Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji w Kielcach r.

Transkrypt

1 Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji w Kielcach 2011 r.

2 1. Przedmiot ekonomii. 2. Elementy rozwoju myśli ekonomicznej. 3. Metody analizy ekonomicznej. 4. Wybory ekonomiczne. 5. Rynek, popyt i podaż. 6. Pojęcie rynku. 7. Prawo popytu rynkowego. 8. Prawo podaży rynkowej. 9. Cena równowagi rynkowej i model pajęczyny. 10. Elastyczność cenowa popytu. 11. Elastyczność dochodowa popytu. 12. Elastyczność cenowa podaży. 2

3 Ekonomia to nauka, która odpowiada na pytanie w jaki sposób społeczeństwa mogą wykorzystać: - potencjał produkcyjny, - wartość pieniądza i - jak dużo mogą konsumować za wkład własny, czyli własną, ciężką, codzienną pracę. 3

4 1. Początek 1776 Bogactwo narodów Adama Smith`a ojca i twórcy współczesnej ekonomii. 2. Nazwa ekonomia pochodzi od ARYSTOTELESA. 3. Starożytność i średniowiecze rozwój gospodarki naturalnej. 4. Fenicjanie wynaleźli pieniądze przestał istnieć problem wdzięczności. 4

5 5.Rozwój gospodarki towarowej powstają banki ( Wenecja banco tzn.nawa). 6. Św. Tomasz z Akwinu- postawił pytanie : Dlaczego własność prywatna jest lepsza od własności komunalnej? Problem ceny sprawiedliwej i problem własności. 5

6 1. MERKANTYLIZM. 2. FIZJOKRATYZM. 3. SOCJALIZM UTOPIJNY. 4. SZKOŁA KLASYCZNA. 5. WSPÓŁCZEŚNIE - MONETARYZM FRIEDMAN MILTON (szkoła monetarna) KEYNES J.(Keynsizm) Teoria dobrobytu Teoria niedoskonałej konkurencji (teoria Samuelsona) 6

7 Merkantyliści zadali pytanie: Co jest źródłem bogactwa narodu? Odpowiedź: Handel i wymiana międzynarodowa 7

8 Co jest źródłem bogactwa narodów? Odpowiedź: Ziemia!!! Według fizjokratów klasą produkcyjną są rolnicy, a pozostałe klasy społeczne są pasożytnicze. 8

9 Adam Smith postawił takie samo pytanie: Co jest bogactwem narodu? Odpowiedź Smitha: P R A C A L U D Z K A! (2 tezy wcześniejsze Smith odrzucił). Według Smitha warunkiem dobrego funkcjonowania państwa jest swoboda wyboru ludzi i musi być zachowane prawo własności. 9

10 Teoria Samuelsona dotyczy wszystkich sytuacji, w których pojedyńcze przedsiębiorstwa są przekonane, że mają do czynienia z malejącymi krzywymi popytu. 10

11 Najważniejsze fazy konkurencji niedoskonałej: 1. Konkurencja monopolistyczna. 2. Oligopol. 3. Czysty monopol. 11

12 Jako pierwszy ekonomista odrzuca tzw. paradygmat Say`a w gospodarce każda podaż stwarza sobie popyt. Wnioski Keynesa: 1. Jeżeli tak jest w rzeczywistości, w gospodarce nie może być zakłóceń. 2. Jeżeli paradygmat Saya jest prawdziwy, to bezsensowne jest zajmowanie się popytem globalnym 12

13 W polityce gospodarczej istnieje wybór między stopą inflacji i stopą bezrobocia. 13

14 Gospodarka europejska narażona jest na występowanie zjawisk inflacji i bezrobocia niejako ze swej natury. Remedium na inflację wg Miltona Friedmana? Sterujcie podażą pieniądza! 14

