Przemówienie Komisarza Miguela Ariasa Cañete podczas Konferencji o Unii Energetycznej Rydze

Transkrypt

1 Komisja Europejska Przemówienie Ryga, 06 lutego 2015 r. Przemówienie Komisarza Miguela Ariasa Cañete podczas Konferencji o Unii Energetycznej Rydze Miguel Arias Cañete Komisarz ds. Polityki Klimatycznej i Energetycznej Szanowna Pani Minister, Panie i Panowie Ministrowie, Panie Wiceprzewodniczący, Szanowni Państwo! Dzisiaj rano pan wiceprzewodniczący przedstawił nam wizję Unii Energetycznej. Jako komisarz ds. polityki klimatycznej i energetycznej chciałbym teraz opowiedzieć, w jaki sposób według mnie możemy ten cel osiągnąć. Po pierwsze, chciałbym zwrócić uwagę na to, co jest podstawowym celem całej tej pracy, jaką będę pilotował w najbliższych latach, czyli interes obywateli Europy i ich prawo do bezpiecznych dostaw energii po konkurencyjnych i przystępnych cenach, z zachowaniem zasad i wymogów zrównoważonego rozwoju. A także prawo do polityki energetycznej, która stymulowałaby zatrudnienie oraz wzrost gospodarczy w Europie. Obywatele UE w dalszym ciągu mocno popierają działania na rzecz ochrony klimatu; naszym głównym wyzwaniem jest zatem wypracowanie takiej polityki energetycznej, która pozwoli ograniczyć emisje CO2 o 40% do 2030 r. a jednocześnie będzie sprzyjać konkurencyjności i bezpieczeństwu energetycznemu. Nie jest to łatwe zadanie, lecz wierzę że poprzez zdecydowane działania uda nam się osiągnąć jednocześnie konkurencyjność, bezpieczeństwo i zrównoważony rozwój. Zacznę od wyzwań dotyczących bezpieczeństwa energetycznego. Jeśli nie podejmiemy zdecydowanych działań, wiele krajów członkowskich pozostanie zależnych od jednego dostawcy, który nie postrzega sprzedaży gazu jako kwestii wyłącznie biznesowej. Co więcej, UE zwiększy swoją zależność od importu; na przykład te dodatkowe 10 mld metrów sześciennych, które uzyskamy dzięki dostawom przez korytarz południowy, zrównoważy pod koniec dekady spadek produkcji krajowej, chyba że UE uda się rozwinąć wydobycie gazu łupkowego. Dlatego widzę potrzebę konkretnych działań w takiej formie, którą obywatele będą mogli łatwo zrozumieć i docenić. Wierzę, że musimy poważnie podejść do kwestii ograniczenia zależności od Rosji, jako że Gazprom jest jedynym dostawcą, który utrzymuje dominującą pozycję na rynkach UE. Poza umocnieniem naszych stosunków z zaufanym partnerem, jakim jest Norwegia, powinniśmy zwiększyć import od innych dostawców i poważnie zobowiązać się do budowy w UE infrastruktury, dzięki której gaz trafi tam, gdzie będzie najbardziej potrzebny. W

