Wykład 06 Przedsiębiorstwa transportowe dr Adam Salomon

Transkrypt

1 Wykład 06 Przedsiębiorstwa transportowe dr Adam Salomon Katedra Transportu i Logistyki Wydział Nawigacyjny Akademia Morska w Gdyni

2 Przedsiębiorstwo transportowe - pojęcie Przedsiębiorstwo transportowe = każda zorganizowana postać podażowej strony rynku usług przemieszczania, mająca swoją nazwę i oferująca produkt nazywany usługą transportową. Przedsiębiorstwo transportowe jest podstawową jednostką organizacji działalności transportowej. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 2

3 Przedsiębiorstwo transportowe Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 3

4 Cechy przedsiębiorstw transportowych Cechami każdego przedsiębiorstwa transportowego jest: 1. odrębność ekonomiczna; 2. odrębność prawna; 3. odrębność technicznoorganizacyjna. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 4

5 Przedsiębiorstwo transportowe - zezwolenia Na dzień 31 grudnia 2014 roku w międzynarodowym transporcie drogowym rzeczy udzielono licencje (to o 1261 sztuk więcej niż w roku poprzednim) oraz wydano wypisów do licencji (14051 sztuk więcej niż w roku poprzednim). Wydano również 4251 zezwoleń na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego w zakresie przewozu rzeczy, 7474 zezwoleń na międzynarodowy przewóz drogowy rzeczy na potrzeby własne (11 sztuk więcej niż w roku 2013) oraz wypisów do zezwoleń na transport na potrzeby własne (tu o 39 sztuk mniej niż w 2013 r.). Ogólnie wydano także 6809 świadectw kierowcy (najwięcej dla Ukraińców sztuk). Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 5

6 Przedsiębiorstwa transportowe w Polsce (1/4) W 2014 roku w sumie wydano certyfikatów, potwierdzających spełnienie przez pojazd odpowiednich wymogów bezpieczeństwa lub warunków dopuszczenia do ruchu. Liczba ta odpowiadała 5904 certyfikatom dla naczep, 4489 certyfikatom dla pojazdów z normą Euro 5, 284 z normą Euro 6, 231 dla pojazdów z normą Euro 3 i 190 sztuk dla pojazdów z normą Euro 4. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 6

7 Opłaty za wydanie certyfikatu EURO 250 zł - dla pojazdu samochodowego nie posiadającego certyfikatu; 150 zł - dla pojazdu samochodowego w przypadku wznowienia certyfikatu; 100 zł - dla przyczepy lub naczepy nie posiadającej certyfikatu; 65 zł - dla przyczepy lub naczepy w przypadku wznowienia certyfikatu. Za wydanie wtórnika / zmianę certyfikatu pobiera się opłaty w wysokości 30 zł Wpłaty należy dokonać na konto Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 7

8 Zakres obowiązywania Europejskich Norm Emisji Spalin EURO (1/4) Obecnie, emisja tlenków azotu (NOx), węglowodorów (HC), tlenków węgla (CO) i cząstek stałych (PM) są uregulowane dla większości pojazdów, samochodów osobowych, ciężarówek, autobusów, pociągów, traktorów i maszyn rolniczych, barek, lecz wyłączając statków morskich i samolotów. Dla każdego typu pojazdu, stosowane są inne standardy. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 8

9 Zakres obowiązywania Europejskich Norm Emisji Spalin EURO (2/4) Spełnianie wymogów emisji jest określone przez uruchomienie silnika w standardowym testowym cyklu. Niespełniające wymogów emisji pojazdy nie mogą być sprzedawane na terenie UE, ale najnowsze standardy nie dotyczą pojazdów już jeżdżących. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 9

10 Zakres obowiązywania Europejskich Norm Emisji Spalin EURO (3/4) Nie ma żadnych nakazów używania specyficznych technologii by spełnić wymogi emisji, lecz przy ustalaniu standardów brana jest pod uwagę ogólnie dostępna technologia. Nowe modele muszą spełniać obecnie istniejące lub planowane standardy, lecz modele o krótkim cyklu życia mogą być oferowane w poprawionej wersji silnikowej. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 10

11 Zakres obowiązywania Europejskich Norm Emisji Spalin EURO (4/4) Na początku 2000 roku, Australia rozpoczęła harmonizować własne prawo (Australian Design Rule) w zakresie emisji spalin przez nowe silniki spalinowe z europejskimi standardami. Norma EURO 3 została wprowadzona od 1 stycznia 2006 roku i progresywnie następne normy zgodnie z europejskimi datami. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 11

