Spis treści. Wstęp... Notki o autorach... Wykaz skrótów... Bibliografia...

Transkrypt

1 Wstęp... Notki o autorach... Wykaz skrótów... Bibliografia... XV XXI XXVII XXXI Część I. Bezpieczeństwo i ochrona klienta na rynku usług finansowych problemy ogólne Rozdział I. Ryzyka w usługach finansowych i ich wpływ na bezpieczeństwo ekonomicznych interesów konsumentów wybrane aspekty (Elżbieta Sługocka-Krupa) Uwagi wstępne Prawo do bezpieczeństwa ekonomicznych interesów konsumentów Ryzyka na rynku finansowym mające wpływ na bezpieczeństwo ekonomiczne konsumentów Ochrona konsumentów w praktyce Podsumowanie i wnioski Rozdział II. Deficyty dialogu międzykulturowego i ochrony konsumenta (tj. strony słabszej) w poszukiwaniu remedium... (Ludwika Malewska-Mostowicz) Rola dialogu w sferze ochrony słabszych zarysy modelu idealnego oraz deficyty i remedia O potrzebie dialogu międzykulturowego Konteksty badawcze tj. porównywanie w wielowymiarowym świecie Istotne problemy na szlakach diagnostyki i poszukiwania remedium Wnioski oraz sygnały Dialog jako remedium na bezradność w trudnych sporach Dialog jako tworzywo w budowaniu mostów między sprzecznościami Wnioski z porównywania ideału i rzeczywistości V

2 1.8. Doskonalenie dialogu w warunkach asymetrii ekonomicznoprawnej Deficyty dialogu, bezpieczeństwa, ochrony słabszych z powodu niekontrolowanej oraz niegodziwej asymetrii. Sygnały o remediach Destrukcyjna dominacja w warunkach asymetrii niegodziwej. Konteksty historyczne. Remedia Aspektowy model dialogiczny ochrony słabszych Asymetria destrukcyjna a monopole naturalne Deficyty kontroli Wielowymiarowe wykorzystywanie dominacji Ostrzeżenia Elementarna ludzka potrzeba bezpieczeństwa. Dygresja 1 o metodzie Remedia możliwe w Polsce Ulepszanie realne systemu ochrony słabszych Wdrożenie znanych na świecie systemów i instrumentów nadzoru, kontroli, prewencji i sanacji oraz wdrożenie metod eliminowania z rynku praktyk niedozwolonych metodami sankcji Ulepszanie prawa ochrony słabszych i nie tylko Remedia realne i skuteczne na świecie Remedia pozorne w Polsce Remedia trudne do zastosowania Szanse ochrony słabszych. Dygresja 2 o metodzie Elementarna potrzeba bezpieczeństwa a krytyka nieskutecznej ochrony Zagrożenia, ochrona prawna i nie tylko O potrzebie teorii i praktyki skierowanej w stronę metod usuwania błędów z systemu ochrony słabszych Dialog i prawda Prawda materialna i formalna o ochronie słabszych Norma prawna a sztuka orientacji w świecie Horyzonty Rozdział III. Obowiązki informacyjne wobec konsumenta usług na rynku finansowym rzeczywista czy złudna ochrona jego praw? (Andrzej Michór) Uwagi wstępne Prawo do rzetelnej informacji Jasność i przejrzystość przekazu informacyjnego VI

3 4. Sposób przekazania informacji Podsumowanie i wnioski Rozdział IV. Obowiązek informacyjny jako instrument ochrony konsumentów na rynku usług finansowych wybrane aspekty (Dorota Szymczak) Geneza i rozwój praw konsumenta Pojęcie usług finansowych Paradygmat ochrony konsumenta usług finansowych przez informację Podsumowanie i wnioski Rozdział V. Wybrane zagadnienia konsumenckiej nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (Katarzyna Araczewska, Łukasz Wroński) Uwagi wstępne Zasady kontroli abstrakcyjnej niedozwolonych postanowień wzorców umowy Zmiana modelu kontroli abstrakcyjnej niedozwolonych postanowień wzorców umowy Rodzaje decyzji w postępowaniu w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Skutki decyzji o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone Istotny pogląd w sprawie Przesłanki przedstawienia istotnego poglądu Charakter prawny oraz forma przedstawienia poglądu Komunikaty i ostrzeżenia Komunikaty dotyczące zachowań lub zjawisk mogących stanowić istotne zagrożenie dla interesów konsumentów Informacje, co do których zostało wydane ostrzeżenie publiczne Forma i czas publikacji Rozdział VI. Zakres ochrony zbiorowego interesu konsumentów na rynku usług bankowych rozważania na tle nowych regulacji o kontroli klauzul stosowanych we wzorcach umów (Aleksandra Nadolska) Uwagi wstępne Skutki prawomocności materialnej wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone Stanowisko Sądu Najwyższego Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) VII

