Łomża, grudzień 2016 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Łomża, ul. Akademicka 20 tel. (86) ; fax: ; lomza@wios.bialystok.pl Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu wysokomazowieckiego za rok 2015 Łomża, grudzień 2016 r.

2 Spis treści: Wstęp charakterystyka powiatu Stan czystości i ochrona wód Presje- Źródła zanieczyszczenia wód Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych Przeciwdziałania Działalność kontrolna Wody podziemne Powietrze Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza Stan - Monitoring imisji Przeciwdziałania Działalność kontrolna Gospodarka odpadami Presje- Ilość wytworzonych odpadów Stan - Składowiska odpadów Stan - Odpady niebezpieczne Reakcje Kontrole i monitoring składowisk odpadów Promieniowanie elektromagnetyczne /PEM/ Presje Źródła emisji PEM Stan Pomiary kontrolne PEM Przeciwdziałania Hałas Ochrona środowiska przed poważnymi awariami Działania kontrolne WIOŚ Działania monitoringowe i kontrolne WIOŚ na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych (OSN) wyznaczonych na terenie powiatu wysokomazowieckiego

3 Wstęp - charakterystyka powiatu Powiat wysokomazowiecki geograficznie położony jest pomiędzy doliną górnego biegu Narwi, a rzeką Bug na południu. Jest to obszar nizinny zwany Wysoczyzną Wysokomazowiecką, wchodzącą w skład północnej części Niziny Podlaskiej. Od zachodu ogranicza ją linia Czerwonego Boru związana z Międzyrzeczem Łomżyńskim przechodząc w pradolinę rzeki Narew, otaczającą wysoczyznę od strony północnej i wschodniej. W bliskim sąsiedztwie położona jest Kotlina Biebrzańska na północy i Wysoczyzna Białostocka na północnym wschodzie. Południe mezoregionu graniczy poprzez starorzecze Nurca z Wysoczyzną Drohicką i Równiną Bielską. Jednostajny lekko pofałdowany krajobraz jest typowy dla obszarów nizinnych. Silniej urozmaicona jest pod tym względem część północno-wschodnia powiatu, gdzie niewielkie morenowe wzgórza są liczniejsze i wznoszą się do 160 m n.p.m. Wysoczyzna stanowi dział wodny Bugu i Narwi. Powierzchnia całkowita powiatu wynosi 1289 km 2, co stanowi 6,4% powierzchni woj. podlaskiego. Powiat,, liczył mieszkańców. Liczba mieszkańców w ostatnich latach systematycznie maleje (w osób, w osób). Najliczniej zamieszkałą gminą (poza miastem Wysokie Mazowieckie) była gmina miejsko-wiejska Ciechanowiec, licząca 8914 mieszkańców (GUS,2015). Ludność powiatu wysokomazowieckiego w 33 % zamieszkuje w miastach, a 67 % to mieszkańcy wsi. Sieć osadniczą tworzą: 1 gmina miejska (m. Wysokie Mazowieckie), 3 gminy miejskowiejskie (Ciechanowiec, Szepietowo, Czyżew Osada) i 6 gmin wiejskich (Klukowo, Kobylin Borzymy; Kulesze Kościelne; Nowe Piekuty; Sokoły oraz gmina Wysokie Mazowieckie). Łącznie z miastami jest to 381 miejscowości. Dominującą formą mieszkalnictwa na terenie powiatu jest zabudowa jednorodzinna i zagrodowa. Z całkowitej powierzchni powiatu przeważającą część stanowią użytki rolne zajmujące ha. Większość, bo ponad 72% użytków rolnych stanowią grunty orne. Powierzchnia gruntów leśnych wynosi ha, a wskaźnik lesistości powiatu wynosi 18,8 % i jest to wskaźnik znacznie niższy od wskaźnika krajowego wynoszącego 34 % powierzchni kraju (informacja Starostwa Powiatowego w Zambrowie). Cechą szczególną Wysoczyzny Wysokomazowieckiej na tle Niziny Podlaskiej jest stosunkowo dobra jakość gleb skupionych w części środkowej i południowej. Korzystne warunki glebowe stopniowo zanikają w północnej części powiatu ustępując przewadze gleb lekkich i żwirów. Gminy: Czyżew, Szepietowo, Klukowo, Wysokie Mazowieckie i Nowe Piekuty posiadają gleby o najkorzystniejszych właściwościach agrotechnicznych w skali powiatu i całego województwa podlaskiego. W powiecie wysokomazowieckim jest niewiele gleb nieprzydatnych do produkcji rolniczej. Udział gleb marginalnych w ogólnej powierzchni użytków rolnych waha się od 0,3% w Wysokiem Mazowieckiem do 6,2%, w gminie Kobylin Borzymy oraz 14,3%, w gminie Kulesze Kościelne i 16,9% w gminie miejskiej Ciechanowiec. Średni wskaźnik dla województwa podlaskiego wynosi 7,4%. Cechą charakterystyczną podlaskiego rolnictwa jest bowiem czynnik ekologiczny wynikający z czystości środowiska naturalnego oraz niskiego poziomu zużycia chemicznych środków służących do ochrony i nawożenia roślin uprawnych, co ma olbrzymi wpływ na produkcję, przetwórstwo, a przede wszystkim na eksport. Struktura przemysłu powiatu zdominowana jest przez produkcję i przetwórstwo artykułów spożywczych (przemysł mleczarski, mięsny, owocowo-warzywny i młynarski). Ważne znaczenie ma również produkcja maszyn i urządzeń oraz drewna i wyrobów z drewna. Największe w powiecie przedsiębiorstwa zajmujące się przetwórstwem rolno spożywczym to: SOKOŁÓW S.A., Zakłady Mięsne FARM FOOD Oddział Czyżew-Osada, Zakłady Mięsne NETTER w Czyżewie-Osadzie oraz sieć nowoczesnych młynów i niewielkich masarni. Zorganizowana baza surowcowa stymuluje produkcję trzody chlewnej i bydła mięsnego. Dużą rolę w przemyśle spożywczym odgrywa przetwórstwo mleka. Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem jest liderem ilościowym i jakościowym w produkcji wyrobów mleczarskich w Polsce. Dzięki jej istnieniu dynamicznie rozwinęły się gospodarstwa hodowli bydła. 3

4 Sieć komunikacyjna Teren powiatu wysokomazowieckiego przecina jedna z najstarszych w kraju linii kolejowych tzw. kolej Warszawsko-Petersburska. Jest to obecnie jeden z głównych węzłów komunikacji kolejowej łączący kraje Europy Wschodniej i Północno-Wschodniej z pozostałą częścią kontynentu. Uzupełniającym ciągiem kolejowym o marginalnym już znaczeniu jest jednotorowa linia Ostrołęka-Łapy przebiegająca przez teren gminy Kulesze Kościelne i Sokoły. Transport drogowy powiatu opiera się na ciągu drogi krajowej nr E-689 Zambrów - Wysokie Mazowieckie- Szepietowo Brańsk umożliwiając ponadregionalne połączenie środkowej i południowej część powiatu, z drogą krajową E-8. Dzięki takiej lokalizacji Wysokie Mazowieckie, jest też miastem tranzytu dla komunikacji południowej części województwa podlaskiego z Warszawą. Droga wojewódzka nr E-678 stanowi uzupełnienie tego trzonu łącząc bezpośrednio Wysokie Mazowieckie z Białymstokiem. Północny skraj powiatu styka się z drogą międzynarodową E-8, jednakże dla struktury komunikacyjnej powiatu ma to niewielkie, lokalne znaczenie, obejmujące teren gmin: Kobylin Borzymy i częściowo Kulesze Kościelne i Sokoły. Lokalny transport gminny i międzygminny obsługuje sieć dróg gminnych i powiatowych. Gęstość i lokalizacja sieci transportowo komunikacyjnej niemal całkowicie zaspokaja potrzeby mieszkańców, stawiając powiat wysokomazowiecki w korzystnej sytuacji na mapie województwa podlaskiego. Ochrona przyrody i krajobrazu. Tereny chronione w powiecie wysokomazowieckim zajmują powierzchnię 2274,8 ha (dane GUS,2015). Ważnym elementem ochrony przyrody jest Narwiański Park Narodowy, otaczający pradolinę Narwi w północno-wschodniej części powiatu wysokomazowieckiego (gminy Sokoły i Kobylin Borzymy). Teren parku zajmuje 1052 ha powierzchni powiatu. Park obejmuje malowniczy odcinek Doliny Górnej Narwi z licznymi zakolami, starorzeczami, rozlewiskami i obszarami bagiennymi. Mozaika różnorodnych zbiorowisk roślinnych (lasy łęgowe, trzcinowiska, turzycowiska, podmokłe łąki) stanowi ostoję dla wielu gatunków zwierząt, a szczególnie ptactwa wodnego m.in. zagrożonego wyginięciem derkacza i wodniczki. Pozostałe 1217,8 ha to Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca (GUS,2015). Utworzony został w 1982 roku. Utworzenie obszaru chronionego krajobrazu na tym terenie miało na celu ochronę i zachowanie doliny Bugu i Nurca o naturalnym charakterze oraz fragmentu Wysoczyzny Drohickiej odznaczających się wysokimi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi, kulturowymi i wypoczynkowymi. 1. Stan czystości i ochrona wód 1.1. Presje - Źródła zanieczyszczeń wód Dominujące presje wywierane przez człowieka na środowisko wodne to: - pobór wód na różne cele; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń wraz ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi oraz wodami pochłodniczymi; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych (nawożenie, brak skanalizowania terenów wiejskich); - zmiany morfologiczne i hydrologiczne wynikające z inwestycji w dziedzinie regulacji rzek (melioracje) czy energetyki. W 2015 roku, w powiecie wysokomazowieckim, pobrano i zużyto na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 5540,2dam 3 wody (GUS, 2015). W minionym 10-leciu, zaznacza się coraz wyższy pobór wody. Całkowite roczne zużycie wody na eksploatację sieci wodociągowej wyniosło 3681,2 dam 3 ( w 2014 roku 4

5 3594,3 dam 3 ). Najwyższe zużycie wody na eksploatację sieci wodociągowej występowało w gminie Szepietowo (494dam 3 ) oraz w mieście Wysokie Mazowieckie (452,5 dam 3 ). Niższe jak w roku 2014 było natomiast zużycie wody w przemyśle. W 2014 roku przemysł zużył tu 1927 dam 3, a w dam 3. Największe zużycie wody do celów przemysłowych zanotowano w Wysokiem Mazowieckiem (1519 dam 3 ). Na miasto przypadało 82% całkowitego zużycia wody na cele przemysłowe w powiecie wysokomazowieckim, co jest związane z funkcjonowaniem Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA. Zagadnienia związane z zaopatrzeniem w wodę realizowane są indywidualnie przez poszczególne jednostki samorządu lokalnego, z głębinowych ujęć wody poprzez lokalną, najczęściej gminną, sieć wodociągową. Istniejące potrzeby wodociągowe zrealizowane są na terenie powiatu prawie w 100%. Łączna długość czynnej rozdzielczej sieci wodociągowej w powiecie wysokomazowieckim w ostatnich 5 latach utrzymywała się na prawie tym samym poziomie i 1027,6 km ( w 2014r ,9 km). Najdłuższą sieć posiadają gminy: Wysokie Mazowieckie (179,4 km), Czyżew (140,1 km) i Ciechanowiec (134,1 km). Najkrótszą siecią dysponują gminy: Nowe Piekuty (66,1 km) i Kulesze Kościelne (70,8 km) (GUS,2015). Wg danych GUS 93,8 % mieszkańców powiatu miało dostęp do czynnej sieci wodociągowej. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, najwięcej osób korzysta z wodociągów w mieście Wysokie Mazowieckie (97,9%) oraz w gminach: Klukowo (97%) i Wysokie Mazowieckie (96,9%). Powyżej 90% mieszkańców ma dostęp do sieci wodociągowej w gminach: Kulesze Kościelne - 95% Czyżew - 94,2%, Sokoły - 93,4%, Szepietowo - 92,4%. Niewiele poniżej 90% mieszkańców obsługują wodociągi w pozostałych gminach : Nowe Piekuty - 89,7% i Ciechanowiec - 88,7%. Emisja ścieków W 2015 roku z terenu powiatu wysokomazowieckiego odprowadzono ogółem 2927 dam 3 ścieków: komunalnych i przemysłowych, z czego 100% oczyszczono (GUS,2015). Od 2006 roku dominującym sposobem oczyszczania ścieków w powiecie jest ich oczyszczanie z podwyższonym usuwaniem biogenów (związków azotu i fosforu), co znacznie przyczynia się do ograniczenia presji na środowisko wodne. Ilość ścieków oczyszczanych tym sposobem systematycznie wzrasta. Dotyczy to oczywiście tylko terenów skanalizowanych. 5

6 W powiecie wysokomazowieckim sieć kanalizacyjna jest niestety, w stosunku do sieci wodociągowej, bardzo krótka. Stanowi ona zaledwie niecałe 11 % długości sieci wodociągowej. Długość sieci kanalizacyjnej wynosiła 113,5 km, a w 2014 roku -109,6 km (dane GUS). W ciągu minionych 10 lat przybyło tylko 30,9 km sieci kanalizacyjnej. Z sieci kanalizacyjnej korzystało osób, (w 2014 roku osób). Stanowiło to 31% mieszkańców powiatu wysokomazowieckiego. Byli to mieszkańcy miast i miejscowości gminnych: Wysokiego Mazowieckiego, Ciechanowca, Czyżewa, Klukowa oraz Szepietowa i Sokół. Pozostałe gminy i obszary wiejskie nie są skanalizowane. (GUS,2015). Na obszarze powiatu wysokomazowieckiego wg danych GUS z 2015 r. funkcjonowało łącznie 11 oczyszczalni ścieków, w tym: osiem komunalnych (jedna, nowo uruchomiona, dla miasta Wysokie Mazowieckie, dwie oczyszczalnie w gminie i mieście Ciechanowcu, jedna w Szepietowie, jedna w Sokołach, jedna w Czyżewie, dwie w gminie Klukowo) oraz trzy przemysłowe (Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem, Zakładów Mięsnych SOKOŁÓW S.A. w Czyżewie oraz jedna w gminie Ciechanowiec). Oczyszczalnia przemysłowa zakładu MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem od końca roku 2015 nie pełni już funkcji oczyszczalni komunalnej dla tego miasta. Łączna przepustowość oczyszczalni komunalnych i przemysłowych wyniosła m 3 /dobę, z czego prawie 67% stanowiła przepustowość największej oczyszczalni SM MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem (GUS,2015). Alternatywą dla zabudowy rozproszonej są oczyszczalnie przydomowe, mogące obsłużyć kilka do kilkunastu domostw. Kierunek ten preferowany jest we wszystkich programach pomocowych, wspierających finansowanie 6

7 inwestycji komunalnych. Oczyszczalnie przydomowe funkcjonują głównie na terenie gmin: Klukowo i Nowe Piekuty. Cały obszar Polski, ze względu na jego położenie w 99,7 % w zlewisku Morza Bałtyckiego, uznano za wrażliwy tj. wymagający ograniczenia zrzutów związków azotu i fosforu oraz zanieczyszczeń biodegradowalnych ze źródeł komunalnych do wód. W trzeci stopień oczyszczania ścieków tj. w podwyższony stopień usuwania substancji biogennych (związków azotu i fosforu) wyposażone są 3 oczyszczalnie: oczyszczalnia SM MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem, oczyszczalnia komunalna w Szepietowie oraz nowo uruchomiona oczyszczalnia komunalna w Wysokiem Mazowieckiem. Ewidencja WIOŚ obejmuje łącznie 25 oczyszczalni, które objęte są działalnością kontrolną Inspekcji. Zestawienie oczyszczalni wraz z wynikami prowadzonych kontroli zawiera podrozdział 1.3. Przeciwdziałania działalność kontrolna. Z roku na rok systematycznie rośnie liczba osób obsługiwanych przez oczyszczalnie. W 2015 roku było to osoby (w 2014 roku osoby). W sumie stanowi to tylko ok. 34% ludności powiatu. Najgorsza sytuacja jest w gminach: Kobylin Borzymy, Kulesze Kościelne i Nowe Piekuty, gdzie brak jest sieci kanalizacji sanitarnej i gminnych oczyszczalni ścieków. W Kuleszach Kościelnych przy Urzędzie Gminy działa niewielka oczyszczalnia komunalna, o wydajności 2 m 3 / d. Działa tu również niewielka oczyszczalnia przyszkolna. Podobnie dwie małe oczyszczalnie działają w Kobylinie Borzymach. W Nowych Piekutach została przebudowana i zmodernizowana niewielka oczyszczalnia ścieków Gminy Nowe Piekuty przy obiektach: szkoły podstawowej, gimnazjum i domu nauczyciela. Ścieki oczyszczone z oczyszczalni funkcjonujących na terenie powiatu odprowadzane są przeważnie do wód powierzchniowych. Głównymi odbiornikami są rzeki : Brok i Nurzec. Ścieki komunalne. W powiecie wysokomazowieckiem odprowadzono do środowiska, głównie do wód powierzchniowych, 580 dam 3 ścieków komunalnych, z czego 41% (237 dam 3 ) stanowiły ścieki z nowej oczyszczalni komunalnej w Wysokiem Mazowieckiem. 140 dam 3 ścieków odprowadziła oczyszczalnia z Ciechanowca. Pozostałe oczyszczalnie odprowadzały poniżej 100 dam 3 /rok (dane GUS,2015). Odprowadzane ścieki w 100 % zostały oczyszczone, w tym w 47% z podwyższonym usuwaniem biogenów. Jednostka terytorialna ścieki komunalne oczyszczane razem - w dam 3 - dane GUS Powiat wysokomazowiecki Wysokie Mazowieckie miasto Ciechanowiec - miasto Czyżew - miasto Czyżew obszar wiejski Klukowo - gmina Sokoły - gmina Szepietowo - miasto Szepietowo - obszar wiejski ścieki oczyszczane biologicznie dam 3 Powiat wysokomazowiecki Wysokie Mazowieckie - miasto Ciechanowiec - miasto Czyżew - miasto Czyżew teren wiejski Klukowo - gmina Sokoły - gmina ścieki oczyszczane z podwyższonym usuwaniem biogenów dam 3 Powiat wysokomazowiecki

8 Wysokie Mazowieckie miasto Szepietowo - miasto Szepietowo - obszar wiejski Mimo, że oczyszczalnie działające zgodnie z pozwoleniami wodnoprawnymi, wychwytują większą część zanieczyszczeń, ładunki odprowadzane ze ściekami komunalnymi do wód powierzchniowych są znaczne. Pozytywnym zjawiskiem jest jednak fakt, że od 2012 roku ładunki podstawowych 3 kontrolowanych wskaźników maleją. W 2015 roku wyniosły one: BZT kg/rok, ChZT 22150kg/rok, zawiesina kg/rok. W latach wyraźnie zmalały ładunki (w zakresie wszystkich trzech badanych wskaźników) w ściekach odpływających z oczyszczalni w Ciechanowcu. Wiązało się to z uruchomieniem zmodernizowanej oczyszczalni w tym mieście i miało niewątpliwy wpływ na obniżenie ogólnego ładunku rocznego w powiecie. Zamieszczony wykres uwzględnia już częściowo ładunki ze ścieków komunalnych odprowadzanych z nowo wybudowanej oczyszczalni w Wysokiem Mazowieckiem. Ze względu na fakt, że została ona uruchomiona w końcówce roku 2015 większość ładunków jest uwzględniona przy zestawieniu dot. ścieków przemysłowych z oczyszczalni Sp. Mlecz. MLEKOVITA). Do rzek powiatu wysokomazowieckiego trafia również znaczny ładunek związków biogennych, głównie związków azotu i fosforu. Od 2006 roku nie wykonuje się niestety badań tych związków w ściekach odprowadzanych z mniejszych oczyszczalni (poniżej 2000 RLM). W powiecie wysokomazowieckiem obowiązku takiego badania (do czasu uruchomienia oczyszczalni komunalnej w Wysokiem Mazowieckiem) nie miała żadna oczyszczalnia komunalna. Wynika to z prawnego zwolnienia tych oczyszczalni z badania związków biogennych w oczyszczanych ściekach. Taki zapis prawny spowodował zaprzestanie przez zarządzających oczyszczalniami strącania w oczyszczanych ściekach związków biogennych. Może się to odbić bardzo niekorzystnie na jakości wód, do których ścieki oczyszczane są odprowadzane. Jest to szczególnie istotne w przypadku, kiedy odbiornikiem ścieków są cieki o małym przepływie. Prowadzona w poprzednich latach polityka ochrony wód poprzez nakładanie na oczyszczalnie obowiązku redukcji biogenów zaowocowała wyraźnym spadkiem stężeń, głównie związków fosforu, we wszystkich badanych przez WIOŚ rzekach. Przez wiele lat fosforany były jednym z głównych wskaźników obniżających jakość wód do wartości pozaklasowych, ostatnio ich stężenia przeważnie nie przekraczają granic I i II klasy czystości. Niestety obowiązujące obecnie regulacje prawne, w tym również samokontrola (automonitoring) podmiotów emitujących zanieczyszczenia do środowiska, mogą doprowadzić do powrotu problemu z utrzymaniem dobrej jakości wskaźników biogennych. Od 2016 roku badania związków azotu i fosforu nałożono pozwoleniem wodnoprawnym na nowo uruchomioną oczyszczalnie komunalną w Wysokiem Mazowieckiem. Zgodnie z wymogami rozporządzenia nr 5/2015 Dyrektora Regionalnego zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia roku w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Środkowej Wisły, w celu poprawy stanu wód rzeki Brok w pozwoleniu wodnoprawnym zaostrzono warunki wprowadzania ścieków z tej oczyszczalni (w ww. dokumencie stan wód Broku do Siennicy oceniono na podstawie badań WIOŚ jako zły). Najwyższe określone właściwymi przepisami, dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla aglomeracji od do RLM zostały obniżone dla fosforu ogólnego. 8

9 Zobowiązano również podmiot do wykonywania 6 razy w roku (co 2 miesiące), do wykonywania badań wód rzeki Brok w zakresie wybranych parametrów fizykochemicznych wprowadzanych ścieków ( w tym azotu i fosforu). Ścieki przemysłowe Powiat wysokomazowiecki odprowadza największą w województwie podlaskim ilość ścieków pochodzenia przemysłowego (drugie miejsce zajmuje powiat m. Suwałki, a kolejny powiat m. Łomża). W roku 2015 było to 2396 dam 3 ścieków odprowadzonych ogółem (GUS,2015). Prawie 1819 czyli 85% stanowią ścieki z zakładu mleczarskiego MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem, oczyszczane biologicznie, z podwyższonym usuwaniem biogenów (w ilości tej do grudnia 2015 roku mieściły się również ścieki komunalne z miasta Wysokie Mazowieckie). 13% stanowią ścieki z zakładów mięsnych SOKOŁÓW S.A w Czyżewie, oczyszczane biologicznie. Ostatecznym odbiornikiem wszystkich tych ścieków jest niewielka rzeka Brok. Ponadto 38 dam 3 ścieków przemysłowych wytwarzane jest w Ciechanowcu i odprowadzane do sieci kanalizacyjnej następnie oczyszczane na oczyszczalni komunalnej, a 10 dam 3 powstało w gminie Ciechanowiec (GUS,2014). Jednostka terytorialna ścieki przemysłowe oczyszczane razem - w dam 3 - dane GUS Powiat wysokomazowiecki Wysokie Mazowieckie -miasto Ciechanowiec obszar wiejski Czyżew-Osada - miasto ścieki oczyszczane biologicznie Powiat wysokomazowiecki Ciechanowiec obszar wiejski Czyżew-Osada - miasto ścieki oczyszczane z podwyższonym usuwaniem biogenów Powiat wysokomazowiecki Wysokie Mazowieckie - miasto Ładunki odprowadzane, ze ściekami przemysłowymi są znacznie wyższe niż te pochodzące ze ścieków komunalnych. W 2015 roku wynosiły: w zakresie BZT 5 (7779 kg/rok), ChZT (84450 kg/rok) i zawiesiny (20255 kg/rok) (GUS, 2015). Mimo, że w latach ładunki wyraźnie maleją, to biorąc pod uwagę, że większość z nich trafia do Broku i biorąc pod uwagę wielkość odbiornika- jest to dla niego bardzo duże obciążenie. 9 Znaczne są również odprowadzane do rzek (głównie do Broku) ładunki azotu i fosforu. Wg danych GUS w latach ładunki te wyraźnie malały. W roku 2013 ładunek odprowadzony

10 do Broku ze ściekami przemysłowymi wyniósł kg/rok azotu i 2741 kg/rok fosforu. Widoczny na wykresach nagły wzrost stężeń ładunków zanieczyszczeń związany był z awarią na oczyszczalni SM MLEKOVITA w czasie prowadzonych prac modernizacyjnych. Na obiekcie doszło do awarii i zachwiania równowagi biologicznej oraz przekroczenia dopuszczalnych pozwoleniem wodnoprawnym norm na odpływie. Skutkiem tego doszło do znacznych przekroczeń wartości zanieczyszczeń (BZT 5, ChZT, zawiesina ogólna oraz związków azotu i fosforu), deficytu tlenowego i śnięcia ryb w dolnym biegu Broku. Prowadzone w późniejszym okresie kontrole jakości i ilości odprowadzanych z oczyszczalni SM MLEKOVITA ścieków nie wykazały przekroczeń. Po zakończonej modernizacji oczyszczalni redukcja zanieczyszczeń jest bardzo wysoka. Modernizacja objęła zastosowanie flotacji ciśnieniowej, głęboką ingerencję w istniejący proces osadu czynnego, mający na celu intensyfikację procesu oczyszczania w tym biologicznego usuwania azotu i fosforu. W 2015 roku ładunki azotu i fosforu w powiecie wysokomazowieckiem, podobnie jak w roku 2014, malały w stosunku do 2013 roku (wynosiły odpowiednio 5303 kg/rok i 1005 kg/rok). Ewidencjonowany przez GUS ładunek azotu ogólnego w ściekach przemysłowych obejmuje tylko ładunek pochodzący z oczyszczalni w Wysokiem Mazowieckiem, natomiast ewidencjonowany ładunek fosforu pochodzi zarówno z tej oczyszczalni, jak również z oczyszczalni przemysłowej w Czyżewie. Do Broku ze ściekami przemysłowymi trafia również bardzo duży ładunek chlorków i siarczanów (131356kg/rok) (GUS,2015). Od roku 2010, w danych GUS, nie wykazywano ładunku tych związków odprowadzanych z Wysokiego Mazowieckiego (SM MLEKOVITA nie ma w pozwoleniu wodnoprawnym obowiązku badania tych substancji w ściekach). Obecnie GUS podaje tylko informację o wielkości ładunku tych substancji pochodzącego z oczyszczalni przemysłowej zakładów SOKOŁÓW S.A. w Czyżewie. Osady ściekowe. Niekorzystnym ubocznym zjawiskiem związanym z procesem oczyszczania ścieków jest powstawanie na oczyszczalniach znacznej ilości osadów ściekowych. Na oczyszczalniach w powiecie wysokomazowieckim powstało ogółem 975 ton osadów tj. 35 ton więcej jak w roku 2014 (GUS,2015). Do roku 2010 ilość osadów systematycznie rosła. Od roku 2011 widać wyraźny spadek ilości osadów, spowodowany zmniejszeniem się ilości osadów z oczyszczalni ścieków przemysłowych i komunalnych SM MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem. W 2015 roku powstało tam 844 tony osadów (87% ogólnej wytworzonej w powiecie ilości osadów), tj. o 21 ton więcej jak w roku 2014 roku. Zakończona w 2013 roku modernizacja oczyszczalni SM MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem obejmowała m.in. gospodarkę osadami ściekowymi. Powstające na oczyszczalni osady, wraz z osadem nadmiernym, mają być kierowane do nowej instalacji fermentacji osadu. W procesie flotacji produkowany będzie biogaz OZE (odnawialne źródło energii). Biogaz będzie wykorzystywany jako paliwo w agregatach kogeneracyjnych do produkcji energii elektrycznej i ciepła. Wyprodukowana energia elektryczna jest wykorzystana na potrzeby własne oczyszczalni ścieków, zaś jej nadwyżki skierowane zostaną do sieci energetycznej. Energia cieplna wykorzystana zostanie w technologii oczyszczania oraz ogrzeje budynki administracyjne i technologiczne. Planowane jest uzyskanie energii własnej w ilości 0,8 MWh oraz uzyskanie dodatkowych przychodów z pozyskania i sprzedaży świadectw pochodzenia energii tzw. zielonych certyfikatów. 10

