Izaak Newton przedstawiciel epoki Oświecenia

Transkrypt

1 SCENARIUSZ PRZEDSTAWIENIA: Izaak Newton przedstawiciel epoki Oświecenia Helena i Joasia siedzą przy laptopie: Posłuchaj co pisze Wikipedia Teleportacja to proces przenoszenia obiektów z jednego miejsca w inne, bez zachowania ciągłości istnienia obiektu w przestrzeni. I słuchaj dalej Z teleportacją związany jest często popularny motyw Science Fiction (SF) - podróże w czasie. Joasia podekscytowana: Dzisiejsza nauka rozwija się w takim tempie, że to co jeszcze kilkadziesiąt lat temu należało do SF dzisiaj stało się rzeczywistością!!! Jak tak dalej pójdzie, to może już niedługo będziemy mogli przenosić się w czasie?! Ja chciałbym się przenieść do epoki Oświecenia... Poznałbym osobiście Izaaka Newtona. Newtona?! Przecież on był fizykiem!!! Oświecenie to epoka w kulturze europejskiej. Jaki wpływ na tę kulturę mógł mieć Newton? Rozlega się muzyka Mozarta - na scenę powoli wchodzi ze świecą Marta jako duch epoki Oświecenia (w białym habicie z kapturem) i zbliża się do Heleny i Joasi: Oświecenie to epoka wyjątkowa. To epoka, w której ludzie mieli świadomość, że oto odsłania się przed nimi prawda, jakiej nie znały i nawet nie przeczuwały poprzednie pokolenia. Nowe prądy kulturowe zrywające despotyzmem dało się zauważyć 1

2 wszędzie - w filozofii, nauce, sztuce, literaturze i w myśli politycznej, a nawet w życiu towarzyskim. Oświecenie to wiek rozumu i postępu!!! Do Marty dołącza Marysia drugi duch ubrany tak jak pierwszy: We Francji Kartezjusz wyraził zasadę racjonalizmu słowami cogito ergo sum myślę, więc jestem. Jednak za prawdziwe uważano nie tylko to, co da się uzasadnić rozumowo, ale również to, co można sprawdzić przy pomocy doświadczenia i zmysłów. Ten nurt w filozofii Oświecenia nazwano empiryzmem, a jego twórcą był angielski filozof Bacon. Joasia do Heleny: Helena, czy ty widzisz to samo co ja? Skąd one się tu wzięły? (muzyka cichnie, a duchy odchodzą) Jak to skąd?! Z epoki Oświecenia, w której miał miejsce niespotykany dotąd rozwój nauk ścisłych i przyrodniczych. Coś mi się wydaje, że w dzisiejszych czasach badania naukowe opierają się na tych samych zasadach, które głoszono w epoce Oświecenia? No sama widzisz... Dlatego dzisiejsza nauka nie wypowiada się w ogóle na temat spraw, których nie jest w stanie zbadać doświadczalnie, ani też uzasadnić ich r-o-z-um-o-w-o. Początek takiej metody badania przyrody zawdzięczamy Newtonowi, który żył w XVII i XVIII wieku w epoce angielskiego Oświecenia. To ON stworzył naukowe podstawy badania świata przyrody, które są uznawane i stosowane do dziś. To Newton urodził się w Anglii? Znowu rozlega się muzyka i na scenę wchodzi Emilka i Olek w strojach z epoki Biedny, mały Izaak. Urodził się w Boże Narodzenie w 1642 roku, w rodzinie niezbyt zamożnego farmera. Ojciec Izaaka zmarł dwa miesiące przed narodzeniem syna.. Jego matka mówiła mi, że Izaak po urodzeniu był tak malutki, że mógłby się zmieścić w litrowym słoiku. Często chorował. Kiedy miał 3 lata jego matka wyszła powtórnie 2

