Uniwersytet Rzeszowski Wydział Ekonomii. Wiedza na temat wybranych zagadnień Strefy Euro wśród studentów uczelni wyższych w Rzeszowie

Transkrypt

1 Uniwersytet Rzeszowski Wydział Ekonomii STUDIA PODYPLOMOWE Mechanizmy funkcjonowania strefy euro VI edycja, rok akademicki 2014/15 Justyna Stec Nr albumu: 37/2015 Wiedza na temat wybranych zagadnień Strefy Euro wśród studentów uczelni wyższych w Rzeszowie Przyjmuję pracę Data i podpis promotora Praca dyplomowa wykonana pod kierunkiem Dr Tomasza Potockiego RZESZÓW 2015 Studia realizowane z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej

2 2

3 Streszczenie Praca obejmuje zakres funkcjonowania strefy euro, zarys powstania unii walutowej, teoretyczne podstawy integracji walutowej. Wyszczególnione zostały korzyści, koszty oraz zagrożenia wynikające z przyjęcia euro przez Polskę. Przedstawiono badania opinii publicznej odnośnie euro. W niniejszej pracy zestawiono dane ogólnoświatowe w sposób graficzny. Dotyczyły one opinii publicznej obywateli państw należących do strefy euro. Respondenci stwierdzili czy wprowadzenie wspólnej waluty wpłynęło w jakiś sposób na kraj, w którym zamieszkują. Przeprowadzono anonimową ankietę elektroniczną wśród studentów uczelni wyższych w Rzeszowie. Zbadano poziom wiedzy na temat strefy euro, następnie zaprezentowano wyniki poprzez ilustrację graficzną wraz z opisem danych. Słowa kluczowe: Strefa Euro, Unia Walutowa, wiedza, studenci, Rzeszów TYTUŁ Knowledge on selected Eurozone issues among Rzeszow university students 3

4 SPIS TREŚCI WSTĘP. 5 ROZDZIAŁ I. STREFA EURO - ZAGADNIENIA WPROWADZAJACE Geneza powstania Unii Walutowej Teoretyczne podstawy integracji walutowej Korzyści, koszty i zagrożenia przyjęcia euro przez Polskę ROZDZIAŁ II. WIEDZA NA TEMAT WYBRANYCH ZAGADNIEŃ STREFY EURO W ŚWIETLE BADAŃ POLSKICH I EUROPEJSKICH Badania opinii publicznej odnośnie świadomości euro Opinia Polaków o wprowadzeniu euro Opinia Europejczyków o euro.. 18 ROZDZIAŁ III. BADANIA WŁASNE Charakterystyka badanej grupy Przebieg i cele ankiety Prezentacja wyników badania ankietowego.. 27 WNIOSKI BIBLIOGRAFIA

5 WSTĘP W obrębie strefy euro, występuje jedna, wspólna waluta dla wszystkich obywateli euro. Waluta jako środek, za pomocą którego organy rządowe, przedsiębiorstwa i indywidualne osoby dokonują i otrzymują płatności za towary i usługi. Euro służy również do przechowywania i tworzenia zasobów na przyszłość w postaci oszczędności i inwestycji. Euro jest oficjalną walutą w 19 spośród 28 państw członkowskich UE. Integracja walutowa niesie za sobą korzyści jak i zagrożenia. Aby właściwie móc ocenić szanse i zagrożenia płynące z przyjęcia wspólnej europejskiej waluty, istotne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy na temat strefy euro. Przedmiotem badań jest wiedza o euro wśród studentów rzeszowskich uczelni wyższych. Celem natomiast jest określenie poziomu wiedzy odnośnie wybranych zagadnień związanych ze strefą euro. Zastosowana metoda badawcza to anonimowa ankieta elektroniczna rozpowszechniana wśród studentów rzeszowskich uczelni wyższych. Formularz składał się z sześciu pytań, sondujący poziom wiedzy o euro. Badanie poziomu wiedzy studentów o strefie euro odbywało się na przełomie marca i kwietnia 2015 r. W pierwszej części ankiety wyszczególniono sześć pytań dotyczących wiedzy o strefie euro. W drugiej części badana grupa uzupełniała swoje dane osobowe: płeć, rok urodzenia, miejsce zamieszkania, wielkość gospodarstwa, liczbę osób przynależnych gospodarstwa posiadających pracę, poziom wykształcenia oraz status zawodowy rodziców. Praca będzie stanowiła odpowiedź na problemy badawcze takie jak: czy rzeszowscy studenci posiadają wysoki poziom wiedzy o euro, czy studenci chcą aby Polska przyjęła euro, jak duża jest różnica wiedzy o euro studentów wydziałów finansowych w porównaniu z wiedzą studentów pozostałych wydziałów. W niniejszej pracy postawiono następujące hipotezy badawcze: wiedza o euro studentów rzeszowskich uczelni jest na niskim poziomie, studenci wydziałów ekonomicznych i finansowych mają większą wiedzę o euro niż studenci pozostałych wydziałów, studenci studiów II stopnia posiadają większą wiedzę o strefie euro niż studenci I stopnia, respondenci nie są zwolennikami przyjęcia europejskiej waluty. Praca jest podzielona na następujące części: początkowo zostaną wyjaśnione zagadnienia związane ze strefą euro, począwszy od genezy powstania Unii Walutowej, kolejno opisano podstawy integracji walutowej. Ostatni podrozdział prezentuje korzyści, koszty, oraz zagrożenia wejścia Polski do strefy euro. Kolejna część pracy dotyczy wiedzy na temat wybranych zagadnień strefy euro w świetle badań polskich i europejskich. Opisano wyniki badań przeprowadzone wśród Polaków dotyczące opinii o wprowadzeniu wspólnej waluty. Została również przedstawiona opinia obywateli państw przynależnych do strefy euro. Część empiryczna dotyczy analizy badań własnych, prowadzonych wśród rzeszowskich studentów. 5