4 3. Środki ochrony konsumenta w systemie administracyjnego uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone Ocena wprowadzonych zmian z perspektywy sytuacji klienta usług bankowych Podsumowanie i wnioski Rozdział VII. Ochrona klienta usług finansowych w świetle ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym zagadnienia wybrane (Karol Magoń) Uwagi wstępne Geneza regulacji Standardy postępowania reklamacyjnego w odniesieniu do klienta usług finansowych w ujęciu historycznym Nowe rozwiązania w zakresie ochrony klienta usług finansowych w ustawie o Rzeczniku Finansowym Pozasądowe metody rozwiązywania sporów w świetle ustawy o Rzeczniku Finansowym Podsumowanie i wnioski Rozdział VIII. Nadzór publiczny nad działalnością bankową a bezpieczeństwo konsumentów (Magdalena Paleczna) Uwagi wstępne Znaczenie bezpieczeństwa konsumenta w działalności bankowej Pojęcie i cele nadzoru bankowego w polskich regulacjach prawnych Nadzór sprawowany przez Komisję Nadzoru Finansowego Znaczenie pakietu unijnego CRD IV/CRR dla bezpieczeństwa konsumentów Nadzór makroostrożnościowy w Polsce Podsumowanie i wnioski Część II. Ochrona klienta na rynku usług bankowych i kredytowych Rozdział I. Prawo do rachunku bankowego jako fundamentalne prawo konsumenta usług bankowych w Unii Europejskiej (Lesław Góral) Uwagi wstępne Instytucje odpowiedzialne za wykonanie prawa do podstawowego rachunku płatniczego Prawo do otwarcia podstawowego rachunku płatniczego Procedura związana z prawem do otwarcia podstawowego rachunku płatniczego Prawo do podstawowego rachunku płatniczego we Francji VIII

5 6. Prawo do rachunku bankowego na gruncie polskiej ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw Podsumowanie i wnioski Rozdział II. Nowe regulacje w działalności depozytowej banków zapis na wypadek śmierci, rachunki uśpione (Iwona Torzewska) Uwagi wstępne Obowiązki informacyjne banku w zakresie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci Dostęp do informacji o rachunkach w znowelizowanym Prawie bankowym Nowe rozwiązania regulujące rozwiązywanie umowy rachunku bankowego bądź jego wygaśnięcie Podsumowanie i wnioski Rozdział III. Status powiernika w banku hipotecznym jako gwaranta bezpieczeństwa nabywców listów zastawnych (Ewa Gorlecka-Łabiak) Uwagi wstępne Istota specjalistycznej bankowości hipotecznej i listów zastawnych Powiernik jako jeden z filarów działania banku hipotecznego Specjalne przywileje banków hipotecznych Podsumowanie i wnioski Rozdział IV. Bankowość mobilna w Polsce innowacje a bezpieczeństwo klientów (Julitta Koćwin) Uwagi wstępne Pojęcie i charakterystyka bankowości mobilnej w Polsce Sytuacja na rynku bankowości mobilnej Systemy operacyjne i aplikacje mobilne Nowości w m-bankingu Bezpieczeństwo bankowości mobilnej Świadomość użytkowników m-bankowości na temat zagrożeń Zagrożenia w m-bankowości Podsumowanie i wnioski Rozdział V. Zagadnienie bezpieczeństwa usług bankowości internetowej w prawie polskim (Michał Rafał Walczak) Uwagi wstępne Pojęcie bankowość internetowa w doktrynie prawa polskiego Bezpieczeństwo usług bankowości internetowej przegląd regulacji ustawowych i sektorowych IX

6 4. Problematyka rozkładu odpowiedzialności za transakcje nieautoryzowane w bankowości internetowej Podsumowanie i wnioski Rozdział VI. Tajemnica bankowa aktualne regulacje oraz nowe wyzwania (Jan Byrski) Uwagi wstępne Tajemnica bankowa zakres przedmiotowy, podmiotowy i czasowy Beneficjent tajemnicy bankowej Upoważnienie do przekazania (ujawnienia) tajemnicy bankowej Podsumowanie i wnioski Rozdział VII. Ochrona konsumenta-dłużnika na gruncie art. 105 ust. 4a PrBank i w świetle działalności biur informacji gospodarczej (Beata Sieńko-Kowalska) Uwagi wstępne Art. 105 ust. 4a Prawa bankowego Udostępnianie informacji gospodarczych a wymiana danych gospodarczych Zakres ochrony konsumenta-dłużnika wobec wymiany danych gospodarczych Zgoda konsumenta na ujawnianie informacji gospodarczych Podsumowanie i wnioski Rozdział VIII. Normatywna konstrukcja cesji konsumenckich wierzytelności bankowych (Maciej Skory) Uwagi wstępne Cesja w tradycyjnym ujęciu Tajemnica bankowa jako podstawowy czynnik modyfikujący konstrukcję cesji wierzytelności bankowych Ograniczenia podmiotowe cesji wierzytelności bankowych Czynności niezbędne do dokonania cesji wierzytelności bankowych Specyfika cesji wierzytelności konsumenckich Podsumowanie i wnioski Rozdział IX. Wynagrodzenie kredytodawcy związane z procesem kredytowania a regulacja prawna obniżenia całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego w przypadku jego przedterminowej spłaty jako przejaw ochrony interesów ekonomicznych konsumenta (Edyta Rutkowska-Tomaszewska) Uwagi wstępne X

7 2. Prawo konsumenta do przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego i jego dalsze skutki prawne Wynagrodzenie kredytodawcy związane z procesem kredytowania a całkowity koszt kredytu konsumenckiego Wynagrodzenie kredytodawcy związane z procesem kredytowania jako poniesiony przez niego koszt podlegający rekompensacie w przypadku przedterminowej spłaty kredytu konsumenckiego Podsumowanie i wnioski Rozdział X. Ryzyka prawne związane z praktyką missellingu na etapie przedkontraktowym w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego (Beata Paxford) Uwagi wstępne Reklama kredytu konsumenckiego a badanie zdolności kredytowej Misselling w rozumieniu UOKiK a ryzyka naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez kredytodawcę Rozwiązania francuskie Uwagi de lege ferenda Rozdział XI. Samoregulacja branży finansowej w zakresie reklamy kredytu konsumenckiego czy to wystarczająca ochrona konsumenta przed praktykami wprowadzającymi w błąd? (Katarzyna Urbańska) Uwagi wstępne Reklama produktów i usług finansowych Ochrona odbiorców reklamy Unijne regulacje reklamy usług finansowych Samoregulacja branży finansowej w zakresie kredytu konsumenckiego Implementacja dyrektywy hipotecznej Podsumowanie i wnioski Rozdział XII. Marketing usług bankowych a ochrona konsumenta jako uczestnika loterii i konkursów promocyjnych organizowanych przez banki (Piotr Rodziewicz) Uwagi wstępne Konkurs promocyjny a loteria promocyjna Konkurs promocyjny XI

