Logistyka i Spedycja Portowo-Morska wykład 6 (Technologia EDI)

Transkrypt

1 Logistyka i Spedycja Portowo-Morska wykład 6 (Technologia EDI) dr Adam Salomon Katedra Transportu i Logistyki Wydział Nawigacyjny Akademia Morska w Gdyni

2 LiSPM Podstawowy podręcznik do wykładu 6. A. Salomon, Spedycja - teoria, przykłady, ćwiczenia, Wyd. AM, Gdynia 2011 LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 2

3 Cechy informacji w łańcuchu transportowym 1. wiele źródeł pochodzenia informacji; 2. powtarzanie się wielu tych samych danych na różnych dokumentach handlowych; 3. wielka różnorodność postaci i treści informacji; 4. wielu adresatów informacji; 5. zmienność natężenia przepływu informacji w czasie; 6. wysokie wymagania jakościowe w stosunku do informacji; 7. potrzeba szybkiego przekazywania informacji; 8. niezbędność zachowania poufności danych. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 3

4 WNIOSEK WSTĘPNY 1 Ogromny przepływ danych ukryty za strumieniami ładunków jeżeli nie jest ostatecznie efektywny powoduje dezorganizację funkcjonowania całego łańcucha transportowego, co z kolei prowadzi do utraty korzyści, jakich oczekuje się po wprowadzeniu nowych technologii transportowych i nowych koncepcji organizacyjnych w obrocie towarowym. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 4

5 WNIOSEK WSTĘPNY 2 Klasyczny (tradycyjny) system informacji w obrocie ładunkowym, polegający na manualnym wprowadzaniu danych do systemów komputerowych i oparty na przekazywaniu dokumentów papierowych między partnerami handlowymi, ma wiele wad. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 5

6 Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji (1) 1. występują opóźnienia w dostarczaniu dokumentacji dla różnych partnerów; 2. kosztowne i pracochłonne, manualne lub częściowo tylko zautomatyzowane przetwarzanie, sporządzanie i przekazywanie papierowych dokumentów; 3. zbyt wiele nieformalnych kontaktów między różnymi instytucjami = brak precyzji i dokładności; LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 6

7 Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji (2) 4. nieskoordynowanie przepływu dokumentów i ładunków: ładunki przybywają przed odpowiednimi informacjami lub dokumenty nie przybywają z dostatecznym wyprzedzeniem czasowym; 5. występuje wielokrotne wprowadzanie tych samych informacji i związane z tym mnożące się błędy; 6. powstają sytuacje krytyczne związane z niewłaściwą obsługą ładunków niebezpiecznych; LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 7

8 Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji (3) 7. decyzje w zarządzaniu są opóźnione; bieżąca sytuacja eksploatacyjna ciągle wyprzedza decyzje, które odnoszą się już do sytuacji minionych; 8. majątek trwały (np. park kontenerowy własny i dzierżawiony) nie jest efektywnie wykorzystywany; 9. powstają komplikacje natury prawnej związane z warunkami transportu, przeładunku i składowania, konosamentami itp., głównie z powodu błędów w dokumentach; LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 8

9 Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji (4) 10.zdarzają się podwójne bukowania ładunków (a więc rezerwacji przestrzeni ładunkowej, składowej); 11.kolejność przeładunku jednostek ładunkowych nie jest optymalna (zarówno z punktu widzenia przyszłego wyładunku lub załadunku); 12.trudno zidentyfikować punkty krytyczne w infrastrukturze transportu; LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 9

10 Wady klasycznego (tradycyjnego) systemu przekazywania informacji (5) 13.występuje nadmierne zapotrzebowanie (użytkowanie) sprzętu i urządzeń przeładunkowych i na odwrót - niedobory sprzętu; 14.zwiększone są koszty składowania z powodu zalegania ładunków na składach. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 10