6 ROZDZIAŁ I STREFA EURO - ZAGADNIENIA WPROWADZAJACE 1. Geneza powstania Unii Walutowej Pierwsze próby zmierzające do utworzenia unii walutowej podjęto w ramach Niemieckiego Związku Celnego w pierwszej połowie XIX w. W 1834 r. wprowadzono zakaz dalszego stosowania ceł wobec towarów, które po uprzednim ocleniu przekroczyły teren administracyjny wchodzący w skład Związku. Proces tworzenia wspólnego pieniądza został przerwany wraz z wybuchem konfliktu prusko-austriackiego w 1866 r 1. Kolejne próby podjęto w 1865 r. z inicjatywy Francji powołano Łacińską Unię Walutową. W jej skład wchodziły: Francja, Włochy, Belgia, Szwajcaria, a później także Grecja, Bułgaria, Rumunia, Serbia i Finlandia. Unia była narzędziem służącym Francji do rozszerzenia jej wpływów politycznych w różnych regionach Europy. Jednakże nie wprowadzono wspólnej jednostki pieniężnej, stosując się jedynie do ustalenia parytetów dla walut, które ją tworzyły. Twórcom Wspólnot brakowało odwagi do wykonania decydującego kroku w kierunku stworzenia wspólnej polityki ekonomicznej prowadzącej do utworzenia unii gospodarczej i walutowej. Państwa członkowskie nie były przygotowane na zrzeczenie się suwerenności na rzecz WE w kwestiach polityki monetarnej, budżetowej i fiskalnej. W zamian określono wspólne cele krajowych polityk gospodarczych, zgodnie z którymi każde z państw zobowiązało się do realizacji celów związanych z zatrudnieniem, stabilnością cen, równowagą salda płatniczego i stabilnością waluty. Jednakże faktyczne postępy w sferze koordynacji polityk wewnętrznych nie sprostały oczekiwaniom. Mimo iż, ważki cel utworzenia unii gospodarczej i walutowej powszechnie uważano za istotny z punktu widzenia konsolidacji integracji europejskiej, pozostał on niemożliwy do zrealizowania 2. W trakcie szczytu w Hadze w grudniu 1969 r., przywódcy państw WE podjęli decyzję o rozpoczęciu tworzenia unii gospodarczej i walutowej. Powierzono Pierre Wernerowi premierowi, Ministrowi Finansów Luksemburga - opracowanie szczegółowego planu Unii Gospodarczej i Walutowej. Powołano do życia komitet pod przewodnictwem Pierre a Wernera, premiera i ministra finansów Luksemburga. W październiku 1970 r. komitet przedstawił raport końcowy. Tzw. plan Wernera określał trzy etapy na drodze do utworzenia unii gospodarczej i monetarnej, przy czym etap końcowy miałby zostać zrealizowany w roku 1980, kiedy to krajowe instrumenty kontroli gospodarczej i monetarnej zostałyby przekształcone w instrumenty wspólnotowe. W 1971 r. Rada przyjęła szereg decyzji z mocą działania wstecznego od dnia 1 stycznia, otwierając tym samym drogę do realizacji pierwszego etapu unii gospodarczej i walutowej 3. Komisja przedstawiła Radzie sprawozdanie z realizacji etapu wstępnego. Państwa członkowskie nie osiągnęły prawie żadnych postępów w zakresie koordynacji polityk gospodarczych. Drugi etap prac zaplanowano na luty 1974 r., dotyczył formułowania 1 Gronkiewicz-Waltz H., 2011, Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa,, LexisNexis, Warszawa, s Kowalewski P., 2001, Euro a międzynarodowy system walutowy, Warszawa, s Tamże,s

7 średniookresowych polityk gospodarczych 4. Wspólnota podjęła próbę, aby utrzymać przyjęty poprzednio harmonogram tworzenia unii gospodarczej i walutowej. Działania te zawiodły i drugiego etapu nie zainicjowano. Zastąpiony został przyjęciem szeregu jednorazowych środków służących polepszeniu oraz rozszerzeniu zestawu instrumentów do sterowania polityką monetarną 5. Jednym z ważnych powodów braku postępu w integracji walutowej była zróżnicowana sytuacja gospodarcza krajów EWG. Dzięki poparciu kanclerza Niemiec Helmuta Schmidta i prezydenta Francji Giscarda d Estaing stworzono Europejski System Walutowy (ESW).Został przyjęty uchwałą Rady Europejskiej z 5 grudnia 1978 r. Ideą systemu było utworzenie w Europie strefy stabilizacji monetarnej, w możliwie jak największym stopniu wolnej od wpływu gwałtownych wahań kursowych. Niska stabilność kursów walutowych powodowała, że firmy europejskie obawiały się podejmowania szeroko zakrojonych, długoterminowych przedsięwzięć inwestycyjnych na rynkach innych państw WE i uniemożliwiała pełne wykorzystanie szans oferowanych przez Wspólny Rynek. Z ESW wiązano nadzieję, że przynajmniej pośrednio wywrze wpływ na bardziej zrównoważony i trwały wzrost gospodarczy, zmniejszenie bezrobocia oraz zbliżenie poziomów rozwoju gospodarczego w państwach członkowskich 6. Państwa członkowskie dołączyły do mechanizmu kursowego, za pośrednictwem którego ustalono dwustronne kursy wymiany walut pomiędzy poszczególnymi krajami. Poza stworzeniem tego rodzaju mechanizmu kursowego, w ramach Europejskiego Systemu Walutowego stworzono także nową walutę ecu (European Currency Unit). Ecu było walutą koszyka, co oznacza, że stanowiła ona średnią ważoną wszystkich walut ESW 7. W 1988 r., przywódcy WE ponowili inicjatywę utworzenia unii gospodarczej i walutowej w ramach programu powołania Wspólnego Rynku. Rada Europejska powierzyła komitetowi, któremu przewodniczył Jaques Delors, opracowanie założeń etapów prowadzących do Unii Gospodarczej i Walutowej. Przedstawiono szczegółowo warunki, jakie powinny zostać spełnione, aby mogła powstać unia gospodarcza i walutowa, również zaproponowano trzyetapowy plan realizacyjny. Raport ten został zatwierdzony w czerwcu 1989 r. i przyjęty jako podstawa dalszych działań, która następnie została wyrażona formalnie w Traktacie z Maaastricht. Autorzy raportu J. Delorsa uważali, że po określeniu stałych kursów narodowe waluty powinny być możliwie szybko zastąpione przez walutę jednolitą 8. Pierwszy etap rozpoczął się w 1990 r. i dotyczył przedsięwzięć integracyjnych które wiązały się z 9 : 1) utworzeniem strefy wolnego handlu 2) unią celną 3) wspólnym rynkiem 4) unią gospodarczą 4 Decyzja Rady nr74/120/ewg z 18 lutego 1974 r. w sprawie osiągnięcia wysokiego poziomu konwergencji polityk gospodarczych Państw Członkowskich Wspólnot 5 Gronkiewicz-Waltz H., 2011, Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa,, LexisNexis, Warszawa, s Szeląg K., Integracja walutowa w Europie Zachodniej, s Por. K.D.Borchardt, 1995, European Integration, Brussels 8 Komar A., 1993, Europejska Unia Walutowa, PWE, Warszawa, s Barcz J., 2007: Integracja europejska[w:] Unia Gospodarcza i Walutowa, Oficyna a Wolters Kluwer business,warszawa, s

