Kompania Węglowa S.A. Kopalnia Węgla Kamiennego Sośnica-Makoszowy BE-5

Transkrypt

1 Kompania Węglowa S.A. Kopalnia Węgla Kamiennego Sośnica-Makoszowy Do użytku służbowego BE-5 Instrukcja obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym na bocznicach kolejowych KWK Sośnica-Makoszowy Katowice 2005

2 ZARZĄDZENIE Nr... z dnia... DYREKTORA KWK Sośnica-Makoszowy w Zabrzu Na podstawie art. 19 ust.3 pkt.2 ustawy z dnia 28 marca 2003r o transporcie kolejowym. (Dz. U. Nr 86 poz.789 z 2003 r) zarządza się co następuje: Wprowadza się do użytku wewnętrznego: Instrukcję obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym na bocznicach kolejowych KWK Sośnica-Makoszowy w Zabrzu BE Zgodnie z decyzją Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego Nr... z dnia...niniejsza instrukcja została zatwierdzona do stosowania na terenie bocznic kolejowych KWK Sośnica-Makoszowy w Zabrzu.... Dyrektor 1

3 Wykaz urzędów, jednostek i komórek organizacyjnych, które otrzymują Instrukcję obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym na bocznicach kolejowych KWK Sośnica-Makoszowy 1. Urząd Transportu Kolejowego 2. KWK Sośnica-Makoszowy w Zabrzu Wykaz jednostek i komórek organizacyjnych, które otrzymują Instrukcję obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym na bocznicach kolejowych KWK Sośnica-Makoszowy 1. inspektorzy Inspektoratu Nadzoru Kolei 2. sztygar (mistrz) odpowiedzialny za pracę urządzeń srk, 3. dyżurny ruchu, 4. nastawniczy, 5. monter automatyk 6. dróżnik przejazdowy. 2

4 SPIS TREŚCI Rozdział 1 Postanowienia ogólne. 1 Cel instrukcji...str. 4 2 Zakres instrukcji...str. 4 3 Obowiązki i odpowiedzialność personelu obsługi...str. 4 Rozdział 2 Opis urządzeń. 4 Nastawnie i ich przeznaczenie...str. 5 5 Urządzenia nastawcze mechaniczne scentralizowane...str. 6 6 Urządzenia nastawcze kluczowe...str. 9 7 Przekaźnikowe urządzenia sterowania ruchem kolejowym...str Sygnalizatory świetlne...str Urządzenia do układowej kontroli niezajętości torów i rozjazdów...str Blokada stacyjna...str. 13 Rozdział 3 Obsługa urządzeń 11 Postanowienia ogólne...str Obsługa urządzeń mechanicznych scentralizowanych...str Obsługa urządzeń mechanicznych kluczowych...str Obsługa przekaźnikowych urządzeń sterowania ruchem kolejowym...str Warunki wyświetlania sygnału zastępczego...str. 19 Rozdział 4 Przeszkody w działaniu urządzeń oraz postępowanie w czasie ich naprawy. 16 Postanowienia ogólne...str Przeszkody w działaniu urządzeń mechanicznych...str Przeszkody w działaniu urządzeń przekaźnikowych... str. 25 Rozdział 5 Obsługa urządzeń na przejazdach kolejowych 19 Ogólny zakres obowiązków i odpowiedzialności pracowników obsługi przejazdu... str. 27 3

5 POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 Cel instrukcji Instrukcja obsługi urządzeń sterowania ruchem kolejowym (kluczowych typu znormalizowanego, mechanicznych scentralizowanych oraz przekaźnikowych) ma na celu określenie sposobu prawidłowej obsługi tych urządzeń, dla zapewnienia bezpiecznego i sprawnego prowadzenia ruchu pociągów. 2 Zakres instrukcji 1. Instrukcja określa zasady prawidłowej obsługi urządzeń: 1) kluczowych typu znormalizowanego, 2) mechanicznych scentralizowanych 3) przekaźnikowych i ma za zadanie zaznajomienie zainteresowanych pracowników z ich obsługą dla zapewnienia bezpiecznego i sprawnego prowadzenia ruch pociągów oraz postępowanie w razie wystąpienia przeszkód, uszkodzeń i wydarzeń nadzwyczajnych. 2. Obsługa urządzeń odbiegających od typu znormalizowanego powinna odbywać się na podstawie osobnych postanowień zawartych w regulaminie technicznym stacji 3. Przez użyte w instrukcji określenia należy rozumieć: 1) utrzymanie - planowe czynności zapobiegawczo-naprawcze i remontowe, wykonywane w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa uszkodzenia lub pogorszeni funkcjonowania urządzeń (obiektu) oraz czynności naprawcze wykonywane w celu przywrócenia urządzeniom prawidłowych parametrów aby mogły spełniać wymagane funkcje, 2) monter urządzeń sterowania ruchem kolejowym - pracownik upoważniony do samodzielnego wykonywania robót w czynnych urządzeniach srk, posiadający plombownicę, 3) działka - urządzenia w powierzonym monterowi urz. srk obszarze działania, 4) książka kontroli urządzeń - (E1758) Książkę kontroli urządzeń sterowania ruchem kolejowym (na przejeździe kolejowym) oraz o wprowadzaniu i odwołaniu obostrzeń, 5) monter działkowy - pracownika odpowiedzialnego za obsługę techniczną urządzenia na przydzielonym obszarze działania, 6) urządzenia; urządzenia srk - urządzenia sterowania ruchem kolejowym. 3 Obowiązki i odpowiedzialność personelu obsługi 1. W skład personelu obsługi urządzeń wchodzą: dyżurni ruchu, st. nastawniczowie, nastawniczowie, st. zwrotniczowie, zwrotniczowie. Kandydaci na powyższe stanowiska powinni przed dopuszczeniem do pełnienia obowiązków na tych stanowiskach odbyć przepisowe szkolenie i praktykę oraz złożyć egzamin określony w sterowania osobnych przepisach. Przy zmianie rodzaju obsługiwanych urządzeń lub też przy przejściu na inną nastawnię o tym samym rodzaju urządzeń pracownik obsługi, jeżeli jeszcze nie pełnił obsługi na tej nastawni lub miał przerwę w jej pełnieniu trwająca 3 miesiące, powinien zdać egzamin z praktycznej umiejętności obsługiwania powierzonych mu urządzeń. Egzamin praktyczny odbywa się przy udziale sztygara (kierownika) odpowiedzialnego za utrzymanie urządzeń ruchem kolejowym 2. Do obowiązku personelu obsługi należy: 1) obsługa urządzeń zgodnie z postanowieniami niniejszej instrukcji 4