12 Normy EURO EURO 1 - Obowiązywała od 1993 roku. Dyrektywa 91/441/EC [11] dla samochodów osobowych oraz dla osobowych i lekkich ciężarówek - 93/59/EEC. EURO 2 - Obowiązywała od 1996 roku. Dyrektywa 94/12/EC (& 96/69/EC) dla samochodów osobowych. EURO 3 - Obowiązywała od 2000 roku. Dyrektywa 98/69/EC [12] dla wszystkich pojazdów. EURO 4 - Obowiązywała od 2006 roku. Dyrektywa 98/69/EC (& 2002/80/EC) dla wszystkich pojazdów. EURO 5 - Obowiązuje od 2009 roku Rozporządzenie 2007/715/EC[13] dla lekkich samochodów osobowych i służbowych. EURO 6 - Obowiązuje od 2014 roku Rozporządzenie 2007/715/EC[13] dla ciężkich pojazdów samochodowych. W 2008 roku Parlament Europejski uchwalił normę Euro 6, która dotyczy poziomu zanieczyszczeń emitowanych przez ciężkie pojazdy samochodowe. Dopuszczalna wartość emisji tlenków azotu ma wynieść 400 mg/kwh, a więc o 80% mniej niż w normie Euro 5. Limity emisji cząstek stałych zostaną zmniejszone o 66% i mają wynosić 10 mg/kwh Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 12

13 emisja [g/km] Normy EURO (1/3) EURO dla pojazdów z silnikiem benzynowym EURO 1 EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5 CO 2,72 2,2 2, HC - - 0,2 0,1 0,1 0,1 EURO 6 NOx - - 0,15 0,08 0,06 0,06 HC+N Ox 0,97 0, PM ,005* 0,005* * Dotyczy silników z wtryskiem bezpośrednim (GDI) Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 13

14 Normy EURO (2/3) emisja [g/km] EURO dla pojazdów z silnikiem wysokoprężnym EURO 1 EURO 2 EURO 3 EURO 4 EURO 5 CO 3,16 1 0,64 0,5 0,5 0,5 EURO 6 HC - 0,15 0,06 0,05 0,05 0,05 NOx - 0,55 0,5 0,25 0,18 0,08 HC+N Ox 1,13 0,7 0,56 0,3 0,23 0,17 PM 0,14 0,08 0,05 0,009 0,005 0,005 Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 14

15 Normy EURO (3/3) Aktualna wartość graniczna dla pojazdów dwukołowych [g/km] EURO 1 EURO 2 EURO 3 CO 13 5,5 2 HC 3 1 0,3 NO 0,3 0,3 0,15 Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 15

16 Wprowadzanie norm EURO do transportu Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 16

17 Przedsiębiorstwa transportowe w Polsce (2/4) W 2014 roku liczba zarejestrowanych pojazdów towarowych z podziałem na atesty ekologiczne wszystkich klas emisji spalin wyniosła (najliczniejszą grupę stanowią pojazdy z normą Euro ). Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 17

18 Przedsiębiorstwa transportowe w Polsce (3/4) W Polsce w 2014 roku było 6750 przedsiębiorstw posiadających tylko 1 pojazd, posiadających od 2-4 pojazdy (w tej grupie nastąpił największy wzrost w stosunku do roku poprzedniego - o 40%), 6015 z taborem od 5-10, 1988 firm posiadających od pojazdów, 948 z taborem od 21-50, 223 przedsiębiorstw posiadających od pojazdów oraz 94 firmy z taborem powyżej 100 pojazdów. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 18

19 Przedsiębiorstwa transportowe w Polsce (4/4) W Polsce w 2014 roku zarejestrowano pojazdów od 1-6 ton (to aż o sztuki więcej niż w 2013 roku), pojazdów od 6-20 ton, pojazdów powyżej 20 ton (tutaj największy spadek o sztuk niż rok wcześniej) oraz 65 pojazdów, których właściciele nie podali we wniosku DMC pojazdu. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 19

20 Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw transportowych Podmioty gospodarcze nieposiadające osobowości prawnej Firma jednoosobowa Spółka cywilna Spółka jawna Spółka partnerska Spółka komandytowa Spółka komandytowoakcyjna Podmioty gospodarcze posiadające osobowość prawną Spółka z o.o. Spółka akcyjna Przedsiębiorstwo państwowe Spółdzielnia Inne (stowarzyszenia, zakłady budżetowe) Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 20