8 5) pełną integracją gospodarczą Drugi etap rozpoczął się 1 stycznia 1994 r. Najważniejszym elementem drugiego etapu było utworzenie instytucji przejściowej- Europejskiego Instytutu Walutowego, który miał odpowiadać za koordynowanie polityki pieniężnej, przygotowanie wymiany pieniądza oraz utworzenie Europejskiego Systemu Banków Centralnych. Ponadto we wczesnej fazie tego etapu powołano Europejski Instytut Monetarny (European Monetary Institute EMI) z siedzibą we Frankfurcie jako inicjatora Europejskiego Banku Centralnego. EMI wykorzystał etap drugi w celu opracowania planów strategicznych i operacyjnych służących sformułowaniu jednolitej polityki monetarnej i ułatwieniu identyfikacji państw gotowych z gospodarczego punktu widzenia do wejścia w obszar jednolitej waluty 10. Trzeci etap rozpoczął się 1 stycznia 1999 r. Jego zasadniczymi elementami było zamrożenie kursów walut jedenastu państw członkowskich oraz zainicjowanie przez Europejski Bank Centralny realizacji polityki pieniężnej na obszarze Wspólnoty. Ustalono, że proces stopniowego wprowadzania do obrotu wspólnej waluty europejskiej powinien rozpocząć się nie później niż 1 stycznia 1999 r. Aby przejść do etapu trzeciego, państwa członkowskie UE musiały wypełnić wyznaczone kryteria sformułowane w dokumencie stanowiącym załącznik do Traktatu z Maastricht. Na skutek spełnienia powyższych kryteriów przez większość państw Rada Europejska mogła podjąć ostateczną decyzję o utworzeniu unii gospodarczej i walutowej, co nastąpiło zgodnie z planem 1 stycznia 1999 r 11. Podsumowując, można zdefiniować unię monetarną jako przestrzeń publicznoprawną, złożoną z samodzielnych państw bądź jednostek składowych federacji, stanowiącą najwyższy stopień integracji gospodarczej, której istotą jest wyrzeczenie się - poprzez wprowadzenie jednolitego pieniądza, emitowanego przez wspólny bank centralny bądź też zachowanie narodowych znaków pieniężnych powiązane ze ścisłym i nieodwracalnym ustaleniem wzajemnych kursów walut narodowych - przez stanowiące ją podmioty samodzielnej polityki pieniężnej i kursowej, powiązane z przekazaniem tych prerogatyw ponadnarodowych instytucjom kreującym politykę pieniężną i fiskalną, utworzenie wspólnego rynku dóbr i usług oraz zapewnienie swobody przepływu pracowników Teoretyczne podstawy integracji walutowej Proces tworzenia unii gospodarczej i walutowej w postaci określonej w Traktacie z Maastricht stanowi jak dotąd najwyższy poziom integracji gospodarczej, osiągnięty przez państwa członkowskie Unii Europejskiej 13. P. Coffey i J.Presley określili integrację walutową jako ciągły proces oznaczający przesuwanie się krajów EWG w kierunku pełnej wymienialności walut we wspólnym rynku. Finalny etap integracji walutowej oznaczałby najpierw pełną wymienialność między 10 Gronkiewicz-Waltz H., 2011, Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa,, LexisNexis, Warszawa, s Tamże, s Sobczyński D., 2000,Euro, praktyka, historia, instytucja, MakPrint, Warszawa, s Nowak-Far A. 2011, Unia Gospodarcza i Walutowa w Europie, IWEP, Warszawa, s.2. 8

9 walutami krajów członkowskich po całkowicie stałych kursach. Następnie waluty narodowe zostałyby zastąpione walutą wspólną 14. Integracja walutowa może przybrać dwie formy: powołania nieodwołalnie stałych kursów walut państw członkowskich Unii bądź wprowadzenia jeden wspólnej walut. Niezależenie od formy wymaga ona spełnienia poniższych kryteriów 15 : 1. Kryteriów optymalnego obszaru walutowego, określających, kiedy jest możliwa rezygnacja z kursu walutowego jako instrumentu polityki gospodarczej 2. Kryteriów konwergencji. Warunkujących stałość kursu walutowego w unii monetarnej Pozbawienie autonomii monetarnej oznacza koszty dla państwa członkowskiego Unii, jednakże wprowadzenie jednej, wspólnej waluty jest korzystne dla członków Unii, z tym że podział zysków nie do końca musi być równy. Europejska unia walutowa została ustanowiona na podstawie traktatu z Maastricht, który stworzył jej ramy prawne. Utworzenie jednolitej waluty, stanowiącej dopełnienie wspólnego rynku, nie miałoby miejsca bez dokładnej współpracy walutowej i gospodarczej państw członkowskich 16. Państwa dążące do wprowadzenie jednego obszaru walutowego rezygnują z użycia kursu walutowego jako instrumentu polityki gospodarczej, a często także z aktywnej polityki pieniężnej. Według Mundella warunkami utworzenia optymalnego obszaru walutowego są: niski stopień asymetrii szoków doznawanych przez regiony danej strefy oraz dostateczna elastyczność rynków pracy 17. Charakter szoków makroekonomicznych powinien stanowić główną przesłankę integracji monetarnej. Koszt unii monetarnej staje się bowiem tym wyższy, im większa jest asymetria szoków, natomiast niska asymetria szoków koszt ten znacznie obniża, ponieważ umożliwia odwołanie się do polityki unii, w tym do elastyczności kursu walutowego, w celu neutralizacji skutków szoku. Dostateczna elastyczność rynków pracy będzie substytutem elastyczności kursów walutowych w amortyzowaniu asymetrycznych szoków w unii monetarnej 18. Dla McKinnona zasadniczym kryterium utworzenia unii walutowej jest stopień otwarcia gospodarki 19. Kraje najbardziej otwarte mają korzyść ze stałych kursów walutowych, kraje najmniej otwarte- z kursów płynnych. Za taką koncepcją przemawiają trzy argumenty 20. Skuteczność polityki kursowej zmniejsza się też w miarę wzrostu stopnia otwarcia gospodarki. W miarę wzrostu stopnia otwarcia gospodarki na zewnątrz zmniejszają się koszty integracji monetarnej, natomiast zwiększają się korzyści. Kraje o gospodarkach silnie otwartych, a więc i silnie współzależnych mają zatem większą korzyść z utworzenia unii monetarnej niż o gospodarkach mniej otwartych Oręziak L., 1991, Integracja walutowa w ramach Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, SGH, Warszawa, s Borowiec J., Wilk K., 2005, Integracja europejska, WAE, Wrocław, s Borowiec J., Wilk K., 2005, Integracja europejska, WAE, Wrocław, s Mundell R., 1961 vol. 51,A Theory pf Optimum Currency Areas, American Economic Review, s Tamże, s McKinnon R., 1963 vol. 53, Optimum Currency Areas, American Economic Review, s Borowiec J., 2005, Integracja europejska, s Tamże s