6 2) baczne zwracanie uwagi na prawidłowość działania urządzeń, oraz prawidłowość wskazań sygnalizatorów świetlnych należących do obsługiwanego okręgu nastawczego, jak również na prawidłowość działania urządzeń innych okręgów nastawczych widocznych z nastawni lub z planu świetlnego. W przypadku zauważenia nieprawidłowości należy bezzwłocznie dokonać w miarę dokładnie opis zauważonej niedokładności w książce kontroli urządzeń sterowania ruchem kolejowym i zgłosić o tym fakcie miejscowemu personelowi utrzymania, 3) utrzymanie w czystości urządzeń znajdujących się na nastawni, dostępnych dla personelu obsługi bez zrywania plomb i otwierani zamknięć, 4) oświetlanie sygnałów i wskaźników oraz utrzymanie w czystości ich latarń, 5) czyszczenie i smarowanie trących się powierzchni w rozjazdach, 6) utrzymywanie w czystości szkieł we wskaźnikach oraz soczewek w sygnalizatorach karzełkowych, gdy przewiduje to regulamin techniczny stacji. 3. Za obsługiwane urządzeni i stan plomb jest odpowiedzialny: na nastawni dysponującej dyżurny ruchu, na nastawni wykonawczej nastawniczy, na posterunku blokowym dyżurny blokowy. Każdorazowe zdjęcie plomby przez dyżurnego ruchu lub nastawniczego, jak również przez personel utrzymania musi być zapisany w książce E-1758(książka kontroli urządzeń). 4. Niezależnie od zapisu w książce kontroli urządzeń srk dyżurny ruchu powinien o każdym użyciu klucza zapasowego do kluczowego zamka zwrotnicowego lub wykolejnicowego natychmiast zawiadomić właściwego montera działkowego (kierownika). W razie uszkodzenia klucza sygnałowego należy wezwać kierownika oddziału lub pracownika odpowiedzialnego za utrzymanie urządzeń srk, który dostarczy nowy klucz. W razie zagubieni klucza sygnałowego, zwrotnicowego lub wykolejnicowego, sztygar(kierownik) odpowiedzialny za utrzymanie urządzeń srk powinien natychmiast doprowadzić do wymiany rejestru klucza lub zamka. 5. Wstęp do nastawni jest dozwolony tylko pracownikom obsługi, personelowi utrzymania, nadzoru i kontroli, a inne osoby tylko na podstawie pisemnego zezwolenia wydanego przez Dyrektora Zakładu. 6. Pracownik obsługujący urządzenia srk jest odpowiedzialny za każdą zmianę stanu urządzeń nastawczych, jak np. przyciski, dźwigienki, przełączniki sterujące zwrotnicami,sygnałami, blokami zgód lub nakazów. Personelowi utrzymania, nadzoru i kontroli nie wolno zmieniać stanu położenia urządzeń - bez wyraźnej każdorazowej zgody dyżurnego ruchu. 7. W czasie mrozu i opadów atmosferycznych pracownicy obsługi urządzeń srk są zobowiązani do dokonywania dodatkowych czynności dla zapewnieni prawidłowej pracy urządzeń srk. W tym celu powinien w przerwach między pociągami oczyszczać ze śniegu i lodu zwrotnice, zamki zwrotnicowe, soczewki sygnalizatorów karzełkowych. Podczas przestawiania zwrotnic zwracać szczególną uwagę na czas przestawiania się zwrotnicy. R o z d z i a ł 2 OPIS URZĄDZEŃ 4 Nastawnie i ich przeznaczenie 1. Nastawnie są to posterunki nastawcze wyposażone w nastawnicę i urządzenia realizujące zależności oraz urządzenia łączności. 2. Okręg nastawczy jest to obszar całej stacji lub jej część, na którym wszystkie urządzenia sterowane są z jednej nastawni. 3. Zależnie od przeznaczenia ruchowego rozróżnia się nastawnie: dysponujące, które dysponują sygnałami w całym okręgu nastawczym i urządzeniami łączności, nastawnie wykonawcze obsługujące urządzenia w okręgu nastawczym przy czym nastawianie sygnałów odbywa się na polecenie dyżurnego ruchu, nastawnie manewrowe, które służą do nastawiania zwrotnic dla manewrów bez możliwości nastawiania sygnałów na semaforach. 5

7 5 Urządzenia nastawcze mechaniczne scentralizowane 1. Urządzenia służące do nastawiania zwrotnic, sygnałów oraz rogatek zamykających przejazd nazywają się urządzeniami nastawczymi. 2. Urządzenia nastawcze mechaniczne scentralizowane obejmują urządzenia do nastawiania i ryglowania zwrotnic oraz nastawiania sygnałów na sygnalizatorach mechanicznych za pomocą pędni drutowej, stosowane są też urządzenia mechaniczne z sygnalizacją świetlną. W urządzeniach tych podanie semafora jest uzależnione od odpowiedniego położenia zwrotnic i innych urządzeń. Uzależnienie to jest wykonane na drodze mechanicznej. 3. Urządzenia nastawcze mechaniczne scentralizowane dzielą się na: 1) wewnętrzne 2) zewnętrzne. a) do urządzeń wewnętrznych należą: skrzynia zależności, nastawnica, aparat blokowy, źródła prądu, plan świetlny, naprężacze wewnętrzne. b) do urządzeń zewnętrznych należą: sygnalizatory, napędy zwrotnicowe, rygle, naprężacze zewnętrzne, pędnie z osprzętem, urządzenia oddziaływania taboru oraz kable. 4. Nastawnica składa się: 1) ławy nastawnicy, 2) skrzyni zależności 3) dźwigni nastawczych oraz zamków zależnościowych, 4) podstawy blokowej. Na ławie nastawnicy umieszcza się dźwignie nastawcze, zamki zależności, podstawę blokową. 5. Dźwignie nastawcze służą do ustawienia w żądane położenie: zwrotnic, wykolejnic, rygli za pośrednictwem przynależnych im pędni i napędów. 6. Wszystkie dźwignie nastawcze i cała nastawnica są malowane na kolor szary, z wyjątkiem trzonu dźwigni, który jest malowany przy dźwigniach zwrotnicowych, wykolejnicowych i ryglowych na niebiesko, przy dźwigniach semaforów i tarcz ostrzegawczych na czerwono, a przy dźwigniach tarcz manewrowych i zaporowych na niebiesko z czerwoną obwódką. Rękojeści sprężyn i uchwytów pręta zapadkowego wszystkich dźwigni nastawczych nie maluje się. Części te personel obsługi jest obowiązany utrzymać w czyści i chronić przed korozją. 7. Trzon dźwigni zwrotnicowej jest połączony z tarczą linkową za pośrednictwem specjalnego sprzęgła, które w razie nierównych naprężeń w drutociągach pędni umożliwia obrót tarczy linkowej względem rękojeści dźwigni, powodując tzw. rozprzęgnięcie dźwigni. 8. Rozprzęgnięcie dźwigni następuje w razie pęknięcia jednego z drutociągów pędni, rozprucia przez tabor zwrotnicy lub nie przestawienia się zwrotnicy po przełożeniu dźwigni i puszczeniu uchwytu pręta zapadki. 9. Różnica naprężeń w drutociągach pędni, występująca podczas przekładania dźwigni, nie powoduje rozprzęgnięcia dźwigni, ponieważ uniesiony pręt zapadkowy unieruchamia sprzęgło i łączy tarczę linkową z trzonem. 10. Dowodem rozprzęgnięcia dźwigni zwrotnicowej dla obsługi jest ukazanie się specjalnego wskaźnika, zaś dla personelu utrzymania nadzoru i kontroli zerwana plomba. Do sprzęgnięcia dźwigni zwrotnicowej stosuje się specjalny drążek włączający umieszczony zazwyczaj z boku nastawnicy lub też na tablicy, W obu przypadkach umieszczenia jest on zaplombowany. 11. Do przestawiania wykolejnic i rygli ryglujących zwrotnicę w jednym położeniu oraz podawania sygnałów na tarczach zaporowych i manewrowych zamykanych drążkami przebiegowym, stosuje się dźwignie typu zwrotnicowego. 12. Dźwigni ryglowych sprzężonych używa się do ryglowania zwrotnic w dwóch położeniach. Dlatego też dźwignie te są rozprzęgalne i umożliwione jest obracanie się tarczy linkowej jednej dźwigni przy przekładaniu drugiej z nią sprzężonej. 13. Na ławie nastawnicy, od strony aparatu blokowego, z reguły znajdują się zamki zależnościowe. Ponadto, jeżeli zachodzi potrzeba, zamiast dźwigni nastawczych mogą być zamontowane zamki zależności. Zamki zależności służą do uzależnienia w przebiegach zwrotnic lub wykolejnic ręcznie przestawianych i zamykanych na zamki. 14. Zamek zależności składa się z podstawy, dźwigienki poruszającej poprzeczkę zależności i jednego lub w miarę potrzeby dwóch zamków zamykających dźwigienkę. Dźwigienka daje się przekładać tylko wówczas gdy klucz jest uwięziony w zamku. Wyjęcie klucza z zamka zależności powoduje zamknięcie dźwigienki z poprzeczkę zależności w położenie końcowym. 6