11 Z ogólnej ilości osadów wytworzonych na oczyszczalniach przemysłowych (łącznie z oczyszczalnią SM MLEKOVITA) tj. z 870 ton, w rolnictwie wykorzystano 777 ton (769 ton z ocz. S.M. MLEKOVITA i 8 ton z Czyżewa), 75 ton magazynowano czasowo (osady SM MLEKOVITA), przekształcono termicznie 3 tony (zakłady SOKOŁÓW S.A. w Czyżewie) (GUS,2015). Ze 105 ton osadów powstałych na oczyszczalniach komunalnych: 51 ton było czasowo magazynowane (osady z oczyszczalni komunalnych w Ciechanowcu, Sokołach i Wysokim Mazowieckiem), a 32 tony z miasta i gminy Czyżew, użyto do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne. Brak informacji o zagospodarowaniu 22 ton osadów z oczyszczalni w Szepietowie. (GUS,2015) Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych Podstawą programu badań monitoringowych wód powierzchniowych płynących, zrealizowanych przez Inspektorat był Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata , opracowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzony przez Ministra Środowiska oraz opracowany na tej podstawie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku i zatwierdzony przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Program monitoringu środowiska województwa podlaskiego w latach Program monitoringu wód zrealizowano zgodnie z warunkami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U r. Nr 258, poz. 1550). Podstawą ocen jakości wód były: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 roku. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U r., poz. 1482); Punkty monitoringowe wyznaczone zostały w miejscach reprezentatywnych dla stanu wód, najczęściej na zamknięciach jednostek, wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, zwanych Jednolitymi Częściami Wód Powierzchniowych (JCWP). Monitoring JCWP prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu ogólnego oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych. W 2012 roku na terenie woj. podlaskiego wyznaczono obszary szczególnie narażone (OSN) i wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych (szczegółowe omówienie - rozdział 8). Większość z nich leży na terenie powiatu wysokomazowieckiego. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku w 2013 roku rozpoczął prowadzenie badań monitoringowych rzek na obszarze OSN, a w 2015 roku przeprowadził ponowne badania zamykające bieżący cykl badawczy. Monitoring prowadzony był zgodnie z Rozporządzeniem MŚ z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych. Rozporządzenie nakłada obowiązek: badania OSN w ramach monitoringu obszarów chronionych i jednocześnie, w ramach monitoringu operacyjnego lokalizacji ppk monitoringu obszarów chronionych w sposób umożliwiający: ocenę stanu wód oraz ocenę zagrożenia wód związkami azotu ze źródeł rolniczych pobór prób w ppk monitoringu obszarów chronionych nie rzadziej niż co 3 lata, z częstotliwością: rzeki: 8-12 razy (fizykochemia) i 1-8 razy (biologia, w zależności od wybranego elementu). Rozporządzenie to wyznacza również zakres badań: 1 element biologiczny (fitoplankton lub fitobentos); chlorofil a ; BZT 5 ; azot amonowy ; azot Kjeldahla ; azot azotanowy i azotany, azot ogólny, fosforany i fosfor ogólny. W 2015 roku oceny wód, na obszarach chronionych narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, dokonano na podstawie badań z lat 2013 i 2015 zgodnie z rozporządzeniem MŚ dnia r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241 poz. 2093). Rozporządzenie określa: 11

12 - wody powierzchniowe zanieczyszczone, w których zawartość azotanów wynosi powyżej 50 mg NO 3 /dm 3 oraz wody wykazujące eutrofizację, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek azotu; - wody zagrożone zanieczyszczeniem, w których zawartość azotanów mieści się w przedziale od 40 do 50mgNO 3 /dm 3 i wykazuje tendencję wzrostową oraz wody wykazujące eutrofizację, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek azotu. Załącznik nr 1 do ww. rozporządzenia określa wartości graniczne wskaźników eutrofizacji, powyżej których występuje eutrofizacja. Omówienie wyników badań rzek: Największymi ciekami wodnym powiatu są rzeki Nurzec i Brok. W okolicach Wysokiego Mazowieckiego biorą swój początek niewielkie dopływy Narwi (Jabłonka z Gacią, Ślina, Rokietnica) i Bugu (Brok Mały i Duży) tworząc lokalną sieć rzeczną o dość dużym współczynniku gęstości. W obrębie powiatu nie występują naturalne zbiorniki wód powierzchniowych większych rozmiarów. Dość częste są natomiast oczka śródpolne, i sztuczne zbiorniki przeznaczone na użytek mieszkańców. W okolicach wsi Tybory Kamianka znajduje się sztuczny zbiornik o charakterze rekreacyjnym. Na rzece Nurzec zbudowano kilka zapór na których działają lokalne elektrownie wodne. W 2015 roku na terenie powiatu wysokomazowieckiego badaniami w ramach monitoringu wód powierzchniowych objęto: 1. JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia badany w 2 punktach pomiarowo-kontrolnych: Kuczyn (powyżej Ciechanowca) i Tworkowice (poniżej Ciechanowca); W 2015 roku ppk Kuczyn badano w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Ppk Tworkowice badano również w zakresie wyznaczonym dla monitoringu operacyjnego terenów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, pozostałe wskaźniki do oceny stanu ( w tym substancje priorytetowe dla oceny stanu chemicznego wody) odziedziczono z badań prowadzonych w latach ; 2. JCWP Brok do Siennicy badany w 4 punktach pomiarowo-kontrolnych: m. Brzóski Falki (powyżej Wysokiego Mazowieckiego), Michałki (poniżej Wysokiego Mazowieckiego), powyżej Czyżewa i w m. Ołdaki poniżej Czyżewa; Trzy pierwsze punkty badano w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych; ppk Ołdaki badano również w zakresie wyznaczonym dla monitoringu operacyjnego terenów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, pozostałe wskaźniki do oceny stanu ( w tym substancje priorytetowe dla oceny stanu chemicznego wody) odziedziczono z badań prowadzonych w 2013 roku; 3. JCWP Ślina od źródeł do Rokietnicy w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym: Stypułki Święchy, badana w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych; 4. JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym: Wity. Ppk Wity w 2015 roku badano w zakresie monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, pozostałe wskaźniki do oceny stanu ( w tym substancje priorytetowe dla oceny stanu chemicznego wody) odziedziczono z badań prowadzonych w 2013 roku; 5. JCWP Mianka od źródeł do Dzieży w 2 punktach pomiarowo-kontrolnych: m. Średnica Jakubowięta i m. Rzepki Nowe; W 2015 roku oba punkty badane w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych; 12

13 W 2015 roku nie prowadzono badań niżej wymienionych JCWP leżących na terenie powiatu. Obowiązującą ocenę tych wód za okres odziedziczono w całości z badań wcześniejszych: 1. JCWP Nurzec od Nurczyka do Siennicy badany w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym w m. Wyszonki Błonie, badana w 2013 roku w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych; 2. JCWP Siennica - dopływ Nurca w punkcie pomiarowo-kontrolnym Koce Piskuły ocena odziedziczona z 2013 roku; badana w 2013 roku w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych; 3. JCWP Pełchówka- dopływ Nurca w punkcie pomiarowo-kontrolnym Wojtkowice Stare - ocena odziedziczona z 2013 roku; badana w 2013 roku w ramach monitoringu operacyjnego terenów chronionych wyznaczonych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych; Wszystkie trzy ww. JCWP nie zostały wyznaczone jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych, są to jednak istotne dopływy do tych wód, o typowo rolniczych zlewniach. Objęcie ich badaniami w 2013 roku miało na celu przeprowadzenie rozpoznania w jakim stopniu wpływają one na wody uznane za wrażliwe. Do badania wyznaczono wszystkie JCWP wyznaczone jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych, leżące terenie powiatu wysokomazowieckiego: - JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia; - JCWP Brok do Siennicy; - JCWP Ślina od Rokitnicy do ujścia. Do badań na terenie powiatu wysokomazowieckiego włączono dodatkowo 3 JCWP nie wyznaczone jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych, ale istotne dla ich oceny: - JCWP Mianka od źródeł do Dzieży; - JCWP Dopływ z Trojanowa; - JCWP Ślina od źródeł do Rokitnicy. Ww. JCWP zostały doznaczone jako wody wrażliwe kolejnym rozporządzeniem Dyrektora RZGW w Warszawie 28 października 2015 roku (patrz rozdz. 8). Omówienie wyników badań rzek: NURZEC o całkowitej długości 100,2 km i powierzchni zlewni 2082,6 km 2 jest w pierwszej grupie największych rzek Makroregionu Północno-Wschodniego i jednocześnie jedną z większych zlewni dopływów Bugu. Rzeka i jej dopływy odprowadzają wody z obszaru Wysoczyzny Bielskiej, Drohickiej i Wysokomazowieckiej będących mezoregionami Niziny Północno-Podlaskiej. Na terenie powiatu wysokomazowieckiego leży dolny odcinek Nurca i jego ujście do Bugu. Jednym z większych dopływów w górnej części zlewni jest rzeka Nurczyk. Mniejsze dopływy to Kukawka, Pełchówka, Siennica i Płonka. Na terenie powiatu wysokomazowieckiego największym punktowym źródłem zanieczyszczenia Nurca jest oczyszczalnia komunalna w Ciechanowcu. Na terenie woj. podlaskiego badania Nurca obejmują 2 JCWP tj. Nurzec od Nurczyka do Siennicy i Nurzec od Siennicy do ujścia. Ocena jakości wód Nurca (JCWP Nurzec od Nurczyka do Siennicy) ppk Wyszonki Błonie powyżej ujścia Siennicy (punkt leżący powyżej OSN). Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w 2013 roku w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i odziedziczono ją na 2015 rok. Ocena stanu ekologicznego stan dobry. Ocenę przeprowadzono na podstawie następujących elementów: - biologicznych klasyfikacja II klasa: oba badane wskaźniki (fitobentos i makrofity) były w II klasie; 13

14 - stężenia wskaźników fizykochemicznych: nie zanotowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego II klasa, - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego w 2013 roku wskaźników z tej grupy nie badano, Ocenę stanu chemicznego w 2013r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego. Brak zdefiniowanych zagrożeń. Nie oceniano stanu chemicznego. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych Badana JCWP spełnia wymagania dla obszarów chronionych. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Nie notowano przekroczenia wartości wskaźników wskazujących na podatność na eutrofizację ze źródeł rolniczych. JCWP Nurzec od Nurczyka do Siennicy spełnia wymagania wyznaczone dla obszarów chronionych. Nie oceniono stanu ogólnego ze względu na brak oceny stanu chemicznego. Ocena jakości wód Nurca (JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia) ppk Kuczyn powyżej Ciechanowca (punkt leżący na OSN). W 2015 roku zbadana w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. W 2015 roku powtórzono też badanie w zakresie sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3- cd)pirenu (WWA). Ocenę dla pozostałych wskaźników odziedziczono z 2013 roku. Do oceny wykorzystano też badanie indeksu ichtiologicznego z 2014 roku. Ocena stanu ekologicznego stan zły Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja V klasa: fitobentos II klasa, makrofity II klasa, indeks ichtiologiczny V klasa; - fizykochemicznych klasyfikacja II klasa: nie zanotowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego, - fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego II klasa badano dwa wskaźniki: arsen i indeks fenolowy - żaden z nich nie przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego; Ocena stanu chemicznego - stan dobry- w 2013r. z grupy wskaźników substancji priorytetowych dla środowiska wodnego badano dwa wskaźniki -benzo(g,h,i)perylen i indeno(1,2,3)piren. Na podstawie otrzymanych wyników stan chemiczny oceniono jako poniżej stanu dobrego. W 2015 roku powtórzono pełną serie badań w tym zakresie. Nie stwierdzono przekroczenia stężeń dopuszczalnych. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych nie stwierdzono przekroczeń. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych obszar OSN. Nurzec w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczona, podobnie jak w 2013 roku) wartość stężenia azotu azotanowego i azotanów wskazuje na podatność na eutrofizację. Ocena ogólna w ppk Nurzec Kuczyn stan ZŁY. Punkt nie jest reprezentatywny dla JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia, nie ocenia stanu JCWP. 14

15 Ocena jakości wód Nurca (JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia) ppk Tworkowice poniżej Ciechanowca (punkt leżący poniżej OSN). W 2015 roku zbadana w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Ocenę dla pozostałych wskaźników odziedziczono z 2012 roku, kiedy to JCWP badano w szerokim zakresie przewidzianym dla monitoringu diagnostycznego). Punkt reprezentatywny dla oceny JCWP. Ocena stanu ekologicznego stan dobry. Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja II klasa : fitobentos I klasa, makrofity II klasa; - fizykochemicznych klasyfikacja II klasa: nie zanotowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego II klasa wskaźniki te nie były badane, ocenę odziedziczono z 2012 roku. Żaden z badanych wskaźników nie przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego; Ocenę stanu chemicznego - stan dobry. W 2015r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego. Ocenę w całości odziedziczono z 2012 roku. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych (podobnie jak w 2013r.) nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych w zakresie analizowanych wskaźników. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych obszar OSN. W 2013 roku Nurzec w tym punkcie nie spełniał warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń azotu azotanowego i azotanów wskazywały na podatność rzeki na eutrofizację. Wg badań przeprowadzonych w 2015 roku wszystkie wskaźniki eutrofizacji mieściły się w dopuszczalnych normach. JCWP spełnia kryteria wyznaczone dla terenów chronionych. Stan JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia oceniono jako DOBRY. SIENNICA, rzeka we wschodniej Polsce, o długości około 20 km, lewy dopływ Nurca. Płynie przez Wysoczyznę Drohicką, w województwie podlaskim. Rzeka wypływa z okolicy miejscowości Szmurły, na wysokości około 146 m n.p.m., a do Nurca uchodzi na wysokości 113,5 m n.p.m., na północny wschód od Ciechanowca. Płynie wyłącznie przez tereny rolnicze. Brak punktowych źródeł zanieczyszczeń. Ocena jakości wód Siennicy (JCWP Siennica) dopływu Nurca ppk Koce Piskuły (rzeka nie leży na OSN, ale jest dopływem JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia, wyznaczonej jako wrażliwa na zanieczyszczenie azotem ze źródeł rolniczych). Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w 2013 roku w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i odziedziczono ją na 2015 rok. Ocena stanu ekologicznego stan umiarkowany. Ocenę przeprowadzono na podstawie następujących elementów: - biologicznych klasyfikacja III klasa: fitobentos III klasa, makrofity II klasa; - fizykochemicznych poniżej stanu dobrego (PSD), w 2013 roku zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego w zakresie: fosforanów; 15

16 - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego w 2013 roku ani w latach poprzednich wskaźniki z tej grupy nie były badane. Ocena stanu chemicznego brak oceny - - w 2013r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego. Nie zdefiniowano zagrożeń. Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Siennica w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego i azotanów wskazują na podatność na eutrofizację. Stan JCWP Siennica - określono jako ZŁY PEŁCHÓWKA rzeka o długości około 32 km, lewy dopływ Nurca, do którego uchodzi na 3,6 km od jego ujścia. Płynie przez Wysoczyznę Drohiczyńską, w województwie podlaskim. Rzeka wypływa z okolicy miejscowości Niewiarowo-Sochy, na wysokości około 180 m n.p.m., a do Nurca uchodzi na wysokości 106,3 m n.p.m. poniżej wsi Wojtkowice Stare, na południe od Ciechanowca. Na prawie całej długości płynie w naturalnym, meandrującym korycie. Brzegi Pełchówki porastają liczne drzewa, zacieniając do 90% lustra wody. Dno miejscami obficie porasta roślinność naczyniowa. Podłoże jest zróżnicowane, a kamienie i głazy stanowią na niektórych odcinkach do 40% powierzchni dna. Rzeka płynie wyłącznie przez tereny użytkowane rolniczo. Brak punktowych źródeł zanieczyszczeń. Wyznaczona przez KZGW jako jedna JCWP Pełchówka. Ocena jakości wód Pełchówki (JCWP Pełchówka) dopływu Nurca ppk Wojtkowice Stare (rzeka nie leży na OSN, ale jest dopływem JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia wyznaczonej jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych ). Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w 2013 roku w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i odziedziczono ją na 2015 rok. Ocena stanu ekologicznego - stan umiarkowany Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja - III klasa: fitobentos III klasa, makrofity III klasa; - fizykochemicznych klasyfikacja II klasa : w 2013 roku nie notowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego w 2013 roku, ani w latach poprzednich, wskaźniki z tej grupy nie były badane, ze względu na brak źródeł zanieczyszczeń; Ocena stanu chemicznego brak oceny - w 2013r. ani w latach poprzednich, nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego, ze względu na brak źródeł zanieczyszczeń; Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Pełchówka w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego, azotanów i azotu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację. Stan JCWP Pełchówka - oceniono jako ZŁY. BROK jest prawobrzeżnym dopływem Bugu uchodzącym na 87,4 km jego biegu, na terenie woj. mazowieckiego. Długość rzeki wynosi 72,0 km, a powierzchnia zlewni 819,8 km 2. Na terenie powiatu wyskomazowieckiego położona jest górna część zlewni, z odcinkiem o długości 32 km. Ciek charakteryzuje się małym przepływem, jest uregulowany i posiada mało zasobną w wodę zlewnię. Większe dopływy, przeważnie uregulowane, to Brok Mały, Penchratka, Kanał Szumowo-Łątownica, Ciek spod Dąbrowy oraz Siennica (Dopływ spod Nowej Wsi). Na terenie powiatu wysokomazowieckiego głównymi źródłami zanieczyszczenia 16

17 rzeki są: oczyszczalnia Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem (oczyszczająca również ścieki komunalne z miasta), oczyszczalnia komunalna oraz oczyszczalnia zakładów mięsnych SOKOŁÓW S.A. w Czyżewie. Na Broku wyznaczono 2 JCWP: Brok do Siennicy i Brok od Siennicy do ujścia. Ocena jakości wód Broku (JCWP Brok do Siennicy) ppk Brzóski Falki położony powyżej Wysokiego Mazowieckiego (punkt leży na OSN, nie jest wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP). W 2015 roku punkt badany w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. W poprzednich latach nie badany. Ocena stanu ekologicznego - stan słaby Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja - IV klasa: fitobentos IV klasa; - fizykochemicznych poniżej stanu dobrego (PSB): wszystkie badane wskaźniki przekraczały wartości określone rozporządzeniem dla stanu dobrego; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, ani w latach poprzednich, wskaźniki z tej grupy nie były badane, ze względu na brak zewidencjonowanych źródeł zanieczyszczeń; Ocena stanu chemicznego brak oceny - w 2015r. ani w latach poprzednich, nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego, ze względu na brak źródeł zanieczyszczeń; Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Brok w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego, azotanów, azotu ogólnego oraz fosforu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację. Brok badany w ppk Brzóski Falki - nie wykonano oceny w ppk ze względu na brak pełnej rocznej serii pomiarowej spowodowany okresowym brakiem wody w cieku i zagniwającymi zastoiskami. Ocena jakości wód Broku (JCWP Brok do Siennicy) ppk Michałki położony poniżej Wysokiego Mazowieckiego (punkt leży na OSN, nie jest wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP). W 2015 roku punkt badany w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. W poprzednich latach nie badany. Ocena stanu ekologicznego - stan słaby Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja - IV klasa: fitobentos IV klasa; - fizykochemicznych poniżej stanu dobrego (PSB): 3 wskaźniki: azot Kjeldahla, fosforany i fosfor ogólny przekraczały wartości określone rozporządzeniem dla stanu dobrego; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, ani w latach poprzednich, wskaźniki z tej grupy nie były badane, ze względu na brak zewidencjonowanych źródeł zanieczyszczeń; Ocena stanu chemicznego brak oceny - w 2015r. ani w latach poprzednich, nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego. Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Brok w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń fosforu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację. Brok badany w ppk Michałki - stan ogólny w ppk ZŁY. 17

18 Ocena jakości wód Broku (JCWP Brok do Siennicy) ppk powyżej Czyżewa (punkt leży na OSN, nie jest wyznaczony jako punkt reprezentatywny dla JCWP). W 2015 roku punkt badany w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Do oceny ppk wykorzystano wskaźniki badane w 2013 roku. Ocena stanu ekologicznego stan - umiarkowany Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja III klasa: fitobentos III klasa ( dziedziczony z 2013 roku), makrofity III klasa, - fizykochemicznych klasyfikacja poniżej stanu dobrego - PSD - : podobnie jak w latach ubiegłych zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego w zakresie fosforanów i fosforu ogólnego, nie notowano przekroczeń w zakresie wskaźników związków azotu. - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego II klasa odziedziczono z 2013 roku wynik badania dwóch wskaźników: arsenu i indeksu fenolowego - żaden z nich nie przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego, Ocena stanu chemicznego - brak oceny - w 2015r. i w latach poprzednich nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, brak zdefiniowanych źródeł zagrożenia. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych stwierdzono przekroczenia w zakresie zarówno wskaźników biologicznych (wskaźnik okrzemkowy i makrofitowy) jak i fizykochemicznych: fosforanów i fosforu ogólnego; Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Brok w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego, azotanów, azotu ogólnego i fosforu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację. Brok badany w ppk powyżej Czyżewa - stan ogólny w ppk ZŁY. Ocena jakości wód Broku (JCWP Brok do Siennicy) - punkt p-k w m. Ołdaki - poniżej Czyżewa punkt leży na zamknięciu OSN, wyznaczony został jako reprezentatywny dla badanej JCWP: W 2015 roku zbadana w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Powtórzono też pełną serię pomiarową w zakresie sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu (WWA). Ocenę dla pozostałych wskaźników odziedziczono z 2013 roku, kiedy to JCWP badano w szerokim zakresie przewidzianym dla monitoringu diagnostycznego). Ocena stanu ekologicznego stan umiarkowany. Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja III klasa: fitobentos II klasa, makrofity II klasa, makrozoobentos III klasa (odziedziczony z 2013 roku); - fizykochemicznych klasyfikacja poniżej stanu dobrego - PSD: podobnie jak w latach ubiegłych zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego w zakresie: zasadowości, azotu Kjeldahla oraz fosforanów i fosforu ogólnego, - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego II klasa żaden z badanych wskaźników nich nie przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego, odziedziczono je z 2013 roku. Ocena stanu chemicznego - poniżej stanu dobrego. Zadecydował o tym zbadany w 2013r. w grupie substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, jeden wskaźnik tj. maksymalne stężenie rtęci. W 2015 roku powtórzono badanie benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu, wskaźników, które w latach poprzednich wykraczały poza dopuszczalne normy. Suma tych wskaźników nie wykraczała już poza dopuszczalne normy. 18

19 Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych stwierdzono przekroczenia w zakresie wskaźników fizykochemicznych: azotu Kjeldahla, fosforanów i fosforu ogólnego. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych obszar OSN. Brok w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego, azotanów, azotu ogólnego i fosforu ogólnego, wskazują podatność na eutrofizację. JCWP Brok do Siennicy nie spełnia wymagań wyznaczonych dla obszarów chronionych. Jej stan oceniono jako ZŁY. ŚLINA - lewobrzeżny dopływ Narwi, położony w całości w województwie podlaskim. Jej długość przekracza 20 km, źródła znajdują się w miejscowości Jabłoń Kościelna, zaś ujście w miejscowości Targonie Wielkie, gdzie wpada do Narwi na 270 km jej biegu. Zlewnia o powierzchni 359,5 km 2 leży w całości na terenie Wysoczyzny Wysokomazowieckiej. Ślina posiada kilka dopływów, z których największym jest Rokitnica. Rzeka jest lewobrzeżnym dopływem Narwi. Wpada do Narwi na 270 km jej biegu. Jest rzeką w całości uregulowaną. Szerokość Śliny waha się od 1,5 m do 5 metrów, a głębokość od 0,3 m do 1 m. Dno na większości biegu rzeki jest piaszczysto muliste. Zdarzają się partie żwirowo kamieniste. Brzeg z rzadka porośnięty drzewami. W otoczeniu rzeki przeważają łąki i pastwiska. Brak punktowych źródeł zanieczyszczeń. Na Ślinie wyznaczono 2 JCWP tj. Ślina od źródeł do Rokietnicy i Ślina od Rokietnicy do ujścia. Ocena jakości wód Śliny (JCWP Ślina od źródeł do Rokitnicy z Rokitnicą) ppk Stypułki Święchy (JCWP nie wyznaczona do 2015 roku jako wrażliwa, ale jest dopływem JCWP wyznaczonej jako wrażliwa na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych tj. JCWP Ślina od Rokitnicy do ujścia ). Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w 2013 roku w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych i odziedziczono ją na 2015 rok. Ocena stanu ekologicznego - stan umiarkowany; Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja III klasa : fitobentos III klasa, makrofity II klasa; - fizykochemicznych - poniżej stanu dobrego (PSD): w 2013 roku zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego w zakresie: fosforanów; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego w 2013 roku wskaźniki z tej grupy nie były badane; Brak zdefiniowanych źródeł zanieczyszczeń. Ocena stanu chemicznego - brak oceny - w 2013r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego, brak zdefiniowanych źródeł zanieczyszczeń; Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych w zakresie analizowanych wskaźników stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych w zakresie: wskaźników biologicznych (fitobentos) i fizykochemicznych: azot Kjeldahla; Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Ślina w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego, azotanów i azotu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację. Stan JCWP Ślina od źródeł do Rokietnicy- oceniono jako ZŁY. Ocena jakości wód Śliny (JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia) ppk Wity punkt reprezentatywny dla JCWP (JCWP wyznaczona jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych, leży na OSN). W 2015 roku zbadana w zakresie monitoringu operacyjnego celowego, służącego do oceny obszaru chronionego, wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Powtórzono też pełną serię pomiarową w zakresie sumy benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu 19

