Organizacja rynku wina w Polsce

Transkrypt

1 2014 Organizacja rynku wina w Polsce

2 Produkcja wina odgrywa w Unii Europejskiej znaczącą rolę i wynosi średnio około 165 mln hektolitrów rocznie. W niektórych regionach uprawa winorośli zajmuje nawet ponad 20% ogólnego areału upraw rolnych. W naszym kraju działa już około 500 winnic i cały czas zakładane są kolejne. Najwięcej winnic znajdziemy w pasie województw południowo- -wschodnich, południowo-zachodnich i południowych, gdzie warunki klimatyczne sprzyjają uprawie winnej latorośli. Okazuje się, że produkcja i sprzedaż wina to bardzo dobry pomysł na biznes w Polsce. Można mieć z niego zyski, ale też trzeba liczyć się z koniecznością wyłożenia dużych środków finansowych na początku działalności. Produkcja wina łączy się także z obowiązkami. Przeprowadzana od 2008 r. reforma wspólnej organizacji rynku wina (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013) ma na celu ustabilizowanie rynku i zwiększenie konkurencyjności sektora przy jednoczesnym utrzymaniu renomy i jakości win pochodzących z UE. Na podstawie informacji dostarczonych przez państwa członkowskie ocenia się także skuteczność realizacji krajowych programów wsparcia oraz zaleca, w jaki sposób poprawić ich skuteczność. W ramach wspólnej polityki rolnej UE Agencja Rynku Rolnego (ARR) realizuje działania związane z określeniem potencjału produkcyjnego upraw winorośli i wina w Polsce. Celem tych działań jest ocena wielkości zbiorów winogron i produkcji win oraz upraw winorośli, a także monitorowanie rynku. Swoje zadania na rynku wina Agencja Rynku Rolnego wykonuje w ramach mechanizmu Administrowanie potencjałem produkcyjnym winorośli i wina.

3 Agencja Rynku Rolnego: 1) prowadzi ewidencję producentów i przedsiębiorców niebędących producentami wyrabiających wino (przeznaczone do wprowadzenia do obrotu) z winogron pozyskanych z upraw winorośli położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 2) ustala na podstawie deklaracji składanych przez uczestników ww. mechanizmu: areał upraw odmian winorośli na terytorium Polski, szacunki oraz wielkość zbiorów winogron pochodzących z terytorium RP, wielkość produkcji wina wyrobionego z produktów krajowych oraz produktów wwiezionych do Polski z krajów UE i krajów trzecich, ilość wina gronowego wprowadzonego do obrotu w okresie danego roku gospodarczego, wielkość zapasów wina na dzień 31 lipca posiadanego przez: producentów i przedsiębiorców wpisanych do ewidencji prowadzonej przez Prezesa ARR przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wyrobu produktów winiarskich i podmiotów posiadających zezwolenie na obrót hurtowy. Organizacja rynku wina w Polsce 1

4 Mechanizmem Administrowanie potencjałem produkcyjnym winorośli i wina są objęci: 1) producenci i przedsiębiorcy wyrabiający wino (przeznaczone do wprowadzenia do obrotu) z winogron pochodzących z upraw winorośli położonych na terytorium Polski, wpisani do ewidencji na podstawie decyzji Prezesa Agencji Rynku Rolnego; 2) przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina1; 3) osoby dostarczające winogrona lub moszcz winogronowy przedsiębiorcom wykonującym działalność gospodarczą, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina2, wpisanym do ewidencji; 4) przedsiębiorcy posiadający zezwolenie na obrót hurtowy, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi3. Uzyskanie wpisu do ewidencji Producent albo przedsiębiorca niebędący producentem, wyrabiający przeznaczone do wprowadzenia do obrotu wino z winogron pochodzących z upraw winorośli położonych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, winien zostać wpisany (na mocy decyzji Prezesa ARR) do ewidencji prowadzonej przez Prezesa ARR. Aby uzyskać taki wpis należy: zarejestrować się w Centralnym Rejestrze Przedsiębiorców (CRP) prowadzonym przez ARR, złożyć w ARR Wniosek o wpis do ewidencji nie później niż do 15 lipca roku poprzedzającego rok gospodarczy, którego dotyczy wniosek. Formularz wniosku o wpis do ewidencji jest jednocześnie wnioskiem o rejestrację w CRP dla producenta albo przedsiębiorcy niebędącego producentem, który: nie posiada jeszcze wpisu do CRP albo dokonuje aktualizacji swoich danych wpisanych do CRP. 1 Dz. U. z 2014 r., poz Dz. U. z 2014 r., poz Dz. U. z 2012 r., poz. 1356, z późn. zm. 2 Organizacja rynku wina w Polsce

5 Wpisu do ewidencji dokonuje się na każdy rok gospodarczy, w którym będzie wyrabiane wino. Są jednak warunki, które należy spełnić: 1. Nie można być karanym za przestępstwa przeciwko mieniu i wiarygodności dokumentów, a w przypadku przedsiębiorcy będącego osobą prawną/spółką jawną/spółką komandytową żaden z członków zarządu/wspólników/komplementariuszy nie może być karany. 2. Należy posiadać tytuł prawny do obiektów budowlanych, w których jest prowadzony wyrób wina gronowego lub moszczu winogronowego. Jeżeli producent albo przedsiębiorca niebędący producentem został wpisany do ewidencji w poprzednim roku gospodarczym, a informacje dotyczące miejsca uprawy winorośli i wyrobu wina nie uległy zmianie, wówczas wnioskodawca może złożyć Skrócony wniosek o wpis do ewidencji. Decyzja o wpisie do ewidencji Producentom i przedsiębiorcom, którzy złożyli wnioski o wpis do ewidencji spełniające warunki formalnoprawne, wydawana jest decyzja Prezesa ARR o wpisie. Uzyskanie wpisu do ewidencji nie oznacza obowiązku wprowadzania do obrotu wyprodukowanego wina, jednak jest do tego warunkiem koniecznym. Organizacja rynku wina w Polsce 3

6 Wpis do ewidencji można utracić, gdy: producent albo przedsiębiorca niebędący producentem nie złoży kolejnego wniosku o wpis do ewidencji na następny rok gospodarczy bądź złoży go po terminie, ARR otrzyma od Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa informację o wydaniu ostatecznej decyzji zakazującej wyrabiania wina z winogron pozyskanych z uprawy winorośli wskazanej we wniosku o wpis do ewidencji, w wyniku przeprowadzonych kontroli okaże się, że producent albo przedsiębiorca niebędący producentem nie spełnia warunków dotyczących niekaralności lub własności obiektów, w których wyrabiane jest wino. Pomimo skreślenia z ewidencji producent albo przedsiębiorca niebędący producentem, wyrabiający wino z winogron pochodzących z upraw winorośli położonych na terytorium Polski, może wprowadzić do obrotu wino w ilości nieprzekraczającej ilości podanej w deklaracji produkcji i zapasów złożonych za dany rok gospodarczy. 4 Organizacja rynku wina w Polsce

7 Deklaracje składane przez uczestników rynku wina Ocena potencjału produkcyjnego i monitorowanie rynku wina w skali Unii Europejskiej wymaga zbierania danych ilościowych. Dlatego uczestnicy mechanizmu składają w ARR deklaracje, na podstawie których dane przekazywane są do Komisji Europejskiej i Eurostatu. Producenci, o których mowa w art. 17 ust. 3 ustawy o organizacji rynku wina, wpisani do ewidencji prowadzonej przez Prezesa ARR, przekazują do ARR następujące informacje: Rodzaj informacji, która powinna być przekazywana do ARR Ostateczny termin przekazania do ARR Deklaracja o ilości win białych lub czerwonych wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku gospodarczym Deklaracja o ilości usuniętych w poprzednim roku gospodarczym produktów ubocznych powstałych przy wyrobie wina lub moszczu winogronowego w przypadku powstania obowiązku wycofania tych produktów, tj. kiedy produkcja wina lub moszczu winogronowego przekracza 25 hl rocznie 31 sierpnia każdego roku Deklaracja o szacowanej ilości wina, jaka będzie wyrobiona w danym roku gospodarczym Deklaracja o zapasach win lub moszczów winogronowych posiadanych w dniu 31 lipca Deklaracja o szacowanej ilości winogron lub moszczu winogronowego, które będą wykorzystane do wyrobu wina w danym roku gospodarczym 30 października każdego roku Deklaracja o zbiorach winogron oraz produkcji wina lub moszczu winogronowego w danym roku gospodarczym 15 stycznia każdego roku Organizacja rynku wina w Polsce 5

