Stan środowiska w Polsce -Raport o stanie środowiska w Polsce (wybrane aspekty).

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Inspekcja Ochrony Środowiska Stan środowiska w Polsce -Raport o stanie środowiska w Polsce (wybrane aspekty). Opracowanie: mgr Tomasz Łaciak Uniwersytet Pedagogiczny Instytut Biologii

2 Inspekcja Ochrony Środowiska Powoływana przez Prezesa Rady Ministrów Podlega Ministerstwu Środowiska W jej skład wchodzą: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Polsce (Główny Inspektor Ochrony Środowiska) Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska (Wojewódzcy Inspektorzy Ochrony Środowiska)

3 Inspekcja Ochrony Środowiska Zadania IOŚ: