Instalacje elektryczne

Transkrypt

1 Instalacje elektryczne Aktualizacja 49 MAJ 2014 w praktyce Eksperci odpowiadają na pytania Czytelników Kod dostępu do Strefy Czytelnika na stronie AIE49_jUm Współdziałanie oświetlenia elektrycznego z oświetleniem dziennym Przepisy Rozwiązania techniczne Pojęcia i jednostki związane z promieniowaniem słonecznym Inteligentne instalacje oświetleniowe Bhp w pracy elektryka Zasady ogólne Przygotowanie do pracy Prace pod napięciem Praca z asekuracją Uprawnienia budowlane i elektryczne, cz. 2 Wymagana wiedza niezbędna do uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji Tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego Ważność uprawnień Błędy popełniane przy ochronie dużych obiektów, cz. 4 Skład Zintegrowanych Systemów Ochrony Oczekiwane sposoby interwencji Ochrona obiektów muzealnych Doskonalenie technik przełamań przez przestępców Zmiany w przepisach prawa

2 SPIS TREŚCI Eksperci odpowiadają na pytania Czytelników... str. 3 Współdziałanie oświetlenia elektrycznego z oświetleniem dziennym... W 21 Wprowadzenie... W 21/02 Przepisy... W 21/05 Rozwiązania techniczne... W 21/06 Inteligentne instalacje oświetleniowe... W 21/16 Bhp w pracy elektryka... B 18 Przepisy... B 18/02 Zasady ogólne... B 18/03 Przygotowanie do pracy... B 18/04 Bezpieczeństwo wykonywania prac na wysokości... B 18/22 Prace pod napięciem... B 18/29 Praca z asekuracją... B 18/34 Uprawnienia budowlane i elektryczne, cz U 07 Wymagane uprawnienia... U 07/02 Komisja kwalifikacyjna i egzamin sprawdzający... U 07/05 Wymagana wiedza niezbędna do uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji... U 07/07 Tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego... U 07/08 Jednostki organizacyjne, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne, i tryb ich powoływania... U 07/10 Ważność uprawnień... U 07/11 Błędy popełniane przy ochronie dużych obiektów, cz B 16 Skład Zintegrowanych Systemów Ochrony... B 16/02 System wytwarzania kart identyfikacyjnych... B 16/03 System zapewniania zasilania... B 16/03 Oczekiwane sposoby interwencji... B 16/04 Ochrona obiektów muzealnych... B 16/07 Rozbudowa lub modernizacja istniejących obiektów muzea i inne... B 16/12 Doskonalenie technik przełamań przez przestępców... B 16/17 Zmiany w przepisach prawa... B 16/19

3 Instalacje elektryczne w praktyce

4 Wydawca Monika Kijok Redaktor naczelna Urszula Wróblewska Redaktor prowadzący Jarosław Wilk Opracowanie graficzne piktogramów Monika Gajewska Opracowanie graficzne okładki Monika Gajewska Koordynator produkcji Mariusz Jezierski Korekta Zespół ISBN Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o., Warszawa 2014 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a, tel , faks Skład i łamanie: IGAWA, tel Druk: Zakłady Graficzne MOMAG SA, Tomaszów Mazowiecki, ul. Farbiarska 28/32 tel , fax Poradnik Instalacje elektryczne w praktyce chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w nim bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejszy poradnik został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w poradniku Instalacje elektryczne w praktyce wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku Rachunkowość organizacji pozarządowej w praktyce wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem pisma oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Informujemy, że Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Łotewska 9a, w celu realizacji niniejszego zamówienia oraz do celów marketingowych przesyłania materiałów promocyjnych dotyczących innych produktów i usług. Mają Państwo prawo do wglądu oraz poprawiania swoich danych, a także do wyrażenia sprzeciwu wobec ich przetwarzania do celów promocyjnych. Podanie danych jest dobrowolne. Zapewniamy, że Państwa dane nie będą przekazywane bez Państwa wiedzy i zgody innym podmiotom.

5 Eksperci odpowiadają na pytania Czytelników Instalacja elektryczna, niezależnie jak stara, musi być bezpieczna PYTANIE: Będę robił odbiór budynku jednorodzinnego. Jest tam instalacja elektryczna z lat 80. XXw. Do tej pory budynek był zamieszkany, lecz energia elektryczna była rozliczana na taryfie budowlanej. Czy ocenić instalację elektryczną według tamtych lat, czy obowiązujących przepisów? ODPOWIEDŹ: Niezależnie kiedy była wykonywana instalacja elektryczna, nie może ona stwarzać zagrożenia dla osób ją eksploatujących. Poniżej zostały przedstawione badania pozwalające zweryfikować, czy instalacja jest bezpieczna. Badanie instalacji lepiej przeprowadzić zgodnie z normą PN-HD :2008P Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Sprawdzanie (poprzednia norma PN-IEC :2000P Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Sprawdzanie. Sprawdzanie odbiorcze.) Pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej Podstawowym badaniem przy sprawdzeniu ochrony podstawowej jest pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej. Należy go wykonywać po wyłączeniu zasilania i odłączeniu odbiorników miernikiem na prąd stały.

6 Odpowiedzi na pytania Czytelników Rezystancję izolacji należy mierzyć między przewodami czynnymi a przewodem ochronnym, przyłączonym do układu uziemiającego. Do celów tego pomiaru przewody czynne można połączyć razem. W układach TN-C, stosowanych w latach 80. XXw., pomiar wykonuje się między przewodami czynnymi a przewodem PEN. W przypadku gdy istnieje prawdopodobieństwo, że ograniczniki przepięć lub inne urządzenia mogą mieć wpływ na pomiar bądź mogą się uszkodzić, takie urządzenia należy odłączyć przed wykonaniem pomiaru rezystancji izolacji. Jeżeli odłączenie takich urządzeń jest niemożliwe, wówczas napięcie pomiarowe dotyczące danego obwodu może być obniżone do 250 V d.c., natomiast rezystancja izolacji powinna mieć wartość co najmniej 1 MW. Minimalna wartość rezystancji izolacji i wymagane napięcie pomiarowe podane jest w tablicy 1. Tabela 1. Minimalna wartość rezystancji izolacji wg normy PN-HD :2008P Napięcie nominalne obwodu Napięcie pomiarowe prądu stałego d.c. Wymagana rezystancja izolacji V V MΩ do 500 V włącznie, w tym FELV 500 1,0 (0,5) W nawiasie podano wartość rezystancji izolacji zgodnie z normą PN-IEC : 2000P 4 Instalacje elektryczne w praktyce Wiedza i Praktyka

7 Odpowiedzi na pytania Czytelników Sprawdzenie skuteczności ochrony przy uszkodzeniu za pomocą samoczynnego wyłączenia zasilania układ sieci TN (TN-C) Sprawdzenie skuteczności ochrony przy uszkodzeniu za pomocą samoczynnego wyłączenia zasilania w układzie sieci TN polega na sprawdzeniu, czy spełniony jest warunek: Z s I a U o gdzie: Z s impedancja pętli zwarciowej, obejmującej źródło zasilania, przewód liniowy do miejsca zwarcia i przewód ochronny od miejsca zwarcia do źródła zasilania, I a prąd powodujący samoczynne zadziałanie urządzenia zabezpieczającego w wymaganym czasie, U o nominalne napięcie przewodu liniowego względem ziemi 230 V. Przeprowadza się również pomiar impedancji pętli zwarciowej. Określa się prąd I a na podstawie charakterystyk czasowo-prądowych urządzeń zabezpieczających dla wymaganych czasów wyłączenia (na przykład 0,2 dla łazienki, kuchni, garaże, na zewnątrz; 0,4 pokoje, korytarze, 5 s obwody rozdzielcze, przy U o = 230 V). Ciągłość przewodów Przed wykonaniem pomiaru impedancji pętli zwarciowej należy przeprowadzić próbę ciągłości elektrycznej przewodów ochronnych albo przewodu PEN oraz sprawdzić poprawność połączeń przewodów w gniazdach. 5

8 Odpowiedzi na pytania Czytelników Minimalny zakres zmian w starych instalacjach elektrycznych w celu poprawienia bezpieczeństwa użytkowania: demontaż bezpieczników z przewodów ochronno- -neutralnych (PEN), zastąpienie w przewodach fazowych bezpieczników topikowych wkręcanymi wyłącznikami nadprądowymi, odłączenie przewodów uziemiających i połączenie styków ochronnych gniazd wtyczkowych oraz obudowy innych urządzeń z przewodem PEN, wymiana wszystkich gniazd wtyczkowych nieposiadających styku ochronnego na gniazda z takim stykiem bolcem. W gniazdach przewód PEN łączy się z bolcem, następnie mostkuje ze stykiem roboczym. Przewód fazowy powinien być po lewej stronie bolca (bolec u góry), wykonanie dodatkowych ochronnych połączeń wyrównawczych zgodnie z PN-HD Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym, w łazience, kuchni, garażu zastosować przenośne lub zainstalowane w puszkach wyłączniki ochronne różnicowoprądowe na znamionowy prąd różnicowy 30 ma. Literatura: 1. Przegląd i kontrola instalacji elektrycznych opracowanie. Andrzej Boczkowski 2. Bezpieczny dom rodzinny. Wydawnictwo POLCEN, Janusz Strzyżewski mgr inż. Janusz Wojnarski projektant instalacji elektrycznych, specjalista do spraw pomiarów 6 Instalacje elektryczne w praktyce Wiedza i Praktyka

9 Współdziałanie oświetlenia elektrycznego z oświetleniem dziennym W 21/01 Naturalnym oświetleniem dla ludzi jest światło dzienne pochodzące z promieniowania słonecznego. Do takiego światła przyzwyczajone są nasze oczy, dlatego zapewnia ono najlepsze warunki pracy i wypoczynku. Jednak nie jest możliwe całodobowe oświetlanie takim światłem biur i zakładów przemysłowych. W wielu miejscach jest to także utrudnione nawet w dzień i w słoneczne dni. Istnieje zatem potrzeba współpracy oświetlenia dziennego z oświetleniem sztucznym. W artykule poznamy przepisy regulujące te zagadnienia oraz rozwiązania techniczne pozwalające ekonomicznie operować światłem sztucznym. Wprowadzenie W 21/02 Przepisy W 21/05 Rozwiązania techniczne W 21/06 Inteligentne instalacje oświetleniowe W 21/16 Autor: mgr inż. Janusz Strzyżewski członek Centralnego Kolegium Sekcji Instalacji i Urządzeń Elektrycznych, członek Polskiego Komitetu Oświetleniowego SEP, członek Izby Inżynierów Budownictwa

10 W 21/02 Współdziałanie oświetlenia elektrycznego... Wprowadzenie Realizowanie zasady oszczędzania energii elektrycznej zużywanej także na oświetlenie nie może odbywać się kosztem pogorszenia efektu oświetleniowego i poziomu parametrów oświetleniowych w pomieszczeniach i na stanowiskach pracy. Niemniej obniżenie jednak zużycia energii na cele oświetleniowe jest jednym ze sposobów na poprawę efektywności energetycznej budynku. Jednym z najefektywniejszych sposobów do osiągnięcia tego celu jest zapewnienie w maksymalnie możliwym stopniu wykorzystania oświetlenia dziennego i jego współdziałania z oświetleniem elektrycznym. Oświetlenie dzienne, zwane także naturalnym, stosowane do oświetlenia wnętrz zapewnia najlepsze warunki pracy i wypoczynku. Źródłem oświetlenia dziennego jest promieniowanie słoneczne. Jest to światło, do którego przyzwyczajone są nasze oczy. Jego wielką zaletą jest wierne oddawanie barw oświetlanych przedmiotów. Inne cechy powodują, że: Oświetlone przedmioty mają naturalne barwy. Występuje duża dynamika zmian natężenia oświetlenia. Występuje duża dynamika zmian jaskrawości nieboskłonu. Przenoszona jest duża ilość ciepła powodująca w lecie dyskomfort. Ponieważ oświetlenie dzienne charakteryzuje się wielką dynamiką zmian natężenia promieniowania, która uzależniona jest od pory dnia oraz od stanu pogody, 8 Instalacje elektryczne w praktyce Wiedza i Praktyka

