Marianna Hajdukiewicz: Ewaluacja a wspomaganie pracy szkoły na podstawie doświadczeń projektu System doskonalenia nauczycieli oparty na

Transkrypt

1 : Ewaluacja a wspomaganie pracy szkoły na podstawie doświadczeń projektu System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół

2 Ewaluacja a wspomaganie pracy szkoły na podstawie doświadczeń projektu System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół Wprowadzenie Jednym z najważniejszych czynników stanowiących o jakości systemów edukacyjnych jest skuteczność nauczycieli, która wynika z ich zawodowego przygotowania. Odpowiednie kształcenie i doskonalenie nauczycieli ma kluczowe znaczenie w osiąganiu przez uczniów sukcesów edukacyjnych i największy wpływ na pracę szkoły. System doskonalenia nauczycieli był szczegółowo analizowany w ramach prowadzonego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej projektu systemowego Wzmocnienie systemu wspierania rozwoju szkół ze szczególnym uwzględnieniem doskonalenia nauczycieli i doradztwa metodycznego (POKL, Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty, Poddziałanie 3.3.1). Zgodnie z rekomendacjami wypracowanymi przez ekspertów tego projektu doskonalenie powinno być traktowane jako element systemu wspomagania służącego szkole i polegającego m.in. na motywowaniu nauczycieli do dalszego uczenia się w miejscu pracy, indywidualnie lub w grupie innych nauczycieli, dostarczaniu odpowiedniej oferty szkoleń i ich organizowaniu. System wspomagania rozwoju oświaty powinien zaś być silnie nakierowany na pracę ze szkołą, służyć wspieraniu jej w wykonywaniu zadań nakładanych przez państwo, jak również wspomagać w rozwiązywaniu indywidualnych problemów. Zgodnie z tymi rekomendacjami ważne jest, aby 1 : 1) Wspomaganie było adresowane do szkoły, nie zaś wyłącznie do poszczególnych osób lub grup. Oznacza to, że poprzez doskonalenie nauczycieli, całościowo oddziałuje się na szkołę rozumianą jako złożoną organizację. 1 Raport Wzmocnienie systemu wspierania rozwoju szkół ze szczególnym uwzględnieniem doskonalenia nauczycieli i doradztwa metodycznego, raport końcowy z projektu realizowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty, Poddziałanie Efektywny system kształcenia i doskonalenia nauczycieli, Warszawa, 2010.

3 2) Wspomaganie pomagało szkole w rozwiązywaniu problemów, a co za tym idzie nie wyręczało jej i nie narzucało rozwiązań. Oznacza to, że placówka systemu wspomagania muszą uwzględniać podmiotową, autonomiczną rolę szkoły lub placówki i ściśle współpracować ze szkołą lub placówką przy organizowaniu i realizacji wszelkich działań wspierających szkołę lub placówkę. 3) Wspomaganie wynikało z analizy indywidualnej sytuacji szkoły i odpowiadało na jej specyficzne potrzeby. Punktem wyjścia wszelkich działań adresowanych do nauczycieli danej szkoły powinna być rzetelna, angażująca społeczność szkolną, diagnoza potrzeb. 4) Wspomaganie było procesem, czyli odchodziło od pojedynczych form doskonalenia, na rzecz długofalowych form pomocy szkole lub placówce obejmujących cały proces wspomagania, poczynając od przeprowadzenia, we współpracy ze szkołą lub placówką, diagnozy jej potrzeb, poprzez pomoc w realizacji zaplanowanych działań, towarzyszenie w trakcie wprowadzanej zmiany, aż po wspólną ze szkołą lub placówką ocenę efektów i współpracę przy opracowaniu wniosków do dalszej pracy. 5) W procesie wspomagania powinno się uwzględniać także efekty kształcenia, w szczególności wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej szkoły lub placówki, oraz wyniki sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych, a także dostosowywać działania do kierunków polityki oświatowych państwa i wprowadzanych zmian w systemie oświaty. Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi obecnie prace legislacyjne zmierzające do budowy systemu wspomagania szkół i placówek. Wprowadzane są zmiany do aktów wykonawczych regulujących funkcjonowanie instytucji zajmujących się doskonaleniem nauczycieli i wspomaganiem szkół. Prace mają na celu zmianę obowiązkowych zadań jak również form pracy stosowanych przez publiczne placówki, poradnie psychologicznopedagogiczne i biblioteki pedagogiczne zgodnie z zaproponowanymi rekomendacjami. Wydane zostały rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. poz. 1196), oraz rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych, trwają prace nad zmianami rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad działania

