PLONOWANIE I WYBRANE CECHY JAKO CIOWE OWSA W OKRESIE PRZESTAWIANIA JEGO UPRAWY NA SYSTEM EKOLOGICZNY

Transkrypt

1 Acta Sci. Pol., Agricultura 8(1) 2009, PLONOWANIE I WYBRANE CECHY JAKO CIOWE OWSA W OKRESIE PRZESTAWIANIA JEGO UPRAWY NA SYSTEM EKOLOGICZNY Tadeusz Sadowski, Bogumił Rychcik Uniwersytet Warmi sko-mazurski w Olsztynie 1 Streszczenie. W latach w Rolniczym Zakładzie Do wiadczalnym w Bałcynach (53 o 35 N; 19 o 51 E), nale cym do Uniwersytetu Warmi sko-mazurskiego, prowadzono badania nad okre leniem skutków przestawiania uprawy owsa z systemu konwencjonalnego na ekologiczny. W jednym płodozmianie uprawiano go zgodnie z zasadami rolnictwa konwencjonalnego, stosuj c nawozy mineralne i pestycydy. W drugim realizowano dwuletni okres przestawiania uprawy ro lin na system ekologiczny. W uprawie konwencjonalnej i w obiekcie z upraw przestawian na ekologiczn nagoziarnist odmian owsa wysiewano w stanowisku po pszenicy ozimej. W płodozmianie konwencjonalnym, rednio z dwóch lat, uzyskano 4,81 t ha -1 ziarna owsa. Przestawianie jego uprawy na ekologiczn obni yło wydajno o 28,7. Zmniejszeniu plonów ziarna towarzyszyło pogorszenie wszystkich elementów morfometrii ro lin i struktury plonu. Zawarto białka i P w ziarnie owsa w obiekcie z upraw przestawian na ekologiczn była mniejsza, natomiast K i Mg wi ksza ni w obiekcie konwencjonalnym. Zawarto Ca w ziarnie owsa pochodz cego z obu systemów uprawy była identyczna. Słowa kluczowe: owies, nagoziarnista odmiana owsa, plon i jako, przestawianie uprawy na ekologiczn, WST P Zgodnie z prawem UE okres przestawiania uprawy ro lin polowych i chowu zwierz t na system rolnictwa ekologicznego trwa dwa lata. Jest to warunek niezb dny do otrzymania atestu gospodarstwa ekologicznego w trzecim roku od rozpocz cia przestawiania [Rozporz dzenie ]. Od pocz tku przestawiania uprawy ro lin rolnik zobowi zany jest do całkowitego zrezygnowania ze stosowania nawozów mineralnych oraz pestycydów. Powinien rozpocz wprowadzanie płodozmianu wielopolowego z ro linami motylkowatymi. Nadmierny rozwój chwastów w okresie przestawiania oraz po osi gni ciu statusu gospodarstwa ekologicznego ogranicza si poprzez działania Adres do korespondencji Corresponding author: dr in. Tadeusz Sadowski, Katedra Systemów Rolniczych Uniwersytetu Warmi sko-mazurskiego w Olsztynie, pl. Łódzki 3, Olsztyn, e- mail: bogumilr@uwm.edu.pl

2 48 T. Sadowski, B. Rychcik profilaktyczne racjonaln gospodark płodozmianow, dobór odpowiednich odmian oraz bezpo rednio przez zwalczanie mechaniczne. W zbo ach chwasty ogranicza si najcz ciej bronowaniem. Owies, mimo rozlicznych zalet, jest gatunkiem o malej cym znaczeniu w uprawie konwencjonalnej [Rocznik Statystyczny 2007]. W rolnictwie ekologicznym uprawiany jest on głównie w celach spo ywczych. Okres przestawiania jest czasem szczególnie trudnym dla rolnika. Plony spadaj nawet do 50 i pojawiaj si ró ne problemy, np. wzrasta zachwaszczenie [Patriquin i in. 1986]. W pi miennictwie naukowym nieliczne s informacje na temat reakcji owsa na zmian agrotechniki w okresie przestawiania jego uprawy na system ekologiczny. Celem pracy było przedstawienie rozwoju owsa, morfometrii ro