8 Przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o organizacji rynku wina wyrabiający wyroby winiarskie z wina, winogron lub moszczów winogronowych, powinni złożyć w ARR następujące informacje: Rodzaj informacji, która powinna być przekazywana do ARR Ostateczny termin przekazania do ARR Deklaracja o ilości usuniętych w poprzednim roku gospodarczym produktów ubocznych powstałych przy wyrobie wina i moszczu winogronowego w przypadku powstania obowiązku wycofania tych produktów, tj. kiedy produkcja wina lub moszczu winogronowego przekracza 25 hl rocznie Deklaracja o ilości win białych lub czerwonych wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku gospodarczym 31 sierpnia każdego roku Deklaracja o zapasach win lub moszczów winogronowych posiadanych w dniu 31 lipca Deklaracja o szacowanej ilości wina, jaka będzie wyrobiona w danym roku gospodarczym Deklaracja o szacowanej ilości win, winogron lub moszczów winogronowych, które będą dostarczone do przedsiębiorcy oraz o szacowanej ilości ich wykorzystania w danym roku gospodarczym 30 października każdego roku Deklaracja o zbiorach winogron Deklaracja o produkcji 15 stycznia każdego roku 6 Organizacja rynku wina w Polsce

9 Osoby, które dostarczają winogrona lub moszcz winogronowy przedsiębiorcy wykonującemu działalność gospodarczą, o której mowa w art. 17 ust. 1 ustawy o organizacji rynku wina, wpisanemu do ewidencji prowadzonej przez Prezesa ARR są zobowiązane do złożenia w ARR do 15 stycznia każdego roku Deklaracji o ilości winogron lub moszczów winogronowych, dostarczonych przedsiębiorcom wyrabiającym wino w danym roku gopodarczym oraz Deklaracji o zbiorach. Przedsiębiorcy posiadający zezwolenie na obrót hurtowy, o którym mowa w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, powinni złożyć w ARR do 31 sierpnia każdego roku Deklarację o zapasach na dzień 31 lipca. Organizacja rynku wina w Polsce 7

10 Zobowiązania uczestników mechanizmu Administrowanie potencjałem produkcyjnym winorośli i wina Wszyscy uczestnicy omawianego mechanizmu są zobowiązani do: a) przestrzegania przepisów rozporządzenia Komisji 436/2009 i rozporządzenia Komisji 555/2008 oraz ustawy o organizacji rynku wina, b) prowadzenia szczegółowych rejestrów dotyczących produktów objętych ww. mechanizmem. Podmioty uczestniczące w mechanizmie są zobowiązane do poddania się wszelkim kontrolom i czynnościom sprawdzającym, przeprowadzanym przez ARR oraz inne upoważnione instytucje. Działania te mają na celu ocenę przestrzegania Warunków realizacji mechanizmu Administrowanie potencjałem produkcyjnym winorośli i wina oraz przepisów krajowych i UE. Wspomniane podmioty muszą np. zapewnić pracownikom ARR wstęp na teren nieruchomości, obiektu, lokalu, plantacji winorośli lub ich części, służących do prowadzenia przez nich działalności. Podmioty te są także zobowiązane do przechowywania przez okres 5 lat dokumentów związanych z ww. mechanizmem (liczonych od końca roku gospodarczego, którego dotyczą). 8 Organizacja rynku wina w Polsce

