Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 (normy odgromowej)

Transkrypt

1 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 (normy odgromowej) ebook Grupa w ydawnicza INST LACJE ELEKTRYCZNE

2 INSTALACJE ELEKTRYCZNE WYJĄTKOWE EBOOKI ZA DARMO DLA CIEBIE Jeśli: jesteś elektrykiem pracującym w zakładzie produkcyjnym osobą odpowiedzialną za utrzymanie ruchu elektroinstalatorem KLIKNIJ i pobierz bezpłatnie e-poradniki!

3 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 (normy odgromowej) Czwarta część normy IEC zawiera informacje dotyczące projektowania, instalowania, nadzorowania, konserwacji i badania środków przeznaczonych do ochrony systemów elektrycznych i elektronicznych wewnątrz obiektu, stosowanych w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia uszkodzeń spowodowanych przez piorunowy impuls elektromagnetyczny (LEMP). W 2015 roku ukazało się polskie tłumaczenie drugiej edycji tej normy. W tekście przedstawiono zamiany w treści drugiej edycji arkusza 4 normy PN-EN 62305:2011, porównując obecne zapisy z jego wcześniejszą wersją z roku Śródtytuły w artykule odpowiadają tytułom rozdziałów w normie. mgr inż. Krzysztof Wincencik Dehn Polska 3

4 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 Arkusz czwarty IEC będący kolejnym, drugim wydaniem normy został ustanowiony w roku 2010 jako norma IEC (Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej). CENELEC (Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki) w roku 2011 przyjął dokument IEC jako normę EN , niewprowadzając żadnych modyfikacji. Polska przyjęła jako normę krajową drugą edycję arkusza PN-EN w maju 2011 roku (w języku oryginału). W lutym 2015 roku ukazało się polskie tłumaczenie czwartego arkusza normy PN-EN :2011 wersja polska. Najważniejsze zmiany w stosunku do edycji z 2006 roku W drugiej edycji normy PN-EN :2011 wprowadzono kilka zmian technicznych i przeredagowań w odniesieniu do pierwszej edycji EN :2006. Najważniejsze zmiany, jakie pojawiły się w nowej edycji normy: 1. Wprowadzono informacje dotyczące stosowania separujących interfejsów, w celu ograniczania przepięć przewodzonych przez wchodzące do wnętrza obiektu linie. 2. Zmodyfikowano, dopasowując do powszechnie stosowanych przekrojów przewodów, minimalne przekroje poprzeczne komponentów do realizacji połączeń wyrównawczych. 3. Do celów oszacowania pola magnetycznego wewnątrz stref LPZ wprowadzono prąd pierwszego udaru ujemnego, jako elektromagnetyczne źródło uszkodzenia układów wewnętrznych. 4. Przeredagowano załącznik związany z wyborem 4

5 SPD z uwagi na napięciowy poziom ochrony przy uwzględnieniu zjawisk oscylacyjnych i indukcyjnych w obwodach chronionych przez SPD. 5. Z edycji drugiej arkusza EN wycofany został załącznik poświęcony teoretycznym podstawom wzajemnej koordynacji różnego typu SPD. 6. Wprowadzony został nowy załącznik (oznaczony jako Załącznik D o charakterze informacyjnym), prezentujący informacje na temat czynników (zagrożeń), które należy rozważyć przy doborze SPD. Nowa edycja arkusza 4 nie zmieniła zakresu jego stosowania, pozostawiając również wytyczne dotyczące współpracy projektanta układów elektrycznych i elektronicznych oraz projektanta środków ochrony w dążeniu do osiągnięcia optymalnej skuteczności ochrony. Punkt 2.: Przywołania normatywne Normy przywołane w punkcie drugim PN-EN :2011 to dokumenty, z których korzystanie jest konieczne dla prawidłowego zrozumienia zapisów tej normy. W porównaniu do poprzedniej edycji dokonano uaktualnienia wersji niektórych norm (przywołania datowane). W przywołaniach normatywnych nie zamieszczono natomiast wybranych norm ITU (zamieszczonych w poprzedniej edycji), do których występuje odwołanie w treści normy. Normy te przeniesiono tym razem do rozdziału Bibliografia. Punkt 3.: Terminy i definicje Podstawowa zmiana, jaka jest widoczna w całym arkuszu, to nowy akronim odnoszący się do definicji środków ochrony przed piorunowym impulsem elek- 5