lin, struktury plonu, plonowania oraz jako ci ziarna w dwuletnim okresie przestawiania jego uprawy z systemu rolnictwa konwencjonalnego na ekologiczny. MATERIAŁ I METODY W latach w Rolniczym Zakładzie Do wiadczalnym w Bałcynach (53 o 35 N; 19 o 51 E), nale cym do Uniwersytetu Warmi sko-mazurskiego, badano ro liny uprawiane w czterech płodozmianach 6-polowych na zasadach rolnictwa konwencjonalnego. W celu wyrównania warto ci stanowisk, dwukrotnie w latach 2001/2002 i 2002/2003, całe pole do wiadczalne obsiano pszenic ozim. Jesieni 2003 roku rozpocz to nowy etap bada, rozpoczynaj c dwuletni okres przestawiania uprawy ro lin na system rolnictwa ekologicznego (w dwóch płodozmianach 6-polowych). W pozostałych dwóch płodozmianach ro liny uprawiano konwencjonalnie, stosuj c nawozy mineralne i pestycydy. Porównywane płodozmiany realizowano w układzie losowanych bloków wszystkimi polami równocze nie, w trzech powtórzeniach. Wyniki przedstawione w pracy dotycz owsa uprawianego w jednym z płodozmianów z upraw konwencjonaln oraz w jednym z płodozmianów, w których przestawiano przez dwa lata upraw ro lin na system ekologiczny (tab. 1). W obu systemach uprawy przedplonem owsa była pszenica ozima. Do wiadczenie prowadzono na glebie rednio zwi złej, klasy IIIb-IVa, w przewadze kompleksu pszennego dobrego. Tabela 1. Wybrane dane o agrotechnice owsa w latach Table 1. Some data concerning agrotechnology of oats in Wyszczególnienie Item konwencjonalny conventional System uprawy Cropping system przestawianie na system ekologiczny conversion to organic system Przedplon Forecrop pszenica ozima winter wheat pszenica ozima winter wheat Odmiana Cultivar Polar Polar Zaprawianie ziarna Seed dressing Raxil 02 DS nie stosowano no using Nawo enie Fertlization, kg ha -1 N 60, P 26, K 83 nie stosowano no using Regulacja zachwaszczenia Weed control Chwastox Turbo 340 SL bronowanie 2x harrowing 2x Norma wysiewu: ziaren na 1 m 2 Sowing rate of grain per 1 m Insektycydy Insecticides Alphaguard EC 0,1 dm 3 ha -1 ( ) nie stosowano no using Acta Sci. Pol.

3 Plonowanie i wybrane cechy Dane dotycz ce opadów i temperatury powietrza w latach 2004 i 2005 zamieszczono w tabeli 2. Tabela 2. Opady i temperatury powietrza od kwietnia do sierpnia w latach , według Stacji Meteorologicznej w Bałcynach Table 2. Precipitation and air temperature in months April August in , according to the Meteorological Station at Bałcyny Rok Year Dekada Decade kwiecie April maj May Miesi c Month czerwiec June lipiec July sierpie August Opady Precipitation, mm I 34,0 65,1 21,4 49,3 16, II 3,5 15,0 47,2 11,2 41,1 II 14,0 7,0 22,0 18,3 31,7 suma total 51,5 87,1 90,6 78,8 89,3 I 20,6 44,6 7,0 9,4 25, II 0,0 13,4 16,6 12,9 5,2 II 1,4 10,2 11,8 61,6 2,9 suma total 22,0 68,2 35,4 83,9 39,6 rednia z lat Mean for ,4 57,6 69,5 81,6 75,2 Temperatura Temperature, ºC I 5,4 14,6 15,9 15,9 19, II 8,3 13,3 15,2 15,5 20,6 II 6,7 9,8 14,6 17,5 19,3 rednia mean 6,8 12,6 15,2 16,3 19,6 I 7,7 12,9 13,2 18,4 17, II 10,4 9,0 14,5 20,4 15,5 II 6,7 12,8 14,8 20,4 15,7 rednia mean 8,3 11,6 14,2 19,7 16,3 rednia z lat Mean for ,0 12,5 15,8 17,2 16,8 WYNIKI I DYSKUSJA Opady deszczu w pierwszej dekadzie