15 1. Metoda wyboru konsumpcji. 2. Metoda maksymalizacji zysku. 3. Metoda modelowa w rzeczywistości ekonomicznej wybiera się jeden element, który chcemy zbadać (abstrahujemy od innych elementów). 15

16 1. Werbalne (opisowe). 2. Matematyczne. 3. Graficzne. 16

17 EKONOMIA POZYTYWNA NORMATYWNA 17

18 Bada zależność pomiędzy danymi kategoriami ekonomicznymi, bada stany, wielkości (bez wartościowania). 18

19 Ekonomia normatywna zakłada, że na badanie zależności ekonomicznych nachodzą wartości etyczne i moralne. 19

20 E K O N O M I A Mikroekonomia Makroekonomia 20

21 Bada poszczególne podmioty gospodarujące np.: 1. Analiza funkcjonowania danego przedsiębiorstwa. 2. Analiza poszczególnych części gospodarki. 21

22 Analizuje funkcjonowanie gospodarki jako całości. Bada wpływ inflacji, stopy bezrobocia, wahań kursów walutowych na bogactwo narodów 22

23 1. Ludzie i ich nieograniczone potrzeby. 2. Dobra ograniczone. 23

24 1. Wyborów ekonomicznych dokonują np. gospodarstwa domowe (wybór konsumpcja bieżąca i przyszła). 2. Wybór polityki gospodarczej wybór rządu danego państwa. 24

25 1. Kapitał. 2. Ziemia. 3. Zasoby pracy. 4. Innowacyjność - przedsiębiorczość 25

26 1. Ilu ludzi jest zdolnych do pracy? 2. Jak wykształceni są ludzie w wieku produkcyjnym? 26

27 Pewna suma wartości przynoszących zysk np. pieniądze. 27

28 Kapitał produkcyjny kapitał towarowy Kapitał płynny (pieniądze) 28

29 W gospodarce jest pewna ilość ludzi. Przykład: produkcja- łowienie ryb i zrywanie orzechów. Ryby Krzywa możliwości produkcyjnych 12 B. A Orzechy 29

30 Punkt A czynnik niewykorzystany Punkt B czynnik niemożliwy do osiągnięcia, chyba że zmienimy technologię wytwarzania, koszty produkcji (przy zachowaniu tych samych zasobów). 30

31 1. Pojęcie rynku. 2. Prawo popytu rynkowego. 3. Prawo podaży rynkowej. 4. Cena równowagi rynkowej i model pajęczyny. 5. Elastyczność cenowa popytu. 6. Elastyczność dochodowa popytu. 7. Elastyczność mieszana( krzyżowa) popytu. 8. Elastyczność cenowa podaży. 31

32 1. Definicja rynku miejsce, gdzie odbywają się akty kupna i sprzedaży. 2.Definicja rynku- ogół stosunków towarowo pieniężnych. 3.Definicja rynku system, który pozwala uzgodnić interesy kupujących i sprzedających. 32

33 Proces ustalania ceny transakcyjnej ekwiwalent (pieniężny) za nabycie praw własności. Rynek biały rynek transparentny, wymiana towarowa zgodnie z prawem. Rynek czarny operacje niezgodne z prawem (handel narkotykami). Rynek szary obrót towarami formalnie zakazany ale możliwy przy cichej aprobacie władz (obrót dewizami w PRL) 33

34 1. Rynek dóbr i usług 2. Rynek kapitałowo pieniężny (papiery wartościowe akcje, obligacje, pieniądz NBP) 3. Rynek pracy 34

35 1. Ludzie chcący cos kupić generujący popyt 2. Ludzie oferujący dobra generują podaż 3. Ekwiwalent pieniężny - cena 35

36 Definicja popytu- ilość dobra i usług, które chcą nabyć uczestnicy rynku po określonej cenie 36

37 Definicja podaży oferta rynkowa =ilość dobra i usług, którą na rynku oferują producenci po określonej cenie. 37

38 Prawo popytu (ceteris paribus = przy innych niezmienionych warunkach ) jeśli cena rośnie, popyt na dane dobro maleje i odwrotnie. P-price = cena D-demand = popyt D = f(p) popyt funkcja ceny P D 38