10 Analizę tę należy poszerzyć o dwa elementy. Jednym z nich jest stopień dywersyfikacji produkcji 22. Im bardziej wyspecjalizowane stają się gospodarki, tym bardziej są narażone na asymetryczne szoki. W gospodarkach zdywersyfikowanych konsekwencje szoków dla zatrudnienia okazują się wiele mniejsze. Szoki te są bardziej symetryczne, łatwiej jest więc utrzymać stałe kursy i zintegrować się w unii monetarnej 23. W unii walutowej mogą być wprowadzone nowe środki. Możliwości takie daje integracja finansowa oraz integracja fiskalna 24. Wielki rynek finansowy oraz międzynarodowa mobilność kapitałów mogą pomóc niektórym krajom w sprostowaniu trudnościom koniunkturalnym w dwojaki sposób. Po pierwsze, w unii monetarnej portfele inwestycyjne zawierają aktywa pochodzące z różnych regionów, skutkiem czego działają one jak amortyzatory w razie pojawienia się asymetrycznego szoku. Po drugie w unii walutowej podmioty gospodarcze mają większy dostęp do zasobów finansowych. Integracja fiskalna przejawia się w istnieniu budżetu federalnego. Kryteria optymalnego obszaru określa kryteria umożliwiające ograniczenie niedogodności związanych z utratą kursu walutowego. Natomiast nie mówi nic o tym, w jaki sposób kryteria te należy stosować, aby zweryfikować, czy dane kraje można uznać za optymalny obszar walutowy 25. Im więcej kryteriów jest spełnionych, tym łatwiej można ograniczyć koszty unifikacji walutowej. Europejska unia walutowa jest możliwa głównie ze względu na silną współzależność gospodarek. Państwa członkowskie Unii Europejskiej mają gospodarki silnie lub wystarczająco otwarte 26. Teorie konwergencji zwracają głównie uwagę na kryteria, jakie powinny być spełnione, by móc zapewnić stałość kursów walutowych. Podstawą jest analiza determinant kursu walutowego 27. W okresach krótkich główną rolę w zmianach kursów walutowych odgrywają międzynarodowe przepływy kapitału. Przepływy kapitału pociągają za sobą zmianę stóp procentowych i kursów walutowych. Napływ kapitałów sprzyja obniżce stóp procentowych oraz aprecjacji pieniądza, która obniżając rentowność aktywów krajowych, doprowadza do zrównania rentowności aktywów zagranicznych z krajowymi 28. W okresach długich najważniejszym warunkiem stabilności monetarnej jest konwergencja stóp inflacji. Uzasadnia ją teoria parytetu siły nabywczej, która dowodzi, że przymus równowagi bilansu bieżącego w okresach średnim i długim wymaga, by zmiany kursów walutowych kompensowały różnice w tempie wzrostu cen partnerów wymiany. Bilans płatniczy wpływa na kurs walutowy za pośrednictwem salda rachunku obrotów bieżących i salda rachunku obrotów kapitałowych Kenen P., 1969, The Thory of Optimum Currencu Areas an Eclectiv View,[w:] Mundell R., Swoboda A., Monetary Problems in International Conomy, University of Chcicago Press, Chcicago, s Borowiec J., 2005, Integracja europejska, s Ingram J., The Currencu Area Problem, [w:] Mundell R., Swoboda A., wyd.cyt., s Borowiec J., Wilk K., 2005, Integracja europejska, WAE, Wrocław, s Tamże, s Tamże, s Tamże, s Tamże, s

11 Postanowienia Traktatu z Maastricht dotyczą głównie konwergencji nominalnej, tj. wystarczającej zbieżności wyników państw członkowskich w dziedzinie inflacji, stóp procentowych, wskaźników deficytu i długu publicznego, stabilności pieniądza. Traktat zobowiązuje także do brania pod uwagę dodatkowych kryteriów, które mogą przybrać charakter kryteriów konwergencji realnej Korzyści, koszty i zagrożenia przyjęcia euro przez Polskę Utworzenie unii walutowej wiąże się z oczekiwaniami, że korzyści przewyższą możliwe jej koszty. Można wyróżnić dwa rodzaje korzyści z integracji walutowej: statyczne i dynamiczne 31. Korzyści statyczne są następstwem eliminacji kosztów transakcyjnych zamiany walut (np. w handlu między krajami uczestniczącymi w integracji monetarnej) oraz kosztów związanych z potrzebą zabezpieczenia się przed ryzykiem kursowym przez sektory instytucjonalne gospodarki. Brak tych kosztów prowadzi do wzrostu krańcowej produktywności kapitału. Ponadto, maleją długoterminowe stopy procentowe, które po przystąpieniu kraju do obszaru wspólnej waluty nie uwzględniają już premii za ryzyko kursowe. Wzrost krańcowej produkcyjności kapitału oraz spadek stóp procentowych przyczyniają się do osiągania dynamicznych korzyści z integracji walutowej. Zapewniają bowiem większą dostępność i obniżenie kosztów pozyskania kapitału, co prowadzi do dodatkowego wzrostu inwestycji kapitałowych oraz zwiększenia wydajności pracy i PKB per capita w długim okresie 32. W ujęciu dynamicznym, spodziewaną korzyścią z przystąpienia Polski do strefy euro jest wzrost akumulacji kapitału. W wyniku oczekiwanej obniżki stóp procentowych zmaleje cena pozyskiwanego kapitału, co powinno sprzyjać wzrostowi inwestycji w Polsce. W dodatku, pozytywny wpływ na napływ inwestycji zagranicznych powinno mieć ograniczenie ryzyka makroekonomicznego kraju, związane z akcesją do obszaru wspólnej waluty. Eliminacja ryzyka kursowego, ograniczająca niepewność w wymianie handlowej między integrującymi się krajami, może sprzyjać rozwojowi wzajemnego handlu oraz wzrostowi specjalizacji, jak i skali produkcji. Ponadto, wprowadzenie wspólnej waluty wyeliminuje ryzyko wystąpienia kryzysu walutowego w Polsce, przez co akceptowalny poziom deficytu obrotów bieżących może być podwyższony. Wymienione korzyści dynamiczne powinny sprzyjać przyspieszeniu długofalowego wzrostu gospodarczego oraz podnoszeniu międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki 33. Profitom utworzenia obszaru walutowego towarzyszą również zagrożenia i wymierne koszty. Za istotną uważa się utratę przez państwa kompetencji w zakresie prowadzenia niezależnej polityki pieniężnej. W państwach członkowskich banki centralne nie mogę 30 Barcz J., 2007: Integracja europejska, [w:] Unia Gospodarcza i Walutowa, Oficyna a Wolters Kluwer business,warszawa, s Tamże, s Woreta R., 2004 Perspektywy wejścia Polski do strefy euro, [w:] Polska w Unii Europejskiej, KaweckaWyrzykowska E., Synowiec E. (red.), Instytut Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa, s Tamże, s

12 wówczas wykorzystywać tej polityki do oddziaływania na koniunktury, a to grozi ryzykiem wzrostu wahań produkcji i zatrudnienia, w wyniku czego możliwy jest spadek dobrobytu 34. Podobne zagrożenia są związane z utratą kursu walutowego jako narzędzia polityki dostosowawczej. Uprzednio osłabienie krajowej waluty mogło stać się przejściowo instrumentem poprawy konkurencyjności międzynarodowej towarów i usług 35. Wprowadzenie waluty euro rodzi pewne koszty wynikające z dostosowania do nowej waluty cenników, systemów księgowania, znaczków pocztowych, baz danych, bankomatów itd. Wliczyć w te koszty można również utratę przez banki zysków z tytułu wymiany walut. Kosztem również może okazać się wypełnienie warunków konwergencji, np. ograniczenie wydatków budżetowych, jeśli niesie za sobą zamrożenie lub cięcia wydatków na cele społeczne. Kosztem będzie także utrata dochodu z emisji pieniądza krajowego. Skala konkretnych kosztów wprowadzenia euro, jest różna dla poszczególnych grup społecznych i pojedynczych uczestników rynku. Wynika ona z tego, na jakim rynku podmiot działa, czy też jaki rodzaj produktów oferuje. Efekt netto dla ścisłych podmiotów nie zawsze jest pozytywny, np. właściciel sklepu z automatami, sprzedając produkty musi podnieść koszt dostosowania otworów wrzutowych do nowych monet oraz przestawić księgowość z waluty krajowej na walutę wspólną. W przypadku osób indywidualnych bilans wprowadzenie wspólnej waluty powinien uwzględniać m.in. czynniki związane z wygodą posiadania jednej waluty 36. Z etapem wprowadzenia euro związane są również zagrożenia. Występują one zarówno w okresie bezpośrednio przed wprowadzeniem euro w związku z możliwym zacieśnieniem polityki makroekonomicznej w celu spełnienia kryteriów konwergencji jak i w okresie bezpośrednio po wprowadzeniu euro do obiegu. Obejmują zagrożenia wynikające z ewentualnego wzrostu cen na skutek ich zaokrąglania w górę. Zagrożenia, jakie stwarza ustanowienie wspólnej europejskiej waluty, mogą wystąpić także w średnim i długim okresie, czyli w przeciągu kilku czy nawet kilkunastu lat po przyjęciu wspólnej waluty. Mogą to być koszty związane z utratą autonomicznej polityki pieniężnej i kursowej oraz wynikające z utraty międzynarodowej konkurencyjności polskiej gospodarki 37. Reasumując można stwierdzić, że korzyści wydają się przeważać nad kosztami. Ich całościowym wyrazem powinien być wzrost PKB na mieszkańca w długim okresie. Mimo to dla pojedynczych grup społecznych bilans ten może być różny i zależy od konkretnych czynników Barcz J., 2007: Integracja europejska, [w:] Unia Gospodarcza i Walutowa, Oficyna a Wolters Kluwer business,warszawa, s Tamże, s Tamże, s dostęp [ ] 38 Tamże, s