2 szczególności musimy zapewnić szybki rozwój rynku gazu skroplonego oraz funkcjonowanie węzła gazowego we wschodnich krajach członkowskich. Nasze bezpieczeństwo energetyczne nie zależy jednak wyłącznie od bardziej zdywersyfikowanych dostaw gazu. Dlatego też proponuję dziesięciopunktowy plan opracowania nowej Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa Energetycznego: 1. Przegląd rozporządzeń dotyczących bezpieczeństwa dostaw gazu oraz energii elektrycznej: mamy już solidną podstawę, co pokazała reakcja UE na kryzys Ukraiński i przeprowadzone testy obciążeniowe systemu gazowego oraz zobowiązanie do szybkiego zapewnienia przepływu wstecznego w celu wsparcia państw najbardziej narażonych na negatywne skutki. Teraz możemy wykorzystać zdobyte doświadczenie na kolejnych etapach prac. 2. Przyśpieszenie realizacji projektów energetycznych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz instrumentu Łącząc Europę przy zastosowaniu planu inwestycyjnego Junckera oraz funduszy regionalnych i strukturalnych: musimy podjąć kolejne działania w celu zagwarantowania, że żadna część UE nie zostanie odizolowana lub narażona na negatywne skutki, a wszyscy obywatele odniosą korzyści z funkcjonowania konkurencyjnego rynku. Mamy potrzebne do tego narzędzia, a ja jestem zdeterminowany, aby tak właśnie się stało. 3. Nowa unijna strategia dotycząca gazu skroplonego, która zagwarantuje, że istniejące terminale oraz te, które są w budowie, maksymalnie poprawią bezpieczeństwo oraz różnorodność dostaw i przez to także ich konkurencyjność nie tylko w kraju, w którym są umieszczone, ale w całej UE. 4. Przyspieszenie prac nad śródziemnomorskim węzłem gazowym oraz rozwój strategicznego partnerstwa energetycznego z Algierią, a także zobowiązanie do stworzenia infrastruktury, która połączy nowy rynek skroplonego gazu z resztą UE. 5. Nowe strategiczne przymierze z Turcją ma ono zasadnicze znaczenie dla naszych celów energetycznych, jako że Turcja będzie stanowić kluczową trasę tranzytową w przyszłości. 6. Wzmocnienie Wspólnoty Energetycznej: dokonaliśmy już niemało, jeśli chodzi o zbliżenie państw członkowskich Wspólnoty do rynku energetycznego UE, ale możemy z korzyścią dla wszystkich zdziałać jeszcze więcej. 7. Nowe strategiczne relacje z Ukrainą w tym pomoc w modernizacji jej przemysłu energetycznego oraz działania, dzięki którym stanie się źródłem inwestycji dla firm z UE. 8. Nowe podejście do potrzeby mówienia jednym głosem i zwiększenie koordynacji exante, jeśli chodzi o międzynarodowe kwestie energetyczne. 9. Zapewnienie zgodności porozumień zawieranych przez kraje członkowskie z prawem UE, a także przegląd decyzji dotyczącej wymogu zgłaszania ich. I wreszcie: 10. Komunikat w sprawie działań na rzecz zasobów krajowych, w tym działań w sprawie gazu łupkowego na bazie europejskiej sieci nauki i technologii ds. wydobycia węglowodorów ze złóż niekonwencjonalnych. Zdaję sobie sprawę z tego, że osiągnięcie wszystkich tych celów nie będzie łatwe, ale wszystkie one są ważnymi składnikami polityki, która zagwarantuje większą konkurencyjność UE.

3 Te same cele będą wyznaczały kierunek następnego etapu rozwoju wewnętrznego rynku energii, gdzie przed nami ciągle pozostaje wiele do zrobienia, jeśli moja wizja prawdziwie zintegrowanego rynku ma się urzeczywistnić. Obywatel w jednym kraju członkowskim musi mieć możliwość swobodnego i prostego zakupu energii elektrycznej od firmy w innym kraju, wprowadzanie do sieci wyprodukowanej lokalnie energii odnawialnej musi być łatwe i efektywne; ceny dla obywateli muszą być przystępne oraz konkurencyjne, i musi być zgoda na rozwój efektywnych długoterminowych sygnałów inwestycyjnych sprzyjających konkurencyjnym dostawom energii zgodnym z zasadami zrównoważonego rozwoju. Wiele już osiągnęliśmy i mamy mocną podstawę, na której możemy bazować, ale na dziś brakuje nam takiej wizji wewnętrznego rynku energii, i jeśli nic się nie zmieni, jutro nadal nie będziemy jej mieć. Dlatego też proponuję czteropunktowy plan, który poprowadzi nas w tym kierunku: 1. Najważniejszym priorytetem jest pełna implementacja trzeciego pakietu energetycznego, przyjęcie i implementacja wszystkich kodeksów sieciowych oraz stworzenie odpowiedniej infrastruktury energetycznej. Nie ma żadnego usprawiedliwienia dla dalszych opóźnień, dlatego zastosuję wszystkie wspólnotowe narzędzia, aby doprowadzić tę sprawę do końca. 2. Po drugie, wszyscy obywatele powinni mieć szeroki wybór dostawców, możliwość generowania własnej energii oraz powinna im przysługiwać solidna ochrona konsumentów. W Europie XXI wieku ubóstwo energetyczne jest po prostu nie do zaakceptowania. Kraje członkowskie powinny się tym zająć, wraz z Komisją, która pomoże w określeniu najlepszych praktyk. Komisja przyjmie strategię w tej sprawie w tym roku. Ostatni spadek cen ropy będzie miał wpływ na ceny gazu, a już teraz obserwujemy zmniejszenie się luki między nami a USA, jeśli chodzi o konkurencyjność. Nasi obywatele muszą odczuć te korzyści w formie niższych cen, wzrostu zatrudnienia oraz wzrostu gospodarczego. 3. Po trzecie, inicjatywy regionalne mogą bardzo szybko przynosić dobre rezultaty, funkcjonując jako etap pośredni na drodze do stworzenia prawdziwego rynku unijnego, który będzie charakteryzował się głęboką harmonizacją, głęboką interoperacyjnością oraz wysokim stopniem wzajemnych połączeń. Inicjatywy te muszą być rozwijane równolegle, muszą też przynieść namacalne wyniki przed końcem przyszłego roku, przy czym rola Komisji powinna polegać tu na promowaniu wspólnych rozwiązań, najlepszych praktyk oraz przejrzystości. 4. Last but not least, postęp na szczeblu UE musi odzwierciedlać postępy na poziomie regionalnym. Musimy dokonać ponownej oceny obecnej struktury instytucjonalnej, łącznie z uprawnieniami oraz niezależnością unijnego regulatora energetyki, czyli Europejskiej Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER), Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych Energii Elektrycznej (ENTSO-E) oraz Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych Gazu (ENTSO G), a także zasad rządzących rynkiem. Komisja przeprowadzi konsultacje społeczne oraz zbada postępy na szczeblu regionalnym, a następnie zaproponuje niezbędne zmiany. Proces ten rozpocznie wydanie w tym roku komunikatu dotyczącego zasad funkcjonowania rynku.