11 Akty prawne związane z działaniami ARR na rynku wina Akty prawne UE 1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. U. UE L 347 z , str. 671, z późn. zm.), zwane w niniejszej broszurze rozporządzeniem nr 1308/ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 436/2009 z dnia 26 maja 2009 r. ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2008 w odniesieniu do rejestru winnic, obowiązkowych deklaracji i sporządzania informacji na potrzeby monitorowania rynku, dokumentów towarzyszących przewozowi produktów i rejestrów prowadzonych w sektorze wina (Dz. U. UE L 128 z , str. 15, z późn. zm.), zwane w niniejszej broszurze rozporządzeniem Komisji 436/ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 555/2008 z dnia 27 czerwca 2008 r. ustanawiające szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2008 w sprawie wspólnej organizacji rynku wina w odniesieniu do programów wsparcia, handlu z krajami trzecimi, potencjału produkcyjnego oraz kontroli w sektorze wina (Dz. U. UE L 170 z , str. 1, z późn. zm.), zwane w niniejszej broszurze rozporządzeniem Komisji 555/2008. Akty prawne krajowe 1. Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz. U. z 2014 r.,poz. 1104), zwana w niniejszej broszurze także ustawą o organizacji rynku wina. 2. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 sierpnia 2014 r. w sprawie wzorów formularzy deklaracji składanych Prezesowi Agencji Rynku Rolnego w zakresie wyrobu, rozlewu i wprowadzania do obrotu wyrobów winiarskich z wina, winogron lub moszczów winogronowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1080). 3. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2012 r., poz. 1356, z późn. zm.). Organizacja rynku wina w Polsce 9

12 Działania Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa na rynku wina Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa przeprowadza kontrole upraw, z których pochodzą winogrona przeznaczone do wyrobu wina, mające na celu: 1) sprawdzenie położenia działek ewidencyjnych, powierzchni i uprawianych odmian winorośli; 2) sprawdzenie, czy odmiany winorośli uprawiane na działkach ewidencyjnych, o których mowa powyżej, spełniają wymagania określone w art. 81 ust. 2 rozporządzenia nr 1308/2013. Kontrole przeprowadzane są w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849, z późn. zm.), w rozdziale 5. Jeśli podczas kontroli zostanie stwierdzone uchybienie określone w art. 81 ust. 2 lit. a i b ww. rozporządzenia nr 1308/2013, dotyczące: całego areału upraw winorośli na kontrolowanej działce ewidencyjnej wówczas wydawana jest decyzja zakazująca wyrobu wina z winogron pozyskanych z tej działki; części areału upraw winorośli na kontrolowanej działce ewidencyjnej wówczas wydawana jest decyzja zakazująca wyrobu wina z winogron pozyskanych z tej części działki ewidencyjnej. Ponadto wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa właściwy ze względu na lokalizację danej uprawy winorośli, w ramach procedury certyfikacji wina z określonego rocznika lub wina z określonej odmiany winorośli, jest organem właściwym w sprawach kontroli mającej na celu ustalenie posiadania owocującej uprawy winorośli, z której będzie wyrabiane wino z określonej odmiany winorośli, oraz wielkości tej uprawy. 10 Organizacja rynku wina w Polsce

13 Działania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych W ramach organizacji rynku wina w Polsce Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych jest odpowiedzialna za: 1. Przeprowadzenie kontroli: dokumentów towarzyszących przewozowi wyrobów winiarskich, o których mowa w art. 147, ust. 1 rozporządzenia nr 1308/2013, w rozporządzeniu nr 555/2008 w tytule III, w rozdziale II oraz w rozporządzeniu nr 436/2009; rejestrów przychodu i rozchodu wyrobów winiarskich, o których mowa w art. 36 rozporządzenia nr 436/2009; usuwania produktów ubocznych powstałych przy wyrobie wina z uwzględnieniem ograniczeń, o których mowa w załączniku VIII część II pkt D do rozporządzenia nr 1308/2013 oraz w rozporządzeniu nr 555/2008. W przypadku obowiązku wycofania produktów ubocznych powstałych podczas wyrobu wina (np. wytłoki, osad) zamiar usunięcia tych produktów winien być zgłoszony wojewódzkiemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (właściwemu ze względu na miejsce wyrobu wina) nie później niż 2 dni robocze przed planowanym początkiem usuwania tych produktów. Zgłoszenie takie winno być złożone na formularzu opracowanym przez IJHARS i udostępnionym na jej stronie internetowej; zgodności stosowania chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych i określeń tradycyjnych z zasadami określonymi w prawodawstwie UE. 2. Nadzór nad procesami wzbogacania, odkwaszania i słodzenia. Zgłoszenie zamiaru przeprowadzenia ww. procesów składa się wojewódzkiemu inspektorowi jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych właściwemu ze względu na miejsce wyrobu wina. 3. Zapewnienie procedury certyfikacji wina, o którym mowa w: art. 61 rozporządzenia nr 607/2009, tj. wina z określonego rocznika, art. 62 rozporządzenia nr 607/2009, tj. wina z określonej odmiany winorośli. Organizacja rynku wina w Polsce 11