kwietnia (tab. 2) sprawiły, e owies wysiano dopiero w 2004 roku i w 2005 roku (tab. 3). Wschody rozpocz ły si po 14 i 13 dniach od siewu, odpowiednio w pierwszym i drugim roku eksperymentu. Przestawianie uprawy owsa na system ekologiczny nie miało wpływu na tempo wschodów w obu latach bada. Zaobserwowano pó niejsze wej cie w faz krzewienia owsa, którego upraw przestawiano na system ekologiczny w porównaniu z owsem uprawianym konwencjonalnie. Wynosiło ono 4 dni w pierwszym i 3 dni w drugim roku bada. W 2004 roku przesuni cie czasowe nast pnych faz rozwojowych owsa w wariancie z upraw przestawian trwało do fazy wyrzucania wiechy wł cznie. W 2005 roku owies, którego upraw przestawiano na ekologiczn, rozpocz ł strzelanie w d bło i osi gn ł pełni w tym samym terminie jak w uprawiany konwencjonalnie. Nast pne fenofazy wyrzucanie wiechy i kwitnienie owsa, którego upraw przestawiano na ekologiczn wyst piły trzy dni pó niej ni u owsa uprawianego konwencjonalnie. Agricultura 8(1) 2009

4 50 T. Sadowski, B. Rychcik Tabela 3. Terminy siewu, faz rozwojowych, zbioru oraz liczba dni od siewu do dojrzało ci pełnej i zbioru owsa Table 3. Dates of sowing, development phases, harvest and number of days from date of sowing to full maturity and harvest of oats Wyszczególnienie Item System uprawy Cropping system konwencjonalny conventional przestawianie na system ekologiczny conversion to organic system Termin siewu Date of sowing Wschody Emergence Krzewienie Tillering Strzelanie w d bło Shooting Wyrzucanie wiechy Panicle emergence Kwitnienie Flowering Dojrzało mleczna Milk maturity Dojrzało mleczno-woskowa Milk-wax maturity Dojrzało woskowa Wax maturity Dojrzało pełna Full maturity Termin zbioru Date of harvest Liczba dni od siewu do dojrzało ci pełnej Number of days from sowing to full maturity Liczba dni od siewu do zbioru Number of days from sowing to harvest Kolejne fazy: dojrzewanie owsa do pocz tku dojrzało ci pełnej rozpoczynały si z jednodniowym opó nieniem w stosunku do faz rozwojowych owsa uprawianego konwencjonalnie. Podobne tendencje zaobserwowano w badaniach własnych, analizuj c dynamik rozwoju j czmienia jarego, którego upraw przestawiano na system gospodarowania ekologicznego na tle j czmienia jarego uprawianego konwencjonalnie. Prawdopodobn przyczyn pó niejszego wej cia w faz krzewienia oraz w niektóre nast pne fazy rozwoju, w 2004 roku do fazy kłoszenia, a w 2005 roku do pocz tku fazy dojrzało ci pełnej, był brak nawo enia fosforowego. Zdaniem Kotera [1977] składnik ten pot guje zdolno krzewienia i wpływa na tempo faz rozwojowych ro liny, przyspieszaj c jej rozwój. Krzewienie owsa w 2004 i 2005 r. rozpoczynało si w drugiej dekadzie maja, w której umiarkowane opady były nieznacznie mniejsze ni potrzeby opadowe tego zbo a [Dzie yc i in. 1987]. Nale y jednak doda, e w pierwszej dekadzie maja zarówno w 2004, jak i 2005 roku opady 2-3-krotnie przekroczyły potrzeby opadowe owsa. W wyniku tego w glebie zgromadził si zapas wody, a ro liny nie odczuły jej niedoboru w fazie krzewienia. Strzelanie w d bło faza krytyczna w zapotrzebowaniu na wod zbó w 2004 roku odbywało si przy dostatku opadów. Obfite Acta Sci. Pol.

