Mariola Paszkiewicz Violetta Warmowska. Jak pracujemy z dziećmi w ZESPOLE WSPARCIA EDUKACYJNEGO?

Transkrypt

1 Mariola Paszkiewicz Violetta Warmowska Jak pracujemy z dziećmi w ZESPOLE WSPARCIA EDUKACYJNEGO? Trudności w nauce i uczeniu się oraz trudności wychowawcze, wynikające z objawów, które sklasyfikować możemy jako objawy nadpobudliwości albo zahamowania, zaobserwowane u uczniów naszej szkoły zrodziły koncepcję utworzenia ZESPOŁU WSPARCIA EDUKACYJNEGO dla I etapu kształcenia szkoły podstawowej i okresu przedszkolnego. Wspólnie z koleżanką z nauczania zintegrowanego zajęłyśmy się dziećmi z tzw. hiperkinezą, dziećmi z objawami zahamowania, z zaburzoną koncentracją, pamięcią, uwagą i dziećmi z ogólnymi deficytami rozwojowymi. Grupa została stworzona w oparciu o analizę postępów dziecka w nauce analizę wytworów jego pracy twórczej, rozmowy z pedagogiem, prześledzeniu zaleceń poradni oraz rozmowę z wychowawcą i rodzicami. W swojej pracy skupiłyśmy się na grupie dzieci młodszych, z kilku powodów. Objawy nadpobudliwości łatwiej można zaobserwować właśnie w tej grupie dzieci, gdyż procesy autokontroli nie regulują ich zachowania w tak znaczący sposób jak u dorosłych. Łatwiej jest również w tym wieku o zmiany w sposobie funkcjonowania emocjonalnego i społecznego pod wpływem odpowiednich oddziaływań wychowawczych. Znając problemy naszych dzieci postanowiłyśmy prowadzić zajęcia ekspresyjnymi metodami nauczania z elementami kinezjologii edukacyjnej opartej na specyficznych ruchach wspomagających procesy uczenia się. Są to ruchy, które przekraczają linię środkową ciała i wykorzystują zgodnie strony mózgu uaktywniając jednocześnie całą jego sieć nerwową. Wykonywane systematycznie poprawiają efektywność uczenia się i wyniki we wszystkich przedsięwzięciach poznawczych, komunikowaniu pomysłów i myśli, twórczości, i w większej wydajności w pracy. Ponieważ ćwiczenia uwalniają od stresu i pomagają go opanować każde nowe zadanie stawiane dziecku nie zniechęca go do podjęcia tego wyzwania. Opracowany przez POULA DENISSONA zestaw ćwiczeń psychomotorycznych działa wszechstronnie. Ćwiczenia nie tylko usprawniają ciało, aktywują system nerwowy i podnoszą energię, ale, co jest bardzo ważne, poprawiają funkcjonowanie dziecka w jego otoczeniu. Ekspresyjne metody nauczania /muzyka i ruch, drama, pantomima/ pozwalają nauczycielowi i dziecku na większą swobodę działania i eksperymentowania. Umożliwiają wizualizację kontrolowanej emocji, czyli naprzemienne przeżywanie napięcia i jego rozładowanie, które świadomie kształtowane jest przez nauczyciela i przez dziecko zobowiązane do podporządkowania się regułom. W spontaniczno kreatywnej współpracy w zespole dziecko będzie swobodnie formułować swój sposób wyrażania się, który potem wykorzysta w relacjach społecznych. Ten sposób prowadzenia zajęć znacznie uatrakcyjnia i wzbogaca doświadczenia szkolne dziecka, wpływa na zwiększenie motywacji do uczenia się, ułatwia odreagowanie emocji, a nauczycielowi dostarcza dodatkowych informacji o dziecku. Uważamy także, że szkoła nie może wiązać się tylko z uciążliwą pracą, lecz także z przygodą, odkrywaniem nowych, interesujących spraw, możliwością edukacyjnego eksperymentowania W zajęciach wykorzystujemy też elementy socjoterapii. Dzieci lepiej poznają siebie i innych w różnych sytuacjach, mówią o tym co je cieszy, smuci i złości. Uczą się tolerancji, pomagania sobie nawzajem i właściwego rozwiązywania konfliktów. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu w wymiarze jednej godziny lekcyjnej. W grupie są sześciolatki oraz uczniowie klas I-III. Proponujemy program zgodny z Podstawą Programową zatwierdzoną przez MEN