4 publicznych bibliotek pedagogicznych. Zmiany w przepisach zostały zaprojektowane w taki sposób, aby od momentu wejścia ich w życie umożliwić tym jednostkom realizację wspomagania szkół, a zadaniem obowiązkowym ustanowić wspomaganie od 2016 roku. Równolegle ze zmianami prawa oświatowego Ośrodek Rozwoju Edukacji w 2010 r. realizuje projekt System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół, który ma na celu opracowanie szczegółowych zasad prowadzenia nowych form wspomagania pracy szkół i realizacje działań ułatwiających wprowadzenia tej zmiany (szkolenia, materiały, narzędzia). Podstawowymi formami wspomagania szkół proponowanymi, w ramach projektu, spójnymi z obecnymi zmianami prawa są: wspomaganie pracy szkół oraz sieci współpracy i samokształcenia. Wspomaganie szkół prowadzone jest w projekcie na podstawie rocznego planu wspomagania. Realizacja rocznego planu wspomagania opiera się na współpracy szkoły ze szkolnym organizatorem rozwoju edukacji (SORE) osobą pełniącą rolę konsultanta i moderatora. Natomiast sieć współpracy i samokształcenia to międzyszkolny zespół nauczycieli lub dyrektorów współpracujących ze sobą w ramach wybranego zagadnienia. Celem funkcjonowania sieci jest wspólne rozwiązywanie problemów, dzielenie się pomysłami, spostrzeżeniami i propozycjami zarówno za pośrednictwem internetowej platformy traktowanej jako forum wymiany doświadczeń, jak i osobistych spotkań. Pilotaż nowego modelu wspomagania Projektowi systemowemu towarzyszą projekty wdrożeniowe prowadzane przez powiaty w ramach Działania 3.5 Kompleksowe wspomaganie rozwoju szkół (Priorytet III Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki), których celem jest pilotaż nowego modelu systemu doskonalenia i zewnętrznego wspomagania pracy szkoły. Nowy system testowany jest również wśród placówek doskonalenia nauczycieli gminnych, powiatowych i wojewódzkich, zarówno publicznych jak i niepublicznych. Pilotaż ten realizuje Ośrodek Rozwoju Edukacji w ramach programu Nowa Rola Placówki Doskonalenia Nauczycieli. Oba działania zarówno te realizowane w powiatach, jak również prowadzone w

5 bezpośredniej współpracy z placówkami doskonalenia nauczycieli - pozwolą na praktyczne sprawdzenie modelu wypracowanego w ramach projektu systemowego Ośrodka Rozwoju Edukacji. Obecnie jesteśmy na samym początku działań, zbierane są pierwsze doświadczenia związane z kompleksowym wspomaganiem szkół i przedszkoli. Od jesieni 2012r. pracownicy placówek doskonalenia nauczycieli (zwani animatorami - ok. 150 osób) rozpoczęli współpracę ze szkołami wykorzystując nowe formy pracy, a od stycznia 2013 r. pracę zaczęli zewnętrzni konsultanci zatrudnieni w powiatach (zwani SORE - ok. 60 osób), które jako pierwsze otrzymały dofinansowanie w ramach Konkursu 3.5. To jeszcze za wcześnie, abyśmy mogli analizować konkretne przypadki uwzględniając przebieg całego procesu i wszystkie zadania związane ze wspomaganiem. Tym bardziej nie możemy przedstawić Państwu przykłady dobrych praktyk i oceniać stosowane rozwiązania. Na podstawie tych pierwszych doświadczeń chcemy jednak podzielić się refleksjami i uwagami, które towarzyszą SORE i animatorom w ich pracy, a które dotyczą etapu związanego diagnozą pracy szkół i określaniem obszarów problemowych. Celem mojej prezentacji jest pokazanie, jakie pojawiają się obawy, a także z jakimi problemami muszą się mierzyć osoby zaangażowane w realizacje procesu wspomagania. W odniesieniu do tych uwag postaram się sformułować zasady, które warto stosować, aby wspomaganie mogło przynieść oczekiwane efekty i wpłynąć na jakość pracy szkoły. Na koniec przedstawię rachunek korzyści, jakie widzą zewnętrzni konsultanci oraz dyrektorzy szkół w tak rozumianym wspomaganiu i proponowanej organizacji pracy. Etapy procesowego wspomagania Głównym zadaniem stojącym przed organizatorem wspomagania jest inicjowanie, wdrażanie i monitorowanie projektu rozwojowego czy, inaczej mówiąc, rocznego planu wspomagania szkoły w określonym aspekcie jej działalności. Plan ten służy wprowadzeniu zmian, które przyczynią się do poprawy jakości działania szkoły i doskonalenia kompetencji osób w niej pracujących.