6 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 tromagnetycznym. W ramach edycji z roku 2006 występowało pojęcie LPMS (LEMP protection measures system ) czyli wg def.3.19 system środków ochrony przed LEMP (piorunowym impulsem elektromagnetycznym). Nowa edycja normy z roku 2011 wprowadziła zmianę w nazewnictwie, wprowadzając jako definicję 3.11 pojęcie SPM (LEMP protection measures) środki stosowane w celu ochrony wewnętrznych systemów przed skutkami LEMP. W ramach definicji dodano też pojęcie złącza separującego czyli urządzenia będącego w stanie zredukować przewodzone przepięcia w liniach wchodzących do stref LPZ (transoptory, transformatory separacyjne, światłowody). Punkt 4.: projektowanie i instalowanie SPM Punkt 4. dotyczący projektowania i instalowania SPM w normie PN-EN :2011 w części zasadniczej pozostaje praktycznie identyczny z wersją z roku Nowa wersja wprowadza jedynie drobne korekty i uzupełnienia, takie jak: zapis o niezbędnej wiedzy przez osoby zajmujące się projektowaniem SPM. Projekty powinni wykonywać eksperci z zakresu ochrony odgromowej i przeciwprzepięciowej, posiadający szeroką wiedzę z zakresu kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) oraz praktyki instalacyjnej, informacja o możliwościach przeprowadzania w warunkach laboratoryjnych testów, symulujących pracę 6

7 układu analizowanego. Kompletny układ zawierający SPD, oprzewodowanie instalacji i rzeczywiste chronione urządzenie poddawany jest próbom udarowym w celu zweryfikowania koordynacji wytrzymałości ochronnej, Fot. 1. Przykład testów laboratoryjnych pod kątem koordynacji ochrony przed LEMP dla stacji bazowej (BTS) informacja, że samo zewnętrzne urządzenie piorunochronne (LPS) zgodne z IEC , w którym wykonano tylko piorunowe połączenia wyrównawcze z SPD, nie zapewnia skutecznej ochrony przed uszkodzeniem wrażliwych urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Zwiększenie skuteczności SPM można uzyskać w drodze redukcji wymiaru sieci LPS oraz właściwie dobrany skoordynowany energetycznie wielostopniowy układ SPD. 7

8 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 W nowej edycji normy zmieniono też oznaczenia literowe w przypadku ograniczników przepięć stosowanych do połączeń wyrównawczych na granicy stref LPZ. Poprzednia edycja normy używała na rysunkach oznaczeń z uwzględnieniem stref LPZ np. SPD 0/1/2 lub SPD 1/2. Mogło to prowadzić do pomyłek w zakresie typów stosowanych SPD, odpowiadających normie PN EN (Typ 1, Typ 2, Typ 3). Edycja 2.0 normy EN z roku 2011 w arkuszu 4 pozostawia jedynie oznaczenie ogólne SPD. Dobór samego SPD w zależności od oceny jego narażenia na oddziaływanie prądu pioruna opisuje nowy załącznik D. Przykład stosowanych w normie oznaczeń SPD pokazano na rys 2. Rys. 2. Przykład stosowania strefowej koncepcji ochrony przy wyładowaniu w obiekt Analogiczne jak w wersji z roku 2006, pozostały podział i charakterystyka poszczególnych stref ochrony 8

9 odgromowej. Rys. 3. Przykład ochrony obiektu opartej na koncepcji stref ochrony odgromowej (LPZ) Ze względu na oddziaływanie prądu pioruna norma określa następujący podział: Strefy na zewnątrz obiektu oznaczone jako LPZ0, w której zagrożenie stanowi nietłumione pole elektromagnetyczne pioruna i prąd udarowy pioruna. Strefę LPZ 0 z uwagi na ochronę znajdujących się wewnątrz jej urządzeń przed bezpośrednim trafieniem pioruna dzielimy na: strefę LPZ 0 A, w której brak jest ochrony przed bezpośrednim wyładowaniem piorunowym i całkowitym jego polem elektromagnetycznym. Urządzenia wewnątrz tej strefy mogą być narażone na przepływ 9