13 ROZDZIAŁ II WIEDZA NA TEMAT WYBRANYCH ZAGADNIEŃ STREFY EURO W ŚWIETLE BADAŃ POLSKICH I EUROPEJSKICH 2.1. Badania opinii publicznej odnośnie świadomości euro Parlament Europejski regularnie zleca badania opinii publicznej w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Jest to jedna z form umożliwiająca Parlamentowi stały kontakt z ocenami i oczekiwaniami obywateli wobec jego działalności czy w odniesieniu do całej Unii Europejskiej. Eurobarometr jest efektywnym narzędziem pomiarem badającym wiedzę o Euro. Przede wszystkim dotyczy spostrzeżeń i oczekiwań Europejczyków względem Parlamentu Europejskiego, wyborów europejskich i samego procesu integracji europejskie. Jacques-René Rabier założyciel Eurobarometru wypowiadał się na temat swojego programu: Celem Eurobarometru było, z jednej strony osiągnięcie lepszego zrozumienia opinii, które pomogą w kształtowaniu naszej polityki informacyjnej, z drugiej strony pomogą Europejczykom poznać punkty widzenia innych obywateli. Celem nie było tylko obserwowanie na bieżąco europejskiej opinii publicznej, ale także umożliwienie obywatelom Unii odkrywania co obywatele innych krajów członkowskich myślą na ten sam temat 39. Badania Eurobarometru można wyszczególnić na 4 rodzaje: Standardowy, Specjalny, Eurobarometr Flash oraz badania jakościowe. Realizowane są w zależności od potrzeb. Parlament Europejski regularnie zleca badania opinii publicznej w państwach członkowskich. Specjalny Eurobarometr wykonywany jest w związku z konkretnymi, głęboko analizowanymi tematami zlecanymi dodatkowo przez Komisję Europejską lub inne instytucje unijne. Badania jakościowe realizowane są w celu zrozumienia motywacji, nastroju oraz uczuć wybranych grup społecznych względem danego tematu, poprzez słuchanie i analizowanie wypowiedzi oraz reakcji respondentów w dużych grupach dyskusyjnych. Standardowy Eurobarometr przeprowadzany jest techniką wywiadu bezpośredniego od 1973 r. dwa razy w roku, na wiosnę oraz jesień. Realizowany jest na zlecenie Komisji Europejskiej we wszystkich państwach Unii oraz krajach kandydujących. Wyniki publikowane są w formie raportów na stronie Eurobarometru i są ogólnodostępne dla obywateli Unii. Rezultaty pomiarów z poszczególnych krajów są zazwyczaj porównywane ze średnimi dla całej zjednoczonej Europy oraz wynikami innych społeczeństw. Eurobarometr Flash to wywiady telefoniczne przeprowadzane na wniosek dyrekcji generalnych Komisji Europejskiej. Wyniki uzyskuje się bardzo szybko i dotyczą konkretnych grup docelowych Opinia Polaków o wprowadzeniu Euro Monitor opinii publicznej to jedna z publikacji Biura Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Euro przez Rzeczpospolitą Polską umożliwiająca monitorowaniu procesu integracji Polski ze strefą euro. Monitor wskazuje bieżący kształt opinii publicznej na temat 39 dostęp [ ] 40 Tamże 13

14 wprowadzenia euro w Polsce na podstawie wyników badań przeprowadzonych na zlecenie Ministerstwa Finansów, przedstawionych na tle wyników badań Eurobarometru. Publikacja ukazuje się w zależności od częstotliwości przeprowadzanych badań opinii publicznej. Opinia Polaków badana jest w zakresie następujących zagadnień 41 : poparcie dla wprowadzenia euro, perspektywa wprowadzenia euro w Polsce, korzyści z wprowadzenia euro, obawy związane z wprowadzeniem euro, ocena konsekwencji wprowadzenia euro, poinformowanie nt. euro. Badania przeprowadzone w grudniu 2014 r. przez Monitor opinii publicznej wskazują na niewielki wzrost poparcia dla wprowadzenia euro w Polsce w stosunku do maja 2013 r. Zwolennicy euro stanowili 32% badanych, a przeciwnicy 55%. Jednocześnie 13% badanych nie potrafi określić swojego stanowiska w tej kwestii. Chociaż preferowana przez badanych data wprowadzenia euro w Polsce pozostaje odległa, wyniki badań wskazują na niewielki wzrost odsetka respondentów preferujących za kilka lat jako perspektywę zamiany waluty. Znaczenie w tym kontekście możne mieć stabilizowanie się sytuacji w strefie euro, które jest jednym z podstawowych warunków dla określenia przez rząd momentu przyjęcia euro. W badaniach z 2014 roku odnotowano niewielki wzrost odsetka osób spodziewających się korzystnego wpływu wprowadzenia euro w Polsce z perspektywy gospodarki i obywateli. Co trzeci respondent nie widzi jednak korzyści z zamiany waluty. Wyniki badań wskazują ponadto na nieznaczny spadek obaw społeczeństwa związanych z wprowadzeniem euro, w tym co istotne tych dotyczących potencjalnego wzrostu cen. Wyniki badania wskazują, że wśród Polaków rośnie świadomość i jednocześnie zapotrzebowanie na wiedzę nt. euro. W szczególności, odnotowano spadek respondentów odpowiadających, że narodowa kampania informacyjna w procesie wprowadzenia euro w Polsce powinna rozpocząć się przynajmniej na kilka lat wcześniej przed przyjęciem wspólnej waluty, a wzrost odpowiedzi, że na rok przed przyjęciem wspólnej waluty, co jest zgodne ze strategią rządu w tym zakresie. Coraz więcej Polaków jest zadowolonych z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Jednocześnie odsetek osób, które nie mają wyrobionej opinii w tym zakresie utrzymuje się na poziomie 12%. Od badania przeprowadzonego w 2013 r. stosunek Polaków do wprowadzenia euro uległ niewielkiej poprawie 42. W marcu 2015 roku TNS Polska przeprowadził regularny sondaż, w którym zapytał Polaków o opinie na temat wejścia kraju do strefy euro. Pytania dotyczyły ogólnej oceny wprowadzenia euro, preferowanej daty przyjęcia wspólnej waluty europejskiej oraz przewidywanych konsekwencji zmiany waluty dla gospodarstw domowych, polskiej gospodarki, a także tożsamości narodowej. Badanie odbyło się w marcu 2015 roku. W badaniu wzięło udział 1000 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Narzędziem służącym do realizacji badania były wywiady bezpośrednie wspomagane komputerowo dostęp [ ] 42 Tamże 43 dostęp [ ] s.2. 14