6 Główne zadania SORE (animatora): pomoc dyrektorowi w diagnozowaniu potrzeb szkoły i formułowaniu celów wynikających z rozpoznanych potrzeb; wsparcie szkoły w przygotowaniu szytego na miarę rocznego planu wspomagania, ściśle odpowiadającego na potrzeby szkoły i zbudowanego na bazie jednej z ofert doskonalenia dostępnych w ramach projektu; pomoc w definiowaniu ról osób korzystających ze wspomagania, ustaleniu ich zadań, wsparcie przy zapewnianiu obiegu informacji; pozyskanie zewnętrznych ekspertów/specjalistów (jeśli zaistnieje taka potrzeba); monitorowanie przebiegu realizacji rocznego planu wspomagania, reagowanie na pojawiające się trudności; zarządzanie relacją ze szkołą; dokumentowanie przebiegu projektu; przygotowanie sprawozdania z przebiegu realizacji rocznego planu wspomagania. Szkolny organizator rozwoju edukacji (animator) pełni w opisanym procesie wyłącznie rolę koordynatora działań, moderatora i doradcy. Angażuje się w organizowanie działań mających na celu opracowanie diagnozy potrzeb rozwojowych: może m.in. dostarczać odpowiednich narzędzi, pomagać w zbieraniu i interpretacji danych o sytuacji w szkole, badać potrzeby i problemy różnych grup. Jednak bazuje on przede wszystkim na informacjach przekazanych mu przez dyrektora w trakcie wywiadu oraz na wiedzy uzyskanej od nauczycieli. Następnie prowadzi warsztat diagnostyczno-rozwojowy dla powołanego w tym celu zespołu nauczycieli. Planowanym efektem warsztatu jest określenie priorytetowego w danym roku szkolnym obszaru do rozwoju i doprecyzowanie elementów rocznego planu wspomagania. Warto podkreślić, że ostateczne decyzje dotyczące określenia priorytetów, wokół których będzie budowany roczny plan wspomagania, należą do szkoły i jej dyrektora. Nowoczesny system wspomagania zakłada, że działania szkolnego organizatora rozwoju edukacji są pozbawione znamion kontroli czy oceny. Jego zadania różnią się od zadań nadzoru pedagogicznego, są jednak jego uzupełnieniem. Ewaluacja wewnętrzna (lub

7 zewnętrzna) prowadzona w szkole jest dobrym punktem wyjścia do pogłębionej diagnozy, w wyniku której szkoła wyłania priorytety do swojej rocznej czy wieloletniej pracy (określa kierunki rozwoju). Diagnoza pracy szkoły W świetle założeń nowego systemu wspomagania szkół istotne jest połączenie systemu nadzoru pedagogicznego z nowoczesnym systemem wsparcia szkół i placówek. Dzięki działaniom realizowanym w ramach nadzoru (ewaluacje i kontrole) szkoły otrzymują rzetelne i wiarygodne informacje umożliwiające podejmowanie samodzielnych decyzji dotyczących własnego rozwoju. Wspólna refleksja nad poziomem spełnienia przez szkołę wymagań jest impulsem do wprowadzania zmian. Zaproponowane przez Ośrodek Rozwoju Edukacji plany wspierania szkół odnoszą się do poszczególnych wymagań i wpisują w realizacje koncepcji rozwoju szkół. Równocześnie możliwe jest zewnętrzne, zinstytucjonalizowane wspieranie szkół i placówek, zgodne z ich realnie zdiagnozowanymi potrzebami, a także doskonalenie całego systemu oświaty poprzez wykorzystanie pozyskanych informacji do prowadzenia polityki edukacyjnej w Polsce. Kluczem do wspomagania pracy szkół jest wspólna analiza danych dotyczących nie tylko pojedynczych uczniów, ale przede wszystkim szkoły jako całości. Ocena pracy szkoły jest najbardziej skuteczna, gdy odbywa się w miejscu pracy, i prowadzą ją osoby, które analizując informacje z różnych źródeł, jednocześnie dzieląc się swoją wiedzą i refleksjami. Do opracowywania planu doskonalenia nauczycieli mogą służyć wyniki ewaluacji zewnętrznej; koncepcje pracy szkoły (planu rozwoju szkoły), zalecenia lub polecenia MEN; wyniki ewaluacji wewnętrznej, czy dane z raportów okołooświatowych, które mają znaczenie dla funkcjonowania ludzi w szkole, np. dane socjologiczne i medyczne. Tych źródeł jest bardzo wiele 2. Niektóre wprost odpowiadają na zadane pytania, inne dotyczą nurtujących zagadnień pośrednio. Bez względu jednak, 2 M. Taraszkiewicz i K. Bednarek Mapa źródeł informacji do kompleksowej diagnozy potrzeb szkoły w zakresie doskonalenia nauczycieli w : Nowe formy wspomagania pracy szkół. System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół, red. Dorota Czerwonka, ORE, Warszawa 2013.

