Dieta bogatoresztkowa. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2014

Transkrypt

1 Dieta bogatoresztkowa Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz

2 Dieta bogatoresztkowa Podstawowa, normoenergetyczna Zastosowanie i cel diety Dieta bogatoresztkowa jest stosowana w zaparciach nawykowych, w postaci atonicznej oraz w zaburzeniach czynnościowych jelit. Celem stosowania diety bogatoresztkowej jest pobudzenie motoryki jelit, uregulowanie ich czynności bez stosowania środków farmakologicznych. 2

3 Dieta bogatoresztkowa Podstawowa, normoenergetyczna Charakterystyka diety Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacją żywienia racjonalnego ludzi zdrowych, czyli diety podstawowej. Modyfikacja jej polega na zwiększeniu ilości błonnika pokarmowego frakcji nierozpuszczalnych i płynów. Zaleca się 2-3 razy dziennie po łyżce otrąb, które mogą być podawane z surówkami, jogurtem, pastami do pieczywa, potrawami mielonymi. Przy podawaniu ich należy zwiększyć w diecie wapń o około 10% i płyny do 2 litrów na dobę. Otręby zawierają kwas fitynowy, który upośledza wchłanianie wapnia, magnezu, żelaza. W diecie wysokoresztkowej ważną rolę odgrywają owoce suszone: śliwki, rodzynki, figi, a także buraki, które zawierają 5% ligniny i są bardzo skuteczne w zaparciach. W diecie bogatoresztkowej stosowanej w zaparciach produkty z dużą ilością błonnika pokarmowego należy stopniowo zwiększać do g/dobę. Przy dużej ilości błonnika początkowo mogą wystąpić wzdęcia i lekkie bóle brzucha. 3

4 Wchłanianie wody Dieta wysokobłonnikowa Więcej części resztkowych w pokarmie Zwiększona objętość i zwiększona masa kału Miękka masa kału o dużej objętości Łatwy do wydalenia stolec; zmniejszone ciśnienie wewnątrz jelita grubego Sposób w jaki dieta wysokobłonnikowa pomaga w leczeniu i zapobieganiu zaparciom 4 Peckenpaugh Podstawy żywienia i dietoterapia Elsevier 2012,168

5 Produkty i potrawy zalecane, zalecane w umiarkowanych ilościach i przeciwwskazane w diecie bogatoresztkowej (1/3) Produkty i potrawy Zalecane s Zalecane, w ilości umiarkowanej Przeciwwskazane Napoje mleko chude, jogurt, kefir, mleko ukwaszone, maślanka, serwatka, kawa zbożowa, soki owocowe, warzywne, napoje owocowo-mleczne, warzywnomleczne, herbata owocowa, ziołowa, wody mineralne, woda przegotowana z miodem Pieczywo pieczywo z pełnego ziarna, bułki grahamki, pieczywo chrupkie, pumpernikiel kawa naturalna, mleko pełne, jogurt tłusty, napary z ziół pobudzające pracę przewodu pokarmowego, słaba herbata pieczywo pszenne - jasne, chleb żytni, pólcukiernicze napoje czekoladowe, mocna herbata, alkohol, zbyt kwaśne mleko, napar z czarnych suszonych jagód, wytrawne wino czerwone, kawa żołędziowa (w dyspepsjach jelit - wody z C0 2 ), kawa naturalna pieczywo świeże Dodatki do pieczywa twaróg, chude wędliny drobiowe, chuda szynka, dżemy, marmolada, miód, serek sojowy, pasztet, pasztetowa, masło, margaryna miękka, ryby wędzone chude sery podpuszczkowe, salceson, ryby wędzone tłuste, śledzie, konserwy rybne wędliny bardzo tłuste, tłuste konserwy mięsne Zupy i sosy gorące mleczne, owocowe, jarzynowe, krupnik, zupy czyste na wywarach mięsnych, grzybowych ryżowa, z kaszy manny, podprawiane mąką ziemniaczaną zupy z warzyw wzdymających, strączkowych, kapustnych, bardzo tłuste, zawiesiste, na wywarach kostnych Dodatki do zup bułki, grzanki, kasze, ziemniaki, lane ciasto, kluski biszkoptowe, makaron, groszek ptysiowy soczewica ryż - krokiety z kapustą, groch, fasola 5 H.Ciborowska, A.Rudnicka Dietetyka PZWL 2000