15 1) Ogólna opinia o wprowadzeniu Euro w Polsce Poparcie dla przyjęcia euro, dane w [%] Wykres Trudno powiedziec 2.Złym 3. Czymś dobrym Ani dobrym ani złym Źródło: TNS Polska Połowa Polaków (52%) uważa, że przyjęcie euro będzie złą decyzją. Przeciwnego zdania jest 15% respondentów, a niespełna jedna czwarta (23%) sądzi, że zamiana polskiej waluty na euro nie będzie ani dobrym, ani złym posunięciem. Co dziesiąty badany (10%) ma trudności z jednoznaczną odpowiedzią na to pytanie. Wyniki uzyskane w marcu 2015 roku nie uległy zmianie w porównaniu z tymi z grudnia 2014 roku. a) Płeć Opinia mężczyzn i kobiet o Euro, dane w [%] Wykres Trudno powiedziec Czymś dobrym Ani dobrym ani złym Złym Kobiety Mężczyźni Źródło: TNS Polska Prawie połowa przebadanych mężczyzn (49%) uważa, że przyjęcie waluty euro będzie złym działaniem. Innego zdania jest 15% respondentów, a jedynie 15% sądzi, że zamiana waluty na euro nie będzie ani czymś dobrym, ani złym. Co jedenasty badany (11%) sądzi, że ciężko stwierdzić jakie to będzie działanie. Nieliczna grupa kobiet miała problemy z wypowiedzeniem własnego zdania na ten temat(7%). Połowa przebadanych osób, uznała, 15

16 że będzie to dobre rozwiązanie dla Polski. Niemalże 22% nie ma zdania na ten temat. Ponad połowa przebadanych kobiet (55%) uważa, że będzie to zła decyzja 44. b) Wiek Opinia o wprowadzeniu euro, dane w [%] Wykres lat lat lat Trudno powiedziec czymś dobrym lat Ani dobrym ani złym Złym lat lat lub więcej Źródło: TNS Polska Respondenci w różnym wieku uzyskali bardzo zbliżone wyniki. W wymienionych przedziałach wiekowych nie widać znaczącej różnicy, większość uważa że wprowadzenie strefy euro w Polsce jest złym pomysłem. Ponad połowa (55%) osób w przedziale wiekowym zgadza się z tym stwierdzeniem. W grupie wiekowej lat, najwięcej respondentów na tle całej grupy (23%) stwierdziło, że wprowadzenie wspólnej waluty jest korzystne dla Polski 45. 2) Wpływ euro na gospodarstwo domowe Źródło: TNS Polska Wpływ euro na gospodarstwo domowe, dane w [%] Niekorzystnie Nie będzie miało wpływu Korzystnie 10 Nie będzie miało wpływu Wykres dostęp [ ] s Tamże, s

17 O wpływie wprowadzenia waluty euro w Polsce na sytuację gospodarstw domowych jest przekonana zdecydowana większość Polaków. Przy czym, przeważają opinie, że wpływ ten będzie negatywny 67% Polaków uważa, że wejście Polski do strefy euro wpłynie niekorzystnie na sytuację ich gospodarstw domowych. Przeciwnego zdania jest 14% badanych, którzy spodziewają się pozytywnych zmian. 10% badanych uważa, że przyjęcie waluty euro nie będzie miało wpływu na sytuację jego gospodarstwa domowego. W porównaniu z wynikami uzyskanymi w grudniu 2014 roku, w marcu 2015 r. wzrósł odsetek osób, uważających, że wpływ zmiany waluty będzie niekorzystny (różnica 4 punktów procentowych) 46. 3) Wpływ Euro na polską gospodarkę Ocena wpływu Euro na gospodarkę Polski, dane w [%] 24 Korzystnie 8 Nie będzie miało wpływu 53 Niekorzystnie 15 Trudno powiedziec Wykres 5 Źródło: TNS Polska Połowa Polaków (53%) jest zdania, że waluta euro wpłynie niekorzystnie na polską gospodarkę. Przeciwnego zdania jest jedna czwarta badanych (24%), a 8% uważa, że wejście Polski do strefy euro nie wpłynie na stan polskiej gospodarki. 15% ankietowanych nie potrafi wypowiedzieć się w tej kwestii jednoznacznie. 4) Wpływ Euro na tożsamość narodową Wpływ euro na tożsamość narodową, dane w [%] Wykres Korzystnie Nie będzie miało wpływu Niekorzystnie Trudno powiedziec Źródło: TNS Polska 46 dostęp [ ] s

18 Połowa Polaków (49%) jest przekonana, że przystąpienie do strefy euro będzie miało niekorzystny wpływ na ich tożsamość narodową. Co czwarty Polak (23%) sądzi, że przyjęcie waluty euro nie będzie miało wpływu na poczucie tożsamości narodowej, a 15% deklaruje, że wpływ ten będzie korzystny. Wyniki uzyskane w marcu tego roku nie różnią się od tych z poprzedniego pomiaru (z grudnia 2014 roku) 47. 5) Kiedy Euro? Opinia studentów odnośnie wprowadzenia waluty euro W ciągu 5 Za około 6 do najbliższych lat 10 lat 19 Za więcej niż 10 lat 15 Trudno powiedziec 41 Nigdy Wykres 7 Źródło: TNS Polska Niemal co piąty respondent (19%) sądzi, że przyjęcie nowej waluty powinno nastąpić nie wcześniej niż za 10 lat, 12% jest zdania, że powinno to nastąpić za około 6-10 lat, a prawie tyle samo 13%, że w ciągu 5 najbliższych lat. 15% Polaków nie ma na ten temat zdania. W porównaniu z wynikami z poprzedniego pomiaru, udział zwolenników nowej waluty spadł o 5 punktów procentowych. Odsetek przeciwników wprowadzenia euro w naszym kraju pozostał na tym samym poziomie. 2.3.Opinia Europejczyków o Euro Euro jest oficjalną walutą 19 państw członkowskich UE. Litwa dołączyła, w dniu 1 stycznia w 2015 roku. Niniejsze dane zebrano na podstawie raportu Flash Eurobarometer 405 The euro area. Badanie dotyczyło 48 : 1) Opinii Europejczyków o Euro 2) Wpływu Euro na Unię Europejską 3) Tożsamości europejskiej 47 dostęp [ ] s [ ] s

19 1) Wpływ euro na kraj Opinia Europejczyków o Euro Wykres 8 Źródło: s.7 Ponad połowa respondentów mieszkających w strefie euro nadal myśli ( 57%, bez zmian w porównaniu do roku 2013 ), że euro jest dobre dla ich kraju, podczas gdy jedna trzecia respondentów ( 33%, bez zmian), że jest to złe. Prawie jedna dziesiąta (8%) nie może się zdecydować w tej kwestii. Opinia Europejczyków o Euro w poszczególnych Państwach członkowskich Wykres 9 Źródło: s.12 19