8 czy bierzemy pod uwagę źródła zewnętrzne, czy wewnętrzne, statystyczne, czy jakościowe, ważne jest wprowadzenie regularnego zwyczaju analizowania danych i rozmowy na ich temat. Zgodnie z tym co rok temu na tej samej konferencji powiedział John M. Fischer i Jeff Taylor 3 - nauczyciele przede wszystkim powinni analizować zebrane dane pod kątem słabych punktów lub obszarów wymagających udoskonalenia. Zespół musi się zastanawiać, które dane budzą wątpliwości, a następnie decydować o wyborze obszaru wymagającego poprawy. W celu pogłębienia diagnozy SORE/animator organizuje i prowadzi warsztat rozwojowo diagnostyczny w placówce. Jego celem jest bliższe przyjrzenie się (pogłębiona diagnoza) obszarowi do rozwoju, który rada pedagogiczna i dyrektor placówki uznali za priorytetowy na dany rok oraz określenie, w jakim zakresie ma zajść zmiana (wyznaczenie celów). Celem warsztatu jest także zaplanowanie działań mających zapewnić osiągnięcie wyznaczonych celów i wybór osób odpowiedzialnych za poszczególne działania. 1. SORE jako ekspert z zewnątrz prowadzi warsztaty dla nauczycieli, gdzie poprzez zaplanowaną strukturę warsztatową i odpowiednio dobrane techniki angażuje i skłania do refleksji uczestników warsztatu na temat ich rzeczywistych potrzeb i kierunków rozwoju szkoły. 2. Warsztaty mogą stać się okazją do pogłębienia współpracy między nauczycielami i dać im możliwość poznania się na innej płaszczyźnie. 3. Podczas warsztatu powinien powstać zarys (harmonogram) działań, które zostaną podjęte w szkole po warsztacie. 4. Kluczowe jest, aby po warsztacie zostały podjęte ustalone podczas warsztatu działania wdrożeniowe. 3 J. Fischer, J. Taylor Wspieranie zespołów nauczycieli w procesie podejmowania decyzji w: Jakość edukacji. Różnorodne perspektywy red. Grzegorz Mazurkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012