20 (WWA). Ocenę dla pozostałych wskaźników odziedziczono z 2013 roku, kiedy to JCWP badano w szerokim zakresie przewidzianym dla monitoringu diagnostycznego). Ocena stanu ekologicznego stan słaby Ocenę przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych klasyfikacja IV klasa: fitobentos I klasa, makrofity II klasa (odziedziczony z 2013 roku); wskaźnik ichtiologiczny odziedziczony z 2014 roku IV klasa. - fizykochemicznych klasyfikacja II klasa - nie notowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego ; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego - poniżej stanu dobrego w 2013 roku stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych dla dwóch wskaźników: indeksu oleju mineralnego i antymonu, ocenę odziedziczono na 2015 rok. Ocena stanu chemicznego - poniżej stanu dobrego w 2013r. w grupie substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, na podstawie której ocenia się stan chemiczny wody, dwa wskaźniki tj. średnioroczne i maksymalne stężenie rtęci przekroczyło dopuszczalne normy. Ocenę odziedziczono na 2015 rok. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych w zakresie analizowanych wskaźników nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych; Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Ślina w tym punkcie spełnia warunki wyznaczonych dla obszarów chronionych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. W 2015 roku nie stwierdzono przekroczeń wartości stężeń żadnego z analizowanych wskaźników. W 2013 roku notowano przekroczenia w zakresie: azotu azotanowego, azotanów i azotu ogólnego. Stan JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia- oceniono jako ZŁY. MIANKA, rzeka o długości około 20 km, prawy dopływ Nurca. Źródła w okolicy wioski Szymbory- Andrzejowięta na wysokości około 157 m n.p.m. Płynie przez Wysoczyznę Wysokomazowiecką w województwie podlaskim, wyłącznie przez tereny rolnicze. Brak punktowych źródeł zanieczyszczeń. Ocena jakości wód Mianki (JCWP Mianka od źródeł do Dzieży) ppk Rzepki Nowe (rzeka leży na OSN, roku została doznaczona jako wrażliwa na zanieczyszczenie azotem ze źródeł rolniczych). Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Ocena stanu ekologicznego stan umiarkowany. Ocenę przeprowadzono na podstawie następujących elementów: - biologicznych klasyfikacja III klasa: fitobentos III klasa; - fizykochemicznych II klasa, nie zanotowano przekroczeń wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego ani w latach poprzednich wskaźniki z tej grupy nie były badane. Ocena stanu chemicznego brak oceny - w 2015r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego. Nie zdefiniowano zagrożeń. Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Mianka w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego i azotanów oraz azotu ogólnego wskazują na podatność na eutrofizację. Stan JCWP Mianka od źródeł do Dzieży - określono jako ZŁY 20

21 DOPŁYW Z TROJANOWA, niewielka rzeka we wschodniej Polsce, prawy dopływ Nurca. Płynie głównie przez tereny rolnicze. W górnym odcinku jest odbiornikiem ścieków z oczyszczalni komunalnej w Trojanowie. Ocena jakości JCWP Dopływ z Trojanowa ppk Gródek (rzeka leży na OSN, roku doznaczona jako wrażliwa na zanieczyszczenie azotem ze źródeł rolniczych). Ocenę przeprowadzono na podstawie wskaźników zbadanych w zakresie przewidzianym dla monitoringu obszarów chronionych ze względu na zagrożenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Ocena stanu ekologicznego brak oceny Ocenę przeprowadzono na podstawie następujących elementów: - biologicznych brak możliwości poboru prawidłowej próbki fitobentosu; brak badań biologicznych uniemożliwia ocenę stanu ekologicznego; - fizykochemicznych poniżej stanu dobrego - PSD, zanotowano przekroczenia wartości określonych rozporządzeniem dla stanu dobrego w zakresie: azotu Kjeldahla i fosforanów; - wskaźników fizykochemicznych wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego ani w latach poprzednich wskaźniki z tej grupy nie były badane. Ocena stanu chemicznego brak oceny - w 2015r. nie badano wskaźników z grupy substancji priorytetowych dla środowiska wodnego, służących do oceny stanu chemicznego. Nie zdefiniowano zagrożeń. Ocena ze względu na eutrofizację wywołana zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. Rzeka w tym punkcie nie spełnia warunków wyznaczonych ze względu na zanieczyszczenia rolnicze. Przekroczone wartości stężeń: azotu azotanowego i azotanów, azotu ogólnego i fosforanów wskazują na podatność na eutrofizację. Stan JCWP Dopływ z Trojanowa nie określono ze względu na brak oceny stanu ekologicznego. Sumaryczna ocena stanu wód powierzchniowych badanych w powiecie wysokomazowieckim; Wskaźniki biologiczne UMIARKOWANY Stan ekologiczny Wskaźniki fizykochemiczne PONIŻEJ STANU DOBREGO Stan chemiczny Spełnianie wymogów dla obszarów chronionych Eutrofizacja komunalna Eutrofizacja związkami azotu ze źródeł rolniczych JCWP Brok do Siennicy Stan ogólny JCWP Wody zagrożone Wody zanieczyszczone związkami azotu ze źródeł rolniczych PONIŻEJ STANU DOBREGO NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK JCWP Nurzec od Nurczyka do Siennicy*/ DOBRY DOBRY BRAK BADAŃ SPEŁNIA SPEŁNIA BRAK OCENY JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia DOBRY DOBRY DOBRY SPEŁNIA SPEŁNIA DOBRY TAK NIE JCWP Siennica*/ UMIARKOWANY PONIŻEJ STANU DOBREGO BRAK BADAŃ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY NIE NIE JCWP Pełchówka*/ UMIARKOWANY DOBRY BRAK BADAŃ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY NIE NIE UMIARKOWANY PONIŻEJ STANU DOBREGO JCWP Slina od źródeł do Rokietnicy z Rokietnicą**/ BRAK BADAŃ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia 21 NIE NIE

22 SŁABY PONIŻEJ STANU DOBREGO PONIŻEJ STANU DOBREGO SPEŁNIA SPEŁNIA ZŁY NIE NIE JCWP Mianka od źródeł do Dzieży**/ UMIARKOWANY DOBRY BRAK BADAŃ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA ZŁY TAK TAK JCWP Dopływ z Trojanowa **/ BRAK OCENY PONIŻEJ STANU DOBREGO BRAK BADAŃ NIE SPEŁNIA NIE SPEŁNIA BRAK OCENY */ JCWP nie wyznaczone jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych. **/ JCWP doznaczone roku jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych. TAK TAK Wnioski: 1. Stan ekologiczny 2 JCWP: Nurzec od Nurczyka do Siennicy i Nurzec od Siennicy do ujścia oceniono jako dobry w 5 stopniowej skali tj. od stanu bardzo dobrego, poprzez dobry, umiarkowany, słaby do złego. 5 badanych jednolitych części wód (JCWP) charakteryzowało się umiarkowanym stanem ekologicznym, a 1 JCWP, Ślina od Rokietnicy do ujścia, zakwalifikowano jako posiadającą słaby stan ekologiczny. W Broku, Siennicy i górnym odcinku Śliny (do Rokietnicy) o obniżeniu klasyfikacji decydowały przekroczenia dopuszczalnych stężeń wskaźników biologicznych i fizykochemicznych określonych dla stanu dobrego. W Pełchówce i Miance o obniżeniu klasyfikacji zadecydowały wyłącznie wskaźniki biologiczne. Słaby stan ekologiczny stwierdzono na ujściowym odcinku Śliny. Głównym wskaźnikiem decydującym o obniżeniu klasyfikacji był indeks ichtiologiczny (badany przez IRŚ Olsztyn). W Dopływie z Trojanowa nie można było dokonać oceny stanu ekologicznego ze względu na brak możliwości poboru prawidłowej próbki do badań biologicznych. 2. Badania stanu chemicznego stan chemiczny badano i oceniono tylko w trzech omawianych jednolitych częściach wód. Na podstawie otrzymanych wyników stan chemiczny 2 JCWP: Brok od źródeł do Siennicy i Ślina od Rokietnicy do ujścia, oceniono jako stan poniżej dobrego. O obniżeniu klasyfikacji decydowało przekroczenie dopuszczalnych norm przez pojedyncze wskaźniki zanieczyszczeń priorytetowych z listy obejmującej 45 substancji. Natomiast stan chemiczny JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia oceniono jako dobry. 3. Trzy badane jednolite części wód tj. Nurzec od Nurczyka do Siennicy i Nurzec od Siennicy do ujścia oraz Ślina od Rokietnicy do ujścia spełniają warunki wyznaczone dla obszarów chronionych ze względu na eutrofizację komunalną. W pozostałych rzekach stężenia średnioroczne wskaźników tej eutrofizacji przekraczają dopuszczalne normy. 4. Trzy badane jednolite części wód tj. Nurzec od Nurczyka do Siennicy i Nurzec od Siennicy do ujścia oraz Ślina od Rokietnicy do ujścia nie wykazują przekroczeń w zakresie podatności na eutrofizację ze źródeł rolniczych. Pozostałe JCWP taką podatność wykazują. W zlewniach tych rzek wymagane są działania prowadzące do zmniejszania dawek dostarczanego do środowiska azotu i fosforu. 5. W 2013 roku żadna z trzech wyznaczonych Rozporządzeniem Dyrektora RZGW Warszawa jako wody wrażliwe na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych, jednolitych część wód powierzchniowych (JCWP) w powiecie wysokomazowieckim tj. JCWP Brok do Siennicy, JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia oraz JCWP Ślina od Rokietnicy do ujścia oraz pozostałe badane pod kątem zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych cieki nie kwalifikowały się jako zanieczyszczone (wartość max. azotanów >50mg/l), a nawet jako zagrożona (od mg/l) zanieczyszczeniem azotem ze źródeł rolniczych. W 2015 roku stwierdzono, że wartości maksymalne azotanów przekraczające 50 mg/l wystąpiły w 5 punktach pomiarowych na JCWP wyznaczonych jako wrażliwe (Brok - powyżej Czyżewa, Nurzec Kuczyn, Mianka Rzepki Nowe, Dopływ z Trojanowa Gródek i Ślina - Stypułki Święchy). W 22

23 zlewniach tych rzek wymagane są działania prowadzące do zmniejszania dawek dostarczanego do środowiska azotu. 6. Najwyższe stężenia azotanów w powiecie wysokomazowieckim notowano w rzece Brok. Ze względu na fakt, że Brok jest odbiornikiem dużej ilości ścieków komunalnych i przemysłowych z Wysokiego Mazowieckiego i Czyżewa trudno stwierdzić, w jakim stopniu wysokie stężenia związków azotu pochodzą z tych źródeł, a w jakim ze źródeł rolniczych z wyznaczonych w zlewni Broku obszarów szczególnie narażonych (OSN) na zanieczyszczenia azotem ze źródeł rolniczych. Zwiększona ilość punktów pomiarowych na Broku wykazała, że na całej długości rzeki istnieje problem z nadmiernymi stężeniami związków azotu i fosforu Przeciwdziałania - Działalność kontrolna Częstotliwość poboru próbek ścieków do badań i zakres ich badań określa Rozporządzenie MŚ z dnia 18 listopada 2014r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U.2014 poz.1800). Zarządzający oczyszczalniami mają obowiązek wykonywania badań próbek ścieków z częstotliwością i w zakresie określonym w pozwoleniach wodnoprawnych. Inspektorzy WIOŚ w czasie kontroli prowadzą analizę wyników badania ścieków przedstawioną przez zarządzającego oczyszczalnią i na tej podstawie określają, czy warunki pozwolenia w zakresie ilości i jakości ścieków zostały dotrzymane. Wykaz źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych na terenie powiatu wysokomazowieckiego wg danych WIOŚ za 2015 rok. Lp. Miejscowość, nazwa zakładu Typ oczyszczalni m. Wysokie Mazowieckie ( odbiornik bezpośredni rz. Brok dopływ Bugu) Uwagi 23

24 1 Spółdzielnia Mleczarska "MLEKOVITA" Wg nowego pozwolenia wodnoprawnego ilość ścieków Qdśr. wynosi 9600 m 3 /d tj. maksymalnie m 3 /rok. mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów, część osadowa ze stacją mechanicznego zagęszczania, odwadniania i higienizacji osadów oraz część gazowa z instalacją odsiarczania biogazu. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane ważne do r. Na odprowadzanie ścieków do rz. Brok w sierpniu 2012r. wydano oddzielne pozwolenie ważne do 20 sierpnia 2022r. W dniach r. przeprowadzono kontrolę interwencyjną w związku z otrzymanym zgłoszeniem od Komendy Powiatowej Straży Pożarnej w Wysokim Mazowieckim. W godzinach popołudniowych 23 czerwca zaobserwowano zanieczyszczenie rzeki Brok w okolicach Wysokiego Mazowieckiego. Tego samego dnia dyżurny inspektor WIOŚ został również poinformowany przez Kierownika zakładowej oczyszczalni ścieków przy Spółdzielni Mleczarskiej "MLEKOVITA" o zakłóceniu w pracy instalacji doprowadzającej ścieki do oczyszczalni, co doprowadziło do zanieczyszczeniu rzeki Brok. Jednocześnie zapewniono, że emisja ścieków trwała krótko i obecnie stan rzeki wraca do normy. W chwili przybycia na miejsce zdarzenia inspektorów WIOŚ nie było już wyraźnych śladów, świadczących o zanieczyszczeniu rzeki. Woda miała naturalną barwę i zapach, bez piany, nie zaobserwowano też śnięcia ryb. Pobrano próbkę do badań laboratoryjnych. Przeprowadzono również oględziny rzeki we wsi Mścichy, to jest 3 km poniżej oczyszczalni, a także 350 metrów powyżej oczyszczalni (most na ul. Przechodniej w Wysokiem Mazowieckiem) gdzie pobrano próbkę wody do badań. Stan Broku w obu punktach nie odbiegał od normy, nie stwierdzono śladów zanieczyszczenia. Sprawdzono również sposób funkcjonowania oczyszczalni ścieków przy Spółdzielni Mleczarskiej "MLEKOVITA". Nie stwierdzono zakłóceń w pracy instalacji. Pobrano do badań próbkę ścieków oczyszczonych. Według oceny wizualnej jej jakość była dobra. Powstałe w wyniku awarii zanieczyszczenie miało charakter krótkotrwały, nie wpłynęło znacząco na pogorszenie stanu wód rzeki Brok. 24

25 2 Gmina Miejska Wysokie Mazowieckie - miejska oczyszczalnia ścieków komunalnych Zarządzający: ZWKiEC Wysokie Mazowieckie wg pozwolenia wodnoprawnego ilość ścieków Q dśr. wynosi 1344,0 m 3 /d mechaniczno-biologiczna wraz z tłocznią ścieków, z dwoma sekwencyjnymi reaktorami biologicznymi typu SBR, zbiornikiem PIX i separatorem substancji ropopochodnych, dwoma reaktorami stabilizacji tlenowej osadu ATSO m. Ciechanowiec (odbiornik bezpośredni rz. Nurzec dopływ Bugu) Stan formalno-prawny uregulowany decyzją Starosty Wysokomazowieckiego z dnia roku udzielającą pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków pochodzących z komunalnej oczyszczalni ścieków w Wysokiem Mazowieckiem do rzeki Brok,, ważnej do dnia 15 listopada 2025r. Oczyszczalnia oddana do użytkowania w dniu 16 grudnia 2015r. Przedmiotem przeprowadzonej r. kontroli było sprawdzenie przestrzegania wymogów ochrony środowiska w nowo wybudowanej oczyszczalni ścieków komunalnych w Wysokiem Mazowieckiem. W trakcie przeprowadzanej kontroli zapoznano się z kompletem dokumentów dotyczących zrealizowanej inwestycji. W pozwoleniu wodnoprawnym Gmina Miejska Wysokie Mazowieckie została zobowiązana do wykonywania analiz jakościowych i ilościowych ścieków nieoczyszczonych i już oczyszczonych wprowadzanych do rzeki Brok z częstotliwością określoną w rozporządzeniu MŚ z dn. 18 listopada 2014r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego tj.: 12 próbek w ciągu roku, a jeżeli zostanie wykazane, że ścieki spełniają wymagane warunki pozwolenia 4 próbki w następnym roku; w przypadku stwierdzenia przekroczeń w którejś z 4 próbek ścieków, w kolejnym roku pobiera się ponownie 12 próbek. Rozruch technologiczny oczyszczalni prowadzony był od listopada 2015r. do połowy grudnia 2015r. Zrzut ścieków oczyszczonych do rzeki Brok jest okresowy, jeden lub dwa razy w ciągu doby i trwa ok. 2-3h. W przesłanych do WIOŚ Białystok Delegatury w Łomży wynikach pomiarów jakości i ilości odprowadzanych ścieków za grudzień 2015 roku nie stwierdzono naruszeń pozwolenia wodnoprawnego w zakresie dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń oraz przekroczeń średniej dobowej ilości odprowadzanych ścieków z oczyszczalni do odbiornika. 25

26 3 Przedsiębiorstwo Robót Komunalnych FARE Sp. z o.o. w Ciechanowcu Oczyszczalnia Miejska wg pozwolenia wodnoprawnego ilość ścieków Q dśr. wynosi 915m 3 /d mechaniczno-biologiczna z nisko obciążonym osadem czynnym, z symultaniczną stabilizacją tlenową osadów ściekowych, BIOBLOK 2 x WS 400 m. Czyżew ( odbiornik bezpośredni rz. Brok dopływ Bugu) Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do Kontrola przeprowadzona w dniach r. miała na celu sprawdzenie uzyskania efektu ekologicznego na przebudowanej i zmodernizowanej oczyszczalni ścieków, w związku z koniecznością wydania ostatecznej decyzji w sprawie nałożonych na podmiot za 4 okresy obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, tj. łącznie od do r. i odroczonych, ze względu na rozbudowę i przebudowę oczyszczalni, terminów płatności administracyjnych kar pieniężnych do dnia r. oraz sprawdzenie przestrzegania wymagań dotyczących jakości i ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni w Ciechanowcu w kolejnym roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. za okres r r. Kontrola wykazała, że przedsięwzięcie polegające na rozbudowie i przebudowie miejskiej oczyszczalni zrealizowane było przez Gminę i Miasto Ciechanowiec w latach w 100% zgodnie z harmonogramem i wyznaczonym terminem. 1. Ocena efektywności pracy oczyszczalni w zakresie usunięcia przyczyn ponoszenia kar, przeprowadzona w trakcie kontroli na podstawie badań ścieków odprowadzanych z oczyszczalni do Nurca wykonanych w okresie od r. do roku daje podstawę do zmniejszenia podmiotowi administracyjnych kar pieniężnych o sumę środków własnych wydatkowanych na zrealizowanie przedsięwzięcia, które zapewniło usunięcie przyczyn wymierzenia tych kar. 2. W okresie r r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego wykonano wymaganą ilość badań ścieków w zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń określonych w pozwoleniu wodnoprawnym RR z dnia r., wydanym przez Starostę Wysokomazowieckiego. 26

27 4 Gmina Czyżew Oczyszczalnia gminna Ilość odprowadzanych ścieków wg zmienionego pozwolenia Qdśr. 516 m 3 /d, Qrmax m 3 /r. mechaniczno-biologiczna, złoże biologiczne i komora osadu czynnego m. Kozarze (odbiornik bezpośredni rz. Nurzec dopływ Bugu) 5 Oczyszczalnia Domu Pomocy Społecznej mech.-biologiczna, typ BIOCLERE, złoże biologiczne typu B95 i typu B55. miejscowość Trojanówek (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny dopływ rz. Nurzec dopływ Bugu) Stan formalno-prawny uregulowany, pozwolenie wodnoprawne przedłużone od r. do r. W dniach r. przeprowadzono kontrolę z zakresu przestrzegania wymagań dot. jakości i ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków, określonych w pozwoleniu wodnoprawnym w kolejnych 3 okresach jego obowiązywania tj. od oraz sprawdzenie stanu eksploatacyjnego oczyszczalni. We wszystkich 3 kontrolowanych okresach zakład wykonał wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków oczyszczonych, we wszystkich zbadanych próbkach nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń oraz ilości odprowadzanych ścieków. Zrzut ścieków z oczyszczalni jest ciągły. Zakresem Kontroli objęto również gospodarkę odpadami wytwarzanymi na oczyszczalni. Gmina prowadzi ewidencję odpadów wytwarzanych na oczyszczalni, które są wykorzystywane do nawożenia gruntów rolnych. Osady oraz gleby na których są one wykorzystywane są badane. Dokumentacja jest prowadzona prawidłowo z jedną uwagą karty przekazania odpadów sporządzone były na drukach niezgodnych z wzorami dokumentów. Wydano w tej sprawie zarządzenie pokontrolne do którego podmiot się zastosował. Podczas kontroli przeprowadzono również oględziny oczyszczalni i stwierdzono, że pracuje ona w układzie technologicznym urządzeń wymienionych w pozwoleniu wodnoprawnym. Wszystkie urządzenia w dniu kontroli były sprawne. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do W roku 2015 oraz na dzień 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany pod kątem spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. 27

28 6 Oczyszczalnia ścieków sanitarnych dla miejscowości Trojanówek użytkowana przez Gminę Klukowo Ilość ścieków wg pozwolenia Q dśr. 18,24 m 3 /d mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym typu Lęg Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Pierwsza kontrola przeprowadzona w dniach r. dotyczyła: - sprawdzenia przestrzegania wymagań w zakresie jakości i ilości odprowadzanych ścieków, w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. w okresie od r r. Ustalenia kontroli: - przeprowadzone w trakcie kontroli oględziny oczyszczalni ścieków w Trojanówku wykazały, że na oczyszczalni pracują tylko urządzenia części biologicznej ( urządzenia części mechanicznej były wyłączone z eksploatacji z powodu ich niesprawności uszkodzone obudowy osadników wstępnych, niesprawna pompa); - gmina nie przedkłada Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok wyników pomiarów ilości i jakości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków w Trojanówku; - w kolejnych okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego: od r r. ; od r r. ; od r r. ; od r r. odprowadzane z oczyszczalni ścieki nie spełniały wymagań określonych w/w pozwoleniu w zakresie wskaźników: BZT 5, ChZT Cr oraz zawiesiny ogólnej; - w całym analizowanym okresie podmiot wykonał wymaganą pozwoleniem wodnoprawnym ilość badań prób ścieków. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami dokonano pouczenia oraz nałożono karę pieniężną za wprowadzanie ścieków do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Nurzec z oczyszczalni z naruszeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Kolejna kontrola przeprowadzona na wniosek Gminy Klukowo pod koniec października 2016 roku miała na celu: - sprawdzić stan realizacji modernizacji mechanicznobiologicznej oczyszczalni ścieków w miejscowości Trojanówek. - sprawdzić jakość i ilość ścieków odprowadzanych z oczyszczalni; Ustalenia kontroli: - modernizację oczyszczalni rozpoczęto w marcu 2016 roku; - zostały zrealizowane trzy pierwsze etapy modernizacji oczyszczalni, pozostałe prace Gmina będzie realizowała w terminach przewidzianych w harmonogramie; - w zbadanych ściekach za okres r r. stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń (BZT5, CZTCr, zawiesina ogólna) we wszystkich pobranych do badań próbkach ścieków. Wszczęto postępowanie w sprawie odnotowywanych przekroczeń. miejscowość Trojanowo (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny dopływ rz. Nurzec dopływ Bugu) 28

29 7 Oczyszczalnia ścieków sanitarnych dla miejscowości Trojanowo użytkowana przez Gminę Klukowo mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym typu Lęg Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do Kontrola przeprowadzona w dniach r. dotyczyła: - sprawdzenie przestrzegania wymagań dotyczących ilości i jakości ścieków odprowadzanych z gminnej oczyszczalni ścieków w Trojanowie do rowu melioracyjnego, a następnie do rzeki Nurzec, w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, w okresie r r.; - sprawdzenie stanu realizacji przedsięwzięcia modernizacja mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków zlokalizowana w miejscowości Trojanowo, gmina Klukowo.; Ustalenia kontroli: - ocena spełniania wymogów pozwolenia wodnoprawnego za 2013 rok wykazała przekroczenia w zakresie wszystkich trzech dopuszczalnych wskaźników (BZT5, ChZT-Cr i zawiesiny ogólnej).; - ocena spełniania wymogów pozwolenia wodnoprawnego za 2014 rok wykazała przekroczenia w zakresie dwóch dopuszczalnych wskaźników tj. BZT5 i zawiesiny ogólnej; - ocena spełniania wymogów pozwolenia wodnoprawnego za 2015 rok wykazała przekroczenia w zakresie wszystkich trzech dopuszczalnych wskaźników: BZT5 i zawiesiny ogólnej; W związku ze stwierdzonymi przekroczeniami została wydana decyzja o karze; Realizacja rozpoczętej w lutym 2014 roku modernizacji oczyszczalni przebiega zgodnie z harmonogramem. Ustabilizowanie efektów oczyszczania ścieków oraz uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego uwzględniającego nowe rozwiązania technologiczne ma nastąpić do roku. miejscowość Nowe Piekuty (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny d.rz. Tłoczewki d. Mianki d. Nurca d. Bugu) 29