11 Powtarzanie się informacji na różnych tradycyjnych (papierowych) dokumentach Dokumenty: 1. Formularz spedytora (zlecenie spedycyjne) 2. Formularz konosamentu 3. Lista towarów 4. Instrukcja napełnienia kontenera 5. Lista ładunków w kontenerze 6. Kolejowy list przewozowy 7. Konosament handlowy 8. Dokumenty portowe 9. Dokumenty firm liczmeńskich i kontroli towarów 10. Faktura konsularna 11. Faktura spedytora 12. Potwierdzenie załadunku 13. Manifest ładunkowy Symbol i numer Liczba opakowań Rodzaj opakowania Rodzaj towaru Waga Miejsce pochodzenia Przewoźnik Instrukcje obsługi Miejsce przeznaczenia Port wyładunku Port załadunku Nazwa statku Data załadunku Klient, identyfikacja Adresy Nazwa maklera (agenta) Pracownik (tel., nr, identyfikacja) Wyjaśnienia do tab. 1. Wiele danych występuje na dokumencie: całkowicie częściowo LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 11

12 Dokument papierowy przeszkodą w logistyce transportu (1/2) Według oceny różnych ekspertów w jednej międzynarodowej transakcji handlowej często bierze udział nawet do 27 stron, które produkują 40 oryginalnych dokumentów i 360 kopii, co stanowi 7 10% ceny ostatecznej produktu. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 12

13 Dokument papierowy przeszkodą w logistyce transportu (2/2) Blisko jedna trzecia dokumentów papierowych związana jest z transportem. Przeprowadzone badania wykazały, że prawie 50% wszystkich listów przewozowych zawierało błędy. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 13

14 Słabe strony zastosowania dokumentów papierowych (1) Dokumenty papierowe odznaczają się wyjątkowo długim czasem dostępu. Możliwości ich przeszukiwania są ograniczone i z reguły sprowadzają się do umiejętności szybkiego przerzucania kartek. Co więcej, z danego dokumentu papierowego w tym samym czasie może korzystać tylko jedna osoba. Kolejna uzyskuje dostęp dopiero wtedy, gdy pierwsza zakończy pracę. Ponadto należy uwzględnić czas transportowania dokumentu między tymi osobami (partnerami handlowymi) może być on długi, gdy znajdują się one np. w różnych miastach lub krajach. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 14

15 Słabe strony zastosowania dokumentów papierowych (2) Dokumenty papierowe nie mają praktycznie kopii zapasowych. Dzieje się tak z dwóch powodów - po pierwsze kopia rzadko ma moc prawną, po drugie, dokumenty papierowe zajmują dużą powierzchnię, a więc robienie kopii podwajałoby koszty ich przechowywania. Zapewnienie maksymalnej trwałości dokumentom papierowym wymaga także przechowywania w odpowiednich warunkach. Osobną sprawą jest to, że dokumenty papierowe tworzą duże koszty w późniejszej eksploatacji. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 15

16 Badania Gartner Group Według badań Gartner Group pracownik spędza przeciętnie 10 minut w poszukiwaniu dowolnego dokumentu przechowywanego na papierze i wykonuje tygodniowo 61 wycieczek" do faksu, kopiarki lub drukarki. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 16

17 Według Coopers & Lybrand, przeciętne biuro amerykańskie 1. wykonuje 19 kopii każdego dokumentu; 2. wydaje 20 USD na wypełnienie każdego dokumentu; 3. gubi jeden z dwudziestu dokumentów (ogółem 5%); 4. wydaje 120 USD na poszukiwania dokumentu zagubionego lub włożonego w niewłaściwe miejsce; 5. wydaje 250 USD na odtworzenie zagubionego dokumentu. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 17

18 Współczesne otoczenie zawiera elementy umożliwiające rozwój EDI (wpływ technologii) 1. szerokie wykorzystanie komputerów; 2. rozwój standaryzacji (opakowań, oznaczeń, procedur itd.); 3. dostępność zintegrowanego oprogramowania i infrastruktur telematycznych. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 18

19 Współczesne otoczenie zawiera elementy umożliwiające rozwój EDI (wpływ rynku) 1. Efekt kaskadowy: każda wymiana towarowa wyzwala wiele elektronicznych transakcji. Na przykład, popyt na informację wymaga odpowiedzi. 2. Ogromny wzrost liczby papierowych dokumentów szczególnie w branżach, w których występuje duże zróżnicowanie informacji, tak jak to dzieje się w obrocie towarowym. 3. Zwiększająca się ważność jakości obsługi klientów w ślad za rozwojem rynku konsumenta. 4. Globalizacja rynków i przedsiębiorstw. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 19

