Leki psychotropowe - przeciwdepresyjne. Depresja - epidemiologia. Choroby afektywne. Współistnienie depresji i lęku. czynniki biologiczne

Transkrypt

1 Choroby afektywne Nastrój jest to ogólny ton emocji odczuwany przez dłuższy czas, obejmujący stany od smutku do szczęścia. Leki psychotropowe - przeciwdepresyjne Choroby afektywne charakteryzują się występowaniem zaburzeń nastroju w postaci jego obniżenia (depresji) lub podwyższenia (manii), którym w ciężkich przypadkach towarzyszą objawy psychotyczne. Wśród chorób afektywnych wyróżnia się zaburzenia: jednobiegunowe (depresyjne), dwubiegunowe (maniakalno-depresyjne). Depresja - epidemiologia Duża depresja jest rozpowszechnionym zaburzeniem, U kobiet depresja występuje dwukrotnie częściej niż u mężczyzn, Dziewczęta i chłopcy w okresie adolescencji chorują równie często na depresję. Występują międzykulturowe różnice w rozpowszechnieniu depresji (hiszpanki 26%, afroamerykanki 16%) Najczęstsza choroba przewlekła w populacji ogólnej. CHOROBA ŚMIERTELNA! 3 Współistnienie depresji i lęku 80-90% osób z depresją ma również objawy lęku Najczęściej depresji towarzyszą: lęk paniczny, fobia socjalna Współwystępowanie objawów lęku w przebiegu depresji wiąże się z: przewlekłością gorszą odpowiedzią na terapię niższą jakością życia wyższym ryzykiem samobójstwa (wg. Andrzeja Czernikiewicza) Etiologia i patogeneza chorób afektywnych Przyczyny i patogeneza chorób afektywnych nie są dokładnie poznane. Klinicyści zajmujący się zaburzeniami afektywnymi podkreślają różnorodność przyczyn ją wywołujących. biologiczne, wśród których wyróżnia się: - hormonalne, - czynniki biochemiczne - zmiany neurodegeneracyjne - zaburzenia snu - czynniki genetyczne psychospołeczne somatyczne 5 czynniki biologiczne czynniki hormonalne - pierwotnym elementem patogenezy depresji jest zaburzenie regulacji osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (PPN). Dysfunkcja osi PPN u osób z chorobami afektywnymi może być warunkowana predyspozycją genetyczną jak i przeszłymi wydarzeniami stresowymi. Bieżące wydarzenia mogą przyczynić się do zapoczątkowania fazy depresyjnej. 6 1

2 Funkcja osi PPN (pętla długa) W depresji stwierdzono również zmniejszenie poziomu: - hormonu tyreotropowego (TSH), - hormonu wzrostu (GH), - folikulostymuliny (FSH), - hormonu luteotropowego (LH), - testosteronu. W depresji, jak i w manii stwierdza się osłabienie aktywności układu odpornościowego. CRH - kortykoliberyna 7 8 czynniki biologiczne czynniki genetyczne - czynniki biochemiczne - aktywność biogennych amin takich jak serotonina, noradrenalina, dopamina zmienia się w chorobach afektywnych. - Badania neurochemiczne łączą noradrenalinę (NA) z manią/depresją a serotoninę (5-HT) z depresją. 9 Zarówno choroba afektywna dwubiegunowa, jak i depresja endogenna (jednobiegunowa) występują rodzinnie. Rolę czynników genetycznych w zaburzeniu dwubiegunowym poparły badania adopcyjne, rodzinne i nad bliźniętami: Rola czynników genetycznych w depresji jednobiegunowej nie jest tak silna jak w zaburzeniu dwubiegunowym. Stopień dziedziczenia jest większy w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Rodzaj choroby: pokrewieństwo Ryzyko dla dziecka choroba dwubiegunowa Jeden rodzic 25% Dwoje rodziców 50-70% Jedno z bliźniąt jednojajowych Dla drugiego dziecka 40-70% zaburzenia snu depresję cechuje wydłużenie czasu całkowitego trwania snu REM, oraz skrócenie IV stadium snu, w manii czas trwania snu jest skrócony i obserwuje się częste przebudzenia. choroba jednobiegunowa Jeden rodzic 10-13% Silny wpływ genetyki na ryzyko rozwoju chorób psychicznych nie jest dziełem jednego genu. Steven E. Heyman 2