8 15. Skrzynia zależności zawiera suwaki zależności, poprzeczki zależności, wałki zawórkowe, wykluczniki sprzecznych przebiegów, kontakty potrzebne do uzyskania zależności elektrycznych. Powyższe elementy umieszczone są w obudowie zamykanej na kłódki i plombowane. 16. W skrzyni zależności wykonane są uzależnienia między dźwigniami: zwrotnicowymi, wykolejnicowymi, ryglowymi, sygnałowymi, wykluczenie sprzecznych przebiegów jak również uzyskanie uzależnień między współpracującymi okręgami nastawczymi. 17. Zależności między sąsiednimi okręgami nastawczymi osiąga się za pomocą zamykania odnośnych suwaków właściwymi blokami, przez zawórki poruszane wałkami zawórkowymi. 18. Podstawa blokowa, umieszczana na ławie nastawnicy zawiera w górnej części drążki przebiegowe, pod nimi w oszklonej skrzyni zawórki blokowe a na podstawie blokowej umieszcza się aparat blokowy. 19. Aparat blokowy składa się ze skrzyni z okienkami, w której umieszczone są bloki na prąd przemienny, bloki na prąd stały oraz induktor blokowy. Skrzynię blokową zamyka się na kłódki i plomby. Na skrzyni są umieszczone klawisze blokowe i w miarę potrzeby zastawki elektryczne, powtarzacze itp. Niezależnie od induktora do zasilania bloków prąd przemiennego może być zastosowana przetwornica blokowa (induktorowa). 20. Blok na prąd przemienny jest to rodzaj zamka elektrycznego, który zamyka się i otwiera pod działaniem prądu elektrycznego. 21. Blok składa się z klawisza, elektromagnesu z kotwicą zaopatrzoną w wychwyt, wskazówkę i tarczkę białoczerwoną, widoczną w okienku oraz zespołu prętów i sprężyn. Rozróżnia się pręty: przyciskowy, zatrzaskowy i ryglowy. 22. Obniżenie pręta ryglowego następuje podczas naciskania klawisza blokowego. Stabilne położenie obniżone pręta (zamykające za pośrednictwem zawórek uzależnione elementy skrzyni zależności) w blokach na prąd przemienny jest osiągnięte podczas przepływu prądu przez elektromagnes naciśniętym klawiszu blokowym. Następuje wtedy też całkowite opadnięcie tarczki barwnej. Blok jest wtedy w stanie zablokowanym. 23. Bloki, w których naciśnięcie i zwolnienie klawisza blokowego powoduje zmianę zależności, są wyposażone w zastawkę pomocniczą bez opórki i zastawkę czasową, które utrzymują w obniżonym położeniu pręty przyciskowy i ryglowy do czasu zablokowania bloku. Zastawka pomocnicza bez opórki może być stosowana bez zastawki czasowej, jeżeli klawisz blokowy jest zamykany zastawką elektryczną, umieszczoną nad blokiem. Wszystkie wyżej opisane bloki pracują na prąd przemienny. Ponadto w aparacie blokowym są bloki na prąd stały, które zablokowuje się przez naciśnięcie i zwolnienie klawisza blokowego, a odblokowuje się podczas przepływu prądu stałego przez uzwojenie elektromagnesu blokowego. Bloki przebiegowo-utwierdzające, dania nakazu, dania zgody zamykające zwrotnice lub wykolejnice, posiadają zwalniacze ręczne do ich zwolnienia. Zwalniacze te są plombowane ich użycie musi być odnotowane w książce E Każdy blok ma tarczkę barwną biało-czerwoną, ukazującą się w okienku blokowym. Barwa biała w okienku blokowym oznacza, że blok jest w stanie pozwalającym na prowadzenie ruchu pociągów na sygnały zezwalające na semaforach. Barwa czerwona w okienku blokowym oznacza,że przy tym stanie bloków nie może się odbywać ruch pociągów na sygnały zezwalające na semaforach. W związku z tym tarczka barwna nie wskazuje stanu bloku ( zablokowany, czy odblokowany ),a tylko określa, czy blok znajduje się w stanie zasadniczym, czy też nie. Z tego wynika, że w położeniu zasadniczym okienka blokady stacyjnej są - czerwone, a blokady liniowej - białe, z wyjątkiem bloku pozwolenia w blokadzie dwukierunkowej na jednym z dwu posterunków ruch danego szlaku (na drugim okienko jest czerwone ). 25. Do zamykania klawiszy blokowych używa się zastawek elektrycznych zatrzaskowych i na prąd ciągły. 26. Zastawki zatrzaskowe stosuje się w przypadku, gdy zachodzi potrzeba uzależniania zwolnienia klawisza blokowego od uprzedniego stwierdzenia wykonania pewnych czynności, np. zastawkę elektryczną nad blokiem końcowym używa się dla stwierdzenia wjazdu pociągu z sygnałami końcowymi lub jako przymus zwrotu zgody na nastawniach dysponujących nie nastawiających semaforów. 27. Zastawki elektryczne na prąd ciągły stosuje się w tych przypadkach, gdy zachodzi potrzeba ciągłej kontroli wykonania pewnych czynności, np. dla uniemożliwienia blokowania bloku dania nakazu, gdy tor izolowany jest zajęty. 28. W zasadniczym położeniu zastawki elektrycznej zatrzaskowej i na prąd ciągły ukazuje się w jej okienku tarczka barwna, wskazująca jej stan. Jeżeli w okienku jest tarczka biała, oznacza to, że zastawka jest zwolniona. Jeżeli natomiast w okienku jest tarczka czerwona przy blokadzie stacyjnej bądź czarna lub niebieska, przy blokadzie liniowej, oznacza to, że zastawka jest zamknięta. 7