21 Typy przedsiębiorstw transportowych Podział gałęziowy: przedsiębiorstwa transportu samochodowego, kolejowego, lotniczego, wodnego śródlądowego, morskiego, komunikacji miejskiej; Wielkość przedsiębiorstwa: 1. mikroprzedsiębiorstwa (do 10 osób zatrudnionych i do 2 mln euro obrotu rocznie); 2. małe (do 50 osób i 10 mln euro obrotu rocznie); 3. średnie (do 250 osób i 50 mln euro obrotu rocznie); 4. duże (powyżej 250 osób i powyżej 50 mln euro obrotu rocznie). Geograficzny obszar działania: lokalne, krajowe, międzynarodowe. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 21

22 Cele działalności przedsiębiorstw transportowych (powody ustalania) Potrzeba ustalania celów przedsiębiorstwa transportowego wynika z następujących przyczyn: 1. Cele stanowią wskazówkę i nadają jednolity kierunek działaniom ludzi pracujących w firmie. 2. Sprzyja dobremu planowaniu. 3. Dobrze ustalone cele mogą być źródłem motywacji dla pracowników. 4. Stanowią podstawę do oceny i kontroli działalności. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 22

23 Cele działalności przedsiębiorstw transportowych 1. Cele rynkowe: wielkość udziału w rynku, określona dynamika sprzedaży, wejście na nowe rynki krajowe i międzynarodowe; 2. Cele finansowe: określona zyskowność firmy, rentowność sprzedaży, stopa zwrotu z kapitału, zdolność kredytowa, płynność finansowa; 3. Cele socjalne: zadowolenie pracowników, integracja pracowników z celami firmy, zapewnienie warunków rozwojowych; 4. Cele prestiżowe i związane ze środowiskiem: niezależność, image, prestiż, misja społeczna, wpływy polityczne i społeczne. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 23

24 Zasoby przedsiębiorstwa transportowego - pojęcie Zasoby przedsiębiorstwa = zbiór czynników wytwórczych posiadanych lub kontrolowanych przez firmę, które mogą być wykorzystane w procesie produkcji i wymiany. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 24

25 Rodzaje zasobów w przedsiębiorstwie transportowym umiejętności zarządzania i wiedza technologiczna niematerialne (informacyjne) ludzie pracujący w firmie wraz z ich umiejętnościami rzeczowe ludzkie ujęte w bilansie składniki majątku trwałego (obiekty infrastrukturalne, środki transportu, maszyny urządzenia) finansowe aktywa płynne (pieniądze w banku i w kasie) oraz kapitał własny i obcy Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 25

26 Źródła finansowania rozwoju przedsiębiorstw transportowych Finansowanie własne Finansowanie obce z zysków zatrzymanych z odpisów amortyzacyjnych emisja akcji lub zwiększenie liczby udziałów aporty pieniężne i rzeczowe właścicieli pożyczki leasing kredyty (bankowe, kupieckie) obligacje dotacje bezzwrotne środki pomocowe Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 26

27 Zarządzanie przedsiębiorstwami transportowymi Polega na kierowaniu pracą zespołów ludzkich i środków produkcji dla osiągnięcia wyznaczonych celów gospodarczych w sposób najbardziej efektywny. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 27

28 Funkcje zarządzania przedsiębiorstwami transportowymi 1. planowanie - określenie celów i decydowanie o najlepszym sposobie ich osiągnięcia, 2. organizowanie - określenie najlepszego sposobu grupowania typów działań i zasobów, 3. motywowanie - przewodzenie, kierowanie ludźmi, motywowanie załogi do pracy w interesie firmy, 4. kontrolowanie - obserwowanie i wprowadzenie korekt do bieżących działań dla ułatwienia realizacji celów. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 28

29 Decyzje zarządcze w przedsiębiorstwach transportowych Operatywne: wykorzystanie aktualnie istniejących zasobów i umiejętności, związane z bieżącym funkcjonowaniem firmy (marketing, wykorzystanie śr. transportu, bieżące decyzje finansowe i kadrowe); Strategiczne: kształtowanie rozwoju zasobów i umiejętności firmy oraz bieżących posunięć konkurencyjnych (struktura produkcyjno-rynkowa, zmiany organizacyjne, otoczenie firmy zgodnie z jej interesem). Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 29

30 Strategie konkurencji i rozwoju przedsiębiorstw transportowych Strategie konkurencji = skoordynowany zespół działań określających sposoby realizacji celów strategicznych na podstawie kompleksowych analiz otoczenia oraz zasobów firmy. Grupy strategii: 1. rozwoju, opracowywane i wdrażane przez zarząd firmy; 2. konkurencji, opracowywane i wdrażane przez zarządy jednostek strategicznych; 3. funkcjonalne (marketingowe, finansowe, B&R, zaopatrzenia, rozwoju), opracowywane i wdrażane przez działy funkcjonalne poszczególnych jednostek strategicznych. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 30

