACJA NA TEMAT ZAGROŻEŃ PSYCHOSPOŁECZNYCH W ŚRODOWISKU PRACY W POLSCE dr Dorota Merecz mgr Małgorzata Waszkowska Zakład Psychologii Pracy merecz@imp.lodz.pl Czym są zagrożenia psychospołeczne w miejscu
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia
Wydział: Psychologia Nazwa kierunku kształcenia: Psychologia Rodzaj przedmiotu: specjalnościowy Opiekun: prof. dr hab. Gabriela Chojnacka-Szawłowska Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie
Bardziej szczegółowoPochodzenie pojęcia,,stres
STRES Pochodzenie pojęcia,,stres Pojęcie stresuwprowadzone zostało do użycia przez Hansa Hugona, który badaniu tego zjawiska poświęcił 50 lat pracy naukowej. Z tego też powodu nosił przydomek dr Stress.
Bardziej szczegółowodr Paweł Kocoń Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników podmiotów ekonomii społecznej
dr Paweł Kocoń Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników podmiotów ekonomii społecznej Definicja wypalenia zawodowego: Według H.J. Freudenberga. syndrom wypalenia charakteryzuje się poczuciem psychicznego
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE. Opanuj stres! techniki relaksacyjne. tel: ; fax: ;
SZKOLENIE Opanuj stres! techniki relaksacyjne tel: +48 22 100-48-96; fax: +48 22 300-52-79; e-mail: biuro@akademiaasap.pl TRENERZY DORADCY TRENERZY i KONSULTANCI NASZA MISJA DOSTARCZENIE RZETELNEJ INFORMACJI
Bardziej szczegółowoZadania psychologa w szkole
Zadania psychologa w szkole Pracę psychologa w szkole określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. Według aktualnych przepisów do obowiązków psychologa zatrudnionego w szkole należy: 1) prowadzenie
Bardziej szczegółowoPraktyczne sposoby radzenia sobie ze stresem. Iwona Wasilewko KATEDRA PSYCHOLOGII Wydział Nauk o Zdrowiu Zakład Badańnad JakościąŻycia GUMed
Praktyczne sposoby radzenia sobie ze stresem Iwona Wasilewko KATEDRA PSYCHOLOGII Wydział Nauk o Zdrowiu Zakład Badańnad JakościąŻycia GUMed Sytuacje trudne współpracownicy, szef Pacjent trudny (np. agresywny,
Bardziej szczegółowoCo to jest stres i jak sobie z nim radzić. Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak
Co to jest stres i jak sobie z nim radzić. Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak Co to jest stres? Stres to,,eksploatowanie naszego ciała wtedy, gdy
Bardziej szczegółowoUkład limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski
Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.
Bardziej szczegółowowww.tomaszbratkowski.pl POZNAŃ 12.12.2017 CZYM WEDŁUG PAŃSTWA JEST STRES? KONCEPCJE STRESU 1. jako bodźca, sytuacji lub wydarzenia zewnętrznego o określonych właściwościach 2. jako reakcji wewnętrznych
Bardziej szczegółowoCzy kryzys ma sens? Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak
Czy kryzys ma sens? Psycholog Konsultant dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej Magdalena Michalak - Mierczak Definicja kryzysu Kryzys jest odczuwaniem lub doświadczaniem wydarzenia, bądź sytuacji, jako
Bardziej szczegółowoStres - Co to jest, i z sk d wiem, e go czuj?
Stres - Co to jest, i z sk d wiem, e go czuj? Myślę że to stres Wszyscy słyszeliśmy o stresie. Ma wpływ na nas wszystkich w pewnym etapie naszego życia i może się różnie objawiać. Co to jest stres? Jeżeli
Bardziej szczegółowoStres psychologiczny
Stres psychologiczny 1. Stres psychologiczny: emocje (lęk, gniew, przygnębienie) układ sympatyczny (reakcja ucieczki lub walki) mobilizacja organizmu. * model reakcji na stres (H. Selye) - GAS: - reakcja
Bardziej szczegółowoCZASOWA NIEZDOLNOŚĆ DO PRACY Z POWODU ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH I ZABURZEŃ ZACHOWANIA GDZIE LEŻY PROBLEM?
CZASOWA NIEZDOLNOŚĆ DO PRACY Z POWODU ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH I ZABURZEŃ ZACHOWANIA GDZIE LEŻY PROBLEM? Lekarz orzecznik- specjalista chorób psychicznych Katarzyna Binkowska-Michalik Polacy należą do najbardziej
Bardziej szczegółowoPromocja zdrowia i edukacja prozdrowotna
Promocja zdrowia i edukacja prozdrowotna Kształcenie w zakresie podstaw promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej Zdrowie, promocja zdrowia, edukacja zdrowotna, zapobieganie chorobom. Historia promocji zdrowia.