39 1. Poziom dochodów konsumenta 2. Przewidywane ceny relatywne (porównywanie do ceny innych dóbr). 3. Występowanie dóbr komplementarnych (uzupełniających się) i substytucyjnych (zastępczych). + Gusta i preferencje konsumenta 39

40 1. Efekt prestiżu 2. Efekt naśladownictwa 3. Efekt snobizmu 4. Efekt demonstracji 40

41 Ceny na chleb rosły i popyt rósł (wbrew prawu popytu) Dobro Giffena zawsze jest dobrem niższego rzędu, czyli takim, na które wraz ze wzrostem dochodów spada popyt. Jednakże dobro niższego rzędu niekoniecznie musi być dobrem Giffena. To ostatnie wymaga wystąpienia bardzo silnego efektu dochodowego. Efekt dochodowy musi bowiem przewyższać efekt substytucyjny, który z definicji musi być ujemny. Załóżmy, że podwyżka ceny przesuwa linię budżetową AF do położenia AF. Na skutek działania efektu substytucyjnego popyt na dobro spada na wykresie jest to przejście z punku C do punktu D. Jednakże w wyniku przeciwstawnego efektu dochodowego zapotrzebowanie na dobro rośnie, czego graficznym odzwierciedleniem jest przejście z punktu C do punktu E. Punkt E leży na prawo od punktu C. W związku z powyższym efekt netto jest dodatni. Wzrost ceny danego dobra powoduje zwiększenie popytu na to dobro. W świetle ustaleń empirycznych przyjmuje się obecnie, że dla dóbr niższego rzędu efekt substytucyjny przeważa nad efektem dochodowym, co w rezultacie skutkuje tym, że krzywa popytu ma normalny kształt, czyli opada wraz ze wzrostem ceny. 41

42 42

43 W miarę wzrostu dochodów rodziny, proporcja dochodu wydatkowanego na żywność maleje. 43

44 Krzywa Engla wyraża zależność wydatków od poziomu dochodów konsumenta. Za pomocą krzywych analizuje się w ekonomii zachowania i wybory konsumentów. Omawiana krzywa to wykres popytu na jedno dobro jako funkcji dochodu, przy założeniu stałości wszystkich cen i innych zmiennych. Nazwa krzywej pochodzi od niemieckiego statystyka i ekonomisty Ernesta Engla, który badając budżety rodzin sformułował prawo odnośnie elastyczności dochodowej popytu danych dóbr i popytu ogółem. Za pomocą krzywych Engla można wyróżnić dobra podrzędne, podstawowe i luksusowe. Elastyczność dochodową popytu liczy się wzorem: Edi= procentowa zmiana popytu / procentowa zmiana dochodu Zależność między zmianami dochodu w relacji do zmiany popytu na różne grupy dóbr i usług przedstawia w sposób syntetyczna następująca krzywa Engla: Stefan Marciniak(red.), Makro i mikro ekonomia. Podstawowe problemy, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2003, s Witold Lejman, Stanisław Mikosik, Jerzy Szpakowski, Ekonomia. Przewodnik dla studiujących, Res Polonia, Łódź 1993, s Hal R. Varian, Mikroekonomia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1997, s

45 Dobra podstawowe - Wraz ze wzrostem dochodu wzrastają wydatki na dobra podstawowe, ale po przekroczeniu pewnej ilości tych dochodów przyrosty dochodów nie przekładają się w tym samym tempie na wzrost konsumpcji. Wydatki na dobra podstawowe (np. żywność) rosną w tempie wolniejszym od przyrostu dochodu. Współczynnik dochodowej elastyczności popytu przyjmuje wartość: 0 < Edi < 1. Dobra luksusowe - Wydatki na te dobra wzrastają w tempie szybszym od tempa wzrostu dochodu, co oznacza, że współczynnik dochodowej elastyczności popytu ma wartość: Edi > 1. 45