5 Plonowanie i wybrane cechy deszcze w czerwcu i pierwszej dekadzie lipca tego roku nie tylko zaspokoiły z nadwy k wymagania wodne owsa w fazie kłoszenia i kwitnienia, ale przeciwdziałały negatywnym skutkom umiarkowanych niedoborów opadów w drugiej i trzeciej dekadzie lipca w okresie wypełniania ziarna. W tych warunkach w 2004 roku owies plonował stosunkowo wysoko w obu systemach uprawy. W 2005 roku, od drugiej dekady maja do drugiej dekady lipca wł cznie, wyst piły niedobory deszczu znacznie poni ej potrzeb opadowych owsa podanych dla tych dekad przez Dzie yca i in. [1987]. Dotyczyło to szczególnie czerwca, w którym spadło 35,4 mm deszczu, wobec redniej wieloletniej wynosz cej 69,5 mm. W miesi cu tym przypadało strzelanie w d bło i kwitnienie owsa, natomiast w dwóch pierwszych dekadach lipca kwitnienie i dojrzało mleczna. Niedobory opadów i ni sza temperatura w czerwcu 2005 r. ograniczyły intensywno procesów fizjologicznych, a tym samym stworzyły gorsze warunki do wydania wysokich plonów ziarna. W obu latach eksperymentu owies uprawiany konwencjonalnie istotnie przewy szał plonami owies, którego upraw przestawiano na ekologiczn (tab. 4). W 2004 r. ró nica wynosiła a 1,67 t ha -1, czyli 31,3, a w 2005 r. 1,09 t ha -1, czyli 25,4. rednio z dwu lat bada istotnie wy ej plonował owies uprawiany konwencjonalnie 4,81 t ha -1 ni pochodz cy z uprawy przestawianej na system ekologiczny 3,43 t ha -1. Ró nica wynosiła 28,7. Godnym zauwa enia jest fakt, e plony nagoziarnistej odmiany owsa z obiektu z upraw przestawian na ekologiczn w obu latach bada były wy sze w stosunku do rednich uzyskanych w Polsce [Rocznik Statystyczny 2007]. W krajowych publikacjach dotycz cych uprawy ro lin w systemie rolnictwa ekologicznego mało jest informacji o skutkach przestawiania uprawy ro lin na ten system. Wysoko plonów ziemniaka, pszenicy ozimej i j czmienia jarego uprawianego z wsiewk koniczyny czerwonej w pierwszych dwóch latach przestawiania na system gospodarowania ekologicznego podano w pracy Kusia [1998]. Informacje o okresie przestawiania uprawy na ekologiczn s najcz ciej wkomponowane w kilkuletnie dane z pierwszych lat gospodarowania ekologicznego [Borówczak i in. 1998, Ku 1998, Szymona 2000]. Równie w publikacji Taylora i in. [2006] drugi rok przestawiania uprawy owsa wł czono do u rednionych warto ci plonowania za okres pierwszej rotacji płodozmianu. Autorzy w warunkach Szkocji, uprawiaj c owies w stanowisku po czteroletniej mieszance traw z koniczyn biał, uzyskali plon 5,32 t ha -1, natomiast w uprawie po owsie 3,59 t ha -1, a zatem kształtował si on podobnie do prezentowanego w niniejszej pracy. Brak jest jak dot d publikacji krajowych dotycz cych porównania efektów przestawiania i okresu pełnej uprawy ekologicznej owsa w relacji do owsa uprawianego konwencjonalnie. ródła zagraniczne wskazuj, e przyczyn obni enia wydajno ci owsa, którego upraw przestawiano na ekologiczn jest m.in. zmniejszona poda azotu oraz nasilenie zachwaszczenia łanów [Patriquin i in. 1986]. Leake [1996] porównuj c ró ne systemy gospodarowania wskazuje, e rolnicy organiczni zmagaj si z zanikaj c yzno ci gleby i rosn cym zachwaszczeniem. Bulson i in. [1996] stwierdzaj, e w uprawie ekologicznej obni enie plonowania zbó uprawianych po zbo ach było bardziej wynikiem niedoboru azotu ni wzrostu zachwaszczenia. Równie Hannukkala i in. [1990] oraz Philipps i in. [2002] podkre laj, e najwa niejszym czynnikiem oddziałuj cym na plony w organicznej uprawie zbó jest dost pno azotu z gleby w okresie rozwoju ro lin. Agricultura 8(1) 2009