Bardziej szczegółowoWymagania z biologii dla klasy VII. Kryteria sukcesu w języku uczniów (na podstawie szczegółowych treści nauczania z podstawy programowej):
Wymagania z biologii dla klasy VII Kryteria sukcesu w języku uczniów (na podstawie szczegółowych treści nauczania z podstawy programowej): Podstawowe (na ocenę dopuszczającą i dostateczną): I. Biologia
Bardziej szczegółowo[5ZSTZS/KII] Psychologia stresu
1. Ogólne informacje o module [5ZSTZS/KII] Psychologia stresu Nazwa modułu PSYCHOLOGIA STRESU Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr
Bardziej szczegółowoCzy stres może być przyjacielem? Prowadzący: Agnieszka Karasińska-Kupis
Czy stres może być przyjacielem? Prowadzący: Agnieszka Karasińska-Kupis Poznaj mechanizm działania stresu i polepsz swoje zdrowie i życie Za nasz stres odpowiada mózg gadzi, a dokładnie ciało migdałowate
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12. Specjalność: pielęgniarstwo 1. PRZEDMIOT
Bardziej szczegółowoNa drabinę wchodzi się szczebel po szczebelku. Powolutku aż do skutku... Przysłowie szkockie
Na drabinę wchodzi się szczebel po szczebelku. Powolutku aż do skutku... Przysłowie szkockie Wiele osób marzy o własnym biznesie... Ale często brak im odwagi na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej.
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoZarządzanie stresem. Jak rozpoznawać sytuacje stresowe i im przeciwdziałać
Radzenie sobie ze stresem to umiejętność niezbędna do osiągnięcia sukcesu. Nie ma na to standardowej recepty. Każdy z nas ma inną osobowość, ukształtowaną przez środowisko, wychowanie, doświadczenie, wiedzę
Bardziej szczegółowoSPOSOBY RADZENIA SOBIE ZE STRESEM
ANETA VAZQUEZ-STĘPIEŃ PRACA KONTROLNA Z PSYCHOLOGII OGÓLNEJ SEMESTR I SPOSOBY RADZENIA SOBIE ZE STRESEM Był kolejny dzień w szkole, zadano nam do napisania pracę zaliczeniową. Niby wszystko było OK lecz
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA NAUKOWEGO BIOLOGICZNO - CHEMICZNEGO
SCENARIUSZ ZAJĘĆ KOŁA NAUKOWEGO BIOLOGICZNO - CHEMICZNEGO prowadzonego w ramach projektu Uczeń OnLine 1. Autor: Bernadeta Dymek 2. Grupa docelowa: gr. 2 3. Liczba godzin: 2 4. Temat zajęć: Stres jest moim
Bardziej szczegółowoOFERTA SZKOLEŃ BIZNESOWYCH
OFERTA SZKOLEŃ BIZNESOWYCH Przywództwo i zarządzanie zespołem Szkolenie z zakresu przywództwa, kompetencji liderskich i zarządzania zespołem. Podniesienie kompetencji zarządczych w zakresie przywództwa,
Bardziej szczegółowoCzynniki determinujące zdrowie populacji i jednostki
Czynniki determinujące zdrowie populacji i jednostki Zdrowie grupy definicji zdrowia: Potoczne: zdrowie rozumiane jest jako brak choroby lub dolegliwości. Profesjonalne: formułowane przez przedstawicieli
Bardziej szczegółowoChoroby układu krążenia. Dr n.med. Radosław Tomalski
Choroby układu krążenia Dr n.med. Radosław Tomalski Choroba niedokrwienna serca choroba niedokrwienna serca, chns, (morbus ischaemicus cordis, mic; ischaemic heart disease, ihd) - jest to zespół objawów
Bardziej szczegółowoSzanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm
Rodzeństwo dzieci niepełnosprawnych Szanse i ryzyka Psycholog - Edna Palm Tłumaczenie: Psycholog - Dorota Fedorowska (Fundacja EDUCO) Czynniki obciążające rodziny posiadające niepełnosprawne dziecko Obciążenie
Bardziej szczegółowoŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoSzanowni Państwo. Długość szkolenia do wyboru: 4h szkoleniowe (4x45 min.) 6h szkoleniowych (6x45 min.) 8h szkoleniowych (8x45 min.
Szanowni Państwo Katarzyna Kudyba Centrum Szkoleń Profilaktycznych EDUKATOR z Krakowa oferuje Państwu szkolenia które mają na celu zwiększenie i usystematyzowanie wiedzy pracowników Domów Pomocy Społecznej
Bardziej szczegółowo