11 Współdziałanie oświetlenia elektrycznego... W 21/03 może ono być źródłem nadmiernej insolacji i nagrzewania pomieszczeń. Z promieniowaniem słonecznym związane są pojęcia i jednostki, z których ważniejsze zamieszczone zostały w tabeli 1. Tabela 1. Pojęcia i jednostki związane z promieniowaniem słonecznym Promieniowanie słońca Natężenie promieniowania (gęstością strumienia energii) Promieniowanie bezpośrednie Promieniowanie rozproszone Promieniowanie całkowite Promieniowanie odbite Jest głównym źródłem energii cieplnej na Ziemi. Słońce wysyła promienie o długości fal od milionowych części mikrometra (np. fale Rentgena) po dziesiątki km (fale radiowe). W meteorologii rozróżnia się promieniowanie krótkofalowe (od 0,1 do 4,0 μ) i długofalowe (od 4 do 120 μ). Promieniowanie słoneczne składa się w 99% z promieniowania krótkofalowego. Promieniowanie Ziemi i atmosfery zaliczane jest do długo falowego, gdyż składa się głównie z fal o długości od 4 do 120 mikrometrów. Nazywa się ilość energii cieplnej (cal), jaką otrzymuje jednostka powierzchni (cm 2 ) ustawionej prostopadle do biegu promieni, w jednostce czasu (min). Oznaczamy je symbolem I i wyrażamy w. Natężenie promieniowania słonecznego dochodzącego do górnej granicy atmosfery nazwano stałą słoneczną: I 0 = 1,98 cal/cm 2 * min. Część energii promienistej, która przez atmosferę dociera do powierzchni ziemskiej bezpośrednio od Słońca pod postacią promieni równoległych (bez rozproszonych). Część promieni, która ulega odchyleniu (zmianie kierunku) w niejednorodnym optycznie środowisku, jakim jest atmosfera. Suma promieniowania bezpośredniego i rozproszonego. Część promieniowania całkowitego, która dochodząc do powierzchni Ziemi, jest odbijana ku górze. 9

12 W 21/04 Współdziałanie oświetlenia elektrycznego... Promieniowanie pochłonięte Albedo (łac. białość) Albedo ziemi Promieniowanie powierzchni ziemi (wypromieniowanie) Promieniowanie zwrotne atmosfery Promieniowanie efektywne Bilans promieniowanie ziemi (saldo radiacyjne) Usłonecznienie Usłonecznienie bezwzględne Różnica pomiędzy promieniowaniem całkowitym a odbitym. Pochłanianie powoduje zmianę jakościową energii słonecznej, dzięki czemu jej część przekształca się w energię cieplną. Stosunek promieniowania odbitego do padającego na daną powierzchnię. Stosunek promieniowania odbitego w przestrzeń międzyplanetarną do otrzymanego przez Ziemię. Oddawanie otoczeniu części energii uzyskanej od Słońca po przetworzeniu jej w długofalową energię cieplną. Energia wypromieniowywana przez atmosferę w kierunku Ziemi. Różnica między własnym promieniowaniem Ziemi i zwrotnym promieniowaniem atmosfery. Różnica pomiędzy przychodem a rozchodem ciepła drogą promieniowania. Czas trwania promieniowania słonecznego. Suma godzin ze słońcem za dzień, miesiąc czy rok, uzyskana z zapisów heliograficznych. świetliki rurowe i systemy światłowodowe W zależności od rozmieszczenia otworów okiennych rozróżniamy we wnętrzach oświetlenie boczne, górne lub mieszane. W ostatnim czasie dla doświetlenia światłem dziennym pomieszczeń pozbawionych okien, lub od nich oddalonych, stosowane są specjalne świetliki rurowe oraz systemy światłowodowe. Do systemów kształtowania oświetlenia dziennego zaliczamy: systemy pryzmatyczne (przepuszczanie, załamanie i odbicie, systemy odbłyśnikowe (powierzchnie lustrzane), systemy świetlików rurowych. 10 Instalacje elektryczne w praktyce Wiedza i Praktyka