6 52 T. Sadowski, B. Rychcik Tabela 4. Plon ziarna, morfometria ro lin i struktura plonu owsa w latach Table 4. Grain yield, morphometry of plant and yield structure of oats in Plon Yield t ha -1 Wyszczególnienie Item Długo d bła Length of culm cm Długo wiechy Length of panicle cm Liczba wiech na m 2 Number of panicles per m 2 Liczba niedogonów na m 2 Number of unfertile stems per m 2 Liczba ziaren w wiesze Grain number in panicle Masa 0 ziaren Weight of 0 grains g Rok Year System uprawy Cropping system konwencjonalny conventional przestawianie na system ekologiczny conversion to organic system NIR 0,05 LSD ,33 3,66 1, ,29 3,20 0,90 rednia mean 4,81 3,43 0,49 71, ,8 63,2 4, ,1 66,5 rednia mean 78,5 64,9 5,54 82, ,6 14, ,1 14,4 rednia mean 15,4 14,2 92, ,5 rednia mean ,3 78, ,7 65, ,0 60,0 17,2 rednia mean 30,3 62,7 11, ,2 38, ,6 45,6 rednia mean 55,4 41,9 9,93 75, ,0 25, ,2 25,4 rednia mean 26,1 NIR 0,05 HSD 0.05 dla for: lat years: plon yield 0,56 długo d bła length of culm 2,21 długo wiechy length of panicle liczba wiech number of panicles 82,3 liczba niedogonów number of unfertile stems liczba ziaren w wiesze grain number in panicle masa 0 ziaren weight of 0 grain interakcji lata x systemy uprawy interaction years x farming systems: plon yield długo d bła length of culm 7,84 długo wiechy length of panicle liczba wiech number of panicles liczba niedogonów number of unfertile stems liczba ziaren w wiesze grain number in panicle 14,0 masa 0 ziaren weight of 0 grains ró nice nieistotne non-significant differences 25,6 98,1 Acta Sci. Pol.

7 Plonowanie i wybrane cechy W prezentowanych badaniach zmniejszenie wydajno ci owsa w okresie przestawiania uprawy na ekologiczn wynikało z pogorszenia wszystkich elementów morfometrii ro lin i struktury plonu. Zmniejszyła si istotnie, rednio z dwu lat bada, długo d bła o 17,3, liczba wiech o 21,7, liczba ziaren w wiesze o 24,2. Zmniejszeniu uległy tak e: długo wiechy (o 7,8) i masa 0 ziaren (o 1,8), jakkolwiek ró nice te nie były istotne. Liczba niedogonów owsa w okresie przestawiania uprawy na system rolnictwa ekologicznego była natomiast ponad dwukrotnie wi ksza ni w uprawie konwencjonalnej. Ku [2003] podaje za Staleng, e mniejsza obsada kłosów w systemie ekologicznym jest nast pstwem słabszego krzewienia si ro lin spowodowanego niedoborem azotu wczesn wiosn. Mo na przypuszcza, podobnie jak stwierdzili Patriquin i in. [1986], Hannukkala i in. [1990] oraz Ku [2003], e jedn z przyczyn pogorszenia parametrów morfometrii i struktury plonu owsa, którego upraw przestawiono na system ekologiczny, a w konsekwencji uzyskania ni szych plonów ziarna owsa była m.in. mniejsza ilo azotu w glebie. Jako ziarna wyra ona zawarto ci białka i makroelementów wskazuje, e rednio z dwu lat bada wy sz zawarto białka i fosforu stwierdzono w ziarnie z uprawy konwencjonalnej (tab. 5). Zawarto potasu i magnezu była nieznacznie wi ksza w ziarnie pochodz cym z uprawy przestawianej na system rolnictwa ekologicznego, natomiast wapnia identyczna w obu porównywanych systemach. Tabela 5. Zawarto białka ogólnego (), P, K, Mg, Ca w g na 1 kg suchej masy ziarna owsa, rednia z lat Table 5. Concentration of total protein (), P, K, Mg, and Ca, g in 1 kg dry matter of spring oats grain, mean for System uprawy Cropping system Konwencjonalny