6 Produkty i potrawy zalecane, zalecane w umiarkowanych ilościach i przeciwwskazane w diecie bogatoresztkowej (2/3) Produkty i potrawy Zalecane s Zalecane, w ilości umiarkowanej Przeciwwskazane Mięso, podroby, drób, ryby chude gatunki mięs: cielęcina, konina, schab, królik, indyk, kurczak, gołąb, perliczka, sandacz, szczupak, karp, lin, flądra, dorsz, pstrąg, morszczuk, mintaj, makrele. Potrawy gotowane - pulpety, potrawki duszone, pieczone średnio tłuste gatunki mięs i mięsa krwiste: wieprzowina średniotłusta, wołowina, dziczyzna, wątroba, ozorki, nerki, serca, mózg, flaki, gęsi, kaczki, śledzie, leszcz, halibut, łosoś, potrawy smażone z mięsa, drobiu i ryb bardzo tłuste gatunki mięs: wieprzowina, baranina, mięsa smażone w dużych ilościach Potrawy półmięsne i bezmięsne budynie z mięsa i kasz, z warzyw, makaron z mięsem, makaron z owocami, leniwe pierogi, pierogi z mięsem, z owocami, papryka faszerowana, kluski ziemniaczane, zapiekanki, naleśniki z mięsem, leczo, tarta jarzynowa, lasagne z mięsem i jarzynami racuchy, bliny, kluski kładzione, placki ziemniaczane potrawy z fasoli, grochu, z ryżu, z dodatkiem mąki ziemniaczanej i warzyw kapustnych Tłuszcze oleje zawierające wielo- nienasycone kwasy tłuszczowe: słonecznikowy, sojowy, kukurydziany, krokoszowy, oleje zawierające jednonienasycone kwasy tłuszczowe: rzepakowy, oliwa z oliwek, masło, margaryny miękkie kubkowe tłuszcze zwierzęce: smalec, słonina, margaryny twarde, olej palmowy, tłuszcze uwodornione łój Warzywa warzywa świeże, mrożone, buraki, papryka, pomidory, marchew, dynia, szpinak, sałata, pietruszka, seler, rabarbar, warzywa w postaci soków, surówek, gotowane kalafior, kiszona kapusta, warzywa cebulowe: cebula, czosnek, pory, fasolka szparagowa, groszek zielony, ogórki kiszone suche nasiona roślin strączkowych, pozostałe warzywa kapustne, ogórki świeże Ziemniaki gotowane, pieczone smażone w dużej ilości tłuszczu: frytki, krążki, placki 6 H.Ciborowska, A.Rudnicka Dietetyka PZWL 2000

7 Produkty i potrawy zalecane, zalecane w umiarkowanych ilościach i przeciwwskazane w diecie bogatoresztkowej (3/3) Produkty i potrawy Zalecane s Zalecane, w ilości umiarkowanej Przeciwwskazane Owoce świeże, suszone, konserwowane, orzechy włoskie, laskowe, owoce w postaci surówek, soków, gotowane gruszki, orzechy solone, orzechy kokosowe, orzechy arachidowe czereśnie Desery kompoty, galaretki owocowe, mleczne, musy, kremy, przeciery owocowe, suflety, sałatki owocowe, ciasta, ciasteczka biszkoptowe, keksy z dodatkiem otrąb ciasta tłuste z dużą ilością żółtek, z masami kisiele, czekolada, kakao, batony, ciasta z dodatkiem kakao Przyprawy kwas mlekowy, kwasek cytrynowy, koperek zielony, pietruszka, jarzynka, kminek, majeranek, gałka muszkatołowa, liść laurowy, ziele angielskie, sól do 5 g/dobę, papryka słodka, pieprz ziołowy, curry ostra papryka, pieprz chili, musztarda (w dyspepsjach jelit zabroniona) ocet Produkty i potrawy, które z reguły są źle tolerowane przez większość chorych zostały przedstawione w tabeli w rubryce przeciwwskazane. Słuszniej jednak byłoby wyłączyć z diety indywidualnie dla każdego chorego tylko te produkty i potrawy, po których dany pacjent nie czuje się dobrze. Dobór produktów uzależnia się od indywidualnej tolerancji pacjenta. 7 H.Ciborowska, A.Rudnicka Dietetyka PZWL 2000