9 W warsztacie bierze udział wybrana grupa nauczycieli, dlatego też ważne jest aby jako pierwszy etap warsztatu rozwojowo diagnostycznego traktować spotkanie z całą Radą Pedagogiczną. To podczas spotkania z całym gronem SORE inicjuje rozmowę i refleksję na kierunków rozwoju szkoły i jej rzeczywistych potrzeb. Wnioski i decyzje z tego spotkania są kierunkiem pracy w czasie warsztatu rozwojowo diagnostycznego. Nadzieje i obawy związane z procesowym wspomaganiem Idea kompleksowego wspomagania ma bardzo wielu zwolenników ze strony środowiska oświatowego. Jest odpowiedzią na dawno już sformułowaną potrzebę zmiany, wynikającą z nieefektywność obecnego systemu doskonalenia. Nauczyciele i dyrektorzy szkół, jak również wielu pracowników instytucji wspierających rozwój szkół są sojusznikami założeń tak rozumianego kompleksowego wspomagania. Szkolni organizatorzy rozwoju edukacji/animatorzy po pierwszych spotkaniach z radą pedagogiczną oraz warsztatach diagnostyczno rozwojowych podkreślają znaczenie tego procesu dla nauczycieli i szkoły, wskazując przede wszystkim na wartość dialogu, jaki toczy się między nauczycielami: RP, z którą pracowałem na koniec spotkania stwierdziła: wreszcie zaczęliśmy ze sobą rozmawiać ; Najtrudniejsze okazało się wyartykułowanie problemu, zanim to się stało nauczyciele biorący udział w warsztacie szukali go w rodzicach, uczniach, środowisku, w końcu dotarło do nich, że jego rozwiązanie tkwi w nich samych ; Rozmowa o raporcie z ewaluacji zewnętrznej, spowodowała, że dokopaliśmy się do problemu, którego nikt początkowo nie kojarzył z efektem opisanym w ewaluacji ; Diametralny zwrot w sposobie myślenia z narzekania, na ale co możemy zrobić?. Jest jednak wiele aspektów, które budzą niepokój i obawy zarówno SORE, czy animatorów, jak również dyrektorów placówek. Przede wszystkim jest to sposób organizacji, związany z pracą zewnętrznych konsultantów i ich współpracą z dyrektorem czy radą pedagogiczną. Martwi czasochłonność proponowanych działań, rozmycie końcowych efektów wśród innych procesów zachodzących w szkole. Pojawiają się pytania dotyczące systemu kontrolowania działań prowadzonych w ramach rocznych

10 planów wspomagania. Za tym podąża lęk przed nadmierną biurokratyzacją procesu. Wielu dyrektorom szkół i przedszkoli towarzyszy również obawa przed obnażeniem problemów szkoły i omawianiem ich na forum publicznym. Te wątpliwości dobrze przedstawia wypowiedź jednej z dyrektorek, uczestniczącej w projekcie powiatowym: Co do wdrażania programu wsparcia nauczycieli: sam pomysł szkolenia rad w szkołach, wsparcia ekspertów jest bardzo trafiony. Stary system, gdzie 1-2 nauczycieli odbywało szkolenie nie przynosił dobrych rezultatów - nauczyciele wracali do szkoły i w natłoku codzienności zapominali o planach zmian, a dyrektor nawet nie wiedział, czego mógłby od nich oczekiwać. Ale nowy plan wspomagania szkoły to: -diagnoza ankiety, analizy - stworzenie rocznego planu działań ( szczegółowy harmonogram działań zespołów, wypracowanie narzędzi badawczych kwestionariuszy, ankiet, arkuszy wywiadów, arkuszy obserwacji) - realizacja działań, a więc gromadzenie i interpretowanie danych - opracowanie wyników ewaluacji wewnętrznej- tworzenie raportu - ewaluacja, a więc przypuszczalnie kolejny dokument porównujący co zaplanowaliśmy a co udało się zrealizować, dlaczego nie wszystko itd. Wiele zależy od tego, czego po rocznym działaniu będzie wymagał organ nadzoru pedagogicznego czy nie zostaną stworzone arkusze kontroli systemy wspomagania, które będą skupiały się na dokumentach, datach, podpisach itd. Czy w czasie ewaluacji zewnętrznej nie będzie trzeba okazać się segregatorami zawierającymi wszystkie dowody działań. Czy uczciwe pokazanie słabych stron nie wpłynie na postrzeganie szkoły jako placówki niewydolnej. No i czynnik typowo ludzki czy SORO wcy mając pod opieką kilka szkół nie będą przenosili informacji, negatywnych wrażeń na inne placówki, wprowadzając rywalizację i zaburzenie wizerunku? Ja jako dyrektor chcę, żeby w mojej szkole działo się lepiej, wiem, że moje grono samo musi znaleźć przyczynę niepowodzeń i uświadomić sobie konieczność zmian. Dlatego przystępuję do projektu. Nie chcę natomiast, żeby nauczyciele czas, który powinni poświęcić na pracę z uczniem, przygotowanie zadań indywidualizujących pracę na lekcjach, pomocy dydaktycznych,