Conventional Przestawianie na system ekologiczny Conversion to organic system Białko ogólne Total protein P K Mg Ca 10,83 4,74 4,11 1,46 0,54 10,38 4,48 4,45 1,58 0,54 W 2005 roku w słomie owsa uprawianego konwencjonalnie stwierdzono wi ksz koncentracj azotu ogólnego, magnezu i wapnia ni z obiektu z upraw przestawian na system ekologiczny (tab. 6). Zawarto fosforu kształtowała si na tym samym poziomie, a potasu była wi ksza w słomie owsa, którego upraw przestawiano na system ekologiczny. Porównuj c wyniki bada własnych z danymi zamieszczonymi w pi- miennictwie, stwierdzono, i zawarto białka, potasu i wapnia w ziarnie oraz azotu, fosforu i magnezu w słomie była mniejsza ni w materiale do wiadczalnym Czuby i Mazura [1988]. Koncentracja pozostałych składników w ziarnie i w słomie była nieznacznie wi ksza lub taka sama jak podaj wymienieni autorzy. W ród przyczyn ewentualnych zró nicowa mo na wymieni : ró nice odmianowe, poziomy nawo enia lub wysoko uzyskiwanych obecnie i dawniej plonów. Porównuj c jako ziarna owsa z jako ci ziarna mieszanki owsa z j czmieniem jarym z do wiadczenia Szymony [2000], stwierdzono, i zawarto białka, potasu, magnezu i wapnia w obu przypadkach kształtowała si na poziomie zbli onym, natomiast koncentracja fosforu była wy sza w ziarnie mieszanki ni owsa. Nale y jednak podkre li, e mieszank zbo ow nawo ono kompostem w dawce 15 t ha -1, co odpowiadało 213 kg NPK ha -1. Mo na zatem uzna, e jako ziarna owsa w okresie przestawiania jego uprawy na ekologiczn była zbli o- Agricultura 8(1) 2009

8 54 T. Sadowski, B. Rychcik na do jako ci ziarna owsa uprawianego konwencjonalnie oraz ziarna pozyskanego w innych do wiadczeniach. Tabela 6. Zawarto N (), P, K, Mg, Ca, w g na 1 kg suchej masy słomy owsa w 2005 roku Table 6. Concentration of N (), P, K, Mg, and Ca, g in 1 kg dry matter of oats straw in 2005 System uprawy Farming system N og N total P K Mg Ca Konwencjonalny Conventional Przestawianie na system ekologiczny Conversion to organic system 0,32 0,72 23,2 0,75 4,30 0,24 0,72 24,2 0,50 3,11 WNIOSKI 1. Przestawianie uprawy owsa z systemu konwencjonalnego na ekologiczny, na glebie kompleksu pszennego dobrego, prowadziło do redukcji wydajno ci ziarna z 4,81 do 3,43 t ha -1, czyli o 28,7. 2. Obni eniu wydajno ci ziarna w systemie ekologicznym, w relacji do konwencjonalnego, towarzyszyło pogorszenie wszystkich parametrów morfometrii ro lin i struktury plonu owsa. 3. Jako ziarna owsa w okresie przestawiania jego uprawy na system ekologiczny była zbli ona do jako ci ziarna owsa uprawianego konwencjonalnie. Zawarto białka i fosforu w ziarnie z uprawy konwencjonalnej, a potasu i magnezu z uprawy przestawianej na system ekologiczny była wi ksza ni pochodz cego z porównywanego systemu uprawy. Koncentracja wapnia była identyczna w ziarnie owsa uprawianego w obu systemach. 4. Słoma owsa pochodz cego z uprawy konwencjonalnej zawierała wi cej azotu, magnezu i wapnia ni owsa, którego upraw przestawiano na system ekologiczny, natomiast koncentracja potasu uło yła si odwrotnie. Zawarto fosforu w słomie z obu wariantów była identyczna. PI MIENNICTWO Borówczak F., Koziara W., Grze S., Efekty ró nych systemów uprawy j czmienia jarego w zale no ci od deszczowania. Rocz. AR w Poznaniu, Rolnictwo 52(I), Bulson H.A.J., Welsh J.P., Stopes C.E, Woodward L., Agronomic viability and potential economic performance of three organic four year rotations without livestock, Aspects of Applied Biology 47, Czuba R., Mazur T., Wpływ nawo enia na jako plonów. PWN Warszawa. Dzie yc J., Nowak L., Panek K., Dekadowe wska niki potrzeb opadowych ro lin uprawnych w Polsce. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 314, Hannukkala A.O., Korva J., Tapio E., Conventional and organic cropping at Suita. I. Experimental design and summaries. J. Agric. Sci. in Finland 62(4), Koter M., Chemia rolna. PWN Warszawa. Ku J., Wst pne porównanie trzech systemów produkcji ro linnej (konwencjonalny, integrowany i ekologiczny). Rocz. AR w Poznaniu, Rolnictwo 52, Ku J., Plonowanie wybranych gatunków ro lin w ró nych systemach produkcji. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Sesja Nauk. 89, Acta Sci. Pol.

9 Plonowanie i wybrane cechy Leake A.R., The effect of cropping sequences and rotational management: an economic comparison of conventional, integrated and organic systems. Aspects of Applied Biology 47, Patriquin D.G., Hill N.M., Baines D., Bishop M., Allen G., Observation on mixed farm during the transition to biological husbandry. Biol. Agric. Hort. 4(2), Philipps L., Huxham S.K., Briggs S.R., Sparkes D.L., Rotations and nutrient management strategies. [In:] Organic cereals and pulses, B.R. Younie, J.P. Taylor, J.M. Welsh, D. Wilkinson eds, Lincoln, UK, Chalcombe Publications, Rocznik Statystyczny RP, GUS Warszawa. Rozporz dzenie Rady (EWG) 2092/91 z dnia 24 czerwca 1991 r. w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i rodków spo ywczych, Dz. Urz. WE L 198, r., z pó niejszymi zmianami. Szymona J., Efekty nawo enia w rolniczych systemach intensywnym i ekologicznym ro lin płodozmianu pastewnego na glebie lekkiej i ci kiej. Rozpr. Nauk. AR w Lublinie 231. Taylor B.R., Younie D., Matheson S., Coutts M., Mayer C., Watson C.A., Walker R.L., Output and sustainability of organic ley/arable crop rotations at two sites in northern Scotland. J. Agric. Sci. 144, YIELD AND CHOSEN QUALITY TRAITS OF OAT GROWN IN THE PERIOD OF CONVERSION TO ORGANIC CROPPING SYSTEM Abstract. In the period of researches were done at the Agricultural Experimental Station in Bałcyny (53 o 35 N; 19 o 51 E) of the University of Warmia and Mazury to determine the results of conversion of oat growing from the conventional system to the organic one. In the first crop rotation it was cultivated according to the principles of the conventional cropping system, applying mineral fertilizers and pesticides. In the second one, a two-year period of conversion of crops to the organic system was realized. In the conventional cropping and in the plot being converted to the organic one naked-grain oat cultivar was sown in the fields after winter wheat. In the conventional crop rotation, as mean from 2 years, 4.81 t ha -1 of oat grain was obtained. The conversion of its growing to organic system decreased the yield by The decrease in grain yield was accompanied by the worsening of all the morphometric elements of the crops and yield structure. The content of protein and P in oat grain in the field of cropping converted to organic system was lower, whereas the contents of K and Mg were higher than those in the field with conventional cropping. The content of Ca was identical in oat grains coming from the two cropping systems. Key words: conversion to organic cropping system, naked-grain oat cultivar, oat, yield and quality Zaakceptowano do druku Accepted for print: Agricultura 8(1) 2009