3 LEKI PRZECIWDEPRESYJNE Leki te stanowią niejednorodną grupę pod względem budowy chemicznej, mechanizmów działania oraz właściwości psychotropowych(pużyński S. 1996). Mechanizm działania LPD Podstawowym mechanizmem działania leków przeciwdepresyjnych jest nasilanie neurotransmisji w układach noradrenergicznym i serotoninergicznym. Działanie leków pojawiające się po pojedynczych dawkach można określić następująco: Hamowanie (selektywne lub nieselektywne) wychwytu neuronalnego monoamin: serotoniny, noradrenaliny i w wyjątkowych przypadkach dopaminy, Hamowanie aktywności monoaminooksydaz, Blokada niektórych receptorów. 14 Klasyfikacja leków przeciwdepresyjnych i innych leków stosowanych w terapii depresji Budowa chemiczna przykłady leków Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne amitryptylina, dezipramina, doksepina, imipramina, klomipramina Leki o innej budowie (heterocykliczne) Profil psychotropowy Wpływ przeciwdepresyjny, anksjolityczny i sedatywny Wpływ przeciwdepresyjny, zrównoważone działanie sedatywne i odhamowujące Wpływ przeciwdepresyjny, odhamowujący maprotylina, mianseryna, moklobemid, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina doksepina, trimipramina amitryptylina, imipramina, klomipramina, moklobemid, fluoksetyna, fluwoksamina dezipramina, nortryptylina, protryptylina 15 Klasyfikacja leków przeciwdepresyjnych i innych leków stosowanych w terapii chorób afektywnych Mechanizm działania Nieselektywne inhibitory wychwytu NA i 5-HT Selektywne inhibitory wychwytu NA i 5-HT wenlafaksyna Selektywne inhibitory wychwytu DA Selektywne inhibitory wychwytu 5-HT Leki wywierające bezpośredni wpływ na receptory Inhibitory MAO nieselektywne przykłady leków amitryptylina, dezipramina, doksepina, imipramina, klomipramina bupropion, nomifenzyna citalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina mianseryna, mirtazapina Inhibitory MAO-A selektywne, odwracalne moklobemid Leki normotymiczne Niektóre neuroleptyki fenelzyna, izokarboksazyd, tranylcypromina węglan litu, karbamazepina, kwas walproinowy olanzepima, sulpiryd, haloperidol 16 Nieselektywne inhibitory wychwytu NA i 5-HT imipramina amitryptylina