30 8 Oczyszczalnia ścieków Gminy Nowe Piekuty przy Zespole Szkół w Nowych Piekutach mech.-biologiczna typu Compakt POLI 1 A.E.100. o przepustowości Q=15,0 m 3 /d 30 Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W dniach r. przeprowadzono kontrolę w zakresie: - przestrzegania warunków pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków oczyszczonych do środowiska w pierwszym roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, to jest w okresie od r r.; - w zakresie sprawdzenia stanu realizacji przebudowy oczyszczalni ścieków w celu ustalenia czy została usunięta przyczyna wymierzenia kar Gminie w latach , po zakończeniu pierwszego roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, wydanego decyzją Starosty Wysokomazowieckiego, z dnia r. znak RR na odprowadzanie ścieków oczyszczonych do rowu melioracyjnego z oczyszczalni ścieków przy Zespole Szkół w Nowych Piekutach. Ustalenia kontroli: - w wynikach badań ścieków za ostatnie dwa okresy obowiązywania pozwolenia tj. od do i za do r. stwierdzono przekroczenia wskaźników zanieczyszczeń, w pierwszym okresie :BZT5, ChZT i zawiesina ogólna, a w drugim BZT5 i ChZT; Za stwierdzone przekroczenia została wydana decyzja o karze. - kontrola wykazała, że urządzenia oczyszczalni nie są właściwie użytkowane. Stwierdzono przepełnienie kosza kratowego nieczystościami stałymi (skratkami) w zbiorniku wstępnym przepływowym ścieków surowych i pływające nieczystości stałe w osadniku wstępnym; - stan realizacji rozbudowy i przebudowy oczyszczalni przebiegał zgodnie z harmonogramem; Gmina została zawiadomiona, iż nie jest możliwe zakończenie postępowania administracyjnego w sprawie zmniejszenia, odroczonych w latach administracyjnych kar pieniężnych, o sumę środków własnych wydatkowanych na realizację przedsięwzięcia polegającego na przebudowie oczyszczalni ścieków w Nowych Piekutach. Przyczyną wymierzenia kar była niewłaściwa jakość ścieków odprowadzanych do środowiska z oczyszczalni ścieków przy Zespole Szkół w Nowych Piekutach. Do wydania ostatecznych decyzji w sprawie odroczonych kar pieniężnych niezbędne jest przeprowadzenie oceny efektywności pracy oczyszczalni ścieków po zakończonym pierwszym roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego wydanego decyzją Starosty Wysokomazowieckiego z dnia r. znak RR , obejmującego okres od r r. Kolejna kontrola przeprowadzona w dniach r. miała na celu sprawdzenie stanu realizacji przedsięwzięcia polegającego na rozbudowie i przebudowie oczyszczalni ścieków w latach w związku z upływem, z dniem r., terminu odroczenia płatności administracyjnych kar pieniężnych wymierzonych przez WIOŚ za niedotrzymanie warunków pozwolenia wodnoprawnego w zakresie jakości odprowadzanych ścieków. Podczas kontroli stwierdzono, że prace zaplanowane przy przebudowie oczyszczalni wykonano zgodnie z harmonogramem dołączonym do wniosku o

31 odroczenie płatności kary. Rozruch technologiczny oczyszczalni został zakończony zgodnie z harmonogramem realizacji inwestycji do dnia r. Gmina Nowe Piekuty uzyskała nowe pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód uwzględniające nowe urządzenia zamontowane podczas przebudowy oczyszczalni. Do wydania ostatecznej decyzji w sprawie odroczonych kar pieniężnych niezbędne jest przeprowadzenie oceny efektywności pracy oczyszczalni po zakończonym pierwszym roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, a więc za okres r. m. Łuniewo (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny od Klukowa dopływ rz. Ralki dopływ rz. Nurzec dopływ rz. Bug) 9 Oczyszczalnia ścieków Gminy Klukowo przy Szkole Podstawowej w Łuniewie Małym Ilość ścieków wg pozwolenia Q dśr. = 3,93 m 3 /d mech.-biologiczna ze złożem biologicznym Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. miejscowość Wyszonki Kościelne (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny P-6 dopływ rz. Płonki dopływ rz. Nurzec 10 Oczyszczalnia ścieków Gminy Klukowo przy Szkole Podstawowej w Wyszonkach Kościelnych Ilość ścieków wg pozwolenia Q dśr = 4,61 m 3 /d mech.-biologiczna ze złożem biologicznym miejscowość Kuczyn (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny NB dopływ rz. Nurzec, dopływ rz. Bug) 11 Oczyszczalnia ścieków Gminy Klukowo przy Szkole Podstawowej w Kuczynie Ilość ścieków wg pozwolenia Q dśr. = 4,61 m 3 /d mech.-biologiczna ze złożem biologicznym Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. miejscowość Klukowo (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny - rz. Ralka dopływ rz. Nurzec dopływ rz. Bug) 31

32 12 Oczyszczalnia ścieków Gminy Klukowo przy Szkole Podstawowej w Klukowie Ilość ścieków wg pozwolenia Q dśr. = 12,69 m 3 /d mech.-biologiczna z osadem czynnym typu MICLOCLAR DC-100 m. Czyżew (odbiornik bezpośredni rz. Siennica dopływ rz. Brok dopływ Bugu) Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do Kontrola przeprowadzona w dniach r. dotyczyła: - sprawdzenia przestrzegania wymagań w zakresie jakości i ilości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego z oczyszczalni ścieków zlokalizowanej przy Szkole Podstawowej w Klukowie w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, tj. w okresie r r. Ustalenia kontroli: - w dniu kontroli urządzenia czyszczalni były sprawne pod względem eksploatacyjnym; - zrzut ścieków do rowu jest okresowy; - ścieki do badań nie były pobierane w regularnych odstępach w ciągu roku (w okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego: r r.; r r.); - osad z osadnika wstępnego i osad nadmierny z osadnika wtórnego wywożone są transportem PRK FARE na miejską oczyszczalnię ścieków w Ciechanowcu; - we wszystkich 4 okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj r r. ; r r.; r r.; r r. wykonano wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźników zanieczyszczeń; - - gmina nie przedkładała Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatury w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości ścieków wprowadzanych do rowu melioracyjnego. z oczyszczalni ścieków przy Szkole Podstawowej w Klukowie 32

33 13 SOKOŁÓW S.A. Oddział w Czyżewie Dopuszczalna Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia zintegrowanego Q dśr. = 1050 m 3 /d mechaniczno- biologiczna, osad czynny, PIX m. Szepietowo (odbiornik bezpośredni - rów melioracyjny dopływ rz. Brok ) 14 Zakład Wodociągów, Kanalizacji i Oczyszczania w Szepietowie mechaniczno-biologiczna na bazie osadu czynnego W ciągu technolologicznym: sita Combi, dwa reaktory biologiczne SBR typu BIOVAC, zbiornik stabilizacji osadu, instalacja PIX, stacja odwadniania osadu Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane ważne do Kontrola przeprowadzona w dniach r. w zakresie gospodarki wodnościekowej dotyczyła: - sprawdzenia przestrzegania wymagań ochrony środowiska przez prowadzących instalacje wymagające uzyskania pozwolenia zintegrowanego: * w zakresie gospodarki wodnej okres objęty kontrolą, lata ; * w zakresie gospodarki ściekowej - okres objęty kontrolą, r r.; - sprawdzenie przestrzegania wymagań w zakresie wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, okres objęty kontrolą za lata Ustalenia kontroli: 1. Gospodarka wodna. - pobór wody na cele socjalno-bytowe i produkcyjne odbywa się z dwóch studni wierconych, zlokalizowanych na terenie zakładu; - w latach nie przekroczono dopuszczalnej średniej ilości pobieranej wody na dobę, ustalonej w pozwoleniu zintegrowanym; - codziennie prowadzone są odczyty wodomierzy, a wyniki poboru ilości ujmowanej wody są odnotowywane w rejestrze; - dokonywany jest ciągły pomiar zwierciadła wody, który jest rejestrowany elektronicznie, a wynik pomiaru jest archiwizowany; - prowadzona jest kontrola jakości ujmowanej i uzdatnianej wody; 2. Gospodarka ściekowa. - zrzut ścieków z oczyszczalni odbywa się dwa razy na dobę. - w dniu kontroli stwierdzono, że urządzenia oczyszczające ścieki, wymienione w pozwoleniu zintegrowanym są sprawne pod względem eksploatacyjnym; - w obu badanych okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj r. do r. i r. do r. wykonano wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków, w zbadanych próbach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości wskaźników zanieczyszczeń; - ilość odprowadzanych ścieków jest stale monitorowana. - w okresach objętych kontrolą nie została przekroczona dopuszczalna średnia dobowa ilość ścieków wprowadzanych do rzeki Siennicy z zakładowej oczyszczalni. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. 33

34 15 Agencja Rezerw Materiałowych w Warszawie, Biuro Inwestycji i Eksploatacji Składnica w Szepietowie wg pozwolenia wodnoprawnego ilość odprowadzanych ścieków z oczyszczalni do Broku nie może przekraczać Q dśr = 3,90 m 3 / d. mechaniczno-biologiczna BIOCLAR EG-35 m. Sokoły (odbiornik bezpośredni rów melioracyjny AF23, dopływ - rz. Awissa, dopływ Narwi) 16 Oczyszczalnia Gminna Gminy Sokoły nadzór nad eksploatacją prowadzi Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Sokołach Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie może przekraczać Q dśr = 300m 3 /d typu dwustopniowa mechanicznobiologiczna typu EKOBLOK z bioreaktorem typu EKOLAND, oczyszczanie wspomagane PIX-em, mechaniczne odwadnianie osadu na stacji DRAIMAD m. Kulesze Kościelne (odbiornik bezpośredni - rz. Rokietnica) 17 Zespół Szkół w Kuleszach Kościelnych Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie może przekraczać Q dśr = 6,68 m 3 /d m. Kurowo rów melioracyjny do rz. Kurówki mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym Bioclar EG- 50 o wydajności Q=6,1-9,0m 3 /d Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków z oczyszczalni do środowiska. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada nowe pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Kontrola przeprowadzona w dniach r. dotyczyła: - sprawdzenia przestrzegania wymagań ilości i jakości odprowadzanych ścieków oczyszczonych w kolejnych okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego. - sprawdzenia postępowania z odpadami wytworzonymi na oczyszczalni w 2014 roku. Ustalenia kontrolne: - w badanych ściekach nie stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych ustalonych w pozwoleniu oraz nie stwierdzono przekroczenia w zakresie ilości ścieków odprowadzanych do środowiska; - w dniu kontroli wszystkie urządzenia były sprawne pod względem eksploatacyjnym; - gospodarka odpadami jest prowadzona prawidłowo. Od października 2014 roku prowadzona jest modernizacja oczyszczalni polegająca na wymianie workownicy na prasę taśmową. Osad magazynowany w komorze stabilizacji osadu niezwłocznie po oddaniu instalacji i prasy zostanie poddany prasowaniu. Kolejna kontrola przeprowadzona w czerwcu 2016 roku dotyczyła: - sprawdzenie przestrzegania warunków pozwoleń wodnoprawnych dotyczących poboru wód podziemnych z ujęć wód zlokalizowanych na terenie gminy Sokoły; - sprawdzenie realizacji obowiązku z tytułu wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska. Ustalenia kontrolne: - zakład nie przedkłada wyników pomiarów wody i ścieków Staroście Wysokomazowieckiemu i Inspektorowi Ochrony Środowiska w Białymstoku ; - zakład nie prowadzi okresowych pomiarów wydajności i poziomu zwierciadła wody na ujęciu wody w Drągach zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym. Wydano zarządzenia pokontrolne. Stan formalno prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. 34

35 18 Gmina Kobylin Borzymy Osiedle mieszkaniowe Oczyszczalnia w Kurowie Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie może przekroczyć Q dśr. 6,68m 3 /d m. Stypułki- Święchy kanał sanitarny do rz. Śliny mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym typu Microclar typu DCE-50 o wydajności Q=6-9 m 3 /d Stan formalno prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. 35

36 19 Gmina Kobylin Borzymy Szkoła Podstawowa w Stypułkach Święchach Oczyszczalnia ścieków Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie może przekroczyć Qdśr. 2,60 m 3 /d mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym typu Microclar typu DCE-50 o wydajności Q=6-9 m 3 /d 36 Stan formalno prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Kontrola przeprowadzona w dniach r. dotyczyła: - spełnienia warunków pozwolenia wodnoprawnego w zakresie jakości ścieków odprowadzanych do rzeki Śliny z oczyszczalni ścieków przy Szkole Podstawowej w miejscowości Stypułki Święchy, w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego. Ustalenia kontrolne: - w okresie r r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego podmiot wykonał wymaganą pozwoleniem ilość badań prób ścieków oczyszczonych. W zbadanych próbach stwierdzono przekroczenia w zakresie stężeń wskaźników zanieczyszczeń: BZT5, ChZT-Cr i zawiesina ogólna. Zgodnie z 9 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód do ziemi. ( Dz. U. Nr 260, poz z późniejszymi zmianami), wyliczono wielkość przekroczenia ładunku zanieczyszczeń dla poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń w okresie kolejnego roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego zgodnie z obowiązującym wzorem; - w okresie r r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego podmiot nie wykonał wymaganej pozwoleniem ilość badań prób ścieków oczyszczonych (3 z 4). W zbadanych próbach stwierdzono przekroczenia w zakresie stężeń następujących wskaźników zanieczyszczeń: BZT5, ChZT-Cr., zawiesina ogólna. Zgodnie z 9 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005r. w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód do ziemi. ( Dz. U. Nr 260, poz z późniejszymi zmianami), wyliczono wielkość przekroczenia ładunku zanieczyszczeń dla poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń w okresie kolejnego roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego.za rok 2013 wysokość kary wyliczono zgodnie z załącznikiem do Obwieszczenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2012r. w sprawie wysokości stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz za przekroczenie dopuszczalnego hałasu, na rok 2013 ( Monitor Polski z 2012 poz. 705) dla wskaźnika: BZT5, ChZT-Cr oraz zawiesiny ogólnej. Za rok 2014 wysokość kary wyliczono zgodnie z załącznikiem do Obwieszczenia Ministra Środowiska z dnia z dnia 8 października 2013r. w sprawie wysokości stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu, na rok 2014 (M.P. z 2013, poz. 821) dla wskaźnika: BZT5, ChZT-Cr oraz zawiesiny ogólnej. - sprawdzenie ilości odprowadzanych ścieków z oczyszczalni w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego, to jest w okresie r r. W kontrolowanym okresie nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości odprowadzanych z oczyszczalni ścieków; - kontrolowana jednostka wywiązuje się z obowiązku wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska, wykazy

37 m. Kobylin Borzymy - rów melioracyjny zawierające informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat został przekazane Marszałkowi Województwa Podlaskiego w ustawowym terminie. 37

38 20 Gmina Kobylin Borzymy Zespół Szkół w Kobylinie Borzymach Oczyszczalnia ścieków Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie przekroczy Q dśr. = 13,08 m 3 /d mechaniczno-biologiczna osadem czynnym z Stan formalno - prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Kontrola przeprowadzona w dniach r. dotyczyła: - sprawdzenie przestrzegania wymagań dotyczących jakości i ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków przy Szkole Podstawowej w Kobylinie Borzymach w kolejnych okresach obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. w okresie r r. oraz sprawdzenie stanu eksploatacyjnego oczyszczalni. Ustalenia kontrolne: - podczas kontroli wszystkie urządzenia były sprawne; - osad nadmierny powstały w procesie oczyszczania ścieków wywożony jest na oczyszczalnie gminną w Sokołach; - zrzut ścieków z oczyszczalni jest ciągły; - ilość odprowadzanych ścieków do rowu melioracyjnego nie jest opomiarowana i ustalana na podstawie zużycia wody. W okresie r r. nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni. - w okresie r r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków oczyszczonych. W zbadanych próbach stwierdzono, że ścieki nie spełniają wymagań określonych w pozwoleniu wodnoprawnym w zakresie następujących wskaźników zanieczyszczeń: BZT5,ChZT-Cr; - w okresie r r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie wykonano badań jednej próby ścieków w zakresie wskaźników: BZT5, ChZT-Cr. Stwierdzono, że ścieki w jednej ze zbadanych prób (3) nie spełniają wymagań określonych w pozwoleniu wodnoprawnym w zakresie wskaźników zanieczyszczeń: BZT5, ChZT- Cr; - w okresie r r. obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków oczyszczonych. W trzech zbadanych próbach stwierdzono, że ścieki nie spełniają wymagań określonych w pozwoleniu wodnoprawnym w zakresie następujących wskaźników zanieczyszczeń: BZT5,ChZT-Cr oraz w dwóch dla zawiesiny ogólnej; - w okresie r r. nie została wykonano wymagana ilość badań prób ścieków oczyszczonych. Nie wykonano badań dwóch z czterech, prób ścieków w zakresie wskaźnika: BZT5, ChZT-Cr. W zbadanych próbach stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu wodnoprawnym w zakresie wskaźników zanieczyszczeń: BZT5,ChZT-Cr; Dla wszystkich nie wykonanych próbach ścieków wartości stężeń dla wskaźników zanieczyszczeń ustalono zgodnie z art. 305 a ust. 1 pkt 2 a ustawy z dnia 27 kwietna 2001r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013r., poz z późniejszymi zmianami); - gmina nie przedkładała Staroście Wysokomazowieckiemu i do WIOŚ Białystok Delegatury w Łomży wyników pomiarów ilości i jakości ścieków oczyszczonych i odprowadzanych z oczyszczalni. Wydano zarządzenia pokontrolne. 38

39 21 Gmina Kobylin Borzymy Oczyszczalnia Ścieków przy UG w Kobylinie Borzymach Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie przekroczy Q dśr. = 1,28 m 3 /d Rów melioracyjny, dopływ Jabłonki 22 Gmina Wysokie Mazowieckie Zespół Szkół w Jabłonce Kościelnej Oczyszczalnia Ścieków Zespołu Szkół w Jabłonce Kościelnej Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie przekroczy Q dśr. = 2,52 m 3 /d mechaniczno biologiczna z osadem czynnym typu Bioclar EG 12 o wydajności Q=1,6 2,2 m 3 /d mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym, typ AT-30 Q = 3,8 m3/d Stan formalno prawny uregulowany, gmina posiada pozwolenie wodno prawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego.. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. Ścieki odprowadzane do ziemi: m. Kulesze Kościelne - drenaż rozsączający do ziemi 1 Urząd Gminy Kulesze Kościelne Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie przekroczy Q dśr. = 2,0 m 3 /d mechaniczno-biologiczna drenażem rozsączającym z Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W roku 2015 oraz do 30 listopada 2016 roku podmiot nie był kontrolowany w zakresie spełniania warunków pozwolenia wodnoprawnego. m. Kurowo drenaż rozsączający do ziemi 39

40 2 Narwiański Park Narodowy Ilość odprowadzanych ścieków wg pozwolenia wodnoprawnego nie przekroczy Q dśr. = 1,672m 3 /d mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym typu Microclar DCE-12 o wydajności Q=6-9 m 3 /d Stan formalno - prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Kontrola przeprowadzona w dniach r. dotyczyła: - sprawdzenia przestrzegania wymagań dotyczących ilości i jakości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni w Narwiańskim Parku Narodowym w Kurowie w pierwszym roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego t.j. w okresie r r. Ustalenia kontrolne. - poprzednie pozwolenie wodnoprawne wygasło r. Decyzją Starosty Wysokomazowieckiego z dnia r. zostało wydane nowe pozwolenie wodnoprawne ważne do dnia r. W okresie między wygaśnięciem poprzedniej, a wydaniem nowej decyzji ścieki z oczyszczalni były odprowadzane do środowiska bez pozwolenia wodnoprawnego; - w trakcie dokonanych w czasie kontroli oględzin oczyszczalni stwierdzono, że wszystkie urządzenia były w dobrym stanie eksploatacyjnych; - w rozpatrywanym okresie obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie została wykonana wymagana ilość badań prób ścieków, w związku z tym stężenia poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń zostały ustalone zgodnie z przepisami zawartymi w art. 305 a ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo Ochrony Środowiska, jako przekroczone o 80% w stosunku do wartości dopuszczalnych. Wyliczono karę za p/w przekroczenia. - stwierdzono nieterminowe złożenie wykazów zawierających informacje o zakresie korzystania ze środowiska oraz wysokości należnych opłat za 2014r., nie uwzględniono w nim również podwyższonych opłat za rok 2013r. Dokonano pouczenia. Awarie wiążące się z zagrożeniem wód powierzchniowych: 23 czerwca 2015 roku o godz. 15:27 WIOŚ Białystok poinformowana została przez Komendę PSP w Wysokiem Mazowieckiem o zaobserwowanym zanieczyszczeniu rzeki Brok w rejonie Wysokiego Mazowieckiego. W m. Michałki woda miała barwę szarobiałą i zachodziła obawa, że doszło do znacznego skażenia środowiska. O godz. 15:52 Kierownik zakładowej oczyszczalni ścieków przy Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA poinformował WIOŚ o zakłóceniu pracy instalacji doprowadzającej ścieki do oczyszczalni, co doprowadziło do zanieczyszczenia rzeki. Zapewnił też, że emisja ścieków trwała krótko i stan rzeki wraca do normy. Inspektorzy WIOŚ przeprowadzili oględziny rzeki powyżej i poniżej (600 m i 3 km) ujścia ścieków z oczyszczalni (wraz z poborem próbek do badań laboratoryjnych) oraz dokonali przeglądu pracy oczyszczalni. Uzyskane na miejscu zdarzenia informacje i obserwacje terenowe skonfrontowano z wynikami badań pobranych próbek. Jakość wody poniżej Wysokiego Mazowieckiego w m. Michałki porównano z wykonanymi dzień wcześniej, rutynowymi badaniami monitoringowymi. Jakość wody w Broku po awarii, w zakresie większości badanych parametrów nie odbiegała od badanych wcześniej (wzrosły tylko wartości związków azotowych). Oznacza to, że już w chwili przybycia kontrolujących, sytuacja w rzece wróciła do stanu normalnego. Zanieczyszczenie było krótkotrwałe i nie miało znaczącego wpływu na stan środowiska. Po przeprowadzonej modernizacji oczyszczalni Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA w Wysokiem 40

41 Mazowieckiem stopień redukcji zanieczyszczeń na tej oczyszczalni jest bardzo wysoki. Zakładany efekt ekologiczny osiągnęła też rozbudowana i zmodernizowana oczyszczalnia PRK FARE w Ciechanowcu. Mimo funkcjonujących zgodnie z nałożonymi warunkami pozwoleń środowiskowych oczyszczalni ścieków w Wysokiem Mazowieckiem i Czyżewie, ciągle notowane są wysokie stężenia zanieczyszczeń w Broku. Wynika to z bardzo dużej, w stosunku do niewielkiego przepływu w rzece, ilości odprowadzanych ścieków. Na zanieczyszczenia odprowadzane ze źródeł punktowych nakładają się tu również zanieczyszczenia z rolniczych źródeł obszarowych (patrz rozdz. 8). Istotnym problemem jest oczyszczalnia zakładów mięsnych SOKOŁÓW S.A. Oddział w Czyżewie, która dostarcza poprzez Siennicę do Broku znaczne ładunki chlorków, sodu i potasu. Zły stan czystości oraz zanik życia biologicznego na ujściowym odcinku Siennicy (Dopływu spod Nowej Wsi) wynika z dopływu bardzo dużej (w stosunku do niewielkiego przepływu w rzece) ilości ścieków z oczyszczalni ww. zakładów mimo, że jakość i ilość odprowadzanych ścieków nie przekracza wartości określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. W Broku poniżej ujścia Siennicy obserwuje się też wyraźny wzrost stężeń ww. wskaźników zanieczyszczenia, ale nie wpływają one na obniżenie klasyfikacji ogólnej. Problemy z dotrzymaniem warunków jakości ścieków nałożonych pozwoleniami wodnoprawnymi mają głównie małe oczyszczalnie. Stwierdzane tu przekroczenia i naliczane kary nie są egzekwowane, ze względu na zapisy prawne pozwalające na nie egzekwowanie kar nie przekraczających 800 zł. Pozytywnym zjawiskiem jest fakt, że mniejsze oczyszczalnie (w Trojanowie i Nowych Piekutach) są także modernizowane i rozbudowywane, co przełoży się na poprawę jakości odprowadzanych przez nie ścieków. Na stan czystości rzek ma też wpływ ciągle niski stopień skanalizowania miejscowości położonych w ich zlewniach. W pierwszej kolejności należy rozwiązać problem gospodarki ściekowej poprzez wybudowanie gminnych oczyszczalni ścieków w gminach, w których jest ich brak. Są to gminy: Kulesze Kościelne, Klukowo i Kobylin Borzymy. Istnieją tu niewielkie lokalne oczyszczalnie, a w Gminie Klukowo i Nowe Piekuty liczne oczyszczalnie przyzagrodowe, jednak nie przyjmują one ścieków z zewnątrz, wobec czego problem rozwiązania gospodarki ściekowej jest tam nadal bardzo aktualny. Podstawowym działaniem w zakresie ochrony wód w powiecie wysokomazowieckim jest kontrola nad prawidłowym działaniem oczyszczalni ścieków i rozbudowa sieci kanalizacyjnej. W związku z niewielkim stopniem skanalizowania powiatu istotną sprawą jest budowa szczelnych, wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków dla mieszkańców i obiektów, nie objętych zbiorowym systemem oczyszczania ścieków. Pożądanym działaniem gmin byłoby opracowanie pełnej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach oraz wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych łącznie z opracowaniem i wdrożeniem systemu kar za niedotrzymanie harmonogramu wywozu. Znaczna część powiatu została wyznaczona przez RZGW Warszawa w 2012 roku jako Obszar Szczególnie Narażony na eutrofizację ze źródeł rolniczych tzw. OSN. Jest on objęty szczególnym programem ochronnym (szczegóły w rozdz. 8). Celem nadrzędnym wszystkich działań, wynikającym z transpozycji prawa wspólnoty europejskiej do prawodawstwa polskiego, jest osiągnięcie do 2015 roku dobrego stanu wód w Polsce. Na terenie powiatu wysokomazowieckiego na 9 badanych stan DOBRY osiągnęła tylko rzeka JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia Wody podziemne Wody podziemne są głównym źródłem zaopatrzenia powiatu wysokomazowieckiego w wodę do celów komunalnych i przemysłowych. W 2015 roku, w powiecie wysokomazowieckim, pobrano na potrzeby 41