14 Certyfikację wina, o którym mowa powyżej, przeprowadza się na wniosek producenta albo przedsiębiorcy niebędącego producentem, wyrabiającego wino z winogron pozyskanych z upraw winorośli położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wniosek dotyczący danego roku gospodarczego powinien być złożony do 15 sierpnia. Za przeprowadzenie certyfikacji pobierana jest opłata, której wysokość ustalana jest przez ministra właściwego do spraw rynków rolnych. W ramach procedury certyfikacji wina przeprowadzane są kontrole w zakresie: położenia i powierzchni uprawy winorośli oraz uprawianych odmian (w przypadku certyfikacji wina z określonej odmiany winorośli) kontrola przeprowadzana przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa, wielkości posiadanych zapasów win podlegających certyfikacji w poprzednich latach gospodarczych (w przypadku certyfikacji wina z określonego rocznika), wyrobu i rozlewu win podlegających certyfikacji. Po przeprowadzeniu certyfikacji wina określonego rocznika lub wina z określonej odmiany winorośli wojewódzki inspektor jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych wydaje decyzję w sprawie nadania numeru identyfikacyjnego każdej partii wina, będącej przedmiotem procedury certyfikacji. Numer ten umieszczany jest na etykiecie wina obok danych identyfikacyjnych producenta. Kontrole dokonywane przez wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych są przeprowadzane w trybie i na zasadach określonych w rozdziale 4 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2014 r. Nr 187, poz. 669, z późn. zm.). 12 Organizacja rynku wina w Polsce

15 Szczegółowe informacje dotyczące warunków uczestnictwa podmiotów wyrabiających wino gronowe i moszcze winogronowe oraz podmiotów prowadzących handel hurtowy w mechanizmie Administrowanie potencjałem produkcyjnym winorośli i wina są dostępne na stronie internetowej oraz w Telefonicznym Punkcie Informacyjnym, tel Broszura ma charakter wyłącznie informacyjny. ARR zastrzega, że publikacja ta nie stanowi oferty kierowanej do beneficjentów ani nie jest zobowiązaniem ARR do działań mogących wynikać z treści broszury. ARR wyraża zgodę na przedruk materiałów z podaniem źródła. Informacje dotyczące działań przeprowadzanych przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa opracowane zostały na podstawie ustawy z dnia 12 maja 2011 r.

16 Agencja Rynku Rolnego ul. Nowy Świat 6/12, Warszawa Telefoniczny Punkt Informacyjny OT Białystok ul. Kombatantów 4, Białystok tel , faks OT Bydgoszcz ul. Kasztanowa 57, Bydgoszcz tel , faks OT Gdynia ul. Kołłątaja 1, Gdynia tel , faks OT Gorzów Wlkp. ul. gen. Sikorskiego 20c (od 1 stycznia 2015 r. ul. Walczaka 25) Gorzów Wlkp. tel , faks OT Katowice pl. Pod Lipami 5, Katowice tel , faks OT Kielce ul. Piaskowa 18, Kielce tel , faks OT Kraków ul. Mogilska 104, Kraków tel , faks ARR listopad 2014 ISBN OT Lublin ul. Leszka Czarnego Lublin tel , faks OT Łódź ul. Wróblewskiego 18, Łódź tel , faks OT Olsztyn ul. Partyzantów 1/2, Olsztyn tel , faks OT Opole ul. Horoszkiewicza 6, Opole tel , faks OT Poznań ul. Marcelińska 90, Poznań tel , faks OT Rzeszów al. J. Piłsudskiego 32, Rzeszów tel , faks OT Szczecin ul. Niedziałkowskiego 21, Szczecin tel , faks OT Warszawa al. Waszyngtona 146, Warszawa tel , faks OT Wrocław ul. Powstańców Śląskich 28/ Wrocław tel , faks