46 Dla: Edi = 0 (popyt sztywny) Edi > 1 (popyt elastyczny) Edi < 1 (popyt mało elastyczny) Edi = 0 (popyt sztywny) Edi < 0 Analiza krzywej pozwala stwierdzić, że popyt jest bardzo elastyczny dla małych dochodów. Wraz ze wzrostem dochodu następuje stopniowe nasycenie zapotrzebowania na poszczególne dobra i spadek ich spożycia. 46

47 Dobra, na które popyt wzrasta, gdy dochód maleje. Popyt Dochód 47

48 Popyt maleje, gdy dochód rośnie Popyt Dochód 48

49 Jeżeli cena dobra rośnie, podaż rośnie i odwrotnie (ceteris paribus) P price cena S supply podaż P S 49

50 1. Ceny surowców materialnych 2. Dotacje i podatki 3. Zmiany technologiczne i IT 4. Struktura rynkowa w jakiej działa przedsiębiorstwo Podatki podnoszą podaż (cenę dobra)! 50

51 Rynek wolnokonkurencyjny to otwarta dla wszystkich, zatomizowana i wolna od ograniczeń struktura, zespalająca wszystkich dobrowolnie sprzedających i kupujących, którzy przez powtarzające się regularnie transakcje kupna i sprzedaży dóbr ekonomicznych kształtują popyt i podaż. Cechy rynku wolnokonkurencyjnego to: wolność, atomizm, otwartość. Modelem takiego rynku są bazary 51

52 Cena równowagi rynkowej równoważy wielkość popytu i podaży na rynku 52

53 1. Może przez pewien okres czasu utrzymywać się na rynku. 2. Zmiana ceny równowagi rynkowej może nastąpić poprzez zmianę po stronie popytu i podaży. 53

54 P nadwyżka S Pe 54

55 Pn N S Pe Pnd D 55

56 Do 1989 roku w Polsce występował permanentny niedobór ceny znajdowały się poniżej ceny równowagi rynkowej. Po 1989 roku nastąpiło uwolnienie cen polityka tzw. terapii szokowej spowodowała ustalenie cen rynkowych. Stąd w początkowej fazie wzrost inflacji do 600%, 1000 % itd. Gospodarka została oczyszczona z niedoboru, rynek obecnie jest zrównoważony. 56

57 Rynek rolny w Unii Europejskiej. Prowadzona jest określona polityka cenowa. Ceny na artykuły rolne są wysokie popyt ograniczony, ceny wysokie zachęcają do produkcji. Mechanizm zmniejszania nadwyżki limity produkcyjne! 57

58 Elastyczność cenowa popytu (Ec) reakcja popytu na zmianę cen. Czy można zmierzyć siłę reakcji popytu na zmianę cen? Tak, za pomocą współczynnika cenowego popytu. 58

59 Ec = D/D%: P/P% = - Ec = 0 ---popyt nieelastyczny (np.na sól) Ec= <0,1> ---popyt mało elastyczny (towary pierwszej potrzeby) Ec= popyt jednostkowy Ec> popyt elastyczny (dobra luksusowe) Ec= -----popyt rośnie, cena nie zmienia się 59

60 Relacja zmiany popytu (D) do zmiany dochodu ludności (DP) EDP= D/D% : DP/DP% EDP = dobra pierwszej klasy EDP = dobra podrzędne 60

61 Reakcja zmiany ceny jednego dobra (x)na zmianę popytu drugiego dobra(y) Em = Dx/Dx% : Py/Py% 61

62 Reakcja podaży na zmianę ceny Ec = S/S% : P/P% = + 62

63 Dziękuję za uwagę. Wojciech Bugajski 63