20 Logistyka Pojęcie logistyki obejmuje optymalizację strumienia materiałów i towarów od wydobycia surowca poprzez produkcję aż do doprowadzenia na rynek. Pod pojęciem logistyki rozumie się sztukę" dostawy ładunku w relacji dom-dom w najlepszych warunkach w zakresie terminowości, kosztów, pewności i jakości obsługi. Podstawowe elementy nowoczesnej logistyki to strategia, technologia i informacja. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 20

21 Przewaga konkurencyjna Znaczenie informacji Informacja staje się najistotniejsza coraz częściej występuje konieczność stosowania zintegrowanych systemów logistycznych Wiedza i informacja biznesowa Działalność produkcyjna Czas Przedsiębiorstwa stają się przede wszystkim przetwórcami informacji biznesowej konkurując jednocześnie o jej źródła. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 21

22 Logistyka jest nową, wyższą jakością procesów cyrkulacji z następującymi istotnymi cechami: 1. sterowanie cyrkulacją towarów przez właścicieli (lub ich pełnomocników); 2. podporządkowanie procesów cyrkulacji, szczególnie procesów transportu, przeładunku i składowania strategii zaopatrzenia i zbytu; 3. wykorzystanie nowoczesnych systemów informacji i komunikacji jako warunku opanowania różnorodnych strumieni materiałów; 4. budowa i wykorzystanie systemów transportu, przeładunku i składowania, które zapewniają wysoką ciągłość zaopatrzenia i zbytu oraz umożliwiają wysoką elastyczność uzależnioną od kształtowania się podaży/popytu. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 22

23 Przesłanki rozwoju współczesnych systemów logistycznych Podstawową przyczyną rozwoju systemów logistycznych było przekształcenie się rynku sprzedawcy w rynek konsumenta i stopniowe polepszanie się zaopatrzenia w dobra materialne i usługi. W obrocie towarowym malał udział ładunków masowych o niskiej wartości, rósł natomiast udział ładunków o wysokim stopniu przetworzenia. Stworzyło to i nadal stwarza nowe wymagania w zakresie jakości procesów dystrybucyjnych (wymagania pod względem wielkości partii dostaw, częstotliwości, terminowości itp.). LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 23

24 Rozwój logistycznych systemów przemieszczania ładunków w transporcie morsko-lądowym wymaga: 1. integracji i koordynacji infrastruktury i usług; 2. integracji i standaryzacji urządzeń technicznych i środków transportu; 3. sprawnego systemu informacyjnego; 4. skoordynowanego administrowania i zarządzania; 5. standaryzowanej dokumentacji; 6. jasności ciężaru odpowiedzialności (aspekty prawne). LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 24

25 System logistyczny w transporcie lądowomorskim można podzielić na trzy podsystemy: 1. techniczno-funkcjonalny łańcuch transportowy z fizycznym przepływem dóbr; 2. organizacyjno-administracyjny łańcuch transportowy jako system sterowania i regulacji dla łańcucha technicznofunkcjonalnego; 3. informacyjno-łącznościowy łańcuch transportowy, umożliwiający wymianę niezbędnej informacji i przechowywanie dokumentów transportowych. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 25

26 EDI jako odpowiedź na zapotrzebowanie informacyjno-łącznościowego łańcucha transportowego LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 26

27 W warunkach rynku nabywcy podmioty szukające nabywców (producenci) starają się stworzyć możliwości do: 1. dostosowania czasu dostawy; 2. zapewnienia niezawodności dostawy; 3. zapewnienia gotowości dostawy określonego towaru; 4. elastycznego reagowania na dodatkowe wymagania nabywców, jak również elastycznego reagowania na wystąpienie nieprzewidzianych utrudnień w realizacji dostawy. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 27

28 Konieczność stosowania standardów informacyjnych (1) Przekazywanie danych za pomocą teletransmisji stosuje się od dawna w rozproszonych systemach informatycznych. Systemy takie, funkcjonując na dużych obszarach w jednorodnym środowisku oprogramowania i na zunifikowanym lub kompatybilnym sprzęcie, umożliwiają zdalne przetwarzanie danych i dostęp z dużej odległości do wspólnej bazy danych. W przypadku różnych systemów informatycznych bezpośrednie przetwarzanie danych przesyłanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych jest niemożliwe ze względu na odmienny format tych danych u nadawcy i u odbiorcy. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 28