4 Neuroprzekaźnik Status receptora Efekty kliniczne Działanie niepożądane i uboczne Nieselektywne inhibitory wychwytu NA i 5-HT o działaniu receptorowym Noradrenalina Serotonina Acetylocholina α 1 pobudzenie efekt przeciwdepresyjny tachykardia drżenie mięśniowe pobudzenie α 1 blokada suchość śluzówek w jamie ustnej hipotonia ortostatyczna tachykardia zawroty głowy 5-HT 1 pobudzenie efekt przeciwdepresyjny i przeciwlękowy 5-HT 2 pobudzenie pobudzenie nerwowość bezsenność zaburzenia seksualne 5-HT 3 pobudzenie nudności wymioty ból głowy Ach blokada suchość śluzówki jamy ustnej nieostre widzenie tachykardia zaparcie retencja moczu zawroty głowy splątanie Histamina H 1 blokada sedacja senność przyrost masy ciała Skuteczne Znane od lat Tanie Zastosowanie: depresja (nasilone stany) lęk napadowy zespoły natręctw zespoły bólowe moczenie nocne TLPD zalety i wady Kardiotoksyczne Ryzyko zatrucia Liczne przeciwwskazania i objawy uboczne Możliwość złej współpracy z pacjentem (pacjentlekarz) Możliwość zmiany profilu choroby TLPD działają skutecznie leczniczo w ściśle określonym zakresie stężeń, mają bardzo wąskie okno terapeutyczne". Przy stężeniach we krwi poniżej okna terapeutycznego", pacjenci odczuwają tylko dokuczliwe skutki uboczne (takie jak nieostre widzenie, zaparcie, tachykardię itd.) bez efektu terapeutycznego. TLPD mają niski indeks terapeutyczny (około 3), co sprawia, że już 3-4-krotne przekroczenie dawki maksymalnej wywołuje objawy zatrucia ostrego, a nawet zejście śmiertelne. Najczęściej występujące objawy niepożądane po TLPD Wysychanie błon śluzowych jamy ustnej, nosa, dróg oddechowych, zaburzenia akomodacji, tachykardia, zmiany ciśnienia krwi, utrudnione oddawanie moczu, zaburzenia erekcji, zaburzenia pamięci. Metabolizm i farmakokinetyka Biotransformacja leków TLPD zachodzi w wątrobie na drodze procesów demetylacji, hydroksylacji i oksydacji oraz sprzęgania z kwasem glukuronowym. Wiele metabolitów wykazuje również działanie psychotropowe, dotyczy to zwłaszcza amitryptyliny i imipraminy, których końcowy efekt farmakologiczny jest wypadkową działania leku macierzystego i metabolitu Nieselektywne inhibitory wychwytu NA i 5-HT (wpływające na receptory) Poszczególne leki trójpierścieniowe różnią się siłą działania pobudzającego napęd (zależne to może być od większego wpływu aktywującego przekaźnictwo adrenergiczne) Pobudzająco działają zwłaszcza niektóre metabolity N-demetylowane np. demetyloimopramina 24 4

5 Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI): Fluwoksamina Fluoksetyna Citalopram Sertralina Paroksetyna Selektywne inhibitory 5-HT Zastosownie: łagodne i średnio nasilone stany depresyjne natręctwa zespoły lękowe bulimia, otyłość zachowanie impulsywne, agresywne 27 Objawy niepożądane i powikłania stosowania (SI-5-HT): Nudności, Wymioty, Biegunka, Bóle głowy, Zaburzenia snu (bezsenność), Lęk, niepokój, podniecenie lękowe (głównie w pierwszych dniach), Zespół serotoninowy. Objawy uboczne cd. SSRI - wspólne cechy dysfunkcje seksualne: wszystkie SSRI z wyjątkiem fluwoksaminy hiponatremia: wszystkie SSRI znaczące interakcje na poziomie CYP450 Szeroki indeks terapeutyczny minimalny efekt cholinolityczny i antyhistaminowy minimalny wpływ na układ krążenia nie obniżają progu drgawkowego Niewielkie ryzyko zmiany fazy choroby afektywnej dobra tolerancja dobra współpraca małe ryzyko teratogenności możliwy negatywny wpływ na funkcje psychoseksualne 5