10 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 całkowitego prądu udarowego pioruna, strefę LPZ 0 B, w której brak jest ochrony przed całkowitym polem elektromagnetycznym pioruna, ale urządzenia w jej wnętrzu chronione są przed trafieniem bezpośrednim. W tej strefie urządzenia mogą być narażone jedynie na przepływ części prądu udarowego pioruna. Strefy wewnątrz obiektu oznaczone jako LPZ 1 n, które nie są narażone na bezpośrednie wyładowanie piorunowe: Strefa LPZ, w której prąd udarowy jest ograniczony 1 przez jego podział oraz stosowanie SPD lub złączy separujących granicy strefy. Zastosowane przestrzenne ekranowanie może osłabić piorunowe pole elektromagnetyczne. Strefa LPZ 2... n, kolejna strefa wewnątrz, w której prąd udarowy może być dodatkowo ograniczony przez jego podział oraz stosowanie kolejnych SPD lub złączy separujących granicy strefy. Na potrzeby dalszego tłumienia piorunowego pola elektromagnetycznego można zastosować dodatkowe ekranowanie przestrzenne. W zależności od rozmieszczenia, ilości oraz poziomu odporności chronionych urządzeń można wewnątrz obiektu zdefiniować różne strefy LPZ. Mogą to być małe lokalne strefy (np. obudowy urządzeń komputerowych LPZ 3 ), małe pomieszczenia lub ich części (maszynownia dźwigu LPZ 2 ) lub duże strefy całkowite (np. pomieszczenia magazynowe na I piętrze LPZ 1 ). Przykładowy podziału obiektu na strefy LPZ pokazano 10

11 na rysunku 3. W ramach krótkiej charakterystyki podstawowych środków (SPM) stosowanych do ochrony przed LEMP nowa edycja normy dodała informację o nowym środku ochrony, jakim są złącza separujące (szczegóły przedstawiono w rozdziale 8). Nowa edycja normy pozostawiła ważną z punktu widzenia oceny skuteczności stosowanych środków uwagę o tym, że piorunowe połączenia wyrównawcze (EB equipotential bonding) chronią tylko przed niebezpiecznym iskrzeniem. W celu ochrony układów wewnętrznych przed udarami wymagane jest stosowanie skoordynowanego układu SPD zgodnego z niniejszą normą. Punkt 5.: Uziemienia i połączenia wyrównawcze W rozdziale 5 dotyczącym ogólnych zaleceń w zakresie uziomów i połączeń wyrównawczych kolejna edycja normy wprowadza jedynie drobne zmiany i korekty w zakresie długości i przekroju elementów łączących. Podstawa właściwie realizowanej ochrony przed LEMP to kompletny układ uziemień złożony z sieci połączeń wyrównawczych połączonych wzajemnie z układem uziomów. Przykład takiego układu pokazano na rys. 4. W skład kompletnego układu wchodzi: układu uziomów rozpraszający prąd pioruna w ziemi. Układ uziomów obiektu należy wykonać w oparciu o informacje zawarte w arkuszu trzecim normy PN- 11

12 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 -EN W przypadku obiektów z rozmieszczonymi wewnątrz układami elektronicznymi zalecany jest układ uziomów typu B. sieć połączeń wyrównawczych mająca za zadanie minimalizację różnic potencjałów i redukcję pola magnetycznego. W celu uniknięcia niebezpiecznych różnic potencjałów pomiędzy wszystkimi urządzeniami znajdującymi się w wewnętrznej strefie LPZ, sieć połączeń wyrównawczych powinna posiadać małą impedancję. Na rysunku 4 pokazano przykład sieci połączeń wyrównawczych stanowiącej trójwymiarową konstrukcję kratową (typowa szerokość oczek wynosi 5 m). Takie rozwiązanie wymaga stosowania wielokrotnych wzajemnych połączeń metalowych elementów w obiekcie i na obiekcie (takich jak zbrojenie betonu, szyny wyciągów, dźwigi, metalowe stropy, metalowe elewacje, metalowe ramy okien i drzwi, metalowe ramy stropów, rury urządzeń usługowych i korytka kablowe). Druga edycja normy pozostawiła w niezmienionej formie zalecenia dotyczące wykonywania połączeń pomiędzy urządzeniami znajdującymi się w wewnętrznej strefie LPZ a siecią połączeń wyrównawczych obiektu. Części przewodzące wyposażenia (np. szafy, obudowy, stojaki) oraz przewód ochronny instalacji elektrycznej (PE) układów wewnątrz obiektu należy połączyć z siecią połączeń wyrównawczych, korzystając z konfiguracji pokazanych na rysunku 5. Należy stosować konfigurację: 12