42 gospodarki narodowej oraz ludności ,2 dam 3 wody. Z powyższej ogólnej ilości ,2 dam 3 (ok. 66%) przypada na eksploatację sieci wodociągowej, a 1859 dam 3 (33,5 %) zużywa przemysł. Zużycie wody na 1 mieszkańca to 95 m 3 i jest dużo wyższe niż dla woj. podlaskiego (72 m 3 ) (GUS,2015). Jednostka terytorialna Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku [dam 3 ] dane GUS Powiat wysokomazowiecki 4567,9 4605,9 4839,6 4876,3 4963,9 5193,0 5521,3 5540,2 PODLASKIE - ogółem , , , , , , , ,2 Monitoring wód podziemnych Wydzielenie Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) i przeprowadzenie wstępnej oceny ich stanu zostało dokonane w 2004 roku przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG). Państwowy Instytut Geologiczny, na zlecenie GIOŚ, prowadzi monitoring jakości wód podziemnych w sieci piezometrów wyznaczonych we wszystkich JCWPd. W 2009 i w 2011 roku badania prowadzone były w JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu wód do 2015 roku. Na terenie województwa podlaskiego, nie wydzielono JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu ilościowego wód podziemnych do 2015 roku. W 2010 roku PIG przeprowadził badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w pozostałych JCWPd. Badania powtórnie wykonano w roku Monitoring diagnostyczny wód podziemnych na terenie powiatu wysokomazowieckiego zrealizowany został w dwóch punktach pomiarowo-kontrolnych: punkt nr 1681 leżący w Wysokiem Mazowieckiem w granicach JCWPd nr 54 oraz punkt nr 1882 w Kobylinie Kuleszkach (JCWPd 55). Ocenę stanu chemicznego wody oparto na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896). Wyniki przeprowadzonych badań wody pobranej z ujęcia w Wysokiem Mazowieckiem nr 1681, na terenie zabudowy miejskiej, zwartej, ze studni o głębokości stropu 56 m, o napiętym charakterze zwierciadła, wskazują na II klasę jakości (klasa jakości wg badania związków organicznych I), kwalifikując ujęcie do dobrego stanu chemicznego. Drugie badanie dotyczyło wody z ujęcia nr 1882 zlokalizowanego w okolicy miejscowości Kobylin-Kuleszki, na terenie leśnym, o głębokości stropu 38m i napiętym charakterze zwierciadła. Stwierdzono tu III klasę jakości wody, co wskazuje również na dobry stan chemiczny. O klasyfikacji zadecydowały stężenia wodorowęglanów i żelaza, zaliczanych do naturalnych wskaźników twardości wody. Ze względu na wyznaczone w powiecie wysokomazowieckim OSN-y (patrz rozdział 8) PIG wykonał ocenę stężenia azotanów w ww. studniach w 2012 roku. W obu ujęciach stężenie azotanów było bardzo niskie i wynosiło 0,16 mg NO 3 /l w ujęciu w Wysokiem Mazowieckiem (OSN nr 19 Bug od Tocznej do Broku) oraz 0,02 mg NO 3 /l w ujęciu w Kobylinie Kuleszkach (OSN nr 23 Dopływy Narwi od Lizy do Śliny). W 2015 roku przeprowadzono badania w ramach monitoringu operacyjnego w punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscowościach: Kołaki Kościelne oraz Wysokie Mazowieckie (źródło: PIG-PB). 42

43 Nr badania Identyfikator UE Współrzędne 1992 X Y Wskaźniki jakości wody Gmina Miejscowość Rodzaj otworu Użytkow anie terenu Wskaźniki w III klasie Klasa surowa 2015 Klasa organika 2015 Klasa końcowa PL01G054_ , , PL01G055_ , ,67 Wysokie Mazowieckie Kobylin - Borzymy Wysokie Mazowieckie Kobylin - Kuleszki studnia wiercona studnia wiercona zabudowa miejska zwarta zabudowa wiejska O2, HCO3, Fe O2, NH4, HCO3, Fe III II III I II Wyniki przeprowadzonych na teranie powiatu wysokomazowieckiego badań wód podziemnych wskazują na ich dobry stan chemiczny. 2. Powietrze 2.1 Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza Powiat wysokomazowiecki charakteryzuje się stosunkowo niewielkim poziomem emisji zanieczyszczeń do powietrza. Ewidencja GUS obejmuje 29 kotłowni i 11,0 km sieci cieplnej przesyłowej (GUS,2015). Według danych GUS największa ilość zanieczyszczeń gazowych przypada na dział wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę. Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie wysokomazowieckim wg GUS wyniosła ton, co stanowi około 3% emisji gazowej w województwie podlaskim. Największy udział w emisji zanieczyszczeń gazowych miał dwutlenek węgla. Emisja zanieczyszczeń gazowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych [Mg/rok] dane GUS Jednostka terytorialna ogółem (bez dwutlenku węgla) dwutlenek siarki tlenki azotu tlenek węgla dwutlenek węgla Powiat wysokomazowiecki PODLASKIE Emisja zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych [Mg/rok] dane GUS ogółem w tym ze spalania paliw krzemowe Powiat wysokomazowiecki PODLASKIE

44 Wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych według danych GUS wykazuje w ostatnim 10-leciu tendencję malejącą. W 2015 roku zmalała, w stosunku do roku 2013, z 55 ton do 29 ton. Emitowane zanieczyszczenia pyłowe w 100% pochodzą ze spalania paliw (GUS,2015). Emisja pyłowa z większości kotłowni komunalnych i zakładowych jest skutecznie redukowana w urządzeniach odpylających. W 2015 roku 87,7% emitowanych zanieczyszczeń pyłowych było zatrzymanych lub zneutralizowanych w urządzeniach służących do redukcji tych zanieczyszczeń (GUS,2015). W tabelach zestawiono wielkości głównych źródeł emisji pozyskanych z bazy emisji zanieczyszczeń do powietrza powstałej w wyniku realizacji projektu Zgromadzenie danych emisyjnych wraz z oceną ich poprawności i kompletności przez firmę ATMOTERM S.A. na zamówienie GIOŚ. Wg danych zgromadzonych w tej bazie: - w emisji ze źródeł punktowych największy udział mają: zanieczyszczenia pyłowe, dwutlenek azotu oraz dwutlenek siarki. Niski jest udział niemetanowych lotnych związków organicznych (NMLZO), amoniaku oraz benzo(a)pirenu. - największy udział w emisji pyłów drobnych i bardzo drobnych ma sektor spalania paliw poza przemysłem, co oznacza miedzy innymi, że emisje pochodzą z ogrzewania indywidualnego budynków (emisja powierzchniowa). Największy udział w emisji powierzchniowej mają zanieczyszczenia pyłowe, dwutlenek siarki, niemetanowe lotne związki organiczne oraz tlenki azotu. Niski jest udział amoniaku oraz benzo(a)pirenu. Tabela 2.1. Wielkość emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych w powiecie wysokomazowieckim w 2015r. powiat wysokomazowiecki *niemetanowe lotne związki organiczne Emisja punktowa [Mg/rok] PM 10 PM 2,5 B(a)P SO 2 NO x NO 2 NMLZO* NH 3 35,20 28,16 0, , ,34 1,46 0 Tabela 2.2. Wielkość emisji ze źródeł powierzchniowych w powiecie wysokomazowieckim Emisja powierzchniowa [Mg/rok] PM 10 PM 2,5 B(a)P SO 2 NO x NO 2 NMLZO* NH 3 powiat wysokomazowiecki 596, ,380 0, , ,912 16, ,822 2,637 *niemetanowe lotne związki organiczne W powiecie wysokomazowieckim intensywny ruch kołowy odbywa się drogami krajowymi 63 i 68 oraz wojewódzkimi: 678 (Białystok Wysokie Mazowieckie), 689 (Zambrów - Wysokie Mazowieckie- Szepietowo Brańsk) oraz 671 (Sokoły Sokolany). Lokalną sieć drogową tworzą głównie drogi gminne o dł. 761 km i powiatowe o dł. 594 km, pozostałe stanowią tylko 7%. W emisji pochodzącej z transportu drogowego (Tabela 2.3.) największy udział mają: zanieczyszczenia pyłowe, tlenki azotu oraz niemetanowe 44

45 lotne związki organiczne. Niski jest udział dwutlenku siarki oraz benzo(a)pirenu. Tabela 2.3. Wielkość emisji pochodzącej z transportu drogowego w powiecie wysokomazowieckim w 2015r. powiat wysokomazowiecki powiat wysokomazowiecki powiat wysokomazowiecki Drogi krajowe [Mg/rok] PM 10 PM 2,5 B(a)P SO 2 NO 2 NMLZO 17,54 16,18 0 0,52 36,76 13,23 Drogi wojewódzkie [Mg/rok] 20,91 19,27 0,0001 0,55 24,15 8,01 Drogi gminne i powiatowe [Mg/rok] PM 10 PM 2,5 B(a)P SO 2 NO x NO 2 NMLZO 42,93 39,23 0,0001 1,1 39,82 3,98 12,49 Na terenie powiatu wysokomazowieckiego, podobnie jak na większości obszaru województwa podlaskiego, dominują niewielkie źródła emisji zanieczyszczeń powietrza. Są to głównie kotłownie grzewcze i przemysłowe emitujące do powietrza zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania węgla, gazu ziemnego i paliw płynnych. Występują tu również źródła technologiczne. Największe źródła emisji (kotłownie i źródła technologiczne ) na terenie miasta Wysokie Mazowieckie znajdują się w: - Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem kotłownia węglowa, kotłownia gazowa i nagrzewnica gazowa instalacji proszkowni mleka, - Zakładzie Wodociągów, Kanalizacji i Energetyki Cieplnej w Wysokiem Mazowieckiem 2 kotłownie zasilane gazem ziemnym; - kotłowni Szpitala Ogólnego w Wysokiem Mazowieckiem kotły zasilane gazem. Poza miastem Wysokie Mazowieckie, większe źródła emisji zanieczyszczeń, powstające w procesach energetycznego spalania paliw, znajdują się w Czyżewie SOKOŁÓW S.A. Oddział Zakłady Mięsne Farm Food w Czyżewie (kotłownia olejowa) i Zakładach Mięsnych NETTER w Czyżewie (kotłownia węglowa). Pozostałe obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów spalania paliw, występujące na terenie powiatu, są niewielkimi kotłowniami o sumarycznej mocy kw, pracującymi na potrzeby grzewcze osiedli mieszkaniowych, szkół, urzędów i innych instytucji, opalanymi węglem kamiennym, olejem opałowym i gazem ziemnym. Na terenie powiatu zlokalizowane są również obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów technologicznych. Źródłami tego typu, o największym znaczeniu, są: - EMG Sp. z o.o. w Szepietowie (emitująca do powietrza pył drzewny), - Wytwórnia Mas Bitumicznych w Szepietowie należąca do Przedsiębiorstwa Robót Drogowo-Mostowych TRAKT Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem emitująca do powietrza zanieczyszczenia pyłowe (pył zawierający krzemionkę) i gazowe (CO, NO x, węglowodory) powstające w procesie produkcji mas asfaltowych do budowy dróg, - zakłady branży przetwórstwa mięsnego (zespoły komór wędzarniczych, zasilane dymem wytwarzanych z wiórków z drewna liściastego): SOKOŁÓW S.A. Oddział w Czyżewie, Zakłady Mięsne NETTER w Czyżewie, Polski Koncern Mięsny DUDA S.A. Oddział Centrum Mięsne MAKTON Zakład Produkcyjny w Ciechanowcu Stan - Monitoring imisji (na podstawie Oceny poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref woj. podlaskiego w 2014r.) W 2015r. na terenie powiatu wysokomazowieckiego nie wykonywano pomiarów imisji zanieczyszczeń powietrza. Zgodnie z kryteriami wyznaczonymi ze względu na ochronę zdrowia ludzi 45

46 przeprowadzono za rok 2015 ocenę jakości powietrza w strefie podlaskiej do której należy powiat wysokomazowiecki. Ocena za rok 2015 wykonana została w układzie stref, w którym strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys., - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., - pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Strefy utworzone na potrzeby oceny jakości powietrza na terenie województwa podlaskiego. Nazwa strefy Kod strefy Nazwy powiatów, z których składa się strefa Strefa Podlaska PL powiat białostocki 2. powiat grajewski 3. powiat łomżyński 4. powiat kolneński 5. powiat zambrowski 6. powiat wysokomazowiecki 7. powiat augustowski 8. powiat suwalski 9. powiat sejneński 10. powiat moniecki 11. powiat sokólski 12. powiat hajnowski 13. powiat bielski 14. powiat siemiatycki 15. powiat miasta Łomża 16. powiat miasta Suwałki aglomeracja podlaska PL powiat miasta Białystok Roczną ocenę jakości powietrza przeprowadzono w odniesieniu do wszystkich substancji, dla których w prawie krajowym, określone zostały normatywne stężenia w postaci poziomów: dopuszczalnych, docelowych, celów długoterminowych, ze względu na cele: ochronę zdrowia i ochronę roślin. Ocenę w Strefie Podlaskiej wykonano: określając spełnianie kryteriów dotyczących oceny zdrowia ludzi dla następujących substancji: dwutlenek siarki SO 2, dwutlenek azotu NO 2, tlenek węgla CO, benzen C 6 H 6, ozon O 3, pył PM 10, pył PM2,5, ołów Pb, arsen As, kadm Cd, nikiel Ni, benzo(a)piren w pyle PM 10. określając spełnianie kryteriów dotyczących oceny ochrony roślin dla następujących substancji: dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu NO X, ozon O 3 (określony współczynnikiem AOT 40). W odniesieniu do każdej z wymienionych substancji, klasyfikacji strefy dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia. Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy, stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych stężeniach danego zanieczyszczenia w strefie. Kryterium: Ochrona zdrowia ludzi: W tabelach przedstawiono wykaz stanowisk wykorzystanych do przeprowadzenia oceny rocznej oraz klasy wynikowe poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w strefie podlaskiej. 46

47 Objaśnienia do tabeli 2.5: A poziom stężeń zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekracza odpowiednio poziomu dopuszczalnego, poziomu docelowego, poziomu celu długoterminowego; C poziom stężeń przekracza wartość dopuszczalną (z uwzględnieniem dozwolonej częstości przekroczeń dla przypadków, gdy są one określone), poziom docelowy, poziom celu długoterminowego. W ocenie dotyczącej pyłu zawieszonego PM2,5 uwzględnia się dodatkowe kryterium poziom fazy dopuszczalny dla fazy II C 1 - oznacza przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla fazy II. D 2 - powyżej poziomu celu długoterminowego; Tabela 2.4. Wykaz stałych stanowisk pomiarowych wykorzystanych w ocenie rocznej. Nazwa strefy Strefa Podlaska Strefa Kod strefy PL2002 Stacja pomiarowa Adres stacji ul. Sikorskiego 48/94 Łomża ul. Pułaskiego 73 Suwałki Kod krajowy stacji Cel oceny Zanieczyszczenia biorące udział w ocenie PdLomSikorsk Ochrona zdrowia SO 2, NO 2, NO, NOx, PM10, PM2,5, PdSuwPulaski SO 2, NO 2, NOx, CO, O 3, PM10, Pb, C 6 H 6, Ni, Cd, As, B(a)P, PM2,5 Borsukowizna PdBorsukowiz Ochrona roślin SO 2, NO 2, NO, NO x, O 3 ** - podano zanieczyszczenie i numer kolejny metody opisanej w tabeli poniżej: Inne metody oceny stosowane w strefie** CO 2, C 6 H 6-2, O 3 1, PM10 1, PM2,5 1, NO 2 1, SO 2 1, B(a)P 1 Powierzchnia strefy [km 2 ] Ludność [tys.] ,459 Metody wykorzystane w ocenie, inne niż pomiary w stałych punktach Numer metody Opis metody 1 Modelowanie 2 Szacowanie (analogia wyników do pomiarów wykonanych w innej strefie bądź w innym terminie) Tabela 2.5. Wynikowe klasy w strefie podlaskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy Nazwa strefy Strefa Podlask a Kod strefy SO 2 NO 2 PM10 Pb C 6 H 6 CO O 3 Poziom docelowy O 3 Cel długotermino wy As Cd Ni BaP PM2,5 PL2002 A A A A A A A D 2 A A A C* C** C1** PM 2,5 II faza * - obszar przekroczeń: miasto Suwałki ** - obszar przekroczeń : miasto Łomża 47

48 Kryterium: Ochrona roślin: Do klasyfikacji strefy ze względu na kryterium ochrona roślin wykorzystano wyniki ze stacji tła wiejskiego w Borsukowiźnie. Jest to stacja automatyczna, reprezentatywna dla obszaru całego województwa podlaskiego. Wszystkie otrzymane serie pomiarowe spełniały wymagania jakości dla pomiarów intensywnych. Nie odnotowano przekroczeń dwutlenku siarki dla roku i pory zimowej oraz przekroczeń rocznego dopuszczalnego stężenia tlenków azotu Strefę Podlaską zakwalifikowano do klasy A. Uwzględniając wyniki modelowania, pod względem dotrzymania poziomu docelowego ozonu Strefę Podlaską zaliczono do klasy A, a ze względu na niedotrzymanie poziomu celu długoterminowego, strefie nadano klasę D2. Klasyfikacja strefy podlaskiej z uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych dla SO 2 i NOx Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy dwutlenek siarki rok kalendarzowy pora zimowa Symbol klasy tlenki azotu Strefa Podlaska PL2002 A A A Klasyfikacja stref z uwzględnieniem poziomów docelowych oraz celów długoterminowych dla ozonu Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy poziom docelowy AOT 40 Symbol klasy poziom celu długoterminowego AOT 40 Strefa Podlaska PL2002 A D2 Podsumowanie: PRZEKROCZENIA POZIOMÓW DOPUSZCZLNYCH 1. W Strefie Podlaskiej (do której należy powiat łomżyński) stężenia zanieczyszczeń gazowych były niskie i nie przekraczały dopuszczalnych norm. 2. W Strefie Podlaskiej, stwierdzono ponownie, podobnie jak w latach , przekroczenia normy dopuszczalnej pyłu zawieszonego PM2,5 oraz wartości normowanych pyłu zawieszonego PM2,5 dla II fazy. Obszarem przekroczeń jest - wg przeprowadzonych badań - miasto Łomża. Biorąc pod uwagę wyniki modelowania emisji pyłu (Mapa nr 1) wysokie wartości tego zanieczyszczenia widoczne są również w wielu mniejszych miastach strefy ( w tym w Wysokiem Mazowieckiem), gdzie pomiary nie były prowadzone. 48

49 Mapa 1. Rozkład emisji pyłu PM 2,5 w woj. podlaskim (modelowanie) 3. W Strefie Podlaskiej zanotowano przekroczenia normy 24 godzinnej pyłu PM10, jednakże liczba dób z przekroczeniami była mniejsza niż dopuszczalna. Należy zaznaczyć, że do zachowania normy w dużej mierze przyczyniła się stosunkowo ciepła zima. 4. W klasyfikacji ze względu na kryterium: ochrona roślin nie wystąpiły na terenie województwa podlaskiego strefy z przekroczeniami poziomów dopuszczalnych zarówno dwutlenku siarki i tlenków azotu jak również ozonu. PRZEKROCZENIA POZIOMÓW DOCELOWYCH I CELÓW DŁUGOTERMINOWYCH 1. W 2015 roku w Strefie Podlaskiej stwierdzono przekroczenia: poziomu docelowego benzo(a)pirenu (kryterium - ochrona zdrowia), gdzie największymi obszarami przekroczeń są: wszystkie miasta powiatowe województwa podlaskiego ( w tym Wysokie Mazowieckie) oraz inne mniejsze miejscowości (Mapa nr 2). W poprzednich latach sygnalizowano w ocenach problem z dotrzymaniem normy dla benzo(a)pirenu. Kontynuowane badania potwierdziły występowanie ponadnormatywnych stężeń benzo(a)pirenu w obu strefach województwa. Wynika stąd konieczność podjęcia działań na rzecz ograniczenia emisji benzo(a)pirenu. 49

50 Mapa 2. Rozkład emisji benzo(a)pirenu w województwie podlaskim (modelowanie) Prowadzenie monitoringu powietrza będzie kontynuowane przez WIOŚ w latach kolejnych. Zakres prowadzonych badań na poszczególnych stacjach pomiarowych, w miarę możliwości finansowych będzie rozszerzany, a wykonywane oceny roczne planuje się wzmocnić metodami modelowania. Jednym z pierwszych działań w tym kierunku jest umieszczenie na stronie internetowej GIOŚ prognoz (krótko i długoterminowych) jakości powietrza. poziomów celów długoterminowych dla ozonu w Strefie Podlaskiej (kryterium - ochrona roślin oraz kryterium - ochrona zdrowia). Dużym zagrożeniem dla zdrowia są również wysokie stężenia ozonu troposferycznego. Ozon jest silnym utleniaczem fotochemicznym, który powoduje poważne problemy zdrowotne, niszczy materiały i uprawy rolne. Narażenie człowieka na nieznacznie podwyższone stężenia ozonu może prowadzić do reakcji zapalnych oczu, dróg oddechowych, a także zmniejszenia wydolności płuc. Jest powodem występowania objawów senności, bólu głowy i znużenia oraz powoduje spadek ciśnienia tętniczego krwi. Przy wyższych stężeniach występują objawy złego samopoczucia, nasilają się bóle głowy, rośnie pobudliwość, zmęczenie i wyczerpanie, objawy apatii. 50

51 Ozon troposferyczny (przyziemny) powstaje w wyniku reakcji fotochemicznych tlenków azotu i lotnych związków organicznych i posiada zdolność przenoszenia się na duże odległości, dlatego stężenia tego zanieczyszczenia na obszarze Polski zależą w dużej mierze od jego stężenia w masach powietrza napływających nad teren Polski - głównie z południowej i południowo-zachodniej Europy. Za pozostałe przyczyny występowania wysokich stężeń 8-godzinnych ozonu, przekraczających poziom 120 μg/m 3, uznaje się: przemiany fotochemiczne prekursorów ozonu pod wpływem promieniowania UVB; niekorzystne warunki meteorologiczne, a także naturalne źródła emisji prekursorów ozonu. Wykonane na zlecenie GIOŚ wyniki modelowania ozonu (przekroczenie jedynie normy celu długoterminowego) potwierdzają badania uzyskane przez WIOŚ. Poniżej przedstawiono wyniki modelowania ozonu na obszarze województwa (częstość przekraczania wartości 120 μg/m 3, gdzie dopuszczalna liczba dób z przekroczeniem tej wartości jest równa 25) (Mapa 3.) Mapa 3. Częstość przekraczania wartości dopuszczalnych dla ozonu w woj. podlaskim (modelowanie) Mapa 4. Przekroczenie normy dopuszczalnej celu długoterminowego dla ozonu w woj. podlaskim (modelowanie). 51

52 2. W przypadku pozostałych zanieczyszczeń podlegających ocenie (arsen, kadm, nikiel) nie zanotowano przekroczeń poziomów docelowych oraz celów długoterminowych. Na stronie WIOŚ w Białymstoku w zakładce Stan powietrza on-line, można odnaleźć informacje o obowiązujących normach jakości powietrza, punktach pomiarowych zlokalizowanych w naszym regionie oraz szczegółowych wynikach badanych zanieczyszczeń, a także krótkie raporty. Stan jakości powietrza w każdym regionie w kraju można sprawdzić na stronie oraz za pomocą aplikacji mobilnej (na smartfony z systemem Android): Jakość powietrza w Polsce pobranej z Google Play 2.3. Przeciwdziałania - Działalność kontrolna Na terenie powiatu wysokomazowieckiego, podobnie jak na większości obszaru województwa podlaskiego, dominują niewielkie źródła emisji zanieczyszczeń powietrza. Są to głównie kotłownie grzewcze i przemysłowe emitujące do powietrza zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania węgla, gazu ziemnego i paliw płynnych. Występują tu również źródła technologiczne. Zakłady emitujące zanieczyszczenia do powietrza znacznie różnią się wielkością i stopniem oddziaływania na środowisko. Część z nich ogranicza oddziaływanie na środowisko poprzez stosowanie urządzeń odpylających, w innych spalane jest paliwo w mniejszym stopniu wpływające na środowisko: gaz ziemny lub olej opałowy. W przypadku SM MLEKOVITA stosowane są obydwie metody: odpylacze zainstalowane są w kotłowni węglowej oraz w proszkowniach mleka (źródła technologiczne). W WMB w Szepietowie eksploatowane są urządzenia odpylające. W przypadku kotłowni należących do ZWKiEC w Wys. Maz., kotłowni Szpitala 52

53 Ogólnego w Wys. Maz., kotłowni SOKOŁÓW S.A. Oddział w Czyżewie spalany jest gaz lub olej opałowy. Takimi paliwami zasilane sa także niewielkie kotłownie gazowe i olejowe szkół i innych instytucji. Pozostałe niewielkie obiekty, w tym kotłownie i paleniska indywidualnej zabudowy mieszkalnej), opalane są głównie węglem kamiennym i drewnem. Nie są one wyposażone w urządzenia ochrony atmosfery. Na terenie miasta Wysokie Mazowieckie największe źródła emisji zanieczyszczeń z procesów energetycznego spalania paliw znajdują się w: - Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem - Zakładzie Wodociągów, Kanalizacji i Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem Poza miastem Wysokie Mazowieckie, większe źródła emisji zanieczyszczeń, powstające w procesach energetycznego spalania paliw, znajdują się w Czyżewie SOKOŁÓW S. A. Oddział w Czyżewie i Zakładach Mięsnych NETTER w Czyżewie. Pozostałe obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów spalania paliw, występujące na terenie powiatu, są niewielkimi kotłowniami o sumarycznej mocy kw, pracującymi na potrzeby grzewcze osiedli mieszkaniowych, szkół, urzędów i innych instytucji, a także na potrzeby technologiczne zakładów (kotłownie opalane węglem kamiennym, drewnem, olejem opałowym i gazem ziemnym). Na terenie powiatu zlokalizowane są również obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów technologicznych. Źródłami tego typu, o największym znaczeniu jest Wytwórnia Mas Bitumicznych w Szepietowie należąca do Przedsiębiorstwa Robót Drogowo-Mostowych TRAKT Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem emitująca do powietrza zanieczyszczenia pyłowe (pył zawierający krzemionkę) i gazowe (CO, NO x, węglowodory) powstające w procesie produkcji mas asfaltowych do budowy dróg. Źródła technologiczne występują również, obok źródeł energetycznych, w zakładach branży przetwórstwa mięsnego. Są to zespoły komór wędzarniczych, zasilane dymem wytwarzanych z wiórków z drewna liściastego: Sokołów S.A. Oddział w Czyżewie, - Zakłady Mięsne NETTER w Czyżewie, - Polski Koncern Mięsny DUDA S.A. Oddział Centrum Mięsne MAKTON Zakład Produkcyjny w Ciechanowcu (obecnie od 2016 roku - CEDROB S.A. Zakład Produkcji w Ciechanowcu) Na terenie powiatu znajdują się również niewielkie zakłady emitujące zanieczyszczenia wyłącznie z procesów technologicznych (lakiernie i warsztaty samochodowe, stolarnie). Są to obiekty o niewielkim zasięgu oddziaływania. Kontrolowane przez Delegaturę WIOŚ obiekty charakteryzują się różnym stopniem oddziaływania na środowisko. W przypadku kotłowni przeważają głównie obiekty o niewielkiej mocy. W 2015 roku Delegatura WIOŚ w Łomży przeprowadziła kontrolę w zakresie emisji zanieczyszczeń powietrza w SM MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem. Pozostałe zakłady, istotne ze względu na emisję do powietrza, oceniane były na podstawie wyników pomiarów emisji, do prowadzenia których są obowiązane. Największe zakłady w zakresie wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza, na terenie powiatu Wysokomazowieckiego: Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem eksploatuje instalacje będące źródłami energetycznego spalania paliw. Emitują one do powietrza produkty spalania węgla kamiennego oraz gazu ziemnego i biogazu. Pracują one na potrzeby grzewcze, technologiczne oraz wytwarzania energii elektrycznej. - Kotłownia węglowa 53