2 26 lutego 2002r. uwzględniający najnowsze strategie oświatowe w Polsce oraz oparty na zdobytych umiejętnościach w czasie kursu,,kinezjologii edukacyjnej, studiów podyplomowych Sztuka, latach pracy z dziećmi i zdobytych doświadczeniach. Program adresowany jest do grupy nauczycieli, którym nieobce są problemy dzieci nadpobudliwych, zahamowanych, mających trudności emocjonalne i edukacyjne. Nadrzędnym celem programu jest wspomaganie procesów nauczania i uczenia się dzieci, korygowanie dysfunkcji rozwojowych oraz zaburzeń w zachowaniu, a także dostarczanie wiadomości i doświadczeń, które zmierzają do prawidłowego kształtowania osobowości dziecka. Z powyższego celu wynikają następujące cele szczegółowe: I. I. Stymulowanie ogólnego rozwoju dzieci. II. II. Wyrównywanie dysharmonii rozwojowych, korygowanie zaburzonych funkcji: Gimnastyka mózgu, Poprawa koncentracji uwagi na wykonywanych zadaniach, poprawa koordynacji wzrokowo- słuchowo- ruchowej Poprawa spostrzegawczości, logicznego myślenia, dedukcji, rozumienia związków przyczynowo-skutkowych Uczenie usuwania napięć, zmęczenia, uczenie poprawy samopoczucia przez relaks Poprawa oddychania Zwiększenie zdolności manualnych Uaktywnienie lewej półkuli mózgu, odpowiedzialnej za umiejętności Synchronizacja współpracy obu półkul mózgowych. III. Rozwijanie umiejętności poprzez działanie ekspresyjne metody nauczania: Wspieranie różnych form aktywności twórczej dziecka Tworzenie okazji do rozwijania wyobraźni ruchowo-przestrzennej Budzenie i rozwijanie ciekawości poznawczej Organizowanie sytuacji inspirujących do podejmowania działań w sytuacjach otwartych i niepewnych Tworzenie sytuacji umożliwiających pełne realizowanie własnych pomysłów. IV. IV. Poszukiwanie swojego miejsca w grupie rówieśniczej, w społeczeństwie: 1. Tworzenie okazji do lepszego poznania siebie, radzenia sobie ze swoimi emocjami, właściwego reagowania na emocje innych, kontrolowania emocji. 2. Pomoc w budowaniu pozytywnego obrazu własnego ja, podwyższenie poczucia własnej wartości - samoakceptacja. 3. Uczenie samodyscypliny, zachowań akceptowanych przez grupę rówieśniczą i otoczenie. 4. Uczenie radzenia sobie z sytuacjami stresującymi. 5. Tworzenie okazji do współpracy w grupie. 6. Uczenie akceptacji współtowarzysza zabaw i ćwiczeń 7. Uczenie pokonywania lęków i zahamowań. V. Kształtowanie u dzieci cech osobowości warunkujących dalsze, samodzielne funkcjonowanie w systemie szkolnym.

3 Program możliwy jest do realizacji w każdej szkole. Najlepsze warunki do jego wdrażania to: - liczba dzieci w zespole nie przekracza 10 - duża sala z wykładziną - szafki na pomoce, przybory i wytwory dzieci - sprzęt audiowizualny - dostęp do kserografu - ankiety, kwestionariusze, wzory. Nauczyciel realizujący prezentowany program powinien: - stworzyć przyjazną, pełną zaufania atmosferę - mobilizować do pokonywania trudności - tworzyć warunki, w których dziecko może rozwijać i realizować swoje potrzeby - umożliwiać wypowiadanie własnych opinii i sądów - zwracać uwagę na stosunki interpersonalne w grupie - tworzyć warunki do twórczej działalności dziecka. Przykładowy scenariusz zajęć: Rodzaj zaburzenia : Nadpobudliwość psychoruchowa Temat Jesteśmy niepowtarzalni postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć. Graficzne przedstawienie swojego nastroju -,,mowa kolorów. Cele operacyjne: dziecko potrafi wyrazić gestem i mimiką swoje uczucia - postrzega siebie jako osobę niepowtarzalną -odkrywa swoje mocne strony i potrafi o nich mówić -wykona prawidłowo ćwiczenie,, Przyciskanie dzwonka Metody wspierania aktywności edukacyjnej dzieci: - polisensoryczna -aktywizujące /pantomima, rundka, malowanie mandali, krąg przyjaźni, metoda Poula Dennisona / Formy organizacyjne aktywności edukacyjnej dzieci: indywidualna jednolita, zbiorowa jednolita. Środki dydaktyczne w inicjowaniu czynności uczenia się dzieci: flamastry, mandale, szary papier, koła w trzech kolorach: czerwonym, zielonym, żółtym. Literatura : Dennison P. Kinezjologia edukacyjna Kołodziejczyk A. Program edukacyjny dla klas I-III Waszkiewicz E. Stymulacja psychoruchowa rozwoju dzieci 6-7 letnich PRZEBIEG ZAJĘĆ: Część wstępna: 1.Powitanie,,Wszyscy już są, witam was