9 Zmiana czerwonej lub czarnej barwy okienka bądź niebieskiej na białą w zastawkach zatrzaskowych następuje w momencie zwolnienia, przed naciśnięciem klawisza blokowego, zamkniętego tą zastawką. Natomiast w zastawkach na prąd ciągły zmiana barwy tarczki: czerwonej, czarnej, bądź niebieskiej na białą następuje w pierwszej chwili naciskania klawisza blokowego. 29. Do zamykania dźwigni zwrotnicowych używa się zastawek elektrycznych dźwigni zwrotnicowych. 30. Zastawki te są wyposażone w biało-czerwone tarczki barwne; kolor tarczki biały w okienku zastawki oznacza że zastawka jest zwolniona, natomiast kolor czerwony że zastawka jest zamknięta. Zmiana barwy tarczki z czerwonej na białą następuje z chwilą naciśnięcia uchwytu pręta zapadkowego. 31. W miarę potrzeby na aparacie blokowym umieszcza się powtarzacze informujące personel obsługi o stanie: bloków, zastawek, jak również o obrazie sygnałów znajdujących się w rejonie innej nastawni lub niewidocznych z miejsca nastawiania a mających bezpośredni wpływ na prowadzenie ruchu pociągów. Powtarzacze informują również o niezajętości torów i rozjazdów. W niektórych sytuacjach powtarzacze są wykorzystywane do uzyskania zależności na drodze elektrycznej. 32. Powtarzacze mogą być świetlne lub tarczowe. Powtarzacze świetlne umieszcza się zazwyczaj na skażonym planie torów, zwanym planem świetlnym, zaś powtarzacze tarczowe nad klawiszami bloków lub w miejscu dobrze widocznym dla personelu obsługi. 33. Na planie świetlnym umieszcza się: wszystkie powtarzacze sygnalizatorów, lampki kontroli niezajętości torów i rozjazdów, powtarzacze położenia bloków i innych urządzeń danego okręgu nastawczego. W nastawni dysponującej na planie świetlnym umieszcza się powtarzacze semaforów całej stacji, powtarzacze bloków blokady liniowej z innych nastawni. 34. Do zasilania urządzeń srk w czasie zaniku napięcia w sieci zasilającej używane są zastępcze źródła prądu, którym może być zespół spalinowo-elektryczny stacjonarny lub przewoźny. Na tych posterunkach ruchu, gdzie zespół spalinowo-elektryczny nie posiada urządzeń do samoczynnego rozruch, jego uruchomienie dokonuje personel obsługi danej nastawni. Na posterunkach, gdzie zamiast zespołu spalinowo-elektrycznego są przetwornice personel obsługi (dyżurny ruchu,nastawniczy) jest obowiązany obsługiwać te przetwornice zgodnie z regulaminem technicznym tego posterunku. 35. Pracownik zobowiązany do obsługi urządzeń dodatkowych w pomieszczeniu nastawni powinien, podczas obejmowania służby i w czasie jej pełnienia,zwracać uwagę na właściwe położenie wyłączników, elementów regulacyjnych prostownika, na światła kontrolne ( o ile są) oraz na wskazania przyrządów pomiarowych. Stosownie do położenia i wskazań tych urządzeń pracownik obsługi powinien postępować według szczegółowych wskazówek zawartych w instrukcji obsługi. Postanowienia o obowiązkach obsługi tych urządzeń należy podać w regulaminie technicznym. W razie stwierdzenia przeszkód w obsłudze lub działaniu urządzeń, (prostowników, zasilaczy, powtarzaczy), należy powiadomić montera działkowego oraz dokonać odnośnego zapisu w książce kontroli urządzeń E W pomieszczeniu agregatu powinny być wywieszone w widocznym miejscu wskazówki o sposobie uruchamianiu zespołu spalinowo-elektrycznego, z podaniem kolejnych czynności uruchamiania i wyłączania zespołu wraz ze szkicem rozmieszczenia i numeracją ujętych we wskazówkach urządzeń. Numeracja urządzeń podana we wskazówkach musi być wykonana w widoczny sposób na poszczególnych częściach zespołu spalinowo-elektrycznego. Powinien również znajdować się wykaz osób upoważnionych do utrzymania oraz osób przeszkolonych do obsługi zespołu spalinowo-elektrycznego. Wymienione wykazy muszą być zatwierdzone podpisem pracownika nadzoru technicznego urz srk 37. W pomieszczeniu nastawni i siłowni znajdują się tablice rozdzielcze. Na tablicy znajdującej się w nastawni są umieszczone: wyłączniki, bezpieczniki i światła kontrolne, informujące personel o stanie napięcia sieci zasilającej w każdej fazie. Na tablicy znajdującej się w siłowni są umieszczone ponadto przyrządy pomiarowe. 38. Przestawianie zwrotnic, wykolejnic, rygli personel obsługi dokonuje z nastawni za pomocą pędni drutowej. Pędnia drutowa składa się z dwóch stalowych drutociągów, w miejscach zmian kierunku pędni są umieszczone krążkach załomowe lub odchylne. Na krążkach załomowych, odchylnych i naprężaczy pędnia jest wykonana z odcinków stalowej linki. 39. Przestawianie zwrotnicy lub wykolejnicy czy rygla następuje na skutek przesunięcia się pędni o określony skok, który odpowiada całkowitemu przełożeniu dźwigni nastawczej. 40. Właściwy skok nastawczy pędni podczas zmiany jej długości spowodowany np. zmianą temperatury jest zapewniony przez naprężacz. 41. Naprężacze w zależności od miejsca ich zabudowania dzielimy na zewnętrzne i wewnętrzne zaś od przeznaczenia na sygnałowe, zwrotnicowe i ryglowe. Naprężacze wewnętrzne mogą być pojedyncze lub grupowe 8

10 42. Naprężacz składa się z ciężarów, urządzenia zaciskowego z zębatką, krążków załomowych oraz obudowy. Powyższe elementy, spełniają w każdym naprężaczu to samo zadanie, różnią się pod względem konstrukcyjnym w poszczególnych rodzajach naprężaczy. 43. Ciężary naprężacza utrzymują stałe naprężenie pędni bez względu na temperaturę otoczenia. W przypadku uszkodzenia pędni lub napędu, gdy zachodzi konieczność usunięcia naprężeń należy wielokrążkiem podnieść ciężary naprężacza na odpowiednią wysokość i zablokować w tym położeniu. 44. Zębatki i szczęki zaciskowe naprężacza służą do unieruchamiania ciężaru w czasie przekładania dźwigni, ponieważ swobodne zawieszenie ciężarów na drutociągach pędni w czasie przekładania dźwigni powodowałby tylko uniesienie się ciężarów. 45. Naprężacze zewnętrzne i wewnętrzne pojedyncze posiadają ciężar osobno dla każdego drutociągu, umieszczone wraz z krążkami na oddzielnych dźwigniach. Dźwignie te są połączone przegubowo szczękami zaciskowymi. 46. Naprężacze grupowe mają osobną obudowę dla krążków naprężających i dla krążków załomowych oraz wspólny ciężar zwykle dla trzech pędni, a w szczególnych przypadkach dla dwóch lub jednej pędni. Szczęki zaciskowe naprężaczy grupowych są przynitowane do obudowy krążków naprężających. 47. W miejscach na szlaku i na stacji, gdzie zachodzi potrzeba stałego podawania sygnałów, ustawia się semafory lub tarcze sygnałowe, zwane sygnalizatorami.obecnie są stosowane sygnalizatory świetlne. 48. Semafory i tarcze świetlne składają się z masztu z podstawą oraz głowicy z latarniami sygnałowymi, mogą też być bez masztu wówczas głowica jest umieszczona na podstawie. Taki sygnalizator nazywa się karzełkowy. 49. Nastawianie sygnałów na sygnalizatorze świetlnym odbywa się poprzez obsłużenie dwupołożeniowej dźwigni sygnałowej lub przycisku sygnałowego. Uzyskany na sygnalizatorze obraz sygnałowy: określona ilość wyświetlonych świateł, ich kolor i rodzaj ( ciągłe lub migające ) jest wysterowany na drodze elektrycznej bez udziału pracownika obsługi. 50. Do nastawiania zwrotnic służą napędy zwrotnicowe. Rozróżnia się dwa rodzaje napędów zwrotnicowych: zwykłe i z kontrolą iglic. 51. Napęd zwrotnicowy zwykły składa się z dźwigni kolankowej, zastawki zerwania pędni, pręta nastawczego i skrzynki ochronnej. Napęd z kontrolą iglic ma ponad to suwaki kontrolne i wieniec ryglujący. 52. Dźwignia kątowa służy do przeniesienia ruchu pędni na pręt nastawczy. 53. Zastawka ma za zadanie uniemożliwić przestawienie zwrotnicy w przypadku zerwania pędni, siłą naciągu naprężacza jednego z drutociągów pędni i zapewnić położenie zwrotnicy takie jak przed zerwaniem pędni Pręt nastawczy przenosi ruch dźwigni kolankowej napędu na suwak zwrotnicowy. Pręt nastawczy jest połączony z suwakiem za pomocą sworznia. Główkę sworznia maluje się na kolor czerwony. 55. Suwaki kontrolne napędu z kontrolą iglic i wieńcem ryglującym służą do skontrolowania czy ruchy iglic są skoordynowane z ruchem napędu i czy iglice wykonały wymagany skok. 56. Do jednej pędni drutowej włącza się tylko jeden napęd. 57. Do sygnalizowania położeni zwrotnicy lub wykolejnicy służą latarnie zwrotnicowe i wykolejnicowe, umieszczone na koziołkach latarniowych (zwrotnikach). 58. Po odłączeniu napędu i założeniu na koziołek specjalnej dźwigni z przeciwwagą zwrotnica lub wykolejnica może być przestawiana na miejscu. 59. Do sygnalizowania położenia zwrotnic w rozjazdach krzyżowych podwójnych stosuje się latarnie stałe, zwane latarniami Cauera. 60. Do kontroli położenia iglic w rozjeździe są stosowane rygle. 61. Rrygiel składa się z tarczy z wieńca ryglującym, napędu tarczy, suwaków oraz skrzynki ochronnej. 62. Pod wpływem ruchu pędni, wywołanego przekładaniem dźwigni, tarcza rygla obraca się, a jej wieniec ryglujący wchodzi w wycięcie suwaków kontrolnych połączonych z iglicami prętami. Jeżeli rygluje się zwrotnicę w dwóch położeniach, tarcza ryglująca obraca się w dwóch kierunkach w stosunku do położenia zasadniczego. 63. W ryglach, przez które nie przechodzi pędnia (rygiel końcowy),napęd stanowi jedną całość z tarczą ryglującą. Jeżeli natomiast pędnia przechodzi przez rygiel (rygiel pośredni ), to napęd stanowi osobną konstrukcję umożliwiającą poruszanie się pędni na skutek zmian temperatury, bez obracania się tarczy ryglującej. 6 Urządzenia nastawcze kluczowe 1. W urządzeniach nastawczych kluczowych może być stosowana normalna nastawnica, jak w urządzeniach nastawczych mechanicznych scentralizowanych z tą różnicą, że zamiast dźwigni zwrotnicowych, wykolejnicowych, ryglowych są zabudowane na ławie nastawczej zamki kluczowe. 9