54 Kotłownia węglowa wyposażona jest w cztery zmodernizowane kotły parowe typu OR m o mocy po 8,1 MW każdy (łączna wydajność eksploatacyjna - 46,0 Mg pary/godz). W kotłach spalany jest miał węglowy. W 2015 roku przeprowadzono wymianę urządzeń odpylających dla kotłów OR-10. Zainstalowane zostały instalacje spełniające standardy emisyjne pyłu na poziomie niższym od 100 mg/m3 pyłu w gazach odlotowych. Obecnie kotły wyposażone są w II-stopniowe układy odpylania spalin, w skład którego wchodzą odpylacze przelotowe typu MOS-8 i cyklofiltry typu ICF 4x Kotłownia gazowa Kotłownia pracuje na cele technologiczne (para technologiczna). Wyposażona jest w 2 kotły parowe typu VITOMAX 200 z palnikami gazowo-olejowymi, o maksymalnej wydajności cieplnej po 10,48 MW. Kotły zasilane są gazem ziemnym GZ-50 (awaryjnie olejem opałowym lekkim EKOTERM). - Elektrociepłownia gazowa Elektrociepłownia pracuje na potrzeby technologiczne oraz wytwarzanie energii elektrycznej. Wyposażona jest w 4 gazogeneratory typu GUASCOR POWER SFGLD 240 o maksymalnych wydajnościach cieplnych po 1,053 MW. Gazogeneratory zasilane są gazem ziemnym wysokometanowym GZ-50. Energia elektryczna została wykorzystana na potrzeby zakładu. - kotłownia gazowa obiektu MLEKOVITA II, przy ul. Podlaskiej Kotłownia wyposażona jest w 2 kotły wodne Detrich o mocy kw, nie wymagające pozwolenia na emisję. Kotły zasilane są gazem ziemnym. - Nagrzewnice gazowe Nagrzewnice gazowe współpracują z liniami proszkowania mleka. Z Proszkownią Mleka I współpracuje nagrzewnica typu 70V f-my AVP, wyposażona w palnik typu G-30/2 Weishaupt o maksymalnej wydajności cieplnej 1,4 MW, zasilany gazem ziemnym. Z Proszkownia mleka II współpracuje nagrzewnica typu Babcock HTV 2000o maksymalnej wydajności cieplnej 2,3 MW, zasilana gazem ziemnym. - agregaty kogeneracyjne oczyszczalni ścieków Na terenie oczyszczalni ścieków znajdują się, zabudowane w kontenerach, 2 moduły kogeneracyjne typu CHP TCG2016V16 o mocy elektrycznej 800 kw i mocy cieplnej po 3,9 MW. Zasilane są one biogazem wytwarzanym w instalacji beztlenowej fermentacji osadów ściekowych. Agregaty najczęściej pracują naprzemiennie. W SM MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem do powietrza emitowane są również zanieczyszczenia ze źródeł technologicznych - Proszkownie mleka W zakładzie eksploatowane są 2 proszkownie mleka. W skład ciągów technologicznych wchodzą wyparki próżniowe oraz suszarki rozpyłowe. Instalacje proszkowania mleka zasilane są w gorące powietrze uzyskiwane w nagrzewnicach gazowych. W trakcie eksploatacji do powietrza emitowane są niewielkie ilości drobnych frakcji proszku mlecznego. W Proszkowniach Mleka I i II do oczyszczania powietrza służą filtry workowe pulsacyjne typu THR-A firmy GEA NIRO o skuteczności odpylania powyżej 99%. W 2015 roku Laboratorium WIOŚ Białystok Pracownia w Łomży, w ramach kontroli SM Mlekovita w Wysokiem Mazowieckiem, przeprowadzonej przez Delegaturę WIOŚ w Łomży wykonało pomiary emisji z kotła węglowego. Nie stwierdzono przekroczeń emisji dopuszczalnych. Spółdzielnia, zgodnie z posiadanym pozwoleniem zintegrowanym, jest zobowiązana do 2-krotnych w ciągu roku pomiarów emisji zanieczyszczeń emitowanych do powietrza dla źródeł energetycznych i 1-krotnego pomiaru w ciągu roku dla proszkowni mleka. Pomiary przeprowadzone na zlecenie zakładu przez certyfikowaną firmę zewnętrzną, nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych wartości, zarówno dla źródeł energetycznych jak i technologicznych. Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych TRAKT Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem W skład PRDM TRAKT Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem wchodzi kilka zakładów: Wytwórnia Mas Bitumicznych w Szepietowie, Wytwórnia Mas Betonowych w Szepietowie, Stacja Paliw w Szepietowie oraz Baza PRDM przy ul. 1-go Maja 8 w Wysokiem Mazowieckiem. Głównym źródłem zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza jest eksploatowana w Wytwórni Mas Bitumicznych w Szepietowie instalacja 54

55 do produkcji mas bitumicznych typu EURO A80 Quick f-my AMMANN, o wydajności 80 Mg/godz. W 2015 roku przeprowadzona została modernizacja instalacji obejmująca m.in. wymianę palników. Palniki suszarki bębnowej wchodzącej w skład instalacji zasilane są obecnie skroplonym gazem ziemnym LNG lub olejem opałowym. System aspiracji gazów instalacji wyposażony jest w wysokosprawne odpylacze workowe. Instalacja ta pracują wyłącznie w okresie dodatnich temperatur powietrza. W 2015 roku produkcja wyniosła łącznie ok 78 tys. Mg mas bitumicznych, a zużycie gazu ok. 446 tys. m3. W 2015 roku WIOŚ Białystok nie prowadziła pomiarów emisji. Obecnie, po uzyskaniu nowego pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza (Decyzja Starosty Wysokomazowieckiego z dnia ), zakład nie jest zobowiązany do prowadzenia pomiarów automonitoringowych. SOKOŁÓW S.A. Oddział w Czyżewie Na terenie SOKOŁÓW S.A. Oddział Zakłady Mięsne FARM FOOD w Czyżewie zlokalizowanych jest szereg źródeł energetycznych i technologicznych. Są to: - kotłownia grzewczo-technologiczna - wyposażona w 3 kotły parowe typu HD CONDOR-KESSEL niemieckiej firmy STANDARD-KESSEL o wydajności pary 6 tp/godz., zasilane gazem ziemnym lub olejem opałowym. - zespół komór piekarniczych - 4 komory piekarnicze 3-wózkowe typu REX-POL o mocy 0,1 kw każda. Komory zasilane są gazem ziemnym GZ-50. Wykorzystywane są do pieczenia mięs. - zespół komór wędzarniczo-parzelniczych. Do obróbki termicznej kiełbas i wyrobów blokowych: - 5 szt. komór 8-wózkowych f-my WEMAG - 2 szt. komór 4-wózkowych f-my WEMAG - 1 szt. komór 8-wózkowych f-my MAURER Do obróbki termicznej parówek: - 1 szt. komora 8-wózkowa f-my ATMO-FOODCO - 2 szt. komór 6-wózkowych f-my ATMO-FOODCO - 4 szt. komór 8-wózkowych f-my WEMAG - 3 szt. komór 8-wózkowych f-my MAURER Komory zasilane są parą technologiczną oraz dymem wytworzonym w indywidualnych dymogeneratorach. Dym uzyskiwany jest ze zrębków drewna liściastego. Komory WEMAG wyposażone są w myjki wodne o skuteczności usuwania zanieczyszczeń stałych i gazowych rozpuszczalnych w wodzie %. Komory FOODCO wyposażone są w myjki wodne o skuteczności usuwania zanieczyszczeń stałych i gazowych rozpuszczalnych w wodzie 70-90%. - Instalacje pomocnicze - kocioł do spalania biogazu o mocy cieplnej 0,866 MW, wykorzystujący ciepło ze spalania biogazu do podgrzewania komory fermentacyjnej i pomieszczenia oczyszczalni w sezonie grzewczym. Jako paliwo stosowany jest biogaz wytwarzany w procesach beztlenowych zachodzących w komorze fermentacyjnej. W 2015 roku firma zewnętrzna prowadziła pomiary emisji zanieczyszczeń ze źródeł energetycznych i technologicznych na zlecenie zakładu. Nie stwierdzono przekroczeń wartości dopuszczalnych. 3. Gospodarka odpadami 3.1 Presje Ilość wytwarzanych odpadów 55

56 Odpady przemysłowe W powiecie wysokomazowieckim sektor przemysłowy zdominowany jest głównie przez przetwórstwo rolnospożywcze, z przewagą przemysłu mleczarskiego i mięsnego. Struktura powstających odpadów przemysłowych ze względu na ich pochodzenie przedstawia się następująco: odpady z rolnictwa, sadownictwa, hodowli, leśnictwa oraz przetwórstwa żywności, odpady produkcyjne przemysłu mleczarskiego, odpady nieorganiczne z procesów termicznych, odpady z zakładowych oczyszczalni ścieków, odpady z urządzeń do likwidacji i neutralizacji odpadów oraz oczyszczania ścieków i gospodarki wodnej, odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz drogowych. Według danych uzyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego ilość odpadów przemysłowych wytworzonych i nagromadzonych w powiecie wysokomazowieckim w 2015r. zmalała w porównaniu do 2014r. (18,4 tys. ton) i wyniosła ok. 14,6 tys. ton. Stanowiło to 1,6 % ogólnej ilości odpadów wytworzonych i nagromadzonych w województwie podlaskim. Odpady wytworzone w ciągu roku (z wyłączeniem odpadów komunalnych)- (dane: GUS) Jednostka terytorialna Ogółem [tys. t] Wysokie Mazowieckie - miasto 18,3 10,4 12,3 9,4 10,1 8,7 Czyżew - 1,8 2,1 2,2 1,9 1,5 Klukowo - gmina 4,8 4,2 3,3 6,1 6,4 4,4 pow. wysokomazowiecki 24,4 16,4 17,7 17,7 18,4 14,6 PODLASKIE - ogółem 713,5 707, ,5 1827, ,7 871,1 Największa ilość wytworzonych odpadów przemysłowych została przekazana innym odbiorcom do unieszkodliwienia lub odzysku - 12,5 tys. ton, czasowo magazynowane było 0,6 tys. ton, procesom odzysku poddano 1,4 tys. ton, a procesom unieszkodliwiania 0,1 tys. ton. Odpady komunalne W związku ze specyfiką analizowanego terenu, tj. terenu o charakterze rolniczym, bez uciążliwego dla środowiska przemysłu, w powiecie powstają głównie odpady komunalne. Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty handlowo- usługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. Tabela poniżej przedstawia ilość zebranych zmieszanych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu wysokomazowieckiego na tle województwa podlaskiego w latach wg danych GUS. Największa ilość odpadów pochodzi z miast: Wysokie Mazowieckie i Ciechanowiec. Odpady komunalne zmieszane zebrane w pow. wysokomazowieckim w latach (dane GUS). Jednostka terytorialna Ogółem [Mg] Wysokie Mazowieckie - miasto 1 408, , , ,3 Ciechanowiec - miasto i gmina 1 573, , ,32 844,5 Ciechanowiec - miasto 840,16 861,45 870,20 467,41 Ciechanowiec - obszar wiejski 733,76 633,91 638,12 377,09 Czyżew-Osada miasto i gmina 538,5 524,34 530, ,46 Czyżew - miasto 281,6 274,10 277,22 316,12 Czyżew obszar wiejski 256,9 250,24 253,29 856,34 Klukowo - gmina 178,0 198,10 166,42 226,12 Kobylin-Borzymy - gmina 148,25 143,78 144,90 185,35 Kulesze Kościelne - gmina 691,44 708,59 711,85 275,84 Nowe Piekuty - gmina 302,48 255,00 249,98 143,18 56

57 Sokoły - gmina 408,43 443,08 448,81 399,49 Szepietowo - gmina 642,7 857, ,60 746,16 Szepietowo miasto 287,0 324,00 405,74 367,86 Szepietowo obszar wiejski 355,7 533,10 724,86 378,3 Wysokie Mazowieckie -gmina 336,01 421,03 410,84 397,4 Powiat wysokomazowiecki 6 228, , , ,80 PODLASKIE - ogółem , , , ,91 Według danych Głównego Urzędu Statystycznego ilość zmieszanych odpadów komunalnych z powiatu wysokomazowieckiego stanowi niecałe 3% ogólnej ilości odpadów wytworzonych w województwie podlaskim. Od 2012 roku, po zamknięciu składowisk niedostosowanych do wymagań dyrektywy 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, odpady komunalne z terenu powiatu wysokomazowieckiego przekazywane są do Zakładu Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów w Czerwonym Borze (powiat zambrowski). 3.2 Stan Składowiska odpadów Zgodnie z załącznikiem XII Traktatu Akcesyjnego o przystąpieniu Polski do UE, okres przejściowy na dostosowanie składowisk przyjmujących odpady komunalne do wymogów dyrektywy 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów, obowiązywał do 1 stycznia 2012r. Począwszy od tej daty istnienie składowisk niedostosowanych w pełni do wymagań wynikających z przepisów ochrony środowiska jest niezgodne zarówno z przepisami prawa krajowego jak i wspólnotowego. Na terenie powiatu wysokomazowieckiego na koniec 2015 roku działało jedno składowisko odpadów komunalnych - Składowisko Odpadów Komunalnych w Gołaszach Puszczy. Według Planu Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata wyznaczone ono zostało jako składowisko zastępcze do 2017 roku. Pozostałe gminne składowiska odpadów zostały zamknięte: - 2 składowiska zamknięte do końca czerwca 2012r. (SOK w Dąbrówce Kościelnej- zrekultywowane do r. i SOK w Czarnowie Bikach zakończenie rekultywacji przewidziane na koniec 2015r.), - 2 składowiska zamknięte w 2010 roku: składowisko w Nowodworach dla gminy Ciechanowiec (zrekultywowane w 2012r.) oraz składowisko w Noskach Śnietnych dla gminy Sokoły (zakończenie rekultywacji przewidziane do końca 2017r.), - 2 składowiska zamknięte z końcem 2009 roku i zrekultywowane: składowisko w Żabińcu dla gminy Klukowo (rekultywacja zakończona w dn r.) oraz składowisko w Czyżewie Siedliskach dla gminy Czyżew (rekultywacja zakończona z dn r.). Na składowiskach zarówno czynnych jak i zamkniętych zarządzający składowiskiem zobowiązany jest do prowadzenia stałego monitoringu oddziaływania obiektu na środowisko (wyniki monitoringu opisane zostały w podrozdziale 3.4 dot. działań kontrolnych i monitoringowych). 3.3 Stan Odpady niebezpieczne W roku 2015 WIOŚ nie zbierał danych na temat wytwarzania i zagospodarowywania odpadów niebezpiecznych w województwie podlaskim. Dane w zakresie odpadów, w tym niebezpiecznych zbiera, zgodnie z kompetencjami, Marszałek Województwa Podlaskiego. W 2015 roku w bazie WSO (Wojewódzki System Odpadowy) zgromadzono informacje o 81 wytwórcach odpadów niebezpiecznych z terenu powiatu wysokomazowieckiego. Zbieranie odpadów niebezpiecznych wykazało 9 podmiotów gospodarczych, a prowadzenie odzysku 3 podmioty. 57

58 Na terenie powiatu wysokomazowieckiego wytworzono w sumie 96,5324 Mg odpadów niebezpiecznych. Do największych wytwórców odpadów niebezpiecznych należą: - Separator Service Sp. z o.o. w Piasecznie (Ciechanowiec, Nowe Piekuty, Wysokie Mazowieckie) - 43,9990 Mg, - Szpitale Ogólne w Wysokiem Mazowieckiem i Ciechanowcu - 18,0260 Mg, - SINTAC POLSKA Sp. z o.o. (gm. Sokoły) - 8,0000 Mg, - PRIMATOR HENRYK KRASZEWSKI w Czyżewie - 4,4890 Mg, - Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem - 4,2597 Mg, - EDMASZ E. Nowacki Spółka Jawna w Wysokiem Mazowieckiem - 4,1170 Mg. Procesom odzysku poddano 207,9260 Mg odpadów: - AUTO HANDEL Skup Złomu w Osipach Lepertowiźnie - 114,7090 Mg, - TOMEX Sp. J. w Zadobrzu - 88,9280 Mg, - Zakład Zbierania i Przetwarzania Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego w Osipach Lepertowiźnie - 4,2890 Mg. Zebrano 31,4520 Mg odpadów. Najwięcej zebrała firma Zakład Zbierania i Przetwarzania Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego w Osipach Lepertowiźnie 11,5940 Mg. Największą grupę wytwarzanych odpadów stanowiły: - mieszanina odpadów z piaskowników i z odwadniania olejów w separatorach, - zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych, - odpady medyczne i weterynaryjne, - gleba i ziemia zawierające substancje niebezpieczne - odpadowe oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe, - zużyte baterie i akumulatory, - syntetyczne oleje silnikowe i przekładniowe. 3.4 Reakcje Kontrole i monitoring składowisk odpadów Składowiska kontrolowane : Składowisko odpadów komunalnych w m. Osipy Lepertowizna (miasto i gmina Wysokie Mazowieckie). Kontrola przeprowadzona została w dniach i r. Składowiskiem zarządza Zakład Wodociągów Kanalizacji i Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Wysokiem Mazowieckiem. Składowisko zlokalizowane jest w obrębie geodezyjnym miasta Wysokie Mazowieckie w m. Osipy Lepertowizna, w odległości 3,5 km od miejscowości Wysokie Mazowieckie. Składowisko zlokalizowane jest w lesie, w wyrobisku pożwirowym. Nowe sektory składowiska posiadają izolację podłoża. Składowisko funkcjonuje w oparciu o następujące decyzje: 58

59 - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA.7353-Imp-4/01) z dn. 26 czerwca 2001r. udzielająca pozwolenia na użytkowanie modernizowanego i rozbudowanego wysypiska nieczystości stałych zlokalizowanego na terenie gruntów administracyjnych miasta Wysokie mazowieckie w m. Gołasze Puszcza, - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA /07) z dn. 20 czerwca 2007r. dot. zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania i transportu odpadów innych niż niebezpieczne, - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA /10) z dn. 9 czerwca 2010r. dot. zmiany decyzji Starosty Wysokomazowieckiego RA z dn. 5 czerwca 2006r. o unieszkodliwianiu odpadów na składowisku odpadów, - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA /10) z dn. 9 czerwca 2010r. dot. zmiany decyzji Starosty Wysokomazowieckiego RA /1/02 z dn. 30 stycznia 2003r. zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska odpadów, - Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem (RA /10 z dn.16 sierpnia 2010r. dot. zmiany decyzji Starosty Wysokomazowieckiego RA /10 z dn. 5 marca 2010r. o zamknięciu i rekultywacji wydzielonej części składowiska odpadów (sektory 1 i 4), - Marszałka Województwa Podlaskiego w Białymstoku (DOS-II z dn. 20 maja 2015r. zatwierdzająca instrukcje prowadzenia składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne zlokalizowanego na działkach o numerach ewidencyjnych 153/2,154,155,156 w m. Wysokie Mazowieckie, obręb wsi Osipy Lepertowizna. Składowisko według Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami na lata znajduje się Regionie Zachodnim, w obszarze Czerwony Bór i zaliczone jest do składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, na których składowane są odpady komunalne, o wolnej pojemności ponad 10 tys. Mg, mogące funkcjonować jako składowisko zastępcze do 2017r. Na wydzielonej, eksploatowanej części składowiska całkowita masa odpadów dopuszczonych do składowania do końca 2017 roku wynosi Mg. Rocznie składowane będzie 2 730,0 Mg odpadów. Maksymalna rzędna składowania wynosi 152m n.p.m., a wyliczona wolna pojemność do składowania odpadów to ,35m 3. Zarządzający sporządza i przekazuje Marszałkowi Województwa Podlaskiego zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości zbieranych odpadów i sposobach gospodarowania nimi. Wykaz zawierający informacje o składowanych odpadach oraz wysokości należnych opłat jest sporządzany poprawnie, a opłaty uiszczane terminowo. Monitoring składowiska Zasady prowadzenia monitoringu składowisk określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 30 kwietnia 2013r. (Dz.U. z dn. 2 maja 2013r. Poz. 523) w sprawie składowisk odpadów. Prowadzący instalację, jest zobowiązany prowadzić monitoring składowiska według powyższego rozporządzenia oraz załącznika nr 3 do tego rozporządzenia określającego zakres parametrów wskaźnikowych oraz minimalną częstotliwość badań tych parametrów, w poszczególnych fazach eksploatacji składowiska odpadów. Monitoring składowiska odpadów w Osipach Lepertowiźnie będącego w fazie eksploatacji (składowisko zastępcze) prowadzony jest w oparciu o: - wielkości opadu atmosferycznego, - badania poziomu i składu wód podziemnych (3 piezometry) - wykonano 4 badania w roku, - objętości i jakości odcieków ze składowiska - wykonano 4 badania w roku, - pomiarze emisji i składu gazu składowiskowego, - osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery, - badanie struktury i składu masy deponowanych odpadów. 1. Wielkość opadu atmosferycznego podawana jest przez IMGW Oddział w Krakowie, Dział Służby Pomiarowo Obserwacyjnej w Białymstoku, na podstawie pomiarów prowadzonych na stacji opadowej w Wierzbowie. Suma rocznego opadu wyniosła: 488,0 mm/rok. 59

60 2. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych /Dz. U. z dn. 19 stycznia 2016r., poz. 85/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn ph, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wyniki badań za 2015 rok przedstawiono w tabeli. Składowisko odpadów w m. Osipy Lepertowizna dla Gminy Wysokie Mazowieckie Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Wskaźniki decydujące o klasyfikacji przewodnictwo właściwe przewodnictwo właściwe, przewodnictwo właściwe, OWO Klasa czystości V V V Stan chemiczny SŁABY SŁABY SŁABY W 2015r. we wszystkich badanych piezometrach zanotowano słaby stan chemiczny wód. W piezometrach 1 i 3 ze względu na wysokie wartości przewodnictwa właściwego, a w piezometrze 2 dodatkowo pozaklasowe, wysokie wartości ogólnego węgla organicznego. Nie można było przyporządkować klasy czystości metalom ciężkim: kadm i rtęć, ze względu na zbyt wysoką granicę oznaczalności zastosowaną w laboratorium wykonującym pomiary. Podana granica przekracza wartości wyznaczone przez rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych, dla stanu dobrego tj. dla klas od I do III. Zawartość pozostałych metali ciężkich była niska (I-III klasa stan dobry). 3. W 2015 roku objętość odcieków ze składowiska wyniosła 159,0 m 3. Do punktu zlewnego wywieziono 126,0 m 3 wody odciekowej, a 33 m 3 rozdeszczowano na składowisku. W wodzie pobranej ze studzienek odciekowych na składowiskach stwierdzono wysokie wartości przewodnictwa właściwego wskazującego na zawartość jonów mineralnych. Ze względu na brak stosownego rozporządzenia dotyczącego oceny wód odciekowych nie przeprowadzono szczegółowej analizy i oceny tych wód. 4. W 2015 roku wykonano 12 pomiarów wielkości emisji i składu gazu składowiskowego w części eksploatowanej składowiska (sektory 2,3 i 5; 4 studnie odgazowujące) oraz 2 pomiary w części nieeksploatowanej (sektory 1 i 4; 7 studni odgazowujących). Wyniki przedstawiono zestawiając wartości: - średnich stężeń arytmetycznych badanych gazów (O 2, CO 2, CH 4,) podane w % objętości, - wielkości emisji gazów ze studni odgazowujących [kg/dobę]. 5. Zarządzający składowiskiem przedstawił pomiary osiadania składowiska wykonane w 2015r. w postaci pomierzonych rzędnych reperów wysokościowych zlokalizowanych za części eksploatowanej i nieeksploatowanej składowiska. 6. Składowisko w Osipach Lepertowiźnie posiada 2 sektory zrekultywowane (1 i 4 o powierzchni 1,37 ha) oraz 3 eksploatowane (2,3,5 o powierzchni 1,3 ha). W wyniku badania struktury i składu masy deponowanych odpadów stwierdzono, że: - odpady z tworzyw sztucznych stanowią - 10%, - odpady materiałów tekstylnych - 11 %, - odpady pozostałe (inne) 2%, - odpady mineralne (piaski i ziemia) 45%, - odpady mineralne pozostałe (gruz, beton ceglany, ceramika) 28%, - odpady szklane 4% całej masy zdeponowanych odpadów. Składowiska nie kontrolowane : 60

61 Składowiska niżej opisane nie były kontrolowane przez WIOŚ, wykonywane tu były wymagane prawem badania monitoringowe, które są ewidencjonowane przez WIOŚ. Składowisko odpadów komunalnych w Noskach Śnietnych (gmina Sokoły). Monitoring składowiska odpadów w Noskach Śnietnych (składowisko będące w trakcie rekultywacji) prowadzony jest w oparciu o: 1. Badania poziomu i składu wód podziemnych. Zarządzający składowiskiem nie prowadził badań: - wielkości opadu atmosferycznego, - emisji i składu gazu składowiskowego: brak instalacji, - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji, - badania osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery. Właściciel składowiska nie przedłożył do Delegatury WIOŚ w Łomży informacji o prowadzeniu badań monitoringowych na składowisku odpadów za 2015 rok. Klasyfikację wynikową stanu chemicznego wód podziemnych badanych przedstawia tabela : Składowisko Odpadów Komunalnych w Noskach Śnietnych gmina Sokoły Piezometr 1 155,8m n.p.m. - dopływ Piezometr 2 153,8m n.p.m. - odpływ Piezometr 3 154,09m n.p.m. - odpływ Klasa czystości IV V I Parametry decydujące o klasie OWO OWO - Stan chemiczny SŁABY SŁABY DOBRY W piezometrach nr 1 i 2 stwierdzono slaby stan wód. Prowadzone badania wykazały wysokie stężenia ogólnego węgla organicznego. Wartości pozostałych badanych parametrów w tych piezometrach: metali ciężkich, WWA, przewodnictwa elektrolitycznego właściwego charakterystyczne były dla I i II klasy czystości. W piezometrze nr 3 odnotowano dobry stan chemiczny wody podziemnej. Wartości wszystkich badanych parametrów charakterystyczne były dla I klasy czystości. Składowisko odpadów komunalnych w Nowodworach (gmina Ciechanowiec). Rekultywacja składowiska została zakończona z dn r. Monitoring składowiska: Właściciel składowiska w ramach monitoringu przeprowadził badania: - poziomu i składu wód podziemnych. Nie prowadzono badań: - wielkości opadu atmosferycznego, - emisji i składu gazu składowiskowego: brak instalacji, - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji, - badania osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery. Właściciel składowiska nie przedłożył do Delegatury WIOŚ w Łomży informacji o prowadzeniu badań monitoringowych na składowisku odpadów za 2015 rok. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych /Dz. U. z dn. 19 stycznia 2016r., poz. 85/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn ph, przewodnictwo właściwe, 61