31 Poziomy zarządzania strategicznego i rodzaje strategii Zarząd całej firmy Strategia rozwoju firmy Strategie funkcjonalne - marketingowe - finansowe - kadrowe - technologiczne Zarząd oddziału (jednostek strategicznych) Strategie sektorowe - konkurencji - wobec dostawców Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 31

32 Strategie rozwoju przedsiębiorstw transportowych Wzrostu Stabilizacji Redukcji (cięć) Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 32

33 Strategie wzrostu 1. Specjalizacja: zaangażowanie firmy w jedną wybraną dziedzinę działalności i skoncentrowanie na niej całego swojego potencjału (intensyfikacja sprzedaży usług sprzedawanych wcześniej na tym samym rynku); 2. Dywersyfikacja: lokowanie na nowym rynku nowego produktu (usługi) - np. wchodzenie przedsiębiorstw lotniczych do sektora hotelarstwa; 3. Internacjonalizacja: umiędzynarodowienie (eksport inwestycje bezpośrednie), np. międzynarodowe firmy transportowe; 4. Integracja: pionowa kombinacja procesu produkcji, handlu i innych czynności w obrębie jednej firmy, (łączą się firmy różnych branż, mających ten sam cel); pozioma łączą się dwie firmy o tym samym profilu działalności, np. TSL. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 33

34 Strategia stabilizacji Tego typu strategie polegają na utrzymaniu aktualnie realizowanej koncepcji funkcjonowania firmy. Odmianą strategii stabilizacyjnej jest strategia zachowawcza, będąca rodzajem gry na zwłokę. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 34

35 Strategia redukcji Strategia redukcji polega na zmniejszaniu rozmiarów działalności gospodarczej (sprzedaży, zatrudnienia), wstrzymywaniu się z zakupem trwałych i ograniczaniu kanałów dystrybucji. Może być spowodowana kurczeniem się rynku lub niemożnością nawiązania skutecznej walki konkurencyjnej. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 35

36 Strategia konkurencji Strategia konkurencji = opracowanie sposobu, w jaki firma zamierza konkurować, jest kombinacją celów, do których zmierza firma i środków, czyli zasad postępowania, za pomocą których stara się te cele osiągnąć, Elementami strategii konkurencji są strategie funkcjonalne: marketingowe, finansowe, produkcyjne, wykorzystania i rozwoju kadr, badawczo-rozwojowe. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 36

37 Marketing usług transportowych Marketing zespół działań polegających na przewidywaniu potrzeb nabywców oraz kształtowaniu oferty podażowej towarów i usług zgodnie z zapotrzebowaniem rynku. W przedsiębiorstwie transportowym o orientacji marketingowej punktem wyjścia jest dokładne zdefiniowanie rynku docelowego, na którym dane usługi znajdą nabywców (segmentacja rynku). Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 37

38 Kryteria segmentacji rynku przewozów pasażerskich Odnoszące się do pasażera: 1. społecznoekonomiczne: dochód, zawód, wykształcenie, miejsce zamieszkania, miejsce pracy, miejsce wypoczynku; 2. demograficzne: wiek, płeć, status rodzinny, narodowość; 3. psychologiczne: styl życia, aktywność, zainteresowania. Odnoszące się do usługi transportowej: 1. wzorce konsumpcji: częstotliwość korzystania z usług danego przewoźnika, dostępność od innych środków transportu, lojalność wobec przewoźnika, przyzwyczajenia pasażerów do danego typu usług; 2. warunki zakupu: czas zakupu, impuls, okazje, częstotliwość zakupu usług, wielkość jednorazowego zakupu, sposób płatności; 3. oferowane korzyści: wiedza pasażera o oferowanych usługach, postrzeganie korzyści, predyspozycje pasażerów. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 38

39 Samochody ciężarowe i ciągniki w Polsce w 2015 i 2016 roku Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 39

40 Samochody ciężarowe w Polsce w 2015 i 2016 roku wg grup ładowności Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 40

41 Samochody ciężarowe w Polsce w roku wg rodzajów nadwozia Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 41

42 Przyczepy i naczepy w Polsce w 2015 i 2016 roku Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 42

43 Przyczepy ciężarowe w Polsce w 2015 i 2016 roku Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 43

44 Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 44

51 Artykuł dla osób zainteresowanych Transport pod lupą. Raport Materiały dodatkowe do Ekonomiki Transportu, on-line: ( ) Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 51

52 Dziękuję za uwagę. Zapraszam na kolejne zajęcia. Ekonomika Transportu dr Adam Salomon 52