6 Aktywność MAO Substraty Adrenalina Noradrenalina 5-hydroksytryptamina (serotonina) Tyramina Dopamina Inhibitory monoaminooksydazy (IMAO) Nieselektywne: phenelzyna, trancylpromina Selektywne MAO-B: selegilina (jumex) Selektywne, odwracalne inhibitory MAO A (RIMA): moklobemid (aurorix, mocloxil) Fenyloetyloamina Benzyloamina 31 Inhibitory monoaminooksydazy A ZALETY Skuteczne przy terapii depresji atypowej Mała liczba interakcji Bezpieczne w terapii osób w wieku podeszłym Brak dysfunkcji seksualnych Stosowany w dpresjiatypowej ze zwiększonym apetytem Lek z wyboru w terapii fobii socjalnej Dawkowanie mg/p.d./bid WADY Mniej skuteczne w terapii depresji typowej możliwość interakcji z innymi lekami, pokarmem Objawy niepożądane i powikłania stosowania nieodwracalnych inhibitorów MAO-A i MAO-B hipotonia ortostatyczna, która prowadzi do zawrotów głowy, zaburzeń równowagi, omdleń, zapaści ortostatycznej, bezsenność, pobudzenie psychoruchowe, skurcze mięśniowe, parestezje, wzrost ciśnienia tętniczego krwi i przełomy nadciśnieniowe, Zespół serotoninowy (w niektórych przypadkach stanowi zagrożenie życia!). Inne leki przeciwdepresyjne Inhibitory wychwytu zwrotnego NA i 5-HTvenlafaksyna Inhibitory wychwytu zwrotnego NA reboksetyna, maprotylina Alfa-2 antagoniści (NaSSA) mirtazapina Zastosowanie leków p-depresyjnych w różnych zaburzeniach psychicznych Depresje, hiperaktywność u dzieci i osób dorosłych: imipramina dezipramina nortryptylina inhibitory 5-HT. Zespoły lękowe (lęk napadowy napady paniki, fobie): TLPD inhibitory MAO Inhibitory 5-HT. 6

7 Zastosowanie leków p-depresyjnych w różnych zaburzeniach psychicznych Zespoły stresu pourazowego, bezsenność, tiki: TLPD IMAO. Zespół Tourette a, bulimia: imipramina nortryptylina. Inne zastosowanie leków p-depresyjnych: ból przewlekły zespoły neuropatyczne zespół przewlekłego zmęczenia bezdech sen. Lek roślinny HYPERICUM PERFORATUM L. Surowcem jest ziele dziurawca (Herba Hyperici), które do celów leczniczych zbierane jest w okresie kwitnienia. (Farmakopea Polska VI; European Pharmacopoea, 2002; Ożarowski i wsp., 1987). (wg. P. Mrozikiewicz) DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE PRZETWORÓW Herba Hyperici 1. Zaburzenia gastryczne (8%), 2. Zawroty głowy (4.5%), 3. Uczucie zmęczenia i nadmiernego uspokojenia polekowego (4.3%), 4. Suchość w ustach (4.0%), 5. Niepokój (2.6%), 6. Bóle głowy (1.7%) i bezsenność(0.9%). 7. Fototoksyczność (fotouczulenie) Uwaga! Należy pamiętać, że potencjalnie zagrażająca życiu choroba jaką jest depresja nie może wchodzić w zakres samoleczenia. Stosowanie wyciągu z dziurawca w ciężkich depresjach jest przeciwskazana!!! Leki psychotropowe - przeciwlękowe zaburzenia lękowe Lęk występuje zarówno w stanach zdrowia jak i w zaburzeniach psychicznych, Lęk patologiczny to taki, który występuje bez istotnego realnego zewnętrznego zagrożenia,. Stany lęku mogą występować napadowo lub utrzymywać się przewlekle,lękowi często towarzyszą objawy ze strony układu autonomicznego (przyspieszone bicie serca,wzmożone napięcie mięśni,suchość w ustach,poczucie braku tchu,zlewne poty,duszność,ściskanie w gardle itp.) Podział zaburzeń lękowych zaburzenia lęku uogólnionego, zaburzenia typu fobii: fobie specyficzne (określone), fobie socjalne, zaburzenia typu paniki, zaburzenia typu przymusu (obsesyjnokompulsywne, natręctwa), zaburzenia konwersyjne (reakcje histeryczne), zaburzenia hipochondryczne, syndrom stresu pourazowego (post-traumatic stress disorder), lęk separacyjny (SAD). 7