20 Mieszkańcy Malty wśród pozostałych państw członkowskich są najbardziej zadowoleni z wprowadzenia euro w ich kraju. Mieszkańcy Francji na tle pozostałych państw w 42 % nie są zadowoleni z wprowadzenia wspólnej waluty. Obywatele Estonii nie wiedzą, czy wspólna waluta jest dobrze wpływa na ich kraj. 2) Wpływ Euro na Unię Europejską Ocena respondentów wpływu waluty euro czy na kraj w którym zamieszkują Wykres 10 Źródło: s.11 Znaczna większość respondentów mieszkających w strefie euro (69%) uważa, że euro jest dobre dla UE. Co piąta osoba uważa, że euro jest złym rozwiązaniem dla UE, podczas gdy 7% ankietowanych, odpowiedziało nie wiem. Jest to drugi rok z rzędu, w którym nastąpił niewielki wzrost odsetek respondentów, którzy uważają, że euro jest dobre dla UE. 3) Euro a tożsamość europejska 20

21 Ocena wpływu euro na tożsamość europejską Wykres 11 Źródło: s.1 W przeprowadzonym badaniu 24% respondentów uważa, że posiadanie euro sprawia, że czują się bardziej europejscy niż przed zmianą. Prawie trzy czwarte respondentów (74%) twierdzi, że euro nie sprawiło, że czują się poprzez to bardziej europejscy. 21

22 ROZDZIAŁ III. BADANIA WŁASNE 3.1. Charakterystyka badanej grupy Badanie dotyczyło wiedzy i opinii o euro wśród studentów uczelni wyższych w Rzeszowie. Na podstawie danych zgromadzonych podczas prowadzenia ankiety, badaną grupę można scharakteryzować w niniejszy sposób: a) Płeć Płeć ankietowanych studentów Kobieta Mężczyzna Wykres 12 Źródło: Badania własne W grupie przebadanych studentów przeważała liczba kobiet (147 osób) co stanowi 51%. Mężczyźni odpowiedzieli 153 liczbą głosów, stanowiącą 49% respondentów. b) Struktura wiekowa Struktura wiekowa studentów Wykres Źródło: Badania własne 22

23 Najwięcej ankietowanych osób urodziło się w 1991r., odpowiedź taką zaznaczyło 74 przebadanych respondentów. Z przeprowadzonego badania wynika, że najmniejszą grupę osób stanowią te, które urodziły się w 1989 r ankietowanych zakreśliło taką odpowiedź. c) Struktura miejsca zamieszkania respondentów Struktura miejsca zamieszkania respondentów Wykres 14 miasto powyżej 500tys. 66 miasto od 100tys.-500tys. miasto od 50tys.-100tys miasto od 10tys.-50tys. miasto do 10.tys mieszkańców wieś Źródło: Badania własne W strukturze miejsca zamieszkania najliczniejszą grupę osób stanowili mieszkańcy wsi (38%). Najmniej odpowiedzi uzyskano w grupie miasto od 10 tysięcy do 50 tysięcy oraz miasto do 10 tysięcy mieszkańców. Mieszkańcy miast od 50 tys-100 tys. stanowią 13%, mieszkańcy od 100 tys.-500 tys. niewiele mniej bo 11%. Ostatnia z możliwych opcji miasto powyżej 500 tysięcy osób, została wybrana przez 22% ankietowanych studentów. d) Liczba osób przynależnych do gospodarstwa domowego respondentów Struktura liczby osób przynależnych do gospodarstwa domowego respondentów Wykres Mieszkam sam Od 2 do 3 osób Od 4 do 5 osób Powyżej 5 Źródło: Badania własne. 23

24 W zestawionych wynikach większość studentów odpowiedziało, że mieszka w gospodarstwach liczących od 2 do 3 osób, co stanowi (41%) oraz od 4 do 5 osób (39%). Osoby, które zamieszkują same stanowią 20% ankietowanych, 31 osób zaznaczyło odpowiedź powyżej 5. e) Liczba osób przynależnych do gospodarstwa domowego posiadających pracę Liczba osób przynależnych do gospodarstwa domowego posiadających pracę Tabela 1 Wielkość gospodarstwa domowego Liczba osób posiadających pracę Źródło: Badania własne. W pytaniu dotyczącym liczby osób przynależnych do gospodarstwa domowego posiadający pracę, najczęściej padała odpowiedz 2 (112 odpowiedzi). Tylko jeden respondent udzielił, odpowiedzi 6. a) Wykształcenie ojca i matki Tabela 2 Wykształcenia rodziców ankietowanych studentów Wykształcenie Ojciec Matka Ogółem Podstawowe Średnie Niepełne zawodowe Średnie zawodowe Zawodowe Wyższe Źródło: Badania własne. Na wysoki stopień wykształcenia rodziców wskazuje duża częstotliwość wybieranych odpowiedzi wykształcenie wyższe. Najrzadziej wskazywano opcję wykształcenie podstawowe. b) Status zawodowy ojca i matki Tabela 3 Status zawodowy rodziców ankietowanych studentów Status zawodowy Ojciec Matka Ogółem Bezrobotny Emeryt Rencista Pracownik fizyczny Pracownik umysłowy Wolny Zawód Inny Źródło: Badania własne. 24

25 W jednym z pytań ankietowych respondenci określali status zawodowy rodziców. Najrzadziej wybieraną odpowiedzią w przypadku ojca był rencista a w przypadku matki emeryt. Najwięcej ankietowanych zaznaczyło w przypadku statusu zawodowego ojca pracownik fizyczny, wówczas gdy w wyborze zawodu matki wybierano pracownik umysłowy. c) Wydział Struktura wydziałów, na których studiują ankietowani Liczba osób Wydział Liczba osób Wydział 1 Budownictwa 12 Prawa i Administracji 1 Bezpieczeństwa wewnętrznego 21 Matematyczno-Przyrodniczy 2 Geodezji 21 Politologii 3 Inżynierii środowiska 22 Filologiczny 5 Informatyki 22 Pedagogiczny 8 Medyczny 24 Wychowania Fizycznego 9 Muzyki 30 Zarządzania 9 Sztuki 33 Finansów 11 Biologiczno-Rolniczy 55 Ekonomii 11 Socjologiczno-Historyczny Tabela 4 Źródło: Badania własne. W przeprowadzonym badaniu wzięli udział studenci z dziewiętnastu różnych wydziałów. Najmniejszą grupę stanowią studenci Budownictwa oraz Bezpieczeństwa wewnętrznego. Najliczniejszą grupę tworzą studenci Ekonomii, 55 ankietowanych z tego wydziału wzięło udział w ankiecie. d) Stopień i rok studiów Budowa stopnia i roku studiów, na który uczęszczają studenci Wykres 16 Rok 1 Rok 2 Rok I stopień studiów II stopień studiów Źródło: Badania własne. 25