11 2. W urządzeniach kluczowych są stosowane jako typowe dwa rodzaje skrzyń kluczowych: skrzynia kluczowa płaska typu Z (konstrukcji inż. J.Zazulaka) oraz skrzynia typu P 46 z drążkami przebiegowymi. Obie skrzynie są przystosowane do współpracy z aparatem blokowym. 3. Płaska skrzynia kluczowa zawiera w obudowie dwa poziome rzędy zamków dla kluczy: zwrotnicowych, wykolejnicowych, kluczy należnościowych oraz dwa rzędy zamków dla kluczy przebiegowych i sygnałowych. Skrzynia jest obudowana. Obudowa jest zamknięta i zaplombowana. Dla umożliwienia obsługi w przedniej ściance obudowy znajdują się otwory na klucze. 4. Skrzynia kluczowa typu P46 składa się z obudowy z podstawą, zamków kluczowych sygnałowych, zwrotnicowych i wykolejnicowych, drążków przebiegowych i skrzyni zależności, przystosowanej do umieszczenia na niej aparatu blokowego. Zamki umieszczone są na przedniej ścianie skrzyni. Nad zamkami umieszczone są drążki przebiegowe. W skrzyni wykonane są wrzystki uzależnienia między zamkami zwrotnicowymi, wykolejnicowymi, blokadą stacyjną lub liniową z zamkami sygnałowymi lub przebiegowymi. 5. W wyjątkowych przypadkach, gdy nie można pobudować urządzeń zapewniających uzależnienie semaforów od zwrotnic na drodze mechanicznej, stosuje się tablice kontrolne kluczowe. Tablica kontrolna daje pracownikowi obsługi tylko kontrolę wzrokową, czy są na niej zawieszone klucze od urządzeń biorących udział w drodze przebiegu. Tablica ta jest wykonana na wzór tablicy zależności, a jej wymiar zależy od warunków miejscowych. 6. Dla uzyskania kontroli położenia zwrotnicy i unieruchomienia jej w czasie trwania przebiegu, zamyka się ją za pomocą zamków zwrotnicowych. 7. Zamki zwrotnicowe powinny odpowiadać następującym warunkom: 1) klucz daje się wyjąć z zamka tylko wówczas, gdy zamek jest zamknięty, 2) zamek można zdjąć ze zwrotnicy tylko wówczas, gdy jest on otwarty, 3) każdy zamek może być otwarty tylko kluczem o właściwym rejestrze. Rejestrów tych jest 144. Obowiązuje zasada, że w obrębie jednej stacji nie może się powtarzać ten sam rejestr. Na dużych stacjach, gdy ilość kluczy przekracza ilość rejestrów, zasadę tę wyjątkowo się ogranicza tak, że jednakowe rejestry kluczy nie mogą się powtarzać w sąsiednich okręgach nastawczych. 8. Pod względem przeznaczenia rozróżnia się następujące konstrukcje zamków: zamki zwrotnicowe trzpieniowe i zamki zwrotnicowe ryglowe, obydwa rodzaje zamków używa się do zamykania zwrotnic wyposażonych w zamknięcia nastawcze. 9. Do tymczasowego zamykania zwrotnic nastawianych ręcznie, przy których został uszkodzony zamek zwrotnicowy stały (trzpieniowy, ryglowy), np. podczas rozprucia zwrotnicy, używa się zapasowych zamków zwrotnicowych trzpieniowych lub spon iglicowych odpowiadających rodzajowi zamknięcia nastawczego i typowi szyn, będących na wyposażeniu posterunku. 10. Zamki zwrotnicowe trzpieniowe zamykają odsuniętą iglicę zwrotnicową, natomiast zamki ryglowe zamykają zarówno iglicę dosuniętą jak i iglicę odsuniętą. 11. Zamek zwrotnicowy trzpieniowy składa się z obudowy, trzpienia zamka, zamka wewnętrznego, zapadki bezpiecznika i śrub mocujących. Trzpień zamka służy do utrzymania iglicy odsuniętej w ustalonej odległości od opornicy, przez co zamknięcie nastawcze zwrotnicowe utrzymuje iglicę dosuniętą przy opornicy.przy próbie przestawienia zwrotnicy zamkniętej zamkiem trzpieniowym, iglica dosunięta powinna być zatrzymana w takim położeniu, w którym hak przy iglicy z zamknięciem hakowym obejmuje opórkę najmniej 20 mm, a przy zamknięciu suwakowym suwak powinien opierać się jeszcze minimum 5 mm, o klamrę, zanim klamra zacznie wchodzić w wycięcie suwaka. Zamek wewnętrzny służy do zamykania trzpienia w położeniu wysuniętym i dźwigienki bezpiecznika w położeniu opuszczonym. Dźwigienki bezpiecznika w położeniu opuszczonym uniemożliwiają odkręcenie śrub mocujących. Śruby posiadają w tym celu kwadratowe nakrętki. 12. Zamek ryglowy składa się z obudowy, suwaków, zamka wewnętrznego, bezpiecznika i śrub mocujących. Suwaki wykonane w postaci płaskowników, są połączone z iglicami i mają wycięcia, w które wchodzą rygle zamka, zamykając w ten sposób iglice. Zamek wewnętrzny służy do zamykania suwaków za pośrednictwem rygla. 13. Zamki ryglowe mogą być pojedyncze lub podwójne w zależności od tego, czy zwrotnica zamykana jest w jednym, czy też w dwóch położeniach. 14. Spona iglicowa składa się z jarzma, zamka i śruby mocującej. Jarzmo ma wycięcie i występ służący do przytrzymywania iglicy w położeniu dosuniętym do opornicy lub uniemożliwia dosunięcie się iglicy do opornicy, co jest równoznaczne z zamknięciem iglicy odsuniętej lub dosuniętej do opornicy. Na końcu śruby jest umieszczone kółko ręczne z otworami na suwak, zamykany ryglem zamka. 10