29 Konieczność stosowania standardów informacyjnych (2) Aby temu zaradzić, stosuje się transmisję dokumentów w postaci czytelnych tekstów. Efektem jest wyeliminowanie nośnika papierowego i przyspieszenie przekazu informacji, jednak przetworzenie takich dokumentów wymaga ponownego wprowadzenia danych do aplikacji wewnętrznej adresata. Można tego uniknąć przez zastosowanie odpowiednich programów konwersyjnych. Dla jednego lub dwóch partnerów takie programy mogą być opracowane indywidualnie, ale w przypadku większej liczby partnerów handlowych jest to rozwiązanie zupełnie nieefektywne. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 29

30 Wymiana dokumentów elektronicznych bez standardu informacyjnego EDI i na podstawie standardu EDI A B A B Standard EDI C D C D LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 30

31 Konieczność stosowania standardów informacyjnych (3) Elektroniczna wymiana danych umożliwia porozumiewanie się za pomocą komunikatów EDI z dowolnym partnerem, niezależnie od sprzętu komputerowego, oprogramowania i szczegółowych rozwiązań przetwarzania informacji przyjętych w danej firmie. Aby to osiągnąć, należy wprowadzić standard elektronicznej wymiany danych, tj. standardowe procedury zapisu i przekazywania informacji. Brak standaryzacji informacji uniemożliwia wprowadzenie EDI. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 31

32 Konieczność stosowania standardów informacyjnych (4) Załóżmy, że partnerzy przesyłają między sobą faktury za pomocą teletransmisji danych, generując każdy komunikat elektroniczny w formacie używanym w jego systemie informatycznym. Dla dwóch partnerów są potrzebne dwa programy konwersyjne, dla trzech - sześć, a dla czterech - dwanaście itd. Takie mnożenie programów nie miałoby sensu w przypadku większej liczby partnerów, a przecież nawet najmniejsza firma w międzynarodowym obrocie towarowym ma ich co najmniej kilkunastu. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 32

33 Konieczność stosowania standardów informacyjnych (5) Możliwym rozwiązaniem, eliminującym potrzebę stosowania programów konwersyjnych, byłoby uzgodnienie formatów danych w systemach wszystkich partnerów. Jest to jednak nie do przyjęcia, gdyż wymagałoby przebudowy systemu informatycznego u każdego nowego partnera przystępującego do danej grupy. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 33

34 Konieczność stosowania standardów informacyjnych (6) Toteż w praktyce stosuje się rozwiązanie, polegające na uzgodnieniu formatu danych podlegających transmisji niezależnie od struktur danych stosowanych indywidualnie przez użytkowników EDI. Powszechne zastosowanie takiego formatu umożliwia każdemu z partnerów wymianę danych przy użyciu tylko jednego programu konwersyjnego. EDI jest właśnie tak zorganizowaną transmisją danych. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 34

35 SWIFT Przykładem uzgodnień branżowych są systemy rozliczeń międzybankowych, z których najbardziej znanym jest SWIFT. Nazwa systemu pochodzi od skrótu nazwy Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications Towarzystwo ds. Światowej Międzybankowej Telekomunikacji Finansowej. Każdy uczestnik SWIFT posiada swoje oznaczenie BIC (Business Identifier Code). LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 35

36 SWIFT (2) SWIFT pośredniczy w transakcjach między bankami, domami maklerskimi, giełdami i innymi instytucjami finansowymi. Wykorzystywany system komputerowy oparty na sieci SWIFTNet Link (SNL) realizuje dziennie około 14 milionów operacji, głównie pomiędzy krajami europejskimi (65% transakcji). Stowarzyszenie zostało utworzone w Brukseli przez 239 banków z 15 krajów świata (w 2008 roku zatrudnionych było łącznie 1890 prac.). W 2008 r. SWIFT zrzeszało 8332 instytucje finansowe z 208 krajów. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 36