26 W grupie respondentów najmniejszą grupą, która brała udział w badaniu byli studenci I stopnia studiujący na pierwszym roku (8 osób). Najliczniejszą grupą byli studenci studiów II stopnia pierwszego roku, takich odpowiedzi udzieliło 102 osoby. e) udział w kursach i szkoleniach dotyczących zagadnieniom integracji europejskiej Udział studentów w szkoleniach poświęconych o Euro Wykres Źródło: Badania własne 85 Tak 215 Nie Tylko 20% ankietowanych studentów deklaruje uczestnictwo w kursach i szkoleniach związanych z tematyką ekonomiczną i finansową. Pozostałe 80% respondentów nigdy nie brało udziału w tego typu projektach Przebieg i cele ankiety Badanie dotyczyło wiedzy na temat euro wśród studentów uczelni wyższych w Rzeszowie. Badanie przeprowadzone zostało na przełomie marca i kwietnia 2015 r. Narzędziem, które zostało użyte na potrzeby zebrania danych była anonimowa ankieta elektroniczna. Ankieta składała się z sześciu tematycznych pytań odnośnie strefy euro. Respondenci oceniali kwestie związane z wiedzą o euro, zapytano ich również czy chcieliby aby Polska przyjęła wspólną walutę. Respondentom zadano następujące pytania: 1. Polska jest członkiem Unii Europejskiej od maja roku? 2. Obecnie w strefie euro znajduje się? 3. Ostatnim państwem przyjętym do strefy euro była? 4. Czy Polska ma obowiązek przyjąć wspólną walutę? 5. Czy chciałaby/chciałby Pani/Pan aby Polska przyjęła euro? 6. Czy symbole widniejące na banknotach euro są jednakowe we wszystkich krajach Eurolandu? 26

27 Pytania postawione w ankiecie miały na celu zbadanie wiedzy studentów uczelni wyższych w Rzeszowie oraz określenie czy studenci są zwolennikami przyjęcia przez nasz kraj wspólnej waluty Prezentacja wyników badania ankietowego W wyniku badania ankietowego wśród 300 studentów studiów stacjonarnych rzeszowskich uczelni wyższych zebrano niniejsze dane: 1) Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej Członkostwo Polski w UE Wykres 18 Źródło: Badania własne. Respondenci odpowiedzieli na pytanie dotyczące przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Studenci udzielili 247 poprawnej odpowiedzi co stanowi 83%. Niepoprawnej odpowiedzi udzieliło 53 osoby. Zaskakujące jest, że młodzi obywatele Polski nie znają tak istotnych dat, które zarysowały się w historii kraju. Polska przystąpiła do Euro 1 maja 2004 roku. 2) Przynależność państw do strefy euro Ilość państw w strefie euro Wykres państw 15 państw 16 państw 17 państw 19 państw Źródło: Badania własne. 27

28 Kolejne z pytań skierowane do studentów odnosiło się do ilości państw przynależnych do strefie euro. Wśród studentów 164 osoby udzieliło poprawnej odpowiedzi co stanowiło 55%. Złej odpowiedzi udzieliło 136 osoby. Obecnie w strefie euro znajduje się 19 państw. Członkami Unii Gospodarczej i Walutowej są: Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Włochy. 3) Ostatnio przyjęte Państwo do strefy euro Państwo, które było ostatnio przyjęte do strefy euro Malta Słowenia Słowacja Estonia Litwa Wykres 20 Źródło: Badania własne. Zapytano ankietowanych, które z państw jako ostatnio zostało przyjęte do strefy euro. Respondenci w 55% udzielili poprawnej odpowiedzi. Niepoprawną odpowiedź wskazało 135 studentów. Najwięcej osób (44) wskazało na Słowację. Litwa od 1 stycznia 2015 roku przynależy do strefy euro. 4) Obowiązkowe przystąpienie Polski do strefy euro Polska, a obowiązek przystąpienia do strefy euro Wykres Tak, jest do tego zobowiązana Nie, sama zadecyduje czy i kiedy ją przyjmie Nie wiem Źródło: Badania własne. 28

29 Jedno z pytań dotyczyło obowiązkowego przystąpienia Polski do strefy euro. Większość osób udzieliło złej odpowiedzi, 121 respondentów odpowiedziało, że Polska nie jest do tego zobowiązana i sama zadecyduje kiedy ją przyjmie co stanowi 39%. Poprawnie odpowiedziało 41%, brak wiedzy wykazało 55 osób. Polska jest zobowiązana do przyjęcia wspólnej waluty po wypełnieniu warunków określonych w Traktacie o funkcjonowaniu UE. Tylko Wielka Brytania i Dania posiadają klauzulę opt-out, tj. samodzielnie mogą zadecydować o tym, czy i kiedy przystąpią do strefy euro. 5) Przyjęcie euro przez Polskę Stosunek respondentów do przyjęcia euro przez Polskę Wykres 22 0 Źródło: Badania własne. Tak Nie W kwestionariuszu ankiety, respondenci wyrazili swój stosunek do przyjęcia euro przez Polskę. Studenci nie są za wprowadzeniem euro, takiej odpowiedzi udzieliło 226 osób. Pozostała część wypowiedziała się za wejściem Polski do strefy euro co stanowi 25%. 6) Symbole widniejące na banknotach euro Ocena wiedzy respondentów odnośnie banknotów euro 154 Tak,banknoty są jednakowe w całej strefie euro 146 Nie, banknoty mogą zawierac symbole narodowe Wykres 23 Źródło: Badania własne. 29

30 Zapytano respondentów czy symbole widniejące na banknotach euro są jednakowe we wszystkich krajach Eurolandu. Studenci w liczbie 154 osób udzielili poprawnej odpowiedzi, co stanowi 51%. Złej odpowiedzi udzieliło 48% osób. Źródło: Badania własne. Średnia poprawnych odpowiedzi w stosunku do miejsca zamieszkania studenta Tabela 5 Miejsce zamieszkania Średnia uzyskanych poprawnych odpowiedzi Wieś 3,2 Miasto do 10 tys. mieszkańców 1,84 Miasto od tys. mieszkańców 2,74 Miasto od tys. mieszkańców 2,76 Miasto od tys. mieszkańców 2,61 Miasto powyżej 500 tys. mieszkańców 2,88 Studenci pochodzący ze wsi najczęściej zaznaczali prawidłowe odpowiedzi, tymże uzyskali najwyższą średnią (3,2) w powyższym kryterium Miejsce zamieszkania. Respondenci zamieszkujący miasto do 10 tysięcy mieszkańców ani raz nie wypełnili ankiety w całości poprawnie, uzyskali wśród niniejszej grupy najniższą średnią. Tabela 6 Średnia uzyskanych poprawnych odpowiedzi w stosunku do stopnia studiów, na który uczęszcza student Średnia poprawnych odpowiedzi Źródło: Badania własne. Studia I stopnia Studia II stopnia 2,4 3,11 Zgromadzone dane wskazują na wyższą wiedzę o euro wśród studentów, studiujących na II stopniu studiów. Studenci I stopnia posiadają zdecydowanie niższą wiedzę w porównaniu do respondentów studiujących na II stopniu. Tabela 7 Średnia uzyskanych poprawnych odpowiedzi w stosunku do płci studentów Średnia poprawnych Kobiety Mężczyźni odpowiedzi 3,0 2,7 Źródło: Badania własne. Wyższą średnią odpowiedzi uzyskały kobiety z wynikiem 3,0. W przeprowadzonym badaniu więcej kobiet wzięło udział, tymże mogło to wpłynąć na większą średnią wśród kobiet. 30