13 Rys. 4. Kompletny układu uziemień złożony z trójwymiarowej kratowej sieci połączeń wyrównawczych połączonej wzajemnie z układem uziomów promieniową (S) lub oczkową (M) (rys. 5a), a w układach złożonych kombinację obydwu konfiguracji podstawowych (rys. 5b). W zakresie stosowania szyn połączeń wyrównawczych nowa edycja normy złagodziła wymagania dotyczące długości połączeń pomiędzy szyną wyrównawczą a układem uziemiającym. Obecnie norma stanowi, że szyny wyrównawcze powinny być połączone z układem uziemiającym przez możliwie najkrótsze trasy. W edycji z roku 2006 znajdował się jeszcze zapis mówiący, że przewody wyrównawcze nie powinny być dłuższe niż 0,5 m. W celu spełnienia tego zapisu można na etapie pro- 13

14 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 Rys. 5a. Podstawowe konfiguracje połączeń części przewodzących urządzeń wewnętrznych z siecią połączeń wyrównawczych Rys. 5b. Możliwe kombinacje połączeń części przewodzących urządzeń wewnętrznych z siecią połączeń wyrównawczych w przypadku rozbudowanych układów 14

15 jektowania SPM odpowiednio rozplanować rozmieszczenie szyn i punktów uziemiających w taki sposób, by szyna wyrównawcza zlokalizowana była w bezpośredniej bliskości punktu uziemiającego, który połączony jest z siecią połączeń wyrównawczych. Przykład takiego rozwiązania pokazano na rys. 6. Rys. 6. Przykładowe połączenie szyny wyrównawczej z siecią uziemiającą poprzez punkt uziemiający zlokalizowany na ścianie pomieszczenia Nowa edycja z roku 2011 ujednoliciła też wymagania w zakresie minimalnych przekrojów przewodów wykorzystywanych do wykonywania połączeń wyrównawczych. 15

16 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 Minimalny przekrój szyny wyrównawczej (miedź, stal pokryta miedzią, stal ocynkowana) to 50 mm 2 B A A przewody łączące szyny wyrównawcze z układem uziemiającym lub z innymi szynami wyrównawczymi (przewodzącymi całkowity prąd pioruna lub znaczną jego część) w zależności od materiału: miedź 16 mm 2, aluminium 25 mm 2, stal 50 mm 2 B przewody łączące wewnętrzne metalowe instalacje z szynami wyrównawczymi (przewodzącymi częściowy prąd pioruna) miedź 6 mm 2, aluminium 10 mm 2, stal 16 mm 2. 16

17 Minimalny przekrój przewodów uziemiających SPD materiał: miedź SPD Typ 1. (próba klasy I) Cu 16 mm 2 SPD Typ 1. (próba klasy II) Cu 6 mm 2 SPD Typ 3. (próba klasy III) Cu 1 mm 2 Inne SPD np. do systemów telekomunikacyjnych Cu 1 mm 2 W nowej edycji normy w przypadku wymagań dotyczących minimalnych przekrojów przewodów uziemiających dla SPD znajduje się w nawiasie dodatkowa 17

18 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 informacja: (przewodzącymi całkowity prąd pioruna lub znaczną jego część), która wydaje się pomyłką edytorską. Bo przecież SPD poddawane próbie klasy II lub III znajdują się wewnątrz obiektu i nie przewodzą prądów piorunowych. W poprzedniej edycji normy wymagania dotyczyły tylko ogólnie określonych Przewodów łączących SPD. W uwagach do tabeli podano informację, że dodatkowe wymagania dotyczące przewodów łączących PSD zawierają normy IEC i IEC uwaga W kwietniu 2016 roku opublikowana została nowa norma PN-HD :2016 będąca najnowszą wersją przywołanej powyżej normy IEC :2001/ AMD2:2015. Punkt 6.: Ekranowanie magnetyczne i trasownie linii Zapisy punktu 6 w nowej edycji normy praktycznie nie uległy zmianie poza kilkoma drobnymi poprawkami edytorskimi. Wszystkie odniesienia do zapisów arkusza 3 normy IEC są teraz datowane i odnoszą się do edycji 2.0, tj. normy IEC W informacji o braku konieczności wymiarowania ekranu magnetycznego zgodnie z IEC :2010, gdy liczba niebezpiecznych zdarzeń N D związanych z bezpośrednim wyładowaniem piorunowym w obiekt jest pomijalna, nowa edycja normy podaje, że obliczenia możemy pominąć, gdy roczna liczba niebezpiecznych zdarzeń: N D < 0,1. 18

