MAPA GLEBOWO ROLNICZA

Transkrypt

1 MAPA GLEBOWO ROLNICZA Ochrona środowiska mgr inż. Anita Kukulska dr inż. Renata Różycka - Czas Katedra Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu

2 Mapa glebowo - rolnicza Informuje o właściwościach i przestrzennym rozmieszczeniu siedlisk rolniczych W zależności od celu opracowania i charakteru odbiorcy mapy sporządza się w różnych skalach Składa się z części graficznej mapy oraz z aneksu liczbowego do mapy glebowo rolniczej Jest redagowana na podkładzie mapy bonitacyjnej Treść mapy jest ustalana na podstawie naturalnej przydatności gleb, a nie na podstawie jej faktycznego użytkowania

3 Treść mapy glebowo - rolniczej kompleksy rolniczej przydatności gleb (1-14, 1z-3z, RN) typy i podtypy gleb (np. A - bielicowe, B - brunatne, C- czarnoziemy) rodzaje gleb (np: less, torf, wapno łąkowe) gatunki gleb (skład mechaniczny np: piaski luźne, gliny lekkie, pył zwykły) oznaczenia szkieletowości (podkreślenia), znaki dodatkowe (zmiana składu mechanicznego, odkrywki) inne elementy treści (Ls, W, N, Tz, PGL)

4 Rodzaje konturów 1. Kompleksy glebowo rolnicze (rolniczej przydatności gleb) są to zespoły różnych i różnie położonych (pod względem klimatycznym i geomorfologicznym) gleb, które mogą być podobnie użytkowane i które wykazują podobne właściwości rolnicze. Wyznaczane są na mapie linią grubości 0,8 mm i opisane (w środku kompleksu) dwuczęściowym symbolem np.: 12Bw pl : pgl numer kompleksu rolniczej przydatności gleb (1 14), lub numer kompleksu trwałych użytków zielonych (1z 3z), lub rodzaj użytku niewykorzystywanego rolniczo (RN), typ i podtyp oraz rodzaj gleby gatunek gleby, szkieletowość, głębokość na której nastąpiła zmiana składu mechanicznego, określona dla całego przekroju glebowego

5 Kompleksy glebowo-rolnicze

6 Kompleksy glebowo-rolnicze 14 Gleby orne przeznaczone pod użytki zielone

7 Kompleksy glebowo-rolnicze

8 Rodzaje konturów 2. Kontury gruntowe jednostki glebowej są najmniejszym elementem zawartym w granicach jednego kompleksu glebowo rolniczego (rolniczej przydatności gleb). Wyznaczone w ramach tego kompleksu naturalnymi granicami (drogi, wodocieki itp.) i oznaczane symbolem umieszczanym w północno zachodniej ich części; Numer konturu Powierzchnia konturu [ha]

9 Treść aneksu opis środowiska przyrodniczego, charakterystyka rolnicza przydatności gleb, opis odkrywek reprezentatywnych, ocena zasobności gleb w składniki pokarmowe, wykaz konturów glebowo rolniczych, które wymagają uregulowania stosunków wodnych, zmiany użytkowania, zagrożonych erozja, zestawienie gruntów pod względem trudności użytkowania

10 Przydatność mapy glebowo - rolniczej W ROLNICTWIE Racjonalizacja produkcji roślinnej w obrębie gospodarstw rolnych, Optymalizacja struktur zasiewów i rejonizacji roślin uprawnych, Opracowanie planów urządzeniowo-rolnych gospodarstw wielkoobszarowych W OCHRONIE GRUNTÓW Wskazuje na gleby najsłabsze rolniczo, które mogą być przekazywane na inne cele oraz na gleby najlepsze, które powinny zostać objęte ochroną W OCHRONIE GRUNTÓW PRZED DEGRADACJĄ Dla oceny szkód powstałych w wyniku zanieczyszczeń i eksploatacji górniczej, Opracowanie technologii rekultywacji terenów zniszczonych, Przy opracowywaniu projektów melioracji wodnych i oceny potrzeb w tym zakresie, Przy prowadzeniu prac scaleniowych

11 kompleksy rolniczej przydatności gleb (1-14, 1z- 3z, RN) typy i podtypy gleb (np. A - bielicowe, B - brunatne, C- czarnoziemy) rodzaje gleb (np: less, torf, wapno łąkowe) gatunki gleb (skład mechaniczny np: piaski luźne, gliny lekkie, pył zwykły) oznaczenia szkieletowości (podkreślenia), znaki dodatkowe ( zmiana składu mechanicznego, odkrywki) inne elementy treści (Ls, W, N)

