POLITYKA AZYLOWA UE. Dr Agnieszka Nitszke IE ćw. 2016/17 (6)

Transkrypt

1 POLITYKA AZYLOWA UE Dr Agnieszka Nitszke IE ćw. 2016/17 (6)

2 Geneza polityki azylowej UE JAE koordynacja polityki państw w zakresie azylu określenie spójności działań związane z zapowiedzią utworzenia rynku wewnętrznego, w tym swobody przepływu osób Grupa ad hoc ds. Imigracji i Azylu - uzgodnienie narodowych strategii postępowania wobec osób składających podania o azyl oraz zasad wydawania wiz i przyznawania azylu. Propozycja opracowania specjalnych dokumentów osobistych, których sfałszowanie byłoby utrudnione i wzmożenie ochrony granic zewnętrznych. Grupa uczestniczyła w opracowywaniu projektu Konwencji Dublińskiej, która została podpisana 15 czerwca 1990 (weszła w życie 1 września 1997 r.). Została zastąpiona rozporządzeniem Rady UE w 2003 r. i weszła do wspólnotowego porządku prawnego. Dotyczyła wyznaczenia państwa odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o azyl złożony w jednym z państwa członkowskich. Ratyfikowana została przez wszystkie państwa członkowskie UE. Grupa Koordynatorów ds. Swobody Przemieszczania się (Grupa Rodos). Przygotowanie państw członkowskich do zniesienia granic wewnętrznych. Opracowała tzw. dokument PALMA (dokument z La Palma), który określił, jakie środki powinny zostać przedsięwzięte w zakresie polityki azylowej, m. in. ujednolicenie międzynarodowych zobowiązań w prawie azylowym, ustanowienie europejskiego systemu odpowiedzialności na podstawie Konwencji Dublińskiej, uproszczenie procedur rozpatrywania wniosków azylowych, ustanowienie zasad swobodnego przemieszczania się azylantów na terenie państw członkowskich.

3 Geneza polityki azylowej UE TM - polityka azylowa została umiejscowiona w III filarze, jako przedmiot wspólnego zainteresowania Państw Członkowskich. Wszelkie działania podejmowane w tym zakresie musiały być zgodne z Konwencją dotyczącą statusu uchodźców z dnia 28 lipca 1951 r., Konwencją Rady Europy z dnia 4 listopada 1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i w poszanowaniu ochrony przyznawanej przez Państwa Członkowskie osobom prześladowanym z przyczyn politycznych. Prowadzenie polityki azylowej miało być spójne, odbywające się na zasadach wymiany informacji i wzajemnych konsultacji państw. TA uwspólnotowienie polityki azylowej. Konwencja Dublińska określająca państwo odpowiedzialne za badanie wniosku o azyl złożonego w jednym z państw członkowskich Wspólnoty stała się dokumentem ogólnie obowiązującym. Nadano UE kompetencję do zawierania umów o readmisji. Zmiana statusu prawnego polityki azylowej służyć miała stworzeniu jednakowych procedur przyjmowania uchodźców, które stosowane miały być we wszystkich państwach członkowskich bez ingerencji w samą decyzję przyznawania ochrony, która nadal pozostawała w gestii państwa przyjmującego rozporządzenie Rady zastępujące Konwencję Dublińską, tzw. Dublin II, dyrektywa Rady 2003/9/WE ustanawiająca minimalne normy dotyczące przyjmowania osób ubiegających się o azyl 2005 dyrektywa Rady w sprawie ustanowienia minimalnych norm dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy w Państwach Członkowskich

4 Podstawa traktatowa Art. 67 ust. 2 TFUE Unia zapewnia brak kontroli osób na granicach wewnętrznych i rozwija wspólną politykę w dziedzinie azylu, imigracji i kontroli granic zewnętrznych, opartą na solidarności między Państwami Członkowskimi i sprawiedliwą wobec obywateli państw trzecich. Do celów niniejszego tytułu, bezpaństwowcy są traktowani jak obywatele państw trzecich.

5 Podstawa traktatowa Art. 78 TFUE 1. Unia rozwija wspólną politykę w dziedzinie azylu, ochrony uzupełniającej i tymczasowej ochrony, mającą na celu przyznanie odpowiedniego statusu każdemu obywatelowi państwa trzeciego wymagającemu międzynarodowej ochrony oraz mającą na celu zapewnienie przestrzegania zasady non refoulement. Polityka ta musi być zgodna z Konwencją genewską z dnia 28 lipca 1951 roku i Protokołem z dnia 31 stycznia 1967 roku dotyczącymi statusu uchodźców, jak również z innymi odpowiednimi traktatami. 2. Do celów ustępu 1 Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, przyjmują środki dotyczące wspólnego europejskiego systemu azylowego obejmującego: a) jednolity status azylu dla obywateli państw trzecich, obowiązujący w całej Unii; b) jednolity status ochrony uzupełniającej dla obywateli państw trzecich, którzy nie uzyskawszy azylu europejskiego, wymagają międzynarodowej ochrony; c) wspólny system tymczasowej ochrony wysiedleńców, na wypadek masowego napływu; d) wspólne procedury przyznawania i pozbawiania jednolitego statusu azylu lub ochrony uzupełniającej; e) kryteria i mechanizmy ustalania Państwa Członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o udzielenie azylu lub ochrony uzupełniającej; f) normy dotyczące warunków przyjmowania osób ubiegających się o azyl lub o ochronę uzupełniającą; g) partnerstwo i współpracę z państwami trzecimi w celu zarządzania przepływami osób ubiegających się o azyl lub o ochronę uzupełniającą lub tymczasową. 3. W przypadku gdy jedno lub więcej Państw Członkowskich znajdzie się w nadzwyczajnej sytuacji charakteryzującej się nagłym napływem obywateli państw trzecich, Rada, na wniosek Komisji, może przyjąć środki tymczasowe na korzyść zainteresowanego Państwa lub Państw Członkowskich. Rada stanowi po konsultacji z Parlamentem Europejskim.