19 N D = N G A D C D 10 6 gdzie: N G gęstość piorunowych wyładowań doziemnych, A D równoważna powierzchnia zbierania wyładowań przez obiekt, C D współczynnik korekcyjny kompensujący wpływ obiektów otaczających lub uwzględniający eksponowane położenie. Punkt 7.: Skoordynowany układ SPD Również zapisy w punkcie 7 nowej edycji normy praktycznie nie uległy zmianie. Zmieniono na datowane odniesienie do zapisów arkusza 1 normy IEC edycja 2.0 z roku W treści tego rozdziału w edycji 2.0 zmieniono zapis wstępny dotyczący sposobu koordynacji SPD. W aktualnej wersji zapisano, że ochrona urządzeń wewnętrznych przed zagrożeniami spowodowanymi udarami wymaga stosowania skoordynowanych SPD zarówno w liniach elektroenergetycznych, jak i w liniach sygnałowych. Zasady doboru i instalacji skoordynowanego układu SPD są w obu przypadkach podobne. Poprzednia edycja zawierała dodatkowe informacje o tym, że reguły doboru i instalowania skoordynowanego układu SPD dla urządzeń elektronicznych są odmienne od tych, które są stosowane do doboru SPD tylko dla urządzeń elektrycznych (wpływa na to różnorodność urządzeń elektronicznych i ich właściwości związane z budową analogowe lub cyfrowe, zasilaniem dc lub ac, częstotliwością pracy mała lub duża itd.). Stosowanie SPD w ramach systemu ochrony oparte- 19

20 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 go na strefowej koncepcji ochrony pokazano na rys. 3. W przypadku obiektu, w którym zastosowano tylko LPZ 1, ograniczniki przepięć należy umieszczać na wejściu linii do LPZ 1 (piorunowe połączenia wyrównawcze). W obiekcie, w którym zastosowano koncepcję stref ochrony odgromowej z więcej niż jedną wewnętrzną strefą LPZ (LPZ 1, LPZ 2 i wyższe), ograniczniki przepięć umieszczamy na wejściu linii do każdej kolejnej LPZ. W obu przypadkach, gdy odległość (liczona wzdłuż przewodów linii) między zainstalowanym SPD a chronionym urządzeniem jest zbyt duża, może być wymagany montaż dodatkowych SPD. Dodatkowe informacje na ten temat zawiera Załącznik C. Punkt 8.: Separujące interfejsy W nowej wersji normy w pkt 8 dodano krótką informację dotyczącą separujących interfejsów stosowanych w celu zmniejszenia skutków LEMP. W przypadku gdy jest wymagana ochrona tego typu interfejsów przed przepięciami, można zastosować SPD. Należy przy tym skoordynować poziom wytrzymywany separującego interfejsu i napięciowy poziom ochrony SPD UP (zgodnie z kategoriami przepięć określonymi w normie IEC ). Punkt 9.: Zarządzanie SPM Ten punkt w drugiej edycji normy pozostał praktycznie bez zmian i omawia ogólnie tok postępowania pozwa- 20

21 lający uzyskać tani i skuteczny system ochrony. Podstawowa zmiana to nowy akronim SPM odnoszący się do środków ochrony przed LEMP (poprzednio stosowane było oznaczenie LMPS). Projekt systemu ochrony powinien być realizowany już na etapie opracowywania koncepcji obiektu budowlanego i przed jego budową. Takie podejście pozwala zoptymalizować wykorzystanie w obiekcie naturalnych elementów LPS oraz osiągnięcie kompromisu w rozmieszczeniu okablowania i lokalizacji urządzeń. Skuteczną ochronę obiektu można uzyskać, jeżeli: systemy ochrony zaprojektowane zostały przez specjalistę z zakresu ochrony odgromowej, zapewniona została współpraca między specjalistami różnych branż uczestniczących w projektowaniu i budowie obiektu a SPM (np. między inżynierami budowlanymi a elektrykami), jest przestrzegany plan zarządzania SPM, który zaczyna się wstępną oceną ryzyka, obejmuje czynności związane z projektem i budową SPM oraz kończy okresowym sprawdzaniem SPM. Szczegółowy plan zarządzania SPM dla nowych budynków i dla poważnych zmian w konstrukcji lub przeznaczeniu budynków zawarto w tablicy 2. W nowej edycji normy w przypadku podpunktu 9.3 omawiającego procedury kontroli SPM dodana została uwaga, że w przypadku braku szczególnych wymagań określonych przez kompetentne organy, maksymalny okres pomiędzy przeglądami LPS należy przyjmować według Tablicy E.2 zawartej w normie IEC :