11 działania opiekuńcze, przeznaczali na układanie i opracowywanie ankiet, których wyniki nie zostaną wdrożone. W praktyce okaże się, ile z moich ( i moich koleżanek dyrektorek) obaw się sprawdzi. Myślę,że ten dwuletni okres pokaże mocne i słabe strony zmian. Zasady realizacji wspomagania Biorąc pod uwagę doświadczenia zebrane w czasie pierwszego etapu wdrażania projektów i traktując poważnie uwagi i zastrzeżenia, warto sformułować zasady, o które warto zadbać, aby kompleksowe wspomaganie miało sens i przyniosło oczekiwane efekty. Przede wszystkim należy pamiętać, że szkolny organizator rozwoju edukacji, mimo że pracuje w bezpośrednim kontakcie ze szkołą, jest jednak osobą z zewnątrz i nie pozna jej lepiej, ani nie zdobędzie bardziej adekwatnych informacji niż te, które posiada dyrektor czy pracujący w szkole nauczyciele. To do nich należy, więc ostatecznie przeprowadzenie autodiagnozy, a następnie określenie priorytetów rozwoju szkoły i sformułowanie oczekiwań. Dopiero to może być punktem wyjścia do planowania konkretnych działań i konstruowania rocznego planu wspomagania na bazie jednej z ofert doskonalenia proponowanych do realizacji w ramach projektów powiatowych. Prowadząc działania dyrektor, rada pedagogiczna jak również zewnętrzny specjalista odpowiedzialny za wspomaganie szkoły muszą na początku swojej pracy określić zasady, które pomogą im w przeprowadzeniu procesu i osiągnięciu zamierzonych efektów. Tutaj wymieniam, te propozycje, które są ważne z punktu widzenia osób zaangażowanych we wspomaganie i istotne szczególnie w tym pierwszym etapie pacy. Dyskusje na temat warunków, jakie muszą zostać spełnione, warto przeprowadzić w szkole, jak również toczyć taką dyskusje w szerszej perspektywie, która pozwoli sformułować zasady organizowania wspomagania z punktu widzenia całego systemu oświaty.

12 Istotne jest, aby: 1. Traktować diagnozę i wybór problemów jako proces podnoszenia jakości, a nie obnażania słabości szkoły; 2. Rozumieć ewaluację jako szansę na otrzymanie niezbędnej do rozwoju informacji, a nie kontrolę i rozliczanie z odpowiedzialności 3. Wykorzystywać wyniki ewaluacji wewnętrznej w procesie diagnozowania problemów i tworzenia rocznego planu wspomagania; 4. Wybierać jeden obszaru i konstruować roczny plan wspomagania wokół jasno sprecyzowanego problemu (w myśl zasady Less is More); 5. Uwzględniać rocznego planu wspomagania w planowanej i później przeprowadzanej ewaluacji wewnętrznej; 6. Jasno określić rolę SORE i podział zadań pomiędzy SORE a dyrektorem szkoły lub przedszkola; pamiętając, że to dyrektor jest osobą odpowiedzialną za przebieg procesu; 7. Wykorzystywać metody coachingowe i prace zespołową w małych grupach; 8. Realizując roczny plan wspomagania, trzymać się dyscypliny jaka narzuca praca metodą projektu; 9. Wierzyć w skuteczność procesów inicjowanych oddolnie, procesów, których autorami i współorganizatorami są sami nauczyciele. Korzyści kompleksowego wspomagania szkół O korzyściach, jakie płyną z tak rozumianego wspomagania szkół będziemy mogli mówić dopiero, wtedy gdy wspomaganie stanie się praktyką stosowaną w szkołach i przedszkolach, a będzie można ocenić efekty tak organizowanego procesu. Jednak już teraz kierując się założeniami nowego modelu doskonalenia, jak również analizując wypowiedzi dyrektorów, nauczycieli i przyglądając się pierwszym krokom podejmowanym przez SORE, czy animatorów możemy wskazać korzyści z punktu widzenia:

13 dla dyrektorów - pomoc w diagnozowaniu potrzeb szkoły oraz określeniu obszarów do rozwoju lub wymagających szczególnego wsparcia, organizacja doskonalenia nauczycieli zgodnie z aktualnymi potrzebami szkoły, ułatwienie kontaktów z instytucjami odpowiedzialnymi za udzielanie pomocy uczniom, rodzicom i nauczycielom, dostęp do aktualnej informacji pedagogicznej. dla grona pedagogicznego - pomoc nauczycielom we wdrażaniu do praktyki zawodowej zmian wprowadzanych w oświacie; pomoc w zaplanowaniu rozwoju zawodowego w sposób zgodny z aktualnymi potrzebami szkoły; ułatwienie kontaktów z instytucjami odpowiedzialnymi za udzielanie pomocy uczniom, rodzicom i nauczycielom; organizacja form doskonalenia zaplanowanych w ramach kompleksowego wspomagania bezpośrednio w szkole; wzajemne wsparcie w rozwiązywaniu bieżących problemów dydaktycznych i wychowawczych; pomoc w praktycznym zastosowaniu w pracy dydaktycznej i wychowawczej nowych umiejętności; dostęp do aktualnej informacji pedagogicznej. dla uczniów - punktem wyjścia do planowania rozwoju szkół i doskonalenia nauczycieli są potrzeby uczniów; nauczyciele udoskonalają swój warsztat pracy, w oparciu o wnioski i doświadczenie wynikające z ich bieżącej pracy z uczniem; uczeń staje się współtwórcą (partnerem) procesów edukacyjnych i wychowawczych, współdziałanie nauczycieli zwiększa efektywność uczenia się i nauczania. Zakończenie Reformy edukacji są regulowane odgórnie, dlatego też wprowadzanie zmian systemowych w życie napotyka na wiele trudności, wynikających z tego, że nauczyciele często nie uczestniczą aktywnie w tych zmianach. Siła wprowadzanej obecnie zmiany, powtarzając za Kathy Farber oraz Williamem Armalnie 4, obecnymi w zeszłym roku na tej samej konferencji, leży w potencjale, jaki ta zmiana daje nauczycielom i dyrektorom do przekształcania szkoły na podstawie własnych doświadczeń w lepszą i bardziej skuteczną organizację edukacyjną. W procesie wdrażania zmiany niezbędna jest wiedza osób zaangażowanych w proces, ale bardziej niż wiedza ważne są umiejętności niezbędne do przeprowadzenia tego procesu 4 K. Faber, W. Armaline Zespoły nauczycieli jako zasadniczy element demokratycznej szkoły

14 posługiwanie się informacjami, analizowanie danych, ich intepretowanie, krytyczne, czy twórcze myślenie, porozumiewanie się z innymi, współpraca w zespole itp. Dlatego też działania realizowane przez Ośrodek Rozwoju Edukacji obok zadań związanych z opracowania założeń i narzędzi potrzebnych do realizacji nowego modelu wspomagania, kładzie nacisk na przygotowanie kapitału społecznego i wykształcenie wśród kadry systemu oświaty umiejętności kluczowych z punktu widzenia wprowadzanej zmiany. Projekt System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu pracy szkół wchodzi obecnie w kluczową fazę wdrażania opracowanych założeń. Dzięki prowadzonym pilotażom możemy sprawdzić na ile założenia merytoryczne, organizacyjne a także programy szkoleń i same szkolenia wspierają proces zaplanowanej zmiany systemu doskonalenia nauczycieli i wspomagania pracy szkół. Wszystkim, prowadzonym w tym zakresie działaniom, przyświeca przekonanie o tym, że doskonalenie powinno być związane z autentyczną, towarzyszącą dyrektorowi i pracownikom, potrzebą podnoszenia jakości pracy niezależnie od już osiągniętego stopnia rozwoju. Niezwykle ważne staje się, aby zarówno szkoły, jak i placówki wspomagania, ewoluowały w kierunku organizacji uczących się. Instytucje te, poddając stałej obserwacji swoją pracę i doskonaląc ją m.in. na podstawie wyników ewaluacji wewnętrznej, staną się wzorem nieustannego rozwoju w zmieniającej się rzeczywistości.

15 Bibliografia: Nowe formy wspomagania pracy szkół. System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół red. Dorota Czerwonka, ORE, Warszawa Jakość edukacji. Różnorodne perspektywy red. Grzegorz Mazurkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków M. Taraszkiewicz i K. Bednarek, Mapa źródeł informacji do kompleksowej diagnozy potrzeb szkoły w zakresie doskonalenia nauczycieli w: Nowe formy wspomagania pracy szkół. System doskonalenia nauczycieli oparty na ogólnodostępnym kompleksowym wspomaganiu szkół, red. Dorota Czerwonka, ORE, Warszawa K. Faber, W. Armaline Zespoły nauczycieli jako zasadniczy element demokratycznej szkoły