62 kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Klasyfikację wód podziemnych wg badań z 2015 roku zestawiono poniżej: Składowisko Odpadów Komunalnych w Nowodworach gmina Ciechanowiec Piezometr 1 odpływ Piezometr 2 dopływ Piezometr 3 odpływ Klasa czystości V V V Wskaźniki decydujące o klasyfikacji OWO przewodnictwo właściwe, OWO przewodnictwo właściwe, OWO Stan chemiczny SŁABY SŁABY SŁABY W roku 2015 przeprowadzone badania chemiczne wskazują na słaby stan chemiczny wód we wszystkich badanych piezometrach ze względu na wysokie wartości przewodnictwa właściwego i ogólnego węgla organicznego (w piezometrze nr 1 tylko OWO). Pozostałe badane parametry fizykochemiczne zakwalifikowano do I, II i III klasy czystości. Składowisko odpadów komunalnych w Czarnowie Bikach (gmina Kulesze Kościelne): Składowisko nie eksploatowane. Rekultywacja gminnego składowiska odpadów w Czarnowie Bikach (działka o numerze geod. 183) została zakończona z dn r. w ramach programu POIiŚ pn. Rekultywacja gminnych składowisk odpadów komunalnych województwa podlaskiego zadanie nr 6. Monitoring składowiska: Właściciel składowiska w ramach monitoringu przeprowadził badania: - poziomu i składu wód podziemnych, - składu i objętości wód odciekowych. Nie prowadzono badań: - wielkości opadu atmosferycznego, - emisji i składu gazu składowiskowego: brak instalacji, - badania osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery. Właściciel składowiska nie przedłożył do Delegatury WIOŚ w Łomży informacji o prowadzeniu badań monitoringowych na składowisku odpadów. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych /Dz. U. z dn. 19 stycznia 2016r., poz. 85/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn ph, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wyniki badań za 2015 rok przedstawiono w tabeli. Składowisko odpadów w m. Czarnowo Biki dla gminy Kulesze Kościelne Piezometr 1 Piezometr 2 dopływ - 162,66 m n.p.m odpływ - 162,03 m n.p.m Klasa czystości I I Stan chemiczny DOBRY DOBRY W badanych piezometrach odnotowano dobry stan chemiczny wody podziemnej. Wszystkie badane parametry charakterystyczne były dla I klasy czystości. 62

63 Składowisko odpadów komunalnych w Dąbrówce Kościelnej (gmina Szepietowo) Monitoring składowiska odpadów w Dąbrówce Kościelnej (rekultywacja zakończona ) prowadzony jest w oparciu o: 1. Badania wielkości opadu atmosferycznego 2. Poziomu i składu wód podziemnych 3. Badania osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery 4. Składu gazu składowiskowego Zarządzający składowiskiem nie prowadził badań: - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji, - brak określania wielkości emisji. 1. Wielkość opadu atmosferycznego w roku wyniosła 483,5mm. 2. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych /Dz. U. z dn. 19 stycznia 2016r., poz. 85/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn ph, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wyniki badań za 2015 rok przedstawiono w tabeli: Składowisko Odpadów Komunalnych w Dąbrówce Kościelnej gmina Szepietowo Piezometr 1 (151,1m n.p.m.) Piezometr 2 (rzędna 151,) Piezometr 3 (151,17m n.p.m.) Klasa czystości V V IV Wskaźniki decydujące o klasyfikacji OWO OWO OWO Stan chemiczny SŁABY SŁABY SŁABY Monitoring wód podziemnych na składowisku prowadzony jest od 2007r. Zlokalizowane na składowisku piezometry maja podobne rzędne terenu. Trudno tu wyodrębnić piezometry na dopływie i odpływie. W 2015 roku w wodzie pobranej ze wszystkich piezometrów stwierdzono słaby stan chemiczny ze względu na wysokie stężenie ogólnego węgla organicznego. Zawartość metali ciężkich była niska ( I klasa czystości); przewodnictwo właściwe mieściło się w przedziale dla II klasy czystości; pomierzone wielkości WWA, świadczące o przedostawaniu się do wody związków organicznych, charakterystyczne były dla I klasy czystości. 3. Badanie osiadania składowiska Urząd miejski w Szepietowie przedstawił mapę sytuacyjno wysokościową (badanie: r.). 4. Badanie składu gazu składowiskowego przeprowadzono w dniach: i roku. Wyniki dla 3 studni odgazowujących podano w % objętości dla tlenu, dwutlenku węgla, metanu i siarkowodoru. Składowisko odpadów komunalnych w Żabińcu (gmina Klukowo). Rekultywacja zakończona z dn roku. Monitoring składowiska odpadów w Żabińcu, gm. Klukowo prowadzony jest w oparciu o: - badanie poziomu i składu wód podziemnych co 6 miesięcy 63

64 Właściciel składowiska nie prowadził badań: - wielkości opadu atmosferycznego, - emisji i składu gazu składowiskowego brak instalacji, - badania osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery, - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji. Właściciel składowiska nie przedłożył do Delegatury WIOŚ w Łomży informacji o prowadzeniu badań monitoringowych na składowisku odpadów. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych /Dz. U. z dn. 19 stycznia 2016r., poz. 85/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn ph, przewodnictwo właściwe, kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wyniki badań za 2015 rok przedstawiono w tabeli: Składowisko Odpadów Komunalnych w Żabińcu gmina Klukowo Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Klasa czystości II IV II Parametr decydujący o klasie - OWO - Stan chemiczny DOBRY SŁABY DOBRY W roku 2015 słaby stan chemiczny wód podziemnych zaobserwowano w piezometrze 2. Parametrem, który zadecydował o obniżeniu klasyfikacji był ogólny węgiel organiczny. Otrzymane wartości OWO zakwalifikowały wody podziemne w piezometrze 2 do IV klasy czystości (słaby stan chemiczny). W piezometrach 1 i 3 wody podziemne zakwalifikowano do wód dobrej jakości. Badane tu parametry fizykochemiczne przyjmowały wartości I i II klasy czystości. Składowisko odpadów komunalnych w Czyżewie (gmina Czyżew) Rekultywacja zakończona z dn roku. Monitoring składowiska odpadów w Czyżewie Siedliskach prowadzony jest w oparciu o: Badania poziomu i składu wód podziemnych co 6 miesięcy Zarządzający składowiskiem nie prowadził badań: - wielkości opadu atmosferycznego, - składu i objętości wód odciekowych: brak instalacji. - osiadania składowiska w oparciu o ustalone repery, - składu gazu składowiskowego. Właściciel składowiska nie przedłożył do Delegatury WIOŚ w Łomży informacji o prowadzeniu badań monitoringowych na składowisku odpadów. WIOŚ przeprowadził ocenę jakości wody z piezometrów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu jednolitych części wód podziemnych /Dz. U. z dn. 19 stycznia 2016r., poz. 85/. Zgodnie z tym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje 5 klas jakości wód podziemnych (I-V). Klasy jakości wód podziemnych I, II i III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy IV i V oznaczają słaby stan chemiczny. W pobranych próbkach przeprowadzono badania w zakresie 10 wskaźników chemicznych: odczyn ph, przewodnictwo właściwe, 64

65 kadm, cynk, chrom, ołów, miedź, rtęć, ogólny węgiel organiczny (OWO) oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Wyniki badań przedstawiono w tabeli. Składowisko Odpadów Komunalnych w Czyżewie Siedliskach gmina Czyżew Piezometr 1 Piezometr 2 Piezometr 3 Klasa czystości IV V V Wskaźniki decydujące OWO OWO OWO Stan chemiczny SŁABY SŁABY SŁABY W 2015r. słaby stan chemiczny wód odnotowano we wszystkich badanych piezometrach ze względu na pozaklasowe wartości ogólnego węgla organicznego. Pozostałe badane parametry, w tym metale ciężkie mieściły się w granicy I i II klasy czystości. 4. Promieniowanie elektromagnetyczne PEM 4.1 Presje- Źródła emisji PEM Promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) w tym promieniowanie niejonizujące zaliczane jest obecnie do podstawowych rodzajów zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Promieniowanie niejonizujące to emisja energii elektromagnetycznej w postaci pól elektromagnetycznych, wywoływana zmianami rozkładów ładunków elektrycznych w układach materialnych, której absorpcja w organizmach żywych może wywoływać efekty biologiczne, nie powodując jednak jonizacji atomów i cząsteczek tych organizmów. Najpowszechniej występującymi instalacjami będącymi źródłami PEM, które mają istotny wpływ na ogólny poziom pól w środowisku są linie elektroenergetyczne oraz instalacje radiokomunikacyjne, takie jak stacje bazowe telefonii komórkowej oraz stacje nadawcze radiowe i telewizyjne. Szczegółowe zasady pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzenia dotrzymania tych poziomów (Dz.U. Nr 192, poz. 1883). Badania prowadzi się dla dwóch rodzajów terenów: - przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, - miejsc dostępnych dla ludności. Sprawdzenia dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku dokonuje się metodą pomiaru pól elektromagnetycznych w środowisku w otoczeniu instalacji wytwarzających takie pola i porównując otrzymane wyniki pomiarów z wartościami dopuszczalnymi parametrów fizycznych pól elektromagnetycznych określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega również na wykonaniu pomiarów przez inne podmioty. Przepisy prawne stanowią, że prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia emitującego pola elekromagnetyczne, które są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, są obowiązani do wykonania pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku bezpośrednio po rozpoczęciu użytkowania oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy instalacji Stan Pomiary kontrolne pól elektromagnetycznych Od 2004 roku WIOŚ prowadzi inwentaryzację źródeł promieniowania na obszarze województwa podlaskiego. W bazie WIOŚ wg stanu na dzień r. zewidencjonowane były 452 podmioty będące źródłami emisji. W większości są to stacje bazowe radiolinii telefonii komórkowej oraz stacje nadawcze radiowo-telewizyjne. Ponadto znajdują się tu także obiekty i urządzenia radiokomunikacyjne, radiolokacyjne i radionawigacyjne, systemy radiowego dostępu 65

66 abonenckiego SRDA oraz sieć elektroenergetyczna 400kV. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku od 2012 roku realizuje kolejny program badań pól elektromagnetycznych. Program ten zakłada skoncentrowanie pomiarów na obszarach dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres prowadzenia badań obejmował pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości, co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. W roku 2015 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku zrealizował kolejny program badań pól elektromagnetycznych opracowany zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska województwa podlaskiego na lata Program ten zakładał skoncentrowanie pomiarów na obszarach dostępnych dla ludności tj. w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. oraz w pozostałych miastach i na terenach wiejskich. Zakres prowadzenia badań obejmował pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości, co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. WIOŚ przeprowadził pomiary w 45 punktach pomiarowych rozmieszczonych równomiernie na terenie województwa. Badania wykonano za pomocą miernika do pomiaru pola elektromagnetycznego NMB 550 (nr B-0781) z sondą pola elektrycznego (EF-0391 i A 0886) o zakresie częstotliwości 100 khz 3GHz, o zakresie odczytu 0,01 V/m 100kV/m. W każdym z 45 punktów wykonano 2 godzinny pomiar z częstotliwością próbkowania co 1s. Zgodnie z zasadami prowadzenia pomiarów monitoringowych, badania powtórzono w punktach badanych w 2012 roku. Wyniki pomiarów za lata zestawiono w poniższej tabeli: Lokalizacja punktu kontrolnego Ciechanowiec Plac 3 Maja Czyżew Osada ul. Mały Rynek Szepietowo centrum miejscowości Sokoły centrum miejscowości Wysokie Mazowieckie Miejski Ośrodek Kultury ul. Ludowa 19 Kulesze Kościelne Centrum miejscowości Ciechanowiec Plac 3 Maja Czyżew Osada ul. Mały Rynek Średnia arytmetyczna zmierzonych wartości skutecznych natężeń pól elektromagnetycznych promieniowania elektromagnetycznego przy użyciu sondy EP-300 V/m 2012r. % wartości dopuszczalnej < 0,1 <1 < 0,1 <1 2013r. 0,19 2,7 2014r. 0,17 2,4 <0,2 2,9 <0,2 2, r. <0,2 - <0,2 - Na podstawie przeprowadzonych pomiarów należy stwierdzić, że w żadnym z badanych punktów pomiarowych zlokalizowanych w powiecie wysokomazowieckiem nie stwierdzono przekroczeń 66

67 dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Wielkości zbadane były porównywalne z badanymi w tych samych punktach w 2012 roku. Przeprowadzone w 45 punktach pomiarowych w województwie podlaskim badania nie wykazały, w żadnym badanym z badanych stanowisk, przekroczeń wartości dopuszczalnej składowej elektrycznej (7 V/m). Zmierzone wartości składowej elektrycznej, w większości punktów pomiarowych w powiecie wysokomazowieckim jak i w województwie podlaskim, stanowiły poniżej 10% normy dopuszczalnej. Pomimo wzrostu liczby uruchamianych nadajników na obszarze województwa, nie obserwuje się wzrostu zmierzonych wartości pól elektromagnetycznych, co w dużej mierze jest wynikiem niedoskonałości obowiązujących obecnie metod i przyrządów pomiarowych Przeciwdziałania Oddziaływanie pola elektromagnetycznego na organizm człowieka jest trudne do ustalenia, gdyż człowiek nie posiada podobnie jak w przypadku promieniowania jonizującego receptorów, które ostrzegałyby go o jego istnieniu. Na dodatek skutki promieniowania nie są natychmiastowe. Skutki oddziaływania pola elektromagnetycznego na zdrowie człowieka to stosunkowo nowe zjawisko w dzisiejszym świecie. Jednoznaczne stwierdzenie wpływu, a szczególnie szkodliwego oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka jest obecnie trudne do ustalenia (brak odpowiednich, długofalowych badań). Każdy organizm reaguje indywidualnie i posiada różną odporność na działanie tego rodzaju promieniowania. Warto wspomnieć, że pomimo dużej liczby badań doświadczalnych, nie udało się do tej pory ujednolicić koncepcji dotyczących mechanizmów działania pól elektromagnetycznych na organizmy i ich elementy. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka są parametry tego pola, a także inne czynniki wynikające z warunków w których dochodzi do kontaktu człowieka z tym polem. Do istotnych parametrów należy zaliczyć: - odległość od źródła pola. - sumaryczny czas oddziaływania różnych źródeł. Ten czynnik w miarę wzrostu ilości źródeł promieniowania elektromagnetycznego staje się coraz bardziej istotny. Bowiem nawet jeśli z każdego ze źródeł będziemy korzystali krótko, ale będzie ich coraz więcej, to sumaryczny czas oddziaływania może okazać się nieobojętny dla naszego organizmu, szczególnie w przypadku ciągłego narażenia na promieniowanie w domach mieszkalnych. Przebywanie w pobliżu urządzeń będących emiterami promieniowania elektromagnetycznego, może mieć trudne do przewidzenia konsekwencje. Ponieważ jednoznaczna odpowiedź na pytanie, w jakim stopniu oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka w różnych warunkach jest szkodliwe, nie jest obecnie możliwa, konieczna jest szczególna ostrożność i rozwaga organów decyzyjnych przy wydawaniu pozwoleń na lokalizację nowych źródeł emisji PEM na terenach gęsto zaludnionych. 5. Hałas Do najważniejszych czynników mających wpływ na klimat akustyczny powiatu wysokomazowieckiego zaliczyć należy komunikację drogową, a szczególnie udział w ruchu samochodów ciężkich oraz w mniejszym stopniu hałas przemysłowy. W 2015 roku, zgodnie z harmonogramem badań Wojewódzkiego Programu Monitoringu Środowiska na lata , na terenie powiatu wysokomazowieckiego nie prowadzono pomiarów hałasu komunikacyjnego. Badania prowadzone w poprzednich latach zamieszczone są na stronie internetowej WIOŚ Białystok w zakładce Publikacje. Hałas przemysłowy 67

68 Hałas przemysłowy nie stwarza w powiecie wysokomazowieckim większych problemów. Systemy lokalizacji nowych inwestycji i sporządzania ocen ich oddziaływania na środowisko, kontroli i egzekucji nałożonych kar pozwalają na znaczne ograniczenia zasięgu rozprzestrzeniania tego rodzaju hałasu. W przypadku zakładów objętych pozwoleniem zintegrowanym SM MLEKOVITA poziom emitowanego do środowiska hałasu jest kontrolowany w ramach badań automonitoringowych (z częstotliwością co 2 lata poprzednie w 2014 roku) W przypadku mniejszych obiektów emitujących hałas (zakłady rzemieślnicze i usługowe, obiekty handlowe i in.) zlokalizowanych w sąsiedztwie terenów chronionych (głównie zabudowa mieszkaniowa) istnieje wiele prostych możliwości ograniczenia emisji do środowiska przez zastosowanie skutecznych rozwiązań technicznych takich jak: tłumiki, obudowy dźwiękochłonne, zwiększenie izolacyjności akustycznej ścian czy stolarki okiennej pomieszczeń, w których pracują hałasujące maszyny i urządzenia. W 2015 roku przeprowadzono w powiecie wysokomazowieckiem, w zakresie ochrony przed hałasem, 1 kontrolę planową i 1 interwencyjną. Kontrole planowe: - Usługi Transportowe i Handlowe Czesław Moczulski, ul. Wierzbowa 12, Ciechanowiec Firma prowadzi działalność w zakresie transportu międzynarodowego. Eksploatuje ona ciągniki siodłowe z naczepami chłodniczymi SCHMITZ, wyposażone w agregaty chłodnicze Thermo King. Przy ul. Uszyńskiej 42 w Ciechanowcu zlokalizowana jest Baza Transportowa z miejscami postojowymi dla chłodni samochodowych. Baza sąsiaduje z terenami zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. W latach poprzednich do Delegatury WIOŚ wpływały wnioski o interwencje związane z emisją hałasu. W 2015 roku w ramach kontroli Laboratorium WIOS Białystok Pracownia w Łomży przeprowadziła pomiary hałasu emitowanego z urządzeń chłodniczych zainstalowanych na naczepach chłodniczych. Stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu w porze nocnej. W związku z powyższym Starosta Wysokomazowiecki, na wniosek Delegatury WIOŚ w Łomży, wydał decyzję ustalającą dopuszczalne poziomy hałasu emitowanego z terenu Bazy. Kontrole interwencyjne: Mazowieckie Zakłady Graficzne S.C. Jarosław Zaczek, Andrzej Fiłończuk, Bogusław Kozakiewicz ul. Ludowa 89, Wysokie Mazowieckie Kontrolę przeprowadzono w związku z prośbą o interwencję, związaną z nadmierną emisją hałasu. Spółka prowadzi działalność usługową w zakresie poligrafii: głównie druk offsetowy i fleksograficzny, w obiekcie przy ul. Ludowej 89 w Wysokiem Mazowieckiem. Pracuje na 2 zmiany w dni robocze w godz. 07:00-23:00. Po godzinie 22:00 maszyny są stopniowo wyłączane i odbywa się ich czyszczenie oraz sprzątanie pomieszczeń. Sporadycznie zakład pracuje w porze nocnej pracy (w przypadku pilnych zamówień). W zakładzie główne źródła hałasu zlokalizowane są wewnątrz hali produkcyjnej. Hałas z wnętrza hali przenika do środowiska w sposób pośredni przez okna drzwi i ściany budynku. Jednostka posiada decyzję Starosty Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem znak: RA /10 z dnia ustalającą dopuszczalne poziomy hałasu, na terenach chronionych, w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu: pora dzienna (06:00-22:00) 50 db i pora nocna (22:00-06:00) 40 db. W trakcie kontroli, w dniu , zostały wykonane przez Laboratorium WIOS Białystok Pracownia w Łomży pomiary hałasu w porze dziennej, podczas normalnej pracy zakładu. W porze nocnej zakład nie pracował. W wyniku przeprowadzonych pomiarów nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu na sąsiadujących terenach chronionych. 6. Ochrona środowiska przed awariami Awarie zagrażające środowisku, na terenie powiatu wysokomazowieckiego, mogą nastąpić na terenie obiektów przemysłowych znajdujących się na jego obszarze, jak też poza nimi. Zagrożenia mogą również 68

69 powstać w wyniku wypadków kolejowych i drogowych z udziałem cystern i autocystern przewożących materiały niebezpieczne, a także na skutek rozszczelnień rurociągów transportujących gaz ziemny. Na terenie powiatu znajduje się znaczna ilość stacji paliw. Należą one do różnych podmiotów gospodarczych. Eksploatacja tych stacji stwarza zagrożenie dla środowiska (możliwość awarii zbiorników, pożar itp.). Główne zagrożenie wynika jednak z transportu paliw na zaopatrzenie tych obiektów. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku prowadzi "Rejestr potencjalnych sprawców poważnych awarii". W rejestrze tym znajdują się aktualnie dwa zakłady położone na terenie powiatu wysokomazowieckiego: Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA w Wysokiem Mazowieckiem -amoniak w instalacji chłodniczej: - 8 Mg -kwas azotowy - 6 Mg -wodorotlenek sodu - 8 Mg Podstawowym źródłem zagrożenia jest amoniakalna instalacja chłodnicza. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem amoniaku, w zależności od miejsca awarii oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, w stopniu stwarzającym zagrożenie dla ludności, również poza granicami zakładu. Zagrożenie to jest poważne przede wszystkim ze względu na znaczną ilość osób przebywających na terenie zakładu oraz zamieszkałych w jego pobliżu, szczególnie od strony wschodniej. Awaria związana z uwolnieniem się kwasu azotowego lub wodorotlenku sodu może spowodować skażenie gleby i wód podziemnych, a w przypadku przedostania się tych substancji do kanalizacji deszczowej, także wód rzeki Brok. Zakład posiada Zakładowy plan przeciwdziałania nadzwyczajnemu zagrożeniu środowiska naturalnego i ludzi opracowany w 2005 roku. Plan przewiduje procedury uruchamiane w przypadku wystąpienia awarii, mające na celu ograniczenie ich skutków. Procedury są weryfikowane i doskonalone podczas okresowych ćwiczeń organizowanych na terenie zakładu. W zakładzie funkcjonuje sześcioosobowa Zakładowa Drużyna Ratownictwa chemicznego oraz siedmioosobowy Zespół do Spraw Przeciwdziałania Nadzwyczajnemu Zagrożeniu. SOKOŁÓW S.A. Zakłady Mięsne FARM FOOD w Czyżewie -amoniak w instalacji chłodniczej: - 10 Mg -metan (LNG) - 46 Mg -olej opałowy lekki - 10 Mg - wodorotlenek sodu - 0,5 Mg Podstawowym źródłem zagrożenia jest amoniakalna instalacja chłodnicza. W przypadku wystąpienia awarii z udziałem amoniaku, w zależności od jej miejsca oraz wielkości emisji, może nastąpić zanieczyszczenie powietrza, również poza granicami zakładu, co może stanowić zagrożenie dla mieszkańców kilku najbliżej położonych zabudowań. Główne zagrożenie dotyczy jednak pracowników zakładu oraz innych osób, przebywających na tym terenie. W zakładzie funkcjonuje system detekcji amoniaku z czujnikami umieszczonymi w miejscach zagrożonych emisją. Na terenie Zakładu znajduje się instalacja do magazynowania i rozprężania skroplonego gazu ziemnego LNG. Instalacja należy do KRI SA Wysogotowo k. Poznania. Instalacja została zbudowana zgodnie z pozwoleniem na budowę wydanym przez Starostwo Powiatowe w Wysokiem Mazowieckiem określonym w decyzji nr 289/05. Teren dzierżawiony jest od Spółki SOKOŁÓW S.A., która jest odbiorcą gazu na potrzeby zakładu w Czyżewie. Instalacja jest uwzględniana zarówno przy analizie i ocenie zagrożeń na terenie zakładu jak też w przewidywanych działaniach na wypadek awarii. Analiza zakresu zagrożenia na terenie zakładu zawarta jest w Zakładowym planie przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom Zakładów Mięsnych w Czyżewie. Plan przewiduje grupę ratownictwa chemicznego. Należą do niej pracownicy obsługujący maszynownię chłodniczą, kotłownię zakładową oraz wentylację. Osoby te posiadają uprawnienia do obsługi amoniakalnych urządzeń chłodniczych. Są więc w zakładzie osobami najbardziej kompetentnymi przy usuwaniu awarii z wyciekiem amoniaku. Część tych osób odbyło również odpowiednie przeszkolenie ratownicze. Zakład posiada odpowiedni sprzęt, umożliwiający prowadzenie akcji ratowniczej (ubrania gazoszczelne, aparaty oddechowe oraz maski przeciwgazowe z 69