8 4. Loteria promocyjna Podsumowanie i wnioski Część III. Ochrona klienta na rynku usług ubezpieczeniowych i innych usług finansowych Rozdział I. Prawo do dobrej informacji o złej umowie czy prawo do dobrej umowy uwagi na tle nowej ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Marcin Orlicki) Problemy konsumentów na rynku ubezpieczeniowym Ochrona konsumenta przez mnożenie informacji o treści umowy ubezpieczenia Ochrona konsumenta przez dopasowanie treści umowy do jego cech, oczekiwań i potrzeb Ochrona konsumenta przez bezwzględnie obowiązujące przepisy ustaw Podsumowanie i wnioski Rozdział II. Obowiązki informacyjne uczestników rynku ubezpieczeniowego w świetle dyrektywy o dystrybucji ubezpieczeń (Dorota Maśniak) Uwagi wstępne Doradztwo i dokument informujący o ubezpieczeniu Wyłączenie spod działania ustawy Obowiązki informacyjne pośredników ubezpieczeniowych Łączenie usług (cross selling) Obowiązki informacyjne zakładów ubezpieczeń Podsumowanie i wnioski Rozdział III. Usługa doradztwa wykonywana przez pośrednika ubezpieczeniowego względem klienta wynikająca z dyrektywy 2016/97 z r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (Monika Szaraniec) Uwagi wstępne Obowiązek doradztwa wynikający z dyrektywy 2002/92/WE w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego (IMD) i obowiązującej ustawy z r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym Treść rekomendacji brokerskiej wzmianka Nowy stan prawny w zakresie usługi doradztwa w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (IDD) Usługa doradztwa w projekcie ustawy o dystrybucji ubezpieczeń wzmianka Podsumowanie i wnioski XII

9 Rozdział IV. Ubezpieczenia grupowe problemy i potrzeby zmian. Zagadnienia wybrane (Mariusz Fras) Uwagi wstępne Problemy Podsumowanie i wnioski Rozdział V. Konsument na rynku usług płatniczych w świetle koncepcji neutralności technologicznej (Tomasz Nieborak) Uwagi wstępne Usługi płatnicze w świetle koncepcji racjonalnego konsumenta Nowe usługi płatnicze jako wyzwanie regulacyjne Podsumowanie i wnioski Rozdział VI. Prawnodewizowe instrumenty ochrony klientów działalności kantorowej (Andrzej Gorgol) Uwagi wstępne Działalność kredytowa i podmioty w niej uczestniczące Instrumenty prawnodewizowe chroniące bezpieczeństwo rynku kantorowego Podsumowanie i wnioski Rozdział VII. Inwestor narzędzia oceny działalności domów maklerskich w świetle ochrony klienta na etapie zawierania umowy (wybrane aspekty) (Urszula Banaszczak-Soroka) Uwagi wstępne Domy maklerskie na tle firm inwestycyjnych i świadczone usługi maklerskie Definicja i klasyfikacja prawna klienta inwestora firmy inwestycyjnej Informacja jako źródło podejmowania decyzji o współpracy z wybranym domem maklerskim Dyscyplina rynkowa jako narzędzie weryfikacji sytuacji ekonomiczno-finansowej domu maklerskiego Podsumowanie i wnioski Rozdział VIII. Leasing konsumencki wybrane zagadnienia (Krzysztof Podgórski) Uwagi wstępne Leasing konsumencki w Polsce Przedmiot i podmiot leasingu Leasing konsumencki a kredyt bankowy na przykładzie zakupu samochodu Koszty leasingu XIII

10 6. Zalety i wady leasingu konsumenckiego Podsumowanie i wnioski Rozdział IX. Bezpieczeństwo transakcji bezgotówkowych (Barbara Gradzik) Uwagi wstępne Użytkownicy transakcji bezgotówkowych Regulacje oraz zagrożenia bezpieczeństwa transakcji bezgotówkowych Podsumowanie i wnioski Rozdział X. Ochrona praw konsumenta na rynku usług finansowych w ustawie o odwróconej hipotece oraz w projekcie ustawy o rencie dożywotniej (Magdalena Wasylkowska-Michór) Pojęcie kredytobiorcy i świadczeniobiorcy Procedura zawarcia umowy o odwróconą hipotekę i dożywotnie świadczenie pieniężne Ochrona konsumenta na etapie zawierania umowy o odwróconą hipotekę Ochrona konsumenta na etapie zawierania umowy o dożywotnie świadczenie pieniężne Instytucjonalne gwarancje ochrony konsumenta Instytucjonalne gwarancje ochrony konsumenta przewidziane w ustawie o odwróconym kredycie hipotecznym Instytucjonalne gwarancje ochrony konsumenta przewidziane w projekcie ustawy o dożywotnim świadczeniu pieniężnym Prawa i obowiązki stron umowy odwróconego kredytu hipotecznego Prawa i obowiązki kredytobiorcy Prawa i obowiązki świadczeniobiorcy Realizacja umowy odwróconego kredytu hipotecznego oraz o dożywotnie świadczenie pieniężne Podsumowanie i wnioski XIV