6 Prawo wtórne Rozporządzenie Rady nr 2725/2000 z dnia 11 grudnia 2000 r. dotyczące ustanowienia systemu Eurodac do porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania konwencji dublińskiej - ustanowienie systemu porównywania odcisków palców osób ubiegających się o azyl oraz należących do niektórych kategorii nielegalnych imigrantów. System ułatwia zastosowanie rozporządzenia Dublin II, dzięki któremu możliwe jest określenie państwa członkowskiego Unii Europejskiej (UE) właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl. Dyrektywa Rady 2001/55/WE z dnia 20 lipca 2001 r. w sprawie minimalnych standardów przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę wysiłków między Państwami Członkowskimi związanych z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami Rozporządzenie Rady (WE) nr 343/2003 z dnia 18 lutego 2003 r. ustanawiające kryteria i mechanizmy określania państwa członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, wniesionego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego (Dublin II) - rozporządzenie ma na celu określanie w możliwie jak najkrótszym czasie państwa członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl i zapobieganie nadużyciom w procedurach azylowych Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 439/2010 z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu; Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (Dublin III) - Rozporządzenie Dublin III ustanawia zasady ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu. Zapewnia ono wnioskodawcom lepszą ochronę do czasu określenia ich statusu. Dostarcza również nowe narzędzia do wczesnego wykrywania problemów w krajowych systemach azylowych i systemach przyjmowania oraz do usuwania ich przyczyn, zanim dojdzie do sytuacji kryzysowej. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 516/2014 z dnia 16 kwietnia2014 r. ustanawiające Fundusz Azylu, Migracji i Integracji

7 Wspólny Europejski System Azylowy - WESA Tampere 1999 r. - RE zapowiedziała stworzenie WESA. W pierwszym etapie ( ) przyjęto akty prawne, w których przewidziano wspólne minimalne standardy dotyczące azylu oraz zasady określania państwa członkowskiego właściwego do rozpatrywania wniosku o azyl (tzw. system dubliński) r. - program haski - wzmocnienia obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej. Cele drugiego etapu tworzenia WESA ( ) było ustanowienie wspólnej procedury azylowej oraz jednolitego statusu dla osób, którym udzielono ochrony. Komisja nakreśliła plan działań w zielonej księdze w sprawie przyszłego wspólnego europejskiego systemu azylowego z 2007 oraz w komunikacie Plan polityki azylowej: zintegrowana strategia ochrony na całym obszarze UE z 2008 roku. Komisja przedstawiła w latach pakiet projektów aktów prawnych dotyczących azylu r. - program sztokholmski ( ), RE wezwała instytucje unijne do zakończenia prac nad WESA do końca 2012 r. EASO Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu pełni funkcję centrum eksperckiego w dziedzinie azylu. Wspiera państwa członkowskie, na których systemy azylowe i przyjmowania osób wywierana jest największa presja.

8 Fundusz Azylu, Migracji i Integracji (FAMI) Fundusz Azylu, Migracji i Integracji (FAMI) to nowy fundusz Unii Europejskiej ustanowiony na lata Zastąpił trzy dotychczasowe fundusze z Programu ogólnego SOLID - Solidarność i zarządzanie przepływami migracyjnymi: Europejski Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich (EFIOPT), Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców (EFU) oraz Europejski Fundusz Powrotów Imigrantów (EFPI). Cel ogólny FAMI: przyczynianie się do skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi, realizacja, wzmacnianie i rozwój wspólnej polityki w zakresie azylu, ochrony uzupełniającej i ochrony czasowej oraz wspólnej polityki imigracyjnej z pełnym poszanowaniem praw i zasad zapisanych w karcie praw podstawowych UE. Cele szczegółowe: wzmacnianie i rozwijanie wspólnego europejskiego systemu azylowego, wspieranie legalnej migracji do państw członkowskich zgodnie z ich potrzebami, ulepszanie skutecznych strategii powrotów imigrantów do krajów ich pochodzenia oraz wzmacnianie solidarności i podziału odpowiedzialności pomiędzy państwami członkowskimi poprzez współpracę. W ramach celów szczegółowych zostały wyodrębnione tzw. cele krajowe, jednakowe dla wszystkich państw członkowskich.

9 Literatura: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Europejski program w zakresie migracji, A. Nitszke, Polityka azylowa Unii Europejskiej. Między idealizmem a realizmem, [w:] Dylematy strategiczne XXI wieku, pod red. R. Kłosowicza, B. Szlachty, J.J Węca [European asylum policy: between idealism and realism, [in:] Strategic Dilemas in 21th Century, ed. by R. Kłosowicz, B. Szlachta, J.J. Węc], Kraków E. Tsourdi, Ph. De Bruycker, EU Asylum Policy: In Search of Solidarity and Access to Protection, 2015, [on-line] 1. The Area of Freedom, Security and Justice. Ten Years On Successes and Future Challenges under the Stockholm Programme, ed. By E. Guild, S. Carrera, A. Eggenschwiler, Brussels 2010.