70 pochłaniaczami amoniakalnymi). Weryfikacja "planu" odbywa się podczas ćwiczeń organizowanych co dwa lata przez zakład oraz Komendę Rejonową Państwowej Straży Pożarnej w Wysokiem Mazowieckiem. Mają one na celu oprócz weryfikacji planu, zapoznanie się strażaków z Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej w Wysokiem Mazowieckiem z warunkami zakładu i znajdującym się na jego terenie sprzętem ratownictwa chemicznego. Ostatnie takie ćwiczenia odbyły się w roku W obydwu zakładach w 2012 roku, przeprowadzone zostały przez WIOŚ, kontrole, w zakresie ochrony przed awariami. Kontrola w Spółdzielni Mleczarskiej MLEKOVITA, odbyła się w okresie od r do r., a w Zakładach Mięsnych FARM-FOOD w Czyżewie, w okresie od r do r. Podczas kontroli, nieprawidłowości w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom nie stwierdzono. W latach zakłady nie były kontrolowane w tym zakresie. Ochrona środowiska przed awariami, w obydwu zakładach, regulowana jest przepisami pozwoleń zintegrowanych, które zakładom tym wydał Starosta Powiatu Wysokomazowieckiego. Pozwolenia takie Spółdzielnia Mleczarska uzyskała w roku 2007, a Zakłady Mięsne FARM-FOOD w Czyżewie w roku Pozwolenia te określają sposoby zapobiegania awariom i ograniczania skutków ewentualnej awarii. Pozwolenia nakładają również obowiązek, by w razie wystąpienia awarii przemysłowej, natychmiast zawiadamiać o tym fakcie Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej oraz Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Gazociągi Do źródeł zagrożenia na terenie powiatu wysokomazowieckiego należy zaliczyć gazociągi tranzytowe oraz gazowe sieci i instalacje. Gazociąg międzynarodowy Jamal - Europa - trasa - Miodusy - Perki, - długość - około 30 km, - przekrój - Dn= 1400 mm, - ciśnienie - pr= 8,4 Mpa. Sieć gazociągów lokalnych (nadal rozbudowywana) - przekroje: magistrale - Dn= 200 mm, doprowadzenia - dostosowane do potrzeb, - ciśnienie - pn= 6,4 Mpa. Powiat wysokomazowiecki należy do nielicznych powiatów w województwie podlaskim, który ma podłączenie do sieci gazowej. Wg danych GUS za rok 2015 długość sieci gazowej na terenie powiatu wynosiła 116,704 km, w tym sieć przesyłowa 65,954 km, a sieć rozdzielcza 50,750 km. Z sieci gazowej w powiecie korzystały 875 gospodarstw. Największa grupa odbiorców korzystała z gazu w mieście Wysokie Mazowieckie 831 gospodarstw. Znacznie mniejsza ilość odbiorców była w gminie Wysokie Mazowieckie 34 gospodarstwa i w gminie Sokoły 10 gospodarstw. W 2015 roku w powiecie wysokomazowieckim nie notowano zdarzeń o charakterze poważnych awarii związanych z siecią gazową. W ostatnich latach nie odnotowano na terenie powiatu wysokomazowieckiego wystąpienia awarii, będących przyczyną nadzwyczajnego zagrożenia środowiska. 70

71 7. Działania kontrolne WIOŚ prowadzone na terenie powiatu wysokomazowieckiego W rejestrze Delegatury WIOŚ w Łomży znajdują się ok 184 podmioty z terenu powiatu wysokomazowieckiego kontrolowanych w związku z oddziaływaniem na środowisko. W roku 2015 przeprowadzono 36 kontroli : 1 kompleksową, 25 problemowych, 10 interwencyjnych. Kontrola kompleksowe dotyczyła ochrony powietrza, w trakcie jej przeprowadzenia nie stwierdzono nieprawidłowości. W trakcie przeprowadzonych kontroli problemowych w 15 przypadkach nie stwierdzono nieprawidłowości. W 7 przypadkach wydano zarządzenia pokontrolne, wydano 3 decyzje o karze. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: - nieuregulowanie spraw dotyczących gospodarki odpadami, - brak pełnych informacji o źródłach emisji niezbędnych do prawidłowego naliczenia opłat za korzystanie ze środowiska, - nieuregulowana gospodarka wodo-ściekowa i nieprzestrzeganie warunków zawartych w pozwoleniu wodnoprawnym. Kontrole interwencyjne dotyczyły przeważnie problemów z zanieczyszczeniami pochodzącymi z gospodarstw rolnych oraz gospodarki odpadami. Głównie zastosowane sankcje to zarządzenia pokontrolne, pouczenia i instruktaż. Dwie kontrole zakończyły się mandatem. Kontrole kompleksowe : w zakresie spełniania wymagań określonych w pozwoleniu zintegrowanym, ochrona powietrza, pomiar emisji: 1. Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA ul. Ludowa 122, Wysokie Mazowieckie przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. Kontrole problemowe : w zakresie gospodarki wodnościekowej: 1. Zakłady Łuniewscy E. Łuniewscy Kostry Śmiejki 12, Klukowo przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 2. Gmina Nowe Piekuty ul. Główna 8, Nowe Piekuty - przeprowadzona w dniu r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 3. Spółdzielnia Kółek Rolniczych ul. Kolejowa 31, Sokoły - przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 4. Przedsiębiorstwo Robót Komunalnych FARE ul. Podlaska 1, Ciechanowiec przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. Wydana została decyzja o wliczeniu wcześniejszej kary za ścieki w koszt inwestycji. 5. Gmina Kobylin-Borzymy Szkoła Podstawowa Stypułki Święchy, Kobylin-Borzymy przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała brak wymaganej ilości badań ścieków. Wydano zarządzenia pokontrolne. 6. Gmina Klukowo, oczyszczalnia ścieków w Trojanowie, Klukowo - przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała przekroczenie dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Wydano decyzje o karze za lata 2013 i Narwiański Park Narodowy Kurowo 10, Kobylin Borzymy - przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała brak badań ścieków oczyszczonych, nieterminowe przekazywanie danych dotyczących opłat za korzystanie ze środowiska, brak pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków. Wyliczono karę za odprowadzanie ścieków bez pozwolenia wodnoprawnego, za nie wykonanie wymaganej ilości badań prób ścieków oraz za stwierdzone w ściekach oczyszczonych przekroczenia zanieczyszczeń. 71

72 1. Grene Sp. z o.o. Punkt Sprzedaży, Wysokie Mazowieckie przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 2. Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe Agro Bud W. Putkowski, Wysokie Mazowieckie - przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 3. Stolarstwo W. Żebrowski, Wysokie Mazowieckie - przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. w zakresie ochrony przed hałasem, pomiar emisji hałasu: 1. Usługo Transportowe i Handlowe Cz. Moczulski ul. Wierzbowa 12, Ciechanowiec - przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu. Wydano zarządzenia pokontrolne, wystąpiono do Starosty Wysokomazowieckiego. 2. Mazowieckie Zakłady Graficzne S.C. J. Zaczek, A. Fiłończuk, B. Kozakiewicz ul. Ludowa 89, Wysokie Mazowieckie - przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. w zakresie spełniania wymagań ochrony środowiska przez stację demontażu pojazdów : 1. Auto Handel skup złomu W. Kierlewicz Osipy Lepertowizna 15, Wysokie Mazowieckie kontrola przeprowadzona w dniu r. nie wykazała nieprawidłowości. 2. TOMEX Sp. J. T. Miliszkiewicz, Zadobrze 26, Ciechanowiec kontrola przeprowadzona w dniu r. nie wykazała nieprawidłowości. w zakresie prowadzenia gospodarstwa na terenie OSN: 1. Gospodarstwo Rolne, Dąbrowa Nowa Wieś, Czyżew kontrola przeprowadzona w dniach r. wykazała brak dokumentacji z przeprowadzanych zabiegów agrotechnicznych. Wydano zarządzenia pokontrolne. 2. Gospodarstwo rolne, Dąbrowa Cherubiny, Czyżew przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała brak dokumentacji z przeprowadzanych zabiegów agrotechnicznych. Wydano zarządzenia pokontrolne. 3. Gospodarstwo rolne, Dąbrowa Dzięciel, Wysokie Mazowieckie przeprowadzona w dniu r. kontrola wykazała brak dokumentacji z przeprowadzanych zabiegów agrotechnicznych. Wydano zarządzenia pokontrolne. 4. Gospodarstwo Rolno - Hodowlane Stokowo Szerszenie, Czyżew kontrola przeprowadzona w dniach r. nie wykazała nieprawidłowości. 5. Gospodarstwo Rolno-Hodowlane Drągi, Sokoły - przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 6. Gospodarstwo Rolno - Hodowlane, Franki Piaski Kobylin Borzymy - przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała brak dokumentacji z przeprowadzanych zabiegów agrotechnicznych. Wydano zarządzenia pokontrolne. 7. Gospodarstwo Rolno Hodowlane, Dąbrowa Moczydły Szepietowo - przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. w zakresie gospodarki wodnościekowej, gospodarki odpadami: 1. Urząd Miejski w Czyżewie ul. Mazowiecka 34, Czyżew przeprowadzona w dniu r. kontrola wykazała, że ewidencja odpadów jest prowadzona na nieaktualnych drukach. Wydano zarządzenia pokontrolne w zakresie spełniania wymagań ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach: 1. Miasto Ciechanowiec ul. Mickiewicza 1, Ciechanowiec - przeprowadzona w dniu r. kontrola wykazała nieosiągnięcie przez miasto wymaganego poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, przekazanych w 2013 roku do składowania. Wydano decyzję o karze. w zakresie gospodarki odpadami: 1. Zakład Wodociągów Kanalizacji i Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. ul. 1 Maja 6, Wysokie Mazowieckie - kontrola przeprowadzona w dniach r. nie wykazała nieprawidłowości. w zakresie przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego : 72

73 1. Zakład Zbierania i Przetwarzania Zużytego Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego Osipy Lepertowizna, Wysokie Mazowieckie - kontrola przeprowadzona w dniu r. nie wykazała nieprawidłowości. Kontrole interwencyjne w zakresie gospodarki odpadami: 1.Firma Handlowo-Usługowa Robert Kulesza ul. Ludowa 54, Wysokie Mazowieckie przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała składowanie odpadów niezgodnie z decyzją. Wydano zarządzenia pokontrolne. 2. Firma Handlowo Usługowa R. Kulesza Wysokie Mazowieckie - - przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 3. Zakłady Mięsne Wyszyńscy Kostry Śmiejki 34, Klukowo - przeprowadzona w dniu r. kontrola wykazała wyciek zanieczyszczeń do środowiska. Wydano zarządzenie pokontrolne. w zakresie postępowania z nawozami naturalnymi: 1. Gospodarstwo Rolne Krzeczkowo Mianowskie, Czyżew - przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała odpływ odsiąków z obornika na sąsiednią posesję. Nałożono mandat w wysokości 100 zł oraz wydano zarządzenia pokontrolne. w zakresie gospodarki wodnościekowej, postepowanie z nawozami naturalnymi: 1. Gospodarstwo Rolne, Kobylin Borzymy - przeprowadzona w dniu r. kontrola wykazała odprowadzanie nieoczyszczonych ścieków do środowiska. Nałożono mandat w wysokości 200 zł. 2. Zakłady Mięsne Wyszyńscy Kostry Śmiejki 34, Klukowo - przeprowadzona w dniu r. kontrola wykazała stosowanie w okresie zakazanym nawozów naturalnych. Przeprowadzono instruktaż oraz wystąpiono do Powiatowego Lekarza Weterynarii. w zakresie gospodarki wodnościekowej, pobór prób ścieków i wody: 1. Spółdzielnia Mleczarska MLEKOVITA ul. Ludowa 122, Wysokie Mazowieckie przeprowadzona w dniach r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. w zakresie składowania obornika: 1. Gospodarstwo rolne Piekuty Urbany, Nowe Piekuty - przeprowadzona w dniu r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. w zakresie gospodarki nawozami: 1. Gospodarstwo rolne, Gręzki Klukowo - przeprowadzona w dniu r. kontrola nie wykazała nieprawidłowości. w zakresie odprowadzania zanieczyszczeń do wód: 1. Gospodarstwo rolne, Moczydły Szepietowo - przeprowadzona w dniach r. kontrola wykazała wywóz ścieków na pole. Wydano zarządzenia pokontrolne oraz wystąpiono do Burmistrza Szepietowa. 8. Działania monitoringowe i kontrolne WIOŚ na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych (OSN) wyznaczonych na terenie powiatu wysokomazowieckiego Rozporządzenie nr 14/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 8 października 2012 roku w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa podlaskiego (Dziennik Urzędowy Wojewody Podlaskiego Białystok poz. 2982) wyznacza obszary szczególnie narażone (OSN) o łącznej powierzchni ,32 ha i 7 JCW rzecznych jako wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł 73

74 rolniczych. Załącznik nr 1 do tego rozporządzenia zawiera wykaz obrębów ewidencyjnych objętych OSN. Na terenie woj. podlaskiego wyznaczono trzy Obszary Szczególnie Narażone: - Bug od Tocznej do Broku - Dopływy Narwi od Lizy do Śliny, - Jabłonka. Pierwsze dwa OSN w większości obejmują tereny leżące w powiecie wysokomazowieckim. Rozporządzenie powyższe wyznaczyło również wody powierzchniowe płynące na terenie woj. podlaskiego (JCWP) jako wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. W powiecie wysokomazowieckim są to: - JCWP Brok do Siennicy, - JCWP Brok od Siennicy do ujścia, - JCWP Nurzec od Siennicy do ujścia, - JCWP Ślina od Rokitnicy do ujścia. Uzasadnienie do ww. rozporządzenia wyjaśnia, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, wody wrażliwe to wody zanieczyszczone (zawartość azotanów powyżej 50 mg NO 3 /l) lub zagrożone zanieczyszczeniem (od 40 do 50 mg NO 3 /l) azotanami ze źródeł rolniczych oraz wody wykazujące tendencję do eutrofizacji, którą skutecznie można zwalczać przez zmniejszenie dawek dostarczanego azotu. Na wyznaczonych rozporządzeniem OSN wprowadzane są Programy działań mające na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Programy realizowane są na podstawie 2 rozporządzeń: Rozporządzenie nr 3/2013 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 25 lutego 2013 w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych Dopływy Narwi od Lizy do Śliny i Jabłonka (Dz. U. Województwa Podlaskiego z dnia 7 marca 2013r, poz. 1417). Rozporządzenie nr 6/2013 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie z dnia 8 maja 2013r. w sprawie wprowadzenia programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych dla obszarów szczególnie narażonych Bug od Tocznej do Broku. (Dz. U. Województwa Podlaskiego z dnia 31 stycznia 2014r., poz. 430). Programy te w Załączniku nr 7 w dziale IV i V nakładają na WIOŚ obowiązek monitorowania wód powierzchniowych na terenie OSN oraz prowadzenia kontroli rolniczych źródeł zanieczyszczeń. 28 października 2015 roku Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie wprowadził kolejne Rozporządzenie w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa Podlaskiego (Dz. Urz. Województwa Podlaskiego, Białystok 3 listopada 2015r.) Rozporządzenie to określa dodatkowych 11 JCWP jako wrażliwe, a także określa łączny obszar ,74 ha w woj. podlaskim jako OSN. Do tego rozporządzenia nie powstały dotychczas Programy działań mające na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Po wprowadzeniu przepisów wykonawczych WIOŚ będzie realizował nowy program badawczo-kontrolny. Monitoring wód powierzchniowych. W 2012 roku Podlaski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska opracował nową sieć monitoringową zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 roku w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. Nr 258 poz. 1550). Rozporządzenie nakłada obowiązek prowadzenia monitoringu obszarów chronionych m.in. na terenach wyznaczonych jako Obszary Szczególnie Narażone (OSN) na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych. W ramach sieci monitoringu obszarów chronionych WIOŚ Białystok wyznaczył punkty pomiarowo-kontrolne na rzekach wymienionych w Rozporządzeniu nr 14/2012 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej 74

75 w Warszawie z dnia 8 października 2012 roku w sprawie określenia wód powierzchniowych wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których odpływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć na terenie województwa podlaskiego (Dziennik Urzędowy Wojewody Podlaskiego Białystok poz. 2982), umożliwiające ocenę m.in. zagrożenia wód związkami azotu ze źródeł rolniczych. Sieć pomiarowa objęła 12 punktów pomiarowo-kontrolnych leżących na 10 jednolitych częściach wód (o 3 JCWP więcej jak ujęte w ww. rozporządzeniu Dyrektora RZGW i wyznaczonych jako wody wrażliwe na zanieczyszczenie azotem ze źródeł rolniczych). 7 punktów pomiarowo-kontrolnych wyznaczono na terenie powiatu wysokomazowieckiego. Badania w wyznaczonym przez rozporządzenie monitoringowe zakresie i z wymaganą częstotliwością rozpoczęto w styczniu 2013 roku. Zostały one powtórzone, na koniec okresu objętego Programem działań na OSN. W 2015 roku powiększono sieć pomiarową z 12 do 19 punktów pomiarowo-kontrolnych. W 2013 roku sieć pomiarowa WIOŚ Białystok ustanowiona na terenie powiatu wysokomazowieckiego uwzględniła : 1. wyznaczenie stanowisk pomiarowych powyżej punktowych źródeł zanieczyszczeń komunalnych, w celu oceny zanieczyszczenia wód m.in. związkami azotu nie pochodzącymi z tych źródeł: - ppk powyżej Czyżewa rzeka Brok; (zakładając, że rzeka w procesie samooczyszczania poradzi sobie z ładunkami zanieczyszczeń odprowadzanymi z Wysokiego Mazowieckiego); - ppk Kuczyn - rzeka Nurzec powyżej Ciechanowca; 2. wprowadzenie do sieci punktów na ciekach płynących wyłącznie przez tereny rolnicze, (brak punktowych źródeł zanieczyszczeń): - ppk Stypułki Święchy rzeka Ślina dopływ Narwi; - ppk Wity rzeka Ślina dopływ Narwi; - ppk Koce Piskuły rzeka Siennica dopływ Nurca; - ppk Wojtkowice Stare rzeka Pełchówka dopływ Nurca; 3. w celu porównania wyników pozostawiono w sieci badawczej punkty pomiarowe wyznaczone w poprzednich programach monitoringowych poniżej zrzutów z oczyszczalni komunalnych i przemysłowych : - ppk Ołdaki rzeka Brok poniżej 2 oczyszczalni w Czyżewie; - ppk Tworkowice rzeka Nurzec poniżej oczyszczalni w Ciechanowcu; W 2015 roku sieć pomiarową rozszerzono o dodatkowe punkty: - rzeka Brok - ppk Brzóski Falki powyżej Wysokiego Mazowieckiego; - rzeka Brok - ppk Michałki poniżej Wysokiego Mazowieckiego; - rzeka Mianka ppk Rzepki Nowe. Tak ustawiona sieć pomiarowa umożliwia ocenę rolniczej presji na jakość wód powierzchniowych na OSN wyznaczonych na terenie woj. podlaskiego. Omówienie wyników badań przeprowadzonych zawiera Rozdział 1: Ocena stanu wód. Działania kontrolne WIOŚ Białystok na terenach wyznaczonych jako OSN: Na terenie województwa podlaskiego określono obszary o łącznej powierzchni ,32 ha jako OSN, na których wyodrębniono 167 obrębów ewidencyjnych. Większość z nich tj. 125 obrębów, leży w powiecie wysokomazowieckim. W woj. podlaskim obręby ewidencyjne zaliczone do OSN leżą w 10 gminach: Czyżew-Osada, Klukowo, Kobylin-Borzymy, Nowe Piekuty, Poświętne, Sokoły, Szepietowo (obszar wiejski), Wysokie Mazowieckie, Kołaki Kościelne, Zambrów. Większość obrębów ewidencyjnych leży w 7 gminach na terenie pow. wysokomazowieckiego: 75

76 - Wysokie Mazowieckie 36 obrębów, - Czyżew-Osada 54 obrębów, - Klukowo 4 obręby, - Kobylin-Borzymy 5 obrębów, - Nowe Piekuty 3 obręby, - Sokoły 6 obrębów, - Szepietowo (obszar wiejski) 17 obrębów. Dane o gospodarstwach typowanych do kontroli uzyskano: - z zasobów Informatycznego Systemu Wspomagania Kontroli ISWK - z informacji pozyskanych z gmin, na terenie których występują OSN (ankieta) Szacunkowe ilości gospodarstw na OSN w województwie podlaskim według kryteriów wyboru do kontroli WIOŚ: 1. wielkość chowu powyżej 210 DJP 2. powierzchnia użytków rolnych na OSN powyżej 100 ha 3. wielkość chowu DJP 4. powierzchnia użytków rolnych na OSN ha 5. nabywcy nawozów naturalnych z instalacji IPPC Zgodnie z tymi kryteriami oszacowano ilość gospodarstw położonych na OSN do kontroli na terenie woj. podlaskiego: - wg kryterium 1,2 i 5 - brak wytypowanych gospodarstw na terenie woj. podlaskiego - wg kryterium 3 tj. Wielkość chowu DJP 162 gospodarstwa, w tym 154 na terenie powiatu wysokomazowieckiego - wg kryterium 4 tj. - powierzchnia użytków rolnych na OSN nabywcy nawozów naturalnych ha 289 gospodarstw, w tym 215 na terenie powiatu wysokomazowieckiego. Zakres kontroli obejmował: - charakterystykę gospodarstwa - położenie, powierzchnia gruntów, areał na OSN, odległość od cieków wodnych. - opis prowadzonej działalności rolniczej - budynki inwentarskie, budowle rolnicze, średnioroczna obsada zwierząt, system utrzymania zwierząt, sposób gospodarowania nawozami, urządzenia do magazynowania nawozów naturalnych, ocena wpływu gospodarstwa na środowisko (obecność wycieków, pojemność zbiorników itp.) - dawki i sposoby nawożenia pól - prowadzenie gospodarki wodno-ściekowej na terenie gospodarstwa, - postępowanie z padłymi zwierzętami, - postępowanie z wytwarzanymi odpadami (głównie folia na kiszonki). W 2013 roku - do kontroli planowych na terenie powiatu wysokomazowieckiego ze względu na OSN-y wytypowano 6 większych indywidualnych gospodarstw rolnych (chów bydła), nie będących podmiotami gospodarczym. 5 z nich miało powyżej 50 ha powierzchni całkowitej. Wyniki kontroli zawiera Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska powiatu wysokomazowieckiego w 2013 roku ( - Publikacje). W 2014 roku - do kontroli planowych na terenie powiatu wysokomazowieckiego ze względu na OSN-y wytypowano kolejnych 6 indywidualnych gospodarstw rolnych (chów bydła), nie będących podmiotami gospodarczymi: Wyniki kontroli zawiera Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony 76

77 Środowiska o stanie środowiska powiatu wysokomazowieckiego w 2014 roku ( - Publikacje). W 2015 roku do kontroli planowych na terenie powiatu wysokomazowieckiego ze względu na OSN-y wytypowano kolejnych 8 indywidualnych gospodarstw rolnych (chów bydła), nie będących podmiotami gospodarczymi: Tabela 8.1. Kontrola gospodarstw rolnych na OSN wyznaczonych w powiecie wysokomazowieckiem. 77

78 Lp. Nazwa gospodarstwa (dane wrażliwe do wiad. WIOŚ) Łączna powierzchnia użytków rolnych (ha) Chów lub hodowla zwierząt (rodzaj zwierząt; liczba stanowisk/djp) Miejscowość Gmina OSN (nazwa) Data kontroli dd-mm-rr Naruszenia stwierdzone podczas kontroli 1 2 Gospodarstwo Rolne Gospodarstwo Rolne 9,6 63,1 bydło mleczne; DJP- 13,75 bydło mleczne; DJP- 97,95 Krzeczkowo Mianowskie Dąbrowa Nowa Wieś Czyżew Czyżew Bug od Tocznej do Broku Bug od Tocznej do Broku Brak zabezpieczenia płyty obornikowej przed odpływem odsiąków. Odpływ odsiąków do gruntu z pryzmy obornika zgromadzonego na płycie obornikowej. W dokumentacji dotyczącej zabiegów agrotechnicznych a w szczególności związanych z nawożeniem (termin, rodzaj, zastosowana dawka pod daną uprawę) nie były uwzględnione wszystkie użytkowane grunty dzierżawione, położone na OSN. 3 Gospodarstwo Rolne 28,36 bydło mleczne; DJP- 69,10 Dąbrowa Cherubiny Czyżew Bug od Tocznej do Broku Nie stwierdzono 4 5 Gospodarstwo Rolne Gospodarstwo Rolno-Hodowlane 38,87 37 bydło mleczne; DJP- 74,60 bydło mleczne; DJP- 87,05 Dąbrowa Dzięciel Stokowo - Szerszenie Wysokie Mazowieckie Czyżew Bug od Tocznej do Broku Bug od Tocznej do Broku W dokumentacji dotyczącej zabiegów agrotechnicznych a w szczególności związanych z nawożeniem (termin, rodzaj, zastosowana dawka pod daną uprawę) nie były uwzględnione wszystkie użytkowane grunty Nie stwierdzono 6 Gospodarstwo Rolno-Hodowlane 49,45 bydło mleczne; DJP- 61,72 Drągi Sokoły Dopływy Narwi od Lizy do Śliny i Jabłonka Nie stwierdzono 7 Gospodarstwo Rolno Hodowlane 27,61 bydło mleczne; DJP- 51,10 Franki Piaski Kobylin Borzymy Dopływy Narwi od Lizy do Śliny i Jabłonka W dokumentacji dotyczącej zabiegów agrotechnicznych a w szczególności związanych z nawożeniem (termin, rodzaj, zastosowana dawka pod daną uprawę) nie były uwzględnione wszystkie użytkowane grunty dzierżawione, położone na OSN. 8 Gospodarstwo Rolno Hodowlane 50,28 bydło mleczne; DJP- 92,10 Dąbrowa Moczydły Szepietowo Bug od Tocznej do Broku Brak naruszeń Stwierdzone nieprawidłowości W przeciwieństwie do kontroli prowadzonych w 2013 roku, głównie w dużych gospodarstwach (pow. 50 ha) kiedy to nie stwierdzono rażących naruszeń prawa, w 2014 roku w większości kontrolowanych gospodarstw ( w 5 na 6 badanych) stwierdzono znaczne nieprawidłowości: brak rejestru wykonywanych zabiegów agrotechnicznych oraz ilości i rodzajów zastosowanych nawozów 3 gospodarstwa oraz brak 78

79 dokumentów, poświadczających wywóz ścieków bytowych i technologicznych na oczyszczalnię 3 gospodarstwa. W 2015 roku na osiem kontrolowanych gospodarstw w 4 nie stwierdzono nieprawidłowości. W pozostałych kontrolowanych gospodarstwach: w 3 stwierdzono brak prowadzenia dokumentacji z przeprowadzonych zabiegów agrotechnicznych, w 1 gospodarstwie stwierdzono niewłaściwe postępowanie z obornikiem. Tabela 8.1. Działania pokontrolne: Kontrolowanym gospodarstwom prowadzących działalność rolniczą na OSN, w których nie prowadzono dokumentacji wszystkich zabiegów agrotechnicznych udzielano instruktażu w sprawie obowiązku sporządzania i przechowywania dokumentacji przez okres obowiązywania Programu i rok po zakończeniu. Wydano też pisemne zarządzenia pokontrolne zobowiązujące do przestrzegania przepisów. Gospodarstwu, w którym stwierdzono niewłaściwe postępowanie z obornikiem, wystawiono mandat i wydano zarządzenia pokontrolne. Sporządzono: Dział Monitoringu Delegatury w Łomży WIOŚ Białystok Zatwierdzam: 79

80 WIOŚ Białystok Potwierdzam zgodność kopii z dokumentem elektronicznym: 80