8 Przyczyny lęku uogólnionego Przyczyny lęku przyczyny somatyczne i psychiczne: wzrost ciśnienia, wzrost napięcia mięśniowego, wysoka i przesadnawrażliwość na ogólne zagrożenia, unikanie negatywnych zdarzeń związanych z zagrożeniem. przyczyny niejasne i zagadkowe 1). przyczyny kliniczne: a) oddechowe, b) hormonalne, c) sercowo-naczyniowe, d) metaboliczne, e) neurologiczne. Przyczyny lęku 2). wywoływane przez leki: pobudzające (leki i substancje psychoaktywne): TLPD, amfetamina, kokaina, kofeina sympatykomimetyki: efedryna, pseudoefedryna, epinefryna antycholinergiczne i antyhistaminowe: parkopan, benztropina, diphenhydramina, oxybutinina (ditropan). dopaminergiczne: amantadyna, bromokryptyna, L-Dopa, medopar inne: petydyna} {meperydyna, dolargan), baklofen, cykloseryna, indomtacyna, substancje halucynogenne 3). Wywołane odstawieniem leków: - BDZ, leków opioidiwych, barbituranów i innych działających depresyjnie na OUN, alkoholu. Biologiczne mechanizmy wykorzystywane w znoszeniu lęku 1) Nasilanie transmisji GABA-ergicznej: - częstotliwości otwierania kanału chlorkowego (benzodiazepiny), - wydłużenie czasu otwarcia kanału chlorkowego (barbiturany). 2) stymulacja receptorów 5-HT 1A, 3) hamownie receptorów 5-HT 2A, 5-HT 2C i 5-HT 3, 4) blokowanie receptora β1, α2. Leki anksjolityczne Jest to grupa leków psychotropowych, któredziałając pośrednio naneuroprzekaźnictwo impulsów nerwowych w OUN powodują: zmniejszenie nasilenia lęku, napięcia emocjonalnego oraz objawów somatycznych towarzyszących tym stanom. Leki anksjolityczne cd. Uwzględniając kryteria chemiczne leki te można podzielić na dwie grupy: Pochodne benzodwuazepiny Leki o innej budowie chemicznej Stosuje się też podział: Leki działające poprzez receptor benzodiazepinowy Leki działające poprzez inny mechanizm Dotychczas opisano ok leków spełniających te kryteria z czegowiększość to pochodne benzodiazepiny. W lecznictwie zastosowanie znalazłokilkadziesiąt. Stosowane są przeważnie doustnie( podanie domięśniowe nieznacznie tylko poprawia ich dostępność biologiczną). Metabolity (szczególniebenzodiazepin) wykazują niekiedy większą aktywność biologiczną niż ich cząsteczki macierzyste. 8