4 Co się tyczy energii odnawialnej, przewodniczący Juncker wyznaczył nam za cel stanie się, lub pozostanie, światowym liderem w tej dziedzinie. Dla mnie oznacza to, że musimy stać się globalnym centrum rozwoju oraz produkcji następnej generacji technologii energetyki odnawialnej oraz opracować politykę, która będzie wzorcowym przykładem, jak można przyśpieszyć nadzwyczajny wzrost inwestycji w nową, bardzo konkurencyjną i ekologicznie czystą energię. Tego właśnie wymaga cel 27% do 2030 r. Dokonaliśmy dużego postępu, aby osiągnąć cel 20% do 2020 r,, i wiele się przy tym nauczyliśmy. Musimy wykorzystać tę wiedze w działaniu, poprzez stworzenie wspólnego rynku UE dla energii odnawialnej, który będzie w pełni zintegrowany z całym rynkiem energii elektrycznej i będzie w jego ramach swobodnie konkurować. Rynkek energii odnawialnej, który wynagradza innowacyjność i promuje efektywność. Chcę jeszcze raz podkreślić, że musi być on napędem dla zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i innowacji, i musi zapewniać obywatelom przystępne i konkurencyjne ceny za elektryczność, a także w istotny sposób przyczyniać się do poprawy naszego bezpieczeństwa energetycznego. Komisja przeprowadzi konsultacje społeczne i zaproponuje nowy Pakiet na rzecz Energii Odnawialnej. ETS, czyli unijny system handlu emisjami, pozostanie głównym instrumentem dekarbonizacji sektora energetycznego. Szefowie państw UE podkreślili istotną rolę, jaką ETS powinien nadal odgrywać jako część przyjętego w październiku pakietu Musimy pilnie przywrócić równowagę na rynku emisji, by powrócić do takiego poziomu cen, który będzie mógł wpływać na decyzje inwestorów. To bardzo ważne. Zadaniem krótkoterminowym będzie przyjęcie rezerwy stabilności rynkowej, co, mam nadzieję, nastąpi w najbliższych miesiącach. Zadaniem długoterminowym będzie przegląd ETS w tej sprawie przedstawię wniosek legislacyjny w tym roku. Jestem zdania, że dobre i stabilne ceny emisji dwutlenku węgla poprawią pozycję rynkową odnawialnych źródeł energii. Przy okazji, na całym świecie wzrasta poparcie dla nakładania opłat za emisję dwutlenku węgla. Kiedy widzę, co robią oraz co planują robić Chiny, jestem pod wrażeniem. To samo widzimy od do Korei po Kalifornię. Międzynarodowe porozumienie klimatyczne w Paryżu w tym roku powinno przynieść skutek w postaci jeszcze szerszego stosowania opłat za emisję dwutlenku węgla na całym świecie. Zmniejszanie popytu oraz efektywność energetyczna to według mnie dziedziny, w których należy działać z największą determinacją na poziomie UE, krajowym, regionalnym oraz indywidualnym. To prawda, że najtańsza, najbardziej ekologiczna i najbezpieczniejsza jest ta energia, której nie użyjemy. UE jest już światowym liderem w tej dziedzinie, a patrząc w przyszłość, powinniśmy slogan przede wszystkim efektywność uczynić hasłem przewodnim naszej polityki energetycznej.