12

13 UŻYTKOWANIE ZIEMI

14 Użytkowanie ziemi Znajomość struktury użytkowania gruntów stanowi podstawę do opracowania programu ochrony i rekultywacji gleb. Na podstawie analizy użytkowania gruntów (na tle innych elementów) można wnioskować np. o potrzebie transformacji. Procentowy udział nieużytków i gruntów o różnych rodzajach wadliwości określa ogólne potrzeby w dziedzinie rekultywacji i ulepszania gruntów. Znajomość proporcji między użytkami gruntowymi może być pomocna w wyborze określonego kierunku rekultywacji.

15 Użytkowanie ziemi Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U poz. 1034) Załącznik nr 6 ZALICZANIE GRUNTÓW DO POSZCZEGÓLNYCH UŻYTKÓW GRUNTOWYCH Dostępne na: /

16 OLEATA - studium użytkowania ziemi Na mapie glebowo-rolniczej fragmentu gminy w skali 1:5000 kolorami zaznaczyć: R żółty piaskowy, S obwieść czerwoną obwódką, tło jest kolorem użytku, na którym sad jest położony, B czerwony, karmin, Ls ciemno zielony, Ps jaśniejszy zielony, Ł najjaśniejszy zielony, N czarny (niekryjący) dr główne, utwardzone biały kryjący, pozostałe brązowy, Kolej szary Wody - niebieski

17 Studium użytkowania ziemi Część opisowa do studium użytkowania ziemi obejmuje : Tok czynności przy wykonywaniu studium Opis struktury użytkowania ziemi, proporcje oraz sposób ich rozmieszczenia Układ i nasycenie terenu siecią dróg UWAGA: kompleksy glebowo-rolnicze nie informują o faktycznym użytkowaniu!

18 Ćwiczenie Wykonać w formie tabelarycznej spis informacji na temat występujących na obszarze opracowania konturów Nr konturu Kompleks rolniczej przydatności gleb Rodzaj użytku i klasa bonitacyjna 11 zbożowy górski RIVb, RIVa, PsIV, B, dr Typ i podtyp gleby, rodzaj gleby Gatunek gleby, oznaczenia szkieletowości, zmiana składu mechanicznego Bw ls ˑ li 14 Nr odkrywki Uwagi Sporządzoną tabelę należy dołączyć do projektu

19 ANALIZA I OCENA JAKOŚCI I PRZYDATNOŚCI ROLNICZEJ GLEB Metoda Puławska Opracowana w IUNG w Puławach

20 Metoda Puławska Opiera się na 4 zasadniczych cechach diagnostycznych: 1. gleba, 2. rzeźba, 3. klimat, 4. stosunki wodne, dla których ustalono wartości punktowe

21 Gleba Wskaźnik bonitacji jakości i przydatności rolniczej gleb Na podstawie wyników wieloletnich doświadczeń polowych ustalono średnie plony i odpowiednie współczynniki dla poszczególnych klas bonitacyjnych oraz kompleksów przydatności rolniczej gleb. Wskaźnik ten dla danego terenu jest średnią arytmetyczną punktacji za klasy glebowe i kompleksy glebowo-rolnicze gruntów ornych i użytków zielonych

22 Klasa Plony zbóż [t/ha] Liczba punktów Kompleks Plony zbóż [t/ha] Liczba punktów Klasa Liczba punktów Kompleks Liczba punktów Plony i wycena punktowa dla klas bonitacyjnych i kompleksów przydatności rolniczej gleb Tabela. Współczynniki przeliczeniowe dla klas bonitacyjnych i kompleksów gleboworolniczych Grunty orne Użytki zielone I 5, ,04 94 I 90 1z 80 II 4, ,79 80 II 80 2z 50 IIIa 4, ,71 61 III 65 3z 20 IIIb 4, ,20 70 IV 45 IVa 3, ,57 52 V 28 IVb 3, ,71 30 VI 15 V 2, ,23 18 VI 1, , , , , , ,80 18

23 Rzeźba terenu Ocenę rzeźby terenu pod katem gospodarki rolnej dokonano w oparciu o analizę procentowego udziału wyróżnionych typów reliefu w obrębie użytków rolnych, którym przypisano określone wartości punktowe. Przyjęto 5 punktową skalę (im większy spadek tym mniej punktów) rzeźba płaskorówninna 5 pkt rzeźba niskofalista i niskopagórkowata 4 pkt rzeźba falista i falistopagórkowata 3,5 pkt rzeźba wysokofalista i wysokopagórkowata 2,5 pkt rzeźba wzgórzowa 1 pkt rzeźba niskogórska 0,5 pkt rzeźba średniogórska i wysokogórska 0,25 pkt