4 Zaczynamy zabawę już czas 2.,,Przyciskanie dzwonka : stajemy przy ścianie, podtrzymując się rękami wysuwamy jedna nogę do tyłu. Kiedy pochylamy się do przodu, przednia noga jest zgięta, cały ciężar ciała spoczywa na niej. Tylnia pięta jest uniesiona. Powoli przenosimy ciężar ciała na tylnią nogę, tak aby pięta dotknęła podłogi, w tym momencie wykonujemy głęboki wdech. Obydwie nogi ustawione są w tej samej linii. Ćwiczenie wpływa na poprawne zachowanie, wzmożenie uwagi, prawidłową reakcję i zdolność komunikowania się. 3.Podanie tematu spotkania. Zajęcia właściwe : Graficzna autoprezentacja -,,jestem niepowtarzalny Siadamy w kręgu, rozmawiamy na temat różnic między ludźmi w wyglądzie zewnętrznym i zachowaniu. Podkreślamy różnice i stwierdzamy,że każde dziecko jest niepowtarzalne Rysowanie mandali. Każde dziecko wybiera 2 mandale i siada przy stoliku. Na pierwszej dzieci rysują swoją twarz, a na drugiej swój nastrój używając odpowiednich kolorów. Po podpisaniu mandali przyklejają je do ubrania Autoprezentacja w odniesieniu do swojej wizytówki - to ja, w takim jestem nastroju,tak się czuję. Mówię o sobie : Jestem wyjątkowy w wielu rzeczach jestem dobry Moje mocne strony pozytywne zachowania, dobre uczynki. Do tablicy przypięty jest arkusz szarego papieru z gotową tabelką podzieloną na trzy części w trzech kolorach: MOJE MOCNE STRONY - DOBRE UCZYNKI w domu w szkole w kontaktach z kolegami z koleżankami, innymi osobami Każde dziecko ma po 5 kół w trzech kolorach. Na kołach są imiona dzieci i obrazki przedstawiające dobre uczynki. Na polecenie dzieci kładą 2 koła obok siebie tak aby się stykały i obrysowują je palcem zgodnie z kierunkiem leniwej ósemki / 2 razy ręka prawa, 2 razy ręka lewa/. Potem nauczycielka opisuje czynność, dzieci wskazują właściwe koło z obrazkiem i określają jego kolor. Dziecko, które uważa, że tak właśnie postępuje przykleja koło we właściwej części tabelki. 5. Analiza zachowań na podstawie tabelki. 6. Wizualizacja uczuć mimiką i gestem Nauczyciel mówi, dzieci pokazują : -jestem sam w ciemnym pokoju -popsuła się moja ulubiona zabawka -mama kupiła mi bilet do kina -rozerwałem nowe spodnie -w plecaku znalazłem pomadkę Część końcowa : 1. Siadamy w kręgu : rundka krótka odpowiedź na pytanie,,jak się teraz czuję? 2. Pożegnanie,,Iskierka - Puszczam iskierkę w krąg, żeby wróciła do moich rąk. LITERATURA : Hannaford C. Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł Kołodziejczyk A. Program edukacyjny dla klas I-III

5 3. 3. Zborowski J. Rozwijanie aktywności twórczej dziecka Molicka M. Bajki terapeutyczne Niebrzydowski L. O poznawaniu i ocenie samego siebie