5 Zanim zwiększymy import gazu lub wytworzymy więcej energii powinniśmy zadać sobie pytanie, czy możemy podjąć jakieś kosztowo-opłacalne działania, które zredukują nasze zużycie energii, jednocześnie zwiększając naszą konkurencyjność? Nasze ramy prawne dotyczące norm produktowych, etykietowania oraz kodów budynków stały się dla całego świata wzorem postępowania w odniesieniu do efektywności energetycznej, i tak musi pozostać. W tym obszarze również potrzeba nowej inicjatywy, którą można by wyrazić w tych trzech punktach: po pierwsze, przegląd dyrektyw dotyczących ekoprojektu, etykietowania, budynków oraz efektywności energetycznej, nowa strategia dotycząca ogrzewania i chłodzenia oraz utrzymanie pozycji lidera w dziedzinie pojazdów energooszczędnych, z jednoczesnym promowaniem elektromobilności; po drugie, większe i efektywniejsze wykorzystanie dostępnych funduszy, w tym środków z inicjatywy inwestycyjnej Junckera oraz funduszy regionalnych i strukturalnych. W tej sprawie Komisja będzie promować inicjatywę Inteligentne Miasta i Wspólnoty oraz pełne wykorzystanie potencjału Porozumienia Burmistrzów ; po trzecie, UE mogłaby robić więcej w kierunku pełnego wykorzystania potencjału, jaki tkwi w poprawie efektywności energetycznej budynków. Inwestycje w ocieplanie budynków należą dzisiaj do najbardziej rentownych dla obywateli i przedsiębiorstw. Większość tej pracy musi zostać wykonana na poziomie krajowym, regionalnym oraz lokalnym, ale Komisja zawsze może odgrywać istotną rolę, tworząc optymalne ramy dla postępu prac, ze szczególnym uwzględnieniem najuboższych obywateli w wynajmowanych mieszkaniach oraz osób dotkniętych ubóstwem energetycznym. Niezbędnym warunkiem realizacji celów Unii Energetycznej będzie powodzenie badań naukowych. Jeśli nie będziemy w awangardzie badań i rozwoju technologii, nie staniemy się światowym liderem energetyki odnawialnej, a co więcej, nie uda nam się zapewnić ludziom sprawnych energetycznie domów, które wzmocniłyby pozycję obywateli jako konsumentów energii, przyczyniły się do powstania prawdziwie inteligentnych miast oraz pozwoliły nam utrzymać pozycję lidera w dziedzinie technologii energetyki tradycyjnej oraz pojazdów energooszczędnych. Dlatego powinniśmy podjąć zdecydowane działania na trzech frontach: po pierwsze, powinniśmy ponownie podjąć starania o wykorzystanie i rozwinięcie tego, co z powodzeniem osiągnięto w ramach strategicznego planu w dziedzinie technologii energetycznych, wyznaczając sobie ograniczoną liczbę najważniejszych priorytetów oraz jasne cele do osiągnięcia. Potrzebujemy skuteczniejszego połączenia badawczych wysiłków UE i krajów członkowskich wokół wspólnych celów, które powinno odbyć się z udziałem przemysłu. W związku z tym Komisja zaproponuje nową wersję strategicznego planu w dziedzinie technologii energetycznych; po drugie, musimy nadrobić zaległości w dziedzinie magazynowania energii które będzie istotnym elementem przyszłego systemu energetycznego; po trzecie, przedsiębiorstwa w UE stale zwracają uwagę na to, że napotykają więcej trudności w dostępie do kapitału wysokiego ryzyka niż ich konkurenci, w szczególności w dziedzinach takich jak rozwój energii fotowoltaicznej (PV). Nie możemy pozwolić sobie na przegraną w tym wyścigu a Europejski Bank Inwestycyjny musi wesprzeć nasz przemysł i przekuć naszą wiodącą pozycję w

6 dziedzinie energetyki odnawialnej w nowe miejsca pracy i wzrost gospodarczy, wykorzystując do tego inicjatywę inwestycyjną Junckera i akceptując większy poziom ryzyka niż może unieść sektor banków komercyjnych. Nie są to w praktyce łatwe rozwiązania, ale najśmielsze i najważniejsze rozwiązania rzadko takie są. Na zakończenie chciałbym wspomnieć o naszej pracy nad systemem zarządzania. Liderzy UE wyraźnie uznają potrzebę stworzenia nowego systemu zarządzania jako fundamentu, na którym zbudowana zostanie Unia Energetyczna. Stworzenie Unii Energetycznej będzie wymagało zaangażowania na wszystkich poziomach społeczeństwa, przy czym bardzo istotne znaczenie będzie miało wypracowanie sprawnego mechanizmu koordynowania tych działań, dzięki któremu razem osiągniemy nasze cele. Szanowni Uczestnicy, Panie i Panowie, Unia Energetyczna nie może polegać jedynie na przeformatowaniu tego, co już robimy, nie może też być po prostu programem prac na kolejne pięć lat. Jest ona zobowiązaniem do fundamentalnej i trwałej zmiany. My wszyscy: Unia Europejska, państwa członkowskie oraz lokalne i regionalne wspólnoty, musimy dokonać zasadniczej zmiany trybu naszej współpracy, ta współpraca musi być lepsza, jeśli mamy sprostać coraz pilniejszym wyzwaniom, których rozwiązania oczekują od nas obywatele i przemysł. Solidarność i wspólne działanie to zasady, które leżą u podstaw projektu europejskiego od samego początku. Te same zasady muszą nam przyświecać teraz, kiedy przystępujemy do budowy Unii Energetycznej. Dziękuję Państwu.