9 Mechanizm działania BZ Podstawowy mechanizm działania tej grupy wiąże się z wpływem na przekaźnictwo gabaergiczne, nie jest to jednak działanie bezpośrednie, lecz związane ze swoistymi receptorami, tzw. receptorami benzodiazepinowymi(rbz) RBZ wchodzi w skład większego kompleksu receptorowego, którego elementem wykonawczym jest kanał Cl, a w jego składzie występują także receptor gabaergiczny (typu GABA-A) i inne białka, wiążące m.in.. pikrotoksynę (antagonistę kanału chlorowego) oraz barbiturany. Działanie BZ polega na zwiększeniu powinowactwa GABA do receptora, prawdopodobnie wskutek odsłonięcia miejsca rozpoznającego. Nasilają receptorowe działanie GABA i prowadzą do wzmożonego wnikania jonów CL do wnętrza neuronów, hiperpolaryzacji neuronów i w rezultacie do efektu hamującego w różnych układach neuronalnych. Leki przeciwlękowe 1) barbiturany, 2) benzodiazepiny(bz), 3)agoniścirec.5-HT 1A, 4) antagoniści rec. 5-HT 2A, 5-HT 2C i 5-HT 3, 5) ß-blokery (np. propranolol), 6) α 2 - agoniści (klonidyna). Leki przeciwlękowe Leki z innych grup wykazujące działanie przeciwlękowe: TCLP leki przeciwdepesyjne, SSRI (fluwoksamina) zab. obsesyjno-kompulsywne, inhibitory MAO w napadach paniki, leki przeciwhistaminowe, leki przeciwpsychotyczne (Ziprasidon), BARBITURANY STAN LĘKOWY zniesienie lęku Ze SEDACJA względu na (senność, zwolnienie reakcji) objawy ZABURZENIAuboczne ŚWIADOMOŚCI splątanie, delirium, ataksja i toksyczność znieczulenie ogólne depresja oddechowa i ośrodka naczynioruchowego rzadko stosowane. w rdzeniu przedłużonym śpiączka ŚMIERĆ STAN LĘKOWY BARBITURANY zniesienie lęku SEDACJA (senność, zwolnienie reakcji) ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI splątanie, delirium, ataksja znieczulenie ogólne depresja oddechowa i ośrodka naczynioruchowego w rdzeniu przedłużonym śpiączka ŚMIERĆ Działanie i zastosowanie BDZ D działanie uspokajające, działanie przeciwlękowe (w ataku paniki i A fobiach przydatność kontrowersyjna), działanie nasenne: krótko działające (nie dają senności w ciągu dnia), W długo działające (efekt polekowy), działanie miorelaksacyjne (silniejsze w stanach K patofizjologicznych), przeciwdrgawkowe. A w leczeniu uzależnień. 9

10 5. silne działanie przeciwdrgawkowe diazepam (Relanium, Valium) klonazepam (Rivotril) chlordiazepoksyd (Elenium) nitrazepam 6. najsilniejszy wpływ miorelaksacyjny diazepam chlordiazepoksyd medazepam (Rudotel) tetrazepam (Myolastan) Farmakokinetyka benzodiazepin dobre wchłanianie z układu pokarmowego, maksymalne stężenie we krwi powyżej 1h (~2-3h), dobre wiązanie z białkami krwi (60-95%) możlowość interakcji o znaczeniu klinicznym, dobre rozpuszczanie w tłuszczach wysokie stężenie w OUN szybkie działanie, lorazepam i oksazepam słabsze rozpuszczanie w tłuszczach, działanie występuje później. Biotransformacja benzodiazepin Wybrane parametry farmakokinetyczne niektórych benzodiazepoin Aktywne metabolity BDZ często wpływają na długość czasu ich działania, estazolam, oksazepam, lorazepam, które są metabolizowane bezpośrednio do nieczynnych glukuronidów mają słabszy efekt senności w dniu następnym, wszystkie leki tej grupy i ich metabolity są wydalane z moczem. czas działania krótki pośredni długi nazwa T ½ (h) aktywne metabolity alprazolam lorazepam oksazepam triazolam chlorodiazepoksyd bromazepam estazolam klorazepat diazepam prazepam flurazepam

11 Efekty uboczne i toksyczność dawki lecznicze mogą wywołać (uspokojenie, ataksję, zaburzenia pamięci), wysokie dawki zaburzenia psychomotoryczne, efekty paradoksalne (pobudzenie, agresja, halucynacje) szczególnie u osób w wieku podeszłym np. triazolam, PRZY PRZEDAWKOWANIU FLUMAZENIL Tolerancja, uzależnienie, efekt odstawienia (abstynencji) tolerancja rozwija się w stosunku do większości działań BDZ w najmniejszym stopniu dotyczy działania p.lękowego i miorelaksacyjnego, uzależnienie psychiczne i fizyczne w przypadku długiego stosowania: charakterystyczne jest uzależnienie typu low-dosedependency i możliwość wystąpienia efektu z odbicia przy długim stosowaniu leków, uzależnienie typu high-dose-dependency związanie z podawaniem wysokich dawek i może powodować uzależnienie fizyczne. zespół abstynencyjny lęk, stany napięcia, niepokoju, agresja, drżenia i bóle mięśniowe, zaburzenia świadomości, omamy, drgawki. Benzodiazepiny a ciąża Benzodiazepiny i ich metabolity przechodzą przez łożysko: w I trymestrze możliwość wystąpienia wad wrodzonych, jak rozszczep wargi i podniebienia, stosowane przed porodem (rzucawka), mogą wywołać u noworodka hipotermię, hipotonię i depresję oddechową. Leki przeciwlękowe o innej budowie Buspiron, gepiron, ipsapiron są agonistami receptora 5-HT1A: działają silnie p-lękowo słabo uspokajająco (przy dłuższym stosowaniu) nie wywołują wyraźnego uzależnienia działanie rozpoczyna się po 7-10 dniach stosowania nie działają przeciwdrgawkowo Leki psychotropowe -uspokajająco-nasenne 11