3 za mąż zostawiając małego Izaaka pod opieką babci. Pamiętasz (zwracając się do Olka), jak zaczął chodzić do szkoły, to był jednym z najsłabszych uczniów w naszej klasie? Nauka go mało obchodziła! Olek: Tak, to prawda, ale przypominam sobie, że był bardzo ambitny. Kiedyś pobił się bardzo poważnie z naszym klasowym prymusem. Po tej bitwie jego ambicja sprawiła, że szybko wziął się do nauki i w krótkim czasie sam został prymusem. Była to forma zemsty za zaczepki kolegi. Rzeczywiście tak było! Ale musisz przyznać, że Izaak miał wielki talent do matematyki. Miał też inne zainteresowania. Był prawdziwym erudytą. Pasjonował się teologią i dasz wiarę, że pociągała go też alchemia? Olek: Ale, ale... zdaje się, że wy mieliście się ku sobie? Też tak przez jakiś czas myślałam, ale szybko przekonałam się, że on nie nadawał się na męża! Nie był zdolny do bliskich związków emocjonalnych z ludźmi. No wiesz...samotne dzieciństwo bez ojca, którego nigdy nie znał, bez matki, która - jak musiał to odczuwać - zdradziła go dla wielebnego Smitha, zaciążyło zapewne na jego osobowości. Izaak wcześnie nauczył się żyć samotnie i swobodniej czuł się wśród przedmiotów nieożywionych niż wśród ludzi. 3

4 Olek: Tak... Dlatego nigdy się nie ożenił i nie miał dzieci. Czy wiesz, że on po studiach w Cambridge wyjechał do Londynu i został przewodniczącym Królewskiego Towarzystwa Naukowego i zarządcą Królewskiej Mennicy? Zgadza się! A za te swoje odkrycia naukowe stał się sławny na całym świecie. Milknie muzyka i akcja przenosi się do Heleny i Joasi. Helena do Joasi: Ty wiesz, jak Newtona ocenił Einstein? Powiedział, że (Helena czyta cytat) jego wspaniałe i klarowne idee zachowują swe wyjątkowe znaczenie po wsze czasy jako fundament całej naszej współczesnej struktury pojęciowej w dziedzinie filozofii przyrody. Filozofia przyrody, to fizyka rozumiesz?. No dobrze. Ale tak konkretnie, to czego on właściwie dokonał? Na ekranie pojawia się portret Newtona i słychać jego głos (Rachela czyta ten tekst siedząc za ekranem na krześle odwróconym tyłem, słychać cichą muzykę w tle): Przez całe życie dociekałem jak zbudowany jest i jak funkcjonuje świat. Efektem moich dociekań było zapisanie praw przyrody za pomocą matematycznych wzorów... To niezwykłe, że przyroda przemawia do nas językiem matematyki. Rozszyfrowałem ten kod przyrody. 4

5 Świat w matematycznych wzorach objawił mi się jako precyzyjny mechanizm, którego przyszłość zależna jest tylko od warunków początkowych. Ten pogląd nazwano później determinizmem. Trzy zasady dynamiki i prawo powszechnego ciążenia wraz z całym matematycznym aparatem, który stworzyłem do opisu przyrody przedstawiłem w moim życiowym dziele zatytułowanym Philosophia Naturalis Principia Mathematica ( Matematyczne podstawy filozofii przyrody ), którą napisałem w 1687 roku. Po prezentacji prawa powszechnej grawitacji za pomocą PowerPoint wszyscy aktorzy odczytują po jednym zdaniu podsumowania o Newtonie: 1. Newton nie był dzieckiem epoki Oświecenia. Był jednym z jej twórców. 2. To on wyznaczał standardy myślowe tej epoki. 3. Obce mu było przyjmowanie opinii i poglądów, których wcześniej nie poddałby krytycznej ocenie rozumu lub nie sprawdził ich eksperymentalnie. 4. Nie uznawał dogmatów sprzecznych z rozumem. 5. Odkrycia Newtona stanowią rdzeń nowożytnej nauki, a postępująca śladami tej nauki technika przeobraziła świat w ciągu ostatnich 300 lat bardziej niż przez poprzednie tysiąclecia. 6. Możliwość takiego głębokiego cywilizacyjnego i społecznego postępu otworzyły prace samotnika z Cambridge, który żył w epoce Oświecenia. 5