22 Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 W zależności od przyjętego poziomu ochrony oględziny oraz pełne sprawdzanie systemu ochrony powinno przebiegać nie rzadziej niż: dla obiektów z przyjętym LPL I lub II oględziny nie rzadziej niż raz w roku, a pełne sprawdzanie nie rzadziej niż raz na dwa lata, dla obiektów z przyjętym LPL III lub IV oględziny nie rzadziej niż raz na dwa lata, a pełne sprawdzanie nie rzadziej niż raz na cztery lata. Dodatkowo w podpunkcie dotyczącym kontroli SPD nowa wersja normy zawiera uwagę, że w przypadku gdy SPD nie ma wizualnego wskaźnika, to zgodnie z instrukcją producenta należy wykonywać pomiary w celu potwierdzenia stanu jego działania. Rys. 7. Przykładowe zalecenia producenta dotyczące kontroli SPD nieposiadającego wizualnego wskaźnika 22

23 Analogicznie jak w poprzedniej edycji normy, mamy zalecenie, aby opracować instrukcję przeprowadzania kontroli systemu ochrony przed LEMP. Instrukcja ma zawierać informacje wystarczające do przeprowadzania badań, ujmować wszystkie charakterystyczne cechy instalacji i jej elementów oraz metody i dane probiercze. uwaga Dalsze szczegółowe informacje dotyczące ekranowania przestrzennego, wdrażania systemu ochrony w istniejącym obiekcie, stosowania skoordynowanego systemu SPD oraz narażeń mogących uszkodzić SPD zawarto w czterech załącznikach informacyjnych od A do D. 23

24 AUTOR Krzysztof Wincencik Kierownik grupy wydawniczej Julita Lewandowska-Tomasiuk Wydawca Rafał Kępka Redaktor prowadzący Wiesław Waliszewski Opracowanie graficzne piktogramów Monika Gajewska Koordynator produkcji Mariusz Jezierski Korekta Zespół ISBN Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa 2017 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a, tel , faks Skład i łamanie: IGAWA, tel Ebook Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 (normy odgromowej) chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w nim bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejszy poradnik został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w ebooku Zmiany wprowadzone w czwartym arkuszu PN-EN :2011 (normy odgromowej) wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem pisma oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów i usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom.

25 Czasopismo prezentuje dobre praktyki doświadczonych elektryków, schematy techniczne i opisy wykonywania pomiarów. Doradza jak bezpiecznie i w zgodzie z normami przeprowadzać pomiary i przygotować bezbłędną dokumentację aby zapewnić sobie bezproblemowy odbiór inwestycji. baza wiedzy wzory dokumentów filmy instruktażowe W serwisie znajdziesz: Porady, dobre praktyki doświadczonych elektryków Archiwalne tematy publikowane w czasopiśmie Bazę gotowych wzorów dokumentów, schematów i instrukcji Filmy instruktażowe PRENUMERATORZY CZASOPISMA OTRZYMUJĄ: INDYWIDUALNE KONSULTACJE Z EKSPERTEM Nasi Czytelnicy mogą zadawać owo indywidualne pytania ekspertom. Pytania przyjmujemy pod adresem pomiary@wip.pl. Najciekawsze pytania i odpowiedzi będzie można przeczytać na łamach SERWIS OWY Raz w tygodniu na swoje skrzynki nasi Czytelnicy otrzymują newsletter Instalacje elektryczne. Prezentujemy w nim najnowsze informacje z zakresu instalacji elektrycznych. Zyskasz dostęp do aktualnych zaleceń i wskazówek. Opisujemy rozwiązania problemów, z którymi spotykasz się w swojej pracy. SERWIS WWW Z BAZĄ PORAD I DOKUMENTÓW DOTYCZĄCYCH POMIARÓW ELEKTRYCZNYCH Nasi Czytelnicy mają dostęp online do archiwalnych wydań publikacji Pomiary elektryczne w praktyce oraz bazy wzorów dokumentów, schematów technicznych, filmów instruktażowych. MASZ PYTANIE? Skontaktuj się z naszym Centrum Obsługi Klienta: tel.: , cok@wip.pl. Jeżeli chcesz skorzystać z dodatkowych materiałów wystarczy zalogować się na stronie (login i hasło do serwisu wysyłamy drogą ową po złożeniu zamówienia). Odwiedź

26 ebook ISBN BN0025