37 Kody SWIFT wybranych banków w Polsce mbank PKO BP Pekao SA Inteligo BPH BREXPLPWMBK BPKOPLPW PKOPPLPW BPKOPLPW BPHKPLPK LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 37

38 Dziedziny pokrewne EDI Dziedziną pokrewną EDI są systemy automatycznego monitorowania notowań giełdowych oraz systemy wykonywania zleceń giełdowych, działające we wszystkich większych giełdach świata. Najbardziej znany system tego typu to NASDAQ amerykański system komputerowych usług informacyjnych i wykonywania zleceń. Do dziedzin pokrewnych EDI można również zaliczyć wielkie komputerowe systemy rezerwacji miejsc lotniczych oraz hotelowych. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 38

39 Podstawowe definicje wg ISO (1) LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 39

40 Podstawowe definicje wg ISO (2) LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 40

41 UN Layout Key (1) Już we wczesnych latach siedemdziesiątych EKG/ONZ zaleciła powszechne stosowanie na świecie jednolitego wzorca (UN Layout Key) dla różnych dokumentów w handlu międzynarodowym. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 41

42 UN Layout Key (2) LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 42

43 UN Layout Key (3) Według owych rekomendacji, bloki związanych funkcjonalnie informacji powinny być umieszczane zawsze w określonych rubrykach dokumentu, a pola informacyjne wypełnione zgodnie z Katalogiem Elementów Danych TDED (skrót od Trade Data Elements Directory). Te same zasady, odpowiednio rozwinięte, wykorzystano w koncepcji elektronicznego dokumentu handlowego. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 43

44 UN Layout Key (4) LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 44

45 TEDIS Jeszcze w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej uruchomiono w 1987 r. szeroki program przedsięwzięć TEDIS (skrót od Trade Electronic Data Interchange Systems, EDI Europe), obejmujący dostosowanie sprzętu telekomunikacyjnego i komputerowego oprogramowania oraz różnego rodzaju standardów do wymagań zintegrowanego rynku. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 45

46 Rady EDIFACT Do organizowania i koordynacji prac nad rozwojem standardu EDIFACT (Electronic Data Interchange For Administration, Commerce and Transport UN / EDIFACT) powołano w 1987 r. trzech regionalnych koordynatorów ONZ: w Europie Zachodniej, Europie Wschodniej i Ameryce Północnej. Obecnie takich koordynatorów jest sześciu; doszły: Australia z Nową Zelandią, Azja i Afryka. Region amerykański obejmuje obecnie także Amerykę Południową. W każdym z tych regionów działa Rada EDIFACT. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 46

47 Przykładowy przebieg procesu wdrażania EDI LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 47

48 Zasady prawidłowego dopasowania danych podstawowych LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 48

49 Różne standardy informacyjne Standardy krajowe Standardy międzynarodowe Specyficzne dla branży - VDA (Przemyśl motoryzacyjny, Niemcy) - TRADACOM (handel detaliczny, W. Brytania). - ODETTE (przemysł motoryzacyjny, Europa); - SWIFT (banki); - RINET (ubezpieczenia) - Różne podstandardy EDIFACT-u. Międzybranżowe ANSI X12 (USA) UN/EDIFACT LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 49

50 Dokumenty elektroniczne w standardzie UN/EDIFACT można podzielić na 3 zasadnicze grupy Dane podstawowe zawierające informacje o firmach oraz produktach i usługach wymienianych między partnerami handlowymi, do których odwołują się komunikaty elektroniczne przesyłane między nimi. Transakcje dotyczące procesów handlowych przebiegających między współpracującymi firmami (rozpoczynają się od zamówienia towaru lub usługi, zawierają komunikaty niezbędne dla transportu towarów i kończą transakcję fakturą oraz poleceniem zapłaty). Raporty i zestawienia używane do informowania partnerów handlowych o obecnym stanie zapasów oraz dane, wspierające planowanie i zarządzanie łańcuchem dostaw. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 50