8 Przykład jadłospisu na dietę bogatoresztkową Energia kcal, białko 80-85g, błonnik pokarmowy > 40g Na czczo: 1 / 2 szklanki wody przegotowanej, chłodnej z miodem Założenie dla diety bogatoresztkowej: Energia kcal kj Białko ogółem g Białko zwierzęce g 45 Tłuszcz g Węglowodany przyswajalne g Błonnik pokarmowy g >40 Wapń g 0,9 Żelazo mg 17 Witamina A (ekw. retinolu) /ug 900 Witamina B 1 mg 1,8 Witamina B 2 mg 2,2 Witamina C mg Śniadanie: zupa mleczna z płatkami owsianymi, pieczywo razowe z masłem, ser twarogowy, pomidor, herbata owocowa 2. Śniadanie: kawa (słaba) ze śmietanką, pieczywo chrupkie z margaryną miękką i powidłami, pomarańcza Obiad: barszcz czerwony czysty w filiżance, boeuf Straganów ziemniaki puree warzywa gotowane (włoszczyzna bez kapusty), surówka z zieleniny z majonezem, jogurt lub lody owocowe z waflami Kolacja: galaretka z kurczaka, chleb graham z masłem surówka z papryki, herbata z mięty Przed snem: siemię lniane z mlekiem H.Ciborowska, A.Rudnicka Dietetyka PZWL

9 . Przykładowy jadłospis. Dieta wysokobłonnikowa Śniadanie Rodzynki ½ szklanki płatków z otrąb 1 tost z pełnego ziarna 1 łyżka masła orzechoweg 1 łyżeczka dżemu 1 szklanka mleka 1% 1 łyżeczka cukru Kawa lub herbata Lunch Kanapka z tuńczykiem lub dwa tosty z chleba pełnoziarnistego 1 szklanka sałatki z czterech rodzajów fasoli ½ szklanki fasolki szparagowej Pokrojony pomidor ½ szklanki brzoskwini z puszki Ciastko owsiane Podwieczorek Świeża pomarańcza Obiad/kolacja ½ szklanki zupy z łupanego grochu 60 g pieczeni wołowej 1 pieczony kartofel wraz ze skórką ½ szklanki gotowanej marchwi 1 szklanka mieszanej sałatki 1 łyżka francuskiego dressingu 1 kromka pełnoziarnistego chleba 1 łyżeczka masła lub margaryny Batonik figowy 1 szklanka mleka 1% Kawa lub herbata Przekąska wieczorna ½ szklanki płatków z otrąb 1 łyżeczka cukru ½ szklanki mleka 1% 9 Peckenpaugh Podstawy żywienia i dietoterapia Elsevier 2012,168

10 Dieta niskoresztkowa - modyfikacje w obrębie grup produktów spożywczych zawartych w piramidzie żywieniowej wg My Piramid Food Guidance System Zboża Należy spożywać więcej produktów z ziarna oczyszczonego takich jak biały chleb, biały ryż, makarony i latki zbożowe, do których wytwarzania nie użyto pełnego ziarna zbóż. Warzywa i owoce - Należy spożywać warzywa i owoce bez skórki i nasion, np. owoce z puszki czy soki owocowe Mleko O ile jest dobrze tolerowane należy pić lub spożywać z innymi produktami 2 lub więcej szklanek Mięso - Należy spożywać mięso delikatne, unikając potraw z mięsa smażonego lub zawierającego chrząstki. Unikać orzechów i nasion strączkowych 10 Elsevier Żywienie 2012, 166

11 Niskotłuszczowa z ograniczeniem błonnika Śniadanie: chleb mieszany (200g), 1 jajko gotowane, chrzan (20g), pomidor (40g), kawa mleczna (250g) Obiad: krupnik jarzynowy (500g), ryba gotowana (100g), sos owocowo-warzywny (50g), ziemniaki z zieleniną (200g) surówka z kapusty kiszonej (120g), napój owocowy (200g) Podwieczorek: kisiel owocowy (15 Kolacja: chleb mieszany (150g), masło (10g), makaron z sosem pomidorowym (220g), ser biały z zieleniną (30g), herbata (250g) Śniadanie: chleb mieszany (200g), masło (10g), 1 jajko gotowane, dżem (20g), kawa mleczna (250g) Obiad: barszcz czerwony z makaronem (600g), ryba gotowana (70g), sos koperkowy (50g), ziemniaki z zieleniną (200g), surówka z kapusty kiszonej (120g), kompot (200g) Podwieczorek: kanapka z masłem (50g), herbata z czarnej porzeczki (250g) Kolacja: chleb mieszany (150g), masło (10g), kaszka manna z owocami (250g), ser biały z zieleniną (20g), herbata (250g) Śniadanie: chleb mieszany (200g), masło (10g), wędlina (30g), ser biały (30g), przecier pomidorowy (10g), kawa mleczna (250g) Obiad: zupa szpinakowa z grzanką (500g), drób gotowany w potrawce (80g), ryż na sypko (190g), sałata zielona z olejem (60g), kompot (200g) Podwieczorek: jabłko (1 szt) Kolacja: chleb mieszany (150g), masło (10g), pasta z mięsa z pomidorem (40g), ser biały (30g), chrzan (20g), herbata (250g) 11 J.Hasik,J.Gawęcki PWN 2000