12 Leki nasenne i uspakajające Sen fizjologiczny charakteryzuje się zmniejszeniem aktywności oun, której skutkiem jest utrata świadomości, rozluźnienie mięśni i zniesienie czynności wegetatywnych. Stan ten przebiega w dwóch fazach: wolnofalowej NREM i paradoksalnej KEM (odpowiednio: non rapid i rapid eye movements). Zaburzenia snu występujące pod postacią bezsenności lub odczuwalne jako niedostatek jakości i długości snu, nie są chorobą, ale objawami związanymi z innymi chorobami somatycznymi lub psychicznymi. Z uwagi na fakt, że sen wywołany lekami nasennymi nie ma charakteru snu fizjologicznego, przed zastosowaniem tych leków należy zawsze dążyć do usunięcia bezpośrednich przyczyn jego zaburzeń. Zolpidem pochodna imidazopirydyny, strukturalnie niepokrewna z BZ (ale działająca poprzez receptor benzodiazepinowy), mechanizm działania: selektywne wiązanie z rec. BZ1 nasila hamowanie neuronów GABAergicznych, szybkie działanie nasennie, słabe przeciwlękowe,miorelaksacyjnie i przeciwdrgawkowe, metabolizowany szybko do nieaktywnych metabolitów (zmniejszenie dawki u pacjentów w podeszłym wieku i z niewydolnością wątroby). nie powoduje bezsenności z odbicia. Zaleplon Selektywny agonista BZD1 Lek podobny do zolpidemu Niektóre badania sugerują, że rzadziej powoduje zaburzenia dnia następnego Zopiklon Krótkotrwałe leczenie bezsenności Nie wpływa na fazę snu REM Szybko się wchłania po podaniu doustnym Metabolizowany w wątrobie -nie ma aktywnych metabolitów Objawy niepożądane to znużenie, niepamięć wsteczna, zaburzenia koordynacji (rzadko) Leki uspokajające Działają łagodnie tłumiąco na OUN, powodują uspokojenie, ułatwiają zaśnięcie. Tę grupę leków reprezentują przede wszystkim środki roślinne i sole bromu; które stosowane są już bardzo rzadko. Bromki szybko wchłaniają się z przewodu pokartnowego, ale wydalane są bardzo wolno (t 1/2 ponad 10 dni), z czym wiąże się ryzyko ich kumulacji w ustroju. 12

13 Roślinne leki uspokajające Jako leki tego typu są stosowane przetwory kozika lekarskiego (Valeriana officinalis) zawierające ester borneolowy kwasu izowalerianowego i inne związki uspokajające zwane waleropotriatami. Znane są różne formy galenowe - Tinctura (a także Intractum) Valerianae, Infusum Valerianae, zioła zawierające mieszankę różnych roślin(species Sedativae, Nervogran). Preparat Mentowal, ester mentolowy kwasu izowalerianowego, jest podawany w kroplach i tabletkach do ssania. Związki o podobnym działaniu znajdują się w passiflorze (Passiflora incarnata), w szyszkach chmielu zwyczajnego (Humulus lupuluś), zielu miłka wiosennego (Adonis vernalis) i innych. 13