24 Agroklimat Ocenę warunków agroklimatycznych oparto na sztucznym założeniu o jednolitości wszystkich nieklimatycznych czynników środowiska. Liczony jest czysty wpływ klimatu na wzrost plonów. Ustalono 15 punktową skalę. Plony przeliczeniowe w j. zb. przekształcono w rytmiczną skalę 15 pkt. 28 j.zb. odpowiada wartości 1 pkt, a 35 j. zb. wartości 15 pkt.

25 Warunki wodne Poszczególne kategorie stosunków powietrzno-wodnych gleb otrzymały następującą liczbę punktów: optymalnie uwilgotnione okresowy nadmiar wilgoci okresowy niedobór wilgoci trwały nadmiar wilgoci trwały niedobór wilgoci 5 pkt 3 pkt 2 pkt 1,25 pkt 1 pkt Wskaźnik bonitacji stosunków wodnych obliczono w oparciu o procentowy udział poszczególnych kategorii uwilgotnienia w powierzchni użytków rolnych danego terenu

26 Wskaźnik jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej (WRPP) Sumując punkty za poszczególne czynniki środowiska uzyskuje się syntetyczny wskaźnik liczbowy charakteryzujący jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej w teoretycznym przedziale punktów, będący odbiciem potencjalnych przyrodniczych możliwości produkcyjnych danego obszaru (max. liczba punktów: gleba-97, agroklimat-15, rzeźba - 5, warunki wodne - 5 punktów).

27 OLEATA - Analiza i ocena jakości i przydatności rolniczej gleb Rolniczą jakość (czyli potencjalną produktywność) gleb określają klasy bonitacyjne, a przydatność gruntów do uprawy określonych roślin lub ich zespołów - kompleksy glebowo-rolnicze. Dobrą orientację w możliwościach produkcyjnych gruntów na danym terenie daje syntetyczny wskaźnik bonitacji jakości i przydatności rolniczej gruntów.

28 OLEATA - Analiza i ocena jakości i przydatności rolniczej gleb Dla określonego obszaru obliczamy średnią arytmetyczną z punktacji dla klas bonitacyjnych oraz kompleksów glebowo-rolniczych, wg współczynników podanych w tabeli. WB i = K + B 2 Gdzie: WBi wartość wskaźnika dla i-tego konturu K punktacja za kompleks glebowo-rolniczy B punktacja za klasę bonitacyjną Wskaźniki te należy wyliczyć osobno dla gruntów ornych i użytków zielonych.

29 Klasa Plony zbóż [t/ha] Liczba punktów Kompleks Plony zbóż [t/ha] Liczba punktów Klasa Liczba punktów Kompleks Liczba punktów Tabela. Współczynniki Średnia przeliczeniowe arytmetyczna dla klas bonitacyjnych Średnia i kompleksów arytmetyczna gleboworolniczych Grunty orne Użytki zielone I 5, ,04 94 I 90 1z 80 II 4, ,79 80 II 80 2z 50 IIIa 4, ,71 61 III 65 3z 20 IIIb 4, ,20 70 IV 45 IVa 3, ,57 52 V 28 IVb 3, ,71 30 VI 15 V 2, ,23 18 VI 1, , , , , , ,80 18 Grunty orne Użytki zielone

30 Ćwiczenie - WRPP Na podstawie analizy współczynników przeliczeniowych dla kompleksów glebowo rolniczych i klas bonitacyjnych wydzielono 4 przedziały wskaźnika jakości i przydatności rolniczej gleb dla gruntów ornych oraz 3 dla użytków zielonych. Grunty orne Użytki zielone bardzo dobre > 80 pkt > 51 pkt dobre słabe < 20 bardzo słabe < 30 Z analiz wyłączamy tereny zabudowane, drogi, lasy, wody i nieużytki.

31 PRZYKŁAD X WB x = K12+BV 2 = = 31,5 Grunty orne SŁABE

32 Analiza i ocena jakości i przydatności rolniczej gleb Część opisowa do studium obejmuje : Tok czynności przy wykonywaniu studium Tabelaryczne zestawienie kompleksów Opis wyników analizy