51 Stowarzyszenia branżowe EDI W Europie istnieje kilkanaście stowarzyszeń branżowych EDI, m.in. w przemyśle motoryzacyjnym ODETTE (Organization for Data Exchange by Teletransmission in Europe); organizacja producentów i dostawców w przemyśle samochodowym 8 krajów Europy Zachodniej), elektronicznym EDIFICE (Electronic Data Interchange Forum with Interest in Computing and Electronics międzynarodowe forum wielkich firm przemysłu elektronicznego), chemicznym CEFIC/EDI (stowarzyszenie mające na celu rozwój EDI wśród członków Europejskiej Federacji Przemysłu Chemicznego), SMDG (grupa promująca standard UN/EDIFACT w transporcie morskim) które takie substandardy przygotowują dla swoich członków. Wprowadzaniem standardów EDIFACT-u w międzynarodowym handlu i transporcie zajmuje się też Tradegate Australia Ltd. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 51

52 Wprowadzanie takich standardów jak EDIFACT trwa długo (latami), ponieważ: 1. opracowano niewiele jeszcze komunikatów, które są akceptowane na skalę międzynarodową; 2. wiele czasu upływa, zanim dany dokument zostaje zatwierdzony przez odpowiednie komisje EDIFACT-u; 3. przedsiębiorstwa, które już posługują się innymi standardami (jak np. UN/TDI lub TRADACOMS), nie spieszą się ze zmianą systemu, bo nie dostrzegają bezpośrednich korzyści. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 52

53 Standard EDIFACT posługuje się pięcioma zasadniczymi narzędziami: 1. Słownikiem (Trade Data Elements Directory TDED), zawierającym jednoznacznie zdefiniowane pojęcia dotyczące transakcji handlowych, operacji logistycznych i procedur administracyjnych. 2. Składnią standardu EDIFACT. 3. Wytycznymi konstruowania komunikatów. 4. Słownikiem opracowanych już segmentów i komunikatów. 5. Zasadami reprezentacji fizycznej (realnej) dokumentu elektronicznego (wg normy ISO 6422). Jest ona wykorzystywana na tych etapach procesu handlowego, gdzie nadal występuje częściowo manualne przetwarzanie informacji lub gdzie wymaga się fizycznego udokumentowania transakcji elektronicznej. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 53

54 Zasady składni UN/EDIFACT (1) Zasady składni UN/EDIFACT stanowią swego rodzaju gramatykę języka niezbędnego do budowy elektronicznych dokumentów, zwanych komunikatami, po angielsku messages. Polska Norma używa terminu wiadomość z dopuszczeniem opcjonalnie nazwy komunikat. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 54

55 Zasady składni UN/EDIFACT (2) Zasady składni EDIFACT są określone w normie ISO 9735, której odpowiednikiem jest norma europejska EN 29735, a w Polsce PN-92/T W Ameryce Północnej powszechnie stosowanym standardem EDI jest ANSI ASC X.12, jednakże zdecydowano już w 1992 r. o stopniowym przechodzeniu na międzynarodowy standard UN/EDIFACT. Według składni ISO 9735 są projektowane i zatwierdzane struktury komunikatów elektronicznych, będących odpowiednikami dokumentów handlowych, transportowych, celnych, bankowych itd. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 55

56 Status komunikatów/katalogów Zarówno komunikatom, jak i całym katalogom nadawany jest tzw. status. Komunikat może mieć jedną z trzech wartości statusu: 1. Status 0: Wstępny projekt UNSM (United Nations Standard Message) do dalszego opracowywania. 2. Status 1: Projekt UNSM, rekomendowany do próbnego użytkowania. 3. Status 2: UNSM, komunikat standardowy rekomendowany do powszechnego stosowania. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 56

57 Oznaczenia katalogów UN/EDIFACT Publikowane katalogi UN/EDIFACT mogą mieć jedno z dwóch oznaczeń: 1. katalog oznaczony literą S" identyfikuje Katalog Standardów; 2. litera W" wskazuje Katalog Roboczy. LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 57

58 EDI w środowisku biznesowym LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 58

59 Architektura systemu EDI LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 59

60 Podział komunikatów EDIFACT LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 60

61 Kodowanie komunikatów EDIFACT LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 61

62 LiSPM dla III sem. MSTiL Koniec wykładu 6. Dziękuję za uwagę i zapraszam na kolejne wykłady i ćwiczenia LiSPM (AM) dr Adam Salomon, KTiL AM w Gdyni 62