12 7 Przekaźnikowe urządzenia sterowania ruchem kolejowym 1 Przekaźnikowe urządzenia sterowania ruchem kolejowym (srk) są urządzeniami nastawczymi elektrycznymi, w których wszystkie zależności są wykonane na drodze elektrycznej. Pod pojęciem zależności elektryczne należy rozumieć takie wzajemne powiązanie obwodów elektrycznych w urządzeniach nastawczych, aby wykluczyć dokonanie czynności zagrażających bezpieczeństwu ruchu pociągów przy nastawianiu przebiegów pociągowych i manewrowych oraz zapewnić bezpieczeństwo odbywającej się jazdy. Wzajemne powiązanie obwodów elektrycznych wykonane jest za pomocą styków przekaźników lub innych urządzeń (np. styków w napędach elektrycznych ),zamykających lub otwierających obwody elektryczne. 2 Przekaźnik jest urządzeniem elektromagnetycznym, wyposażonym w zespół zestyków sterujących obwodami nastawczymi i sygnalizacjami. Działanie przekaźnika oparte jest na pracy elektromagnesu który do kotwicy ma zamontowane zespoły styków, powodując ich przełączanie. 3 Pod pojęciem nastawnicy przekaźnikowej należy rozumieć zestaw urządzeń przeznaczonych do wykonywania czynności nastawczych, w przekaźnikowych urządzeniach srk a także do przekazywania personelowi obsługi informacji o ich stanie. 4 Nastawnica przekaźnikowa zawiera niezbędne elementy przeznaczone do wykonywania czynności nastawczych przez personel obsługi. Ponadto nastawnica umożliwia: 1) przekazywanie personelowi obsługi informacji o stanie urządzeń w formie optycznej i dodatkowo w miarę potrzeby akustycznej, 2) rejestrację czynności nastawczych wykonywanych doraźnie lub awaryjnie. 3) Nastawianie zwrotnic, wykolejnic, sygnałów oraz obsługa blokady stacyjnej i liniowej jest realizowana za pomocą przycisków umieszczonych na pulpicie nastawczym zawierającym odwzorowanie układu torowego. 5 Elementy nastawcze pulpitu są tak usytuowane, aby zapewnić dogodną ich obsługę, zaś elementy informacyjne pulpitu są tak umieszczone, aby odpowiadały sytuacji w terenie i umożliwiły dogodną obserwację. 6 Na pulpicie przekazywane są informacje o: 1) stanie sygnalizatorów, 2) położeniu zwrotnic i wykolejnic, 3) niezajętości torów i rozjazdów, 4) utwierdzenie, zamknięcie przebiegów, 5) stan blokady stacyjnej i liniowej, 6) stanie awaryjnym urządzeń np. rozpruciu zwrotnicy, 7) załączeniu napięcia nastawczego zwrotnic, 8) stanie innych urządzeń srk np. rogatek przejazdowych. 7 Pulpit może być przystosowany do pracy na ciemno lub jasno. W pierwszym przypadku- gdy nie jest ustawiony żaden przebieg oraz gdy obwody torowe i zwrotnicowe nie są zajęte przez tabor- światła kontrolne torów nie świecą się w drugim przypadku-światła te się świecą. 8 Powtarzacze świetlne semaforów, tarcz ostrzegawczych, sygnałów powtarzających, tarcz manewrowych lokalizuje się z reguły w odpowiadających im miejscach układu torowego. Powtarzacze te mogą mieć formę i kolor świateł odpowiadające rzeczywistym sygnałom albo też przy uproszczonym rozwiązaniu przekazywania informacji wszystkie wskazania sygnałów zezwalających dla jazd pociągowych z wyjątkiem Sz (sygnał zastępczy) sygnalizowane są jednym światłem zielonym ciągłym. Zezwolenie na jazdę manewrową sygnalizowane jest w obu rozwiązaniach białym światłem ciągłym. 9 Do połączeń urządzeń wewnętrznych z zewnętrznymi używa się kabli. 10 W urządzeniach przekaźnikowych do przestawiani i utrzymania w krańcowym położeniu zwrot nic, wykolejnic i ruchomych dziobów krzyżownic stosuje się napędy elektryczne. 11 Ze względu na spełniane funkcje napędy dzielimy na: 1) napędy z kontrolą iglic, 2) napędy bez kontroli iglic, 3) napędy z wewnętrznymi zamknięciami nastawczymi. 11

13 Prawidłowe kontrolowanie końcowego położenia zwrotnicy jest uzyskane za pomocą specjalnego zespołu styków, umieszczonych w napędzie elektrycznym. Odpowiednio zwierane styki sygnalizują w nastawni właściwe końcowe położenie zwrotnicy, za pomocą lampek kontrolnych. 12 apędy zwrotnicowe mogą być rozpruwalne i nierozpruwalne. Rozpruwalność napędu polega na tym, że gdy przy niewłaściwym nastawieniu zwrotnicy koła pojazdu przy ruch z ostrza przestawią zwrotnicę, to napęd nie zostanie uszkodzony. W przypadku takim, ruch iglic wywołany kołami taboru, przenosi się przez pręt nastawczy na napęd, powodując rozłączenie styków kontrolnych napędu i jego częściowe przestawienie co jest sygnalizowane na pulpicie nastawczym. W napędzie nierozpruwalnym podczas rozprucia zwrotnicy następuje ścięcie bezpiecznika mechanicznego, co jest sygnalizowane na nastawni i wymaga specjalistycznej naprawy. 13 Napędy zwrotnicowe wykonane są z urządzeniami do kontroli położenia iglic lub bez tego urządzenia. Sygnalizacja położenia zwrotnicy na pulpicie nastawczym podana przez napęd bez urządzenia do kontroli położeni iglic jest oparta na odpowiednim położeniu suwaka nastawczego w napędzie Sygnalizacja położenia zwrotnicy podana przez napęd wyposażony w urządzenie do kontroli położenia iglic jest oparta zarówno na odpowiednim położeniu suwaka nastawczego w napędzie jak i odpowiednim położeniu iglic. Położenie iglic sprawdzane jest za pomocą suwaków kontrolnych, połączonych bezpośrednio z iglicami (i poruszanymi przez nie) i wprowadzonymi do napędu. 8 Sygnalizatory świetlne 1. Sygnalizatory świetlne można stosować we wszystkich typach urządzeń srk w przekaźnikowych urządzeniach jest podstawowym sygnalizatorem. 2. Sygnalizatory świetlne są stałymi urządzeniami sygnalizacyjnymi przeznaczonymi do przekazywania sygnałów zarówno dziennych jak i nocnych w ruchu kolejowym określonych w odpowiednich przepisach sygnalizacyjnych. 3. Sygnalizatory świetlne mogą być wysokie (głowice umieszczone na masztach lub innych konstrukcjach) oraz karzełkowe (głowice umieszczone bezpośrednio na fundamencie sygnalizatora). 4. Sygnalizatory ze względu na rodzaje podawanych sygnałów dzielą się na: 1) pociągowe, do których zalicza się: semafory, tarcze ostrzegawcze, sygnalizatory powtarzające, sygnalizatory sygnału zastępczego i tarcze ostrzegawcze przejazdowe, 2) manewrowe, do których zalicza się tarcze manewrowe. Sygnały manewrowe mogą być podawane na semaforach świetlnych w obrębie całej stacji za wyjątkiem semaforów wjazdowych. 5. Semafory ze względu na miejsce ustawienia oraz funkcję posterunku ruchu dzielą się na: 1) wjazdowe, 2) wyjazdowe (w tym wyjazdowe grupowe), 3) drogowskazowe, 4) odstępowe (obsługiwane lub samoczynne ), 5) zaporowe, 6) osłonne. 9 Urządzenia do układowej kontroli niezajętości torów i rozjazdów 1 Urządzenia do układowej kontroli niezajętości torów i rozjazdów stanowią funkcję części urządzeń srk i przeznaczone są do kontrolowania w sposób ciągły niezajętości torów i rozjazdów przez tabor kolejowy oraz przekazywanie personelowi obsługi urządzeń informacji w tym zakresie. Do urządzeń układowej kontroli torów i rozjazdów należą: izolowane obwody torowe, licznikowe obwody torów itp. (zwane w dalszej części instrukcji obwodami torowymi). 2 Zasadniczym zadaniem obwodu torowego jest samoczynna kontrola niezajętości torów i rozjazdów. Wjechanie pojazdu szynowego na obwód torowy powoduje zmianę położenia przekaźnika torowego, co sygnalizowane jest pracownikowi obsługi na pulpicie sterującym lub planie świetlnym. Urządzenia te mogą być również wykorzystywane do automatyzacji nastawiania przebiegów manewrowych i pociągowych. 12

14 3. W czasie prawidłowej pracy urządzeń przekaźnikowych na stacji lub innych posterunkach ruchu z obwodami torowymi i zwrotnicowymi pracownik obsługi jest zwolniony od obowiązku naocznego stwierdzania zajętości torów, czy droga przebiegu jest wolna od przeszkód do jazdy, sprawdzenia dokonuje się przez obserwację odpowiednich lampek kontrolnych na pulpicie nastawczym lub planie świetlny, z wyjątkiem sytuacji kiedy na skutek nadmiernej korozji główek szyn, może zaistnieć sytuacja nie wykazania zajętości toru lub rozjazdu. 4. Fakt nadmiernej korozji winien być stwierdzony podczas komisyjnego technicznego badania rozjazdów i odpisany w książce kontroli urządzeń jak i w dzienniku oględzin rozjazdów. Fakt ten personel obsługi przyjmuje do wiadomości za podpisem. 5. W wyjątkowych przypadkach, wynikających z warunków miejscowych w których dopuszczono zastosowanie urządzeń przekaźnikowych bez obwodów torowych, funkcje takich obwodów przy samoczynnym zwalnianiu utwierdzenia przebiegów, umożliwieniu obsługi bloków liniowych urządzeń półsamoczynnej blokady liniowej, samoczynnym nastawianiu sygnałów zabraniających jazdę pociągu itp. mogą spełniać np. elektroniczne obwody nakładane (EON) 10 Blokada stacyjna 1. Blokada stacyjna jest to zespół urządzeń technicznych służący do uzależnienia czynności nastawczych pomiędzy posterunkami ruchu. 2. Nastawnie z przekaźnikowymi urządzeniami sterowania ruchem kolejowym mogą współpracować ze wszystkimi innymi odpowiednio dopasowanymi rodzajami urządzeń, w które zostały wyposażone posterunki nastawcze. 3. Blokada stacyjna elektromechaniczna posiada: 1) blok dania zgody i otrzymania nakazu, służące do trzymania pod zamknięciem blokowym przez dyżurnego ruchu wszystkich semaforów na stacji lub innym posterunku ruchu, które nie są nastawiane z nastawni dysponującej, 2) blok dania i otrzymani zgody, służący do uzależnienia sygnałów zezwalających na jazdę (oprócz sygnałów zastępczych) na semaforze od zgody wszystkich nastawni, biorących udział w nastawianiu danych przebiegów, 3) bloki przebiegowo utwierdzające na prąd stały, współpracujące z urządzeniami oddziały pociągu zwalniane przez pociąg lub wyjątkowo zwalniane ręcznie, służące do utwierdzania przebiegów w tych nastawniach gdzie zwrotnice są nastawiane z odległości. 4. W urządzeniach mechanicznych scentralizowanych i mechanicznych kluczowych jednemu blokowi dania nakazu lub zgody może odpowiadać kilka bloków otrzymania nakazu lub otrzymania zgody. 5. W urządzeniach mechanicznych scentralizowanych jak i kluczowych stosuje się przymus zwrotu zgody lub nakazu. Urządzenie to zmusza obsługującego do jednorazowego jego wykorzystania 13

15 Rozdział 3 OBSŁUGA URZĄDZEŃ 11. Postanowienia ogólne 1. Każdy pracownik obsługi jest odpowiedzialny za prawidłową obsługę urządzeń, śledzenie prawidłowości działania tych urządzeń w celu zapewnienia całkowitego bezpieczeństwa ruchu pociągów i składów manewrujących w granicach swojego okręgu nastawczego. 2. Urządzenia, których plomby nie mogą być zrywane przez pracowników obsługi, są następujące: 1) zestaw bloków przekaźnikowych i innej aparatury znajdującej się w pomieszczeniach dostępnych dla pracowników obsługi, 2) zamknięcia pulpitu nastawczego, 3) zamknięcia planu świetlnego, 4) zmikroprocesorowych rejestratorów zdarzeń. 3. Urządzenia przy których plomby mogą być zrywane przez personel obsługi: 1) wszelkie plomby na pulpicie nastawczym i na planie świetlnym, 2) korby do ręcznego przestawiania zwrotnic i wykolejnic, 3) klucze do zapasowych zamków zwrotnicowych i spon iglicowych, 4) klucze do pomieszczenia naprężaczy i siłowni, 5) klucze do pomieszczenia przekaźnikowni, komputerów ( otwarcie tych pomieszczeń może nastąpić w wyjątkowych przypadkach np. pożaru, zalewanie wodą dla bezzwłocznego usunięcia zagrożenia awarią). 4. Sprawdzanie drogi przebiegu polega na sprawdzeniu prawidłowego położenia zwrotnic i wykolejnic, wchodzących w przebieg. 5. Dla sprawdzenia prawidłowego położenia zwrotnic i wykolejnic, przestawianych ręcznie i zabezpieczonych na dłuższy czas lub na stałe zamkami kluczowymi, których klucze na czas przejazdu znajdują się na tablicach kluczowych, w szafkach lub są utwierdzane w zamkach zależności na ławie nastawczej bądź w kluczowych skrzyniach zależności, albo w aparacie blokowym, wystarczy upewnienie się, że klucze znajdują się na przepisowym miejscu. 6. Przed każda jazdą pociągu po zwrotnicy przestawianej ręcznie i zabezpieczonej tymczasowo zamkiem lub sponom, podczas przygotowania drogi przebiegu należy sprawdzić na miejscu prawidłowe położenie tej zwrotnicy. 7. Nastawniczemu wolno nastawiać semafor na sygnał zezwalający na jazdę pociągu, tylko na wyraźne polecenie dyżurnego ruchu, dla każdego poszczególnego przypadku osobno. Polecenie to nastawniczy otrzymuje za pomocą blokady stacyjnej, telefonicznie lub ustnie. Kolejność czynności wykonywanych przy przygotowaniu drogi przebiegu, powinna ściśle odpowiadać kolejności czynności, podanych w tabeli zamknięć tablicy zależności. Zwrotnice ochronne, nie zamknięte drążkiem przebiegowym w celu zapewnienia jednoczesności przebiegów, przed nastawieniem semafora na sygnał zezwalający na jazdę należy ustawić w położenie ochronne, zgodnie z tablicą zależności, jeżeli pozwalają na to odbywające się jednocześnie inne przebiegi. 8. Drążek przebiegowy wolno cofnąć do położenia zasadniczego dopiero wtedy, gdy pociąg z sygnałami końcowymi minie miejsce przejścia końca pociągu, semafor zostanie ustawiony na Stój, a przy scentralizowanym nastawianiu zwrotnic, gdy nastąpi zwolnienie przebiegu. 14

16 9. W czasie wjazdu lub wyjazdu pociągu na rozkaz szczególny lub sygnał zastępczy albo na polecenie dane za pomocą urządzeń łączności mogą być prowadzone takie jazdy, przy których możliwość kolizji jest wykluczona uzależnieniem zwrotnic ochronnych lub wykolejnic. Drogę przebiegu należy wówczas zamknąć przez całkowite przełożenie drążka przebiegowego, jeśli jest to możliwe lub częściowo do położenia pośredniego i zabezpieczyć przez założenie klina zastawczego na uchwyt. Jeśli nie ma odnośnego drążka przebiegowego, należy wykorzystać drążek przebiegowy pomocniczy (dla innego przebiegu np. przeciwnego kierunku). W przypadku, gdy nie można wykonać tych czynności, należy założyć kliny zastawcze na wszystkie dźwignie zwrotnicowe i wykolejnicowe biorące udział w przebiegu. 10. Nie wolno przestawiać zwrotnic ani wykolejnic: 1) pod taborem, 2) całym okręgu, jeżeli zwrotnice są ześrodkowane i wyjątkowo wyjeżdżają i wjeżdżają lub przejeżdżaj przezeń pociągi bez zabezpieczenia drogi przebiegu albo gdy przetacza się wagony z podróżnymi. Wyjątki te powinny być przewidziane w regulaminie technicznym stacji. 11. Przez danie zgody lub nakazu pracownik obsługujący bierze na siebie odpowiedzialność za to, że w jego okręgu nie ma żadnej przeszkody do danej jazdy i jest zapewnione bezpieczeństwo jazdy na obszarze swego okręgu, aż do jej ukończenia i odblokowania bloku dania zgody lub nakazu. Po każdym przebiegu blok otrzymania zgody lub nakazu należy z powrotem zablokować. W przypadku nie wykorzystania otrzymanego nakazu lub zgody należy zablokować bloki otrzymania zgody lub nakazu. Jeżeli z jakichś przyczyn wjazd na dany tor jest zabroniony, należy na urządzenie dania zgody lub nakazu założyć odpowiednią podpórkę lub zawiesić tabliczkę z napisem Tor zamknięty. 12. Dla uniemożliwienia przełożenia zwrotnicy pod pociągiem są wbudowane bloki przebiegowo utwierdzające które należy zablokować przed podaniem semafora. Blok ten z reguły jest zwalniany przez pociąg, w wyjątkowych przypadkach może być zwalniany zwalniaczem kluczowym ręcznym umieszczanym w takim miejscu aby obsługujący go pracownik miał możliwość przekonać się że pociąg z sygnałami końcowymi minął wyznaczone regulaminem technicznym stacji miejsce. 13. Kolejność czynności przy obsłudze urządzeń jest uwidoczniona na tablicy zależności osobno dla każdego zorganizowanego przebiegu. 12 Obsługa urządzeń mechanicznych scentralizowanych 1. Jeżeli na stacji nie odbywają się przebiegi pociągów lub manewrów to urządzenia srk powinny się znajdować w położeniu zasadniczym. Wyjątki od tej zasady są dopuszczalne i powinny być podane w regulaminie technicznym stacji. 2 Układając drogę przebiegu dla manewrów lub pociągów, należy: dźwignie przekładać bez pośpiechu, lecz niezbyt powoli, bez szarpania i bez użycia nadmiernej siły. Przekładając dźwignię należy przybrać taką postawę, żeby w trakcie zerwania pędni, wyrwana z rąk dźwignia nie uderzyła obsługującego. Należy uważać, aby przekładane dźwignie dochodziły zawsze do swego końcowego położenia, a zapadka zaskakiwała prawidłowo w wycięcie w koziołku. W celu uniknięcia powstania częściowego rozłączenia sprzęgła dźwigni w końcowej fazie jej przekładania, należy zatrzymać na chwilę uchwyt zapadki dźwigni doprowadzonej do krańcowego położenia, celem wyrównania naprężeń w obu drutociągach pędni. 3 Jeżeli obsługujący zauważy, że przekładanie dźwigni wymaga zbyt dużej siły albo gdy położenie iglic nie odpowiada położeniu dźwigni nastawczej, powinien on natychmiast ustalić przyczynę przeszkody i starać się ją usunąć bez używania do tego celu narządzi i powiadomić o tym personel utrzymania i dokonać 15

17 odpowiednich zapisów w książce kontroli urządzeń srk. Nie wolno obsługującemu przekładać dźwignie używając nadmiernej siły. Nie wolno przytrzymywać łatwo wykleszczającej się dźwigni, gdyż jest to dowodem nieprawidłowego działania urządzeń nastawczych. Nie wolno wykleszczającej się dźwigni przytrzymywać drążkiem włączającym i zamykać drążkiem przebiegowym. Dla ustalenia przyczyny zbyt ciężkiego lub zbyt łatwego przekładania się dźwigni należy o ile to jest możliwe dźwignię cofnąć do stanu pierwotnego i udać się w teren celem sprawdzenia i ustalenia przyczyny. 4. Drążek przebiegowy wolno przekładać do położenia przełożonego dopiero po wykonaniu wszystkich czynności wymaganych tablicą zależności. Drążek przebiegowy należy przekładać niezbyt wolno, lecz bez specjalnego pośpiechu i użycia nadmiernej siły. W przypadku gdy drążek przebiegowy nie zajmuje ustalonego położenia, chociaż zostały spełnione wszystkie warunki, można powtórzyć jego przekładanie Nie należy ponawiać przekładania drążka, jeżeli jego ruch jest zatrzymywany niewłaściwym położeniem dźwigni nastawczej, bloku, innego drążka lub innego urządzenia zamykającego drążek. 5. Aparat blokowy powinien osobiści obsługiwać (blokować) wyznaczony do tego celu pracownik. Pracownikom szkolącym się wolno obsługiwać aparat blokowy tylko pod bezpośrednim nadzorem i odpowiedzialnością pracownika wyznaczonego do obsługi aparatu blokowego. 6. Blokadę liniową półsamoczynną przekaźnikową oraz dwukierunkową samoczynną blokadę liniową i urządzenia zmiany kierunku, obsługuje się przeznaczonymi do tego celu przyciskami, a blokadę elektro mechaniczną - klawiszami blokowymi. 7. Blokowanie bloków elektromechanicznych na prąd przemienny należy wykonywać spokojnie i z rozwagą, naciskając do oporu klawisz blokowy i przytrzymując go w tym położeniu co najmniej przez 3 sekundy, jeśli urządzenia blokowe są wyposażone w przetwornice induktorową; jeśli w aparacie blokowym znajduje się induktor ręczny, należy przytrzymać klawisz blokowy kręcić równomiernie korbą induktora około 2 obroty na sekundę co najmniej 6razy, do czasu gdy barwa tarczki w okienku blokowym całkowicie się zmieni. Podczas blokowania nie wolno puszczać z ręki klawisza, ani korby induktora. Po wykonaniu czynności blokowania należy zwolnić nacisk ręki, aby klawisz blokowy powrócił do położenia zasadniczego, a gdy nie wróci, to należy powtórzyć blokowanie. Jeśli po trzykrotnym blokowaniu klawisz nie wróci do położenia zasadniczego, należy usterkę wpisać do książki kontroli urządzeń E 1758 i zawiadomić o tym miejscowy personel utrzymania. 8. Zabrania się dokonywania wszelkich czynności mających na celu nieprawidłowy wpływ na aparat blokowy, pulpit nastawczy i związane z nimi urządzenia. W szczególności zabrania się: 1) jednoczesne blokowanie kilku bloków, nie połączonych wspólnym klawiszem, 2) dłuższego blokowania niż jest to potrzebne ( patrz ust. 7 ), 3) przekładanie drążków przebiegowych, naciskanie klawiszy innych bloków oraz blokowanie w czasie gdy odblokowuje się jeden z bloków w aparacie blokowym naciskanie bez potrzeby przycisków blokady przekaźnikowej. 9. Bloki na prąd przemienny mogą posiadać urządzenia do ich ręcznego zwalniania. Użycie ręcznego zwalniacza bloku odbywa się, po zerwaniu plomby, przez wciśnięcie zwalniacza i jego wahadłowe poruszanie, aż do odblokowania bloku. 10. Blok na prąd stały obsługuje się przez samo naciśnięcie klawisza blokowego. Bloki te mogą posiadać urządzenie do ich ręcznego zwalniania. Użycie ręcznego zwalniacza polega na odchyleniu bezpiecznika i naciśnięciu dźwigienki po uprzednim zerwaniu plomby. W urządzeniach z sygnalizacją świetlną, w których sygnały są nastawiane przyciskam, ręczne zwalnianie bloku jest dodatkowo możliwe za pomocą przycisku (plombowanego). 13 Obsługa urządzeń mechanicznych kluczowych. 1. Bloki, drążki przebiegowe i dźwignie obsługuje się tak jak przy urządzeniach mechanicznych scentralizowanych. 2. Zwrotnice zamknięte na kluczowe zamki zwrotnicowe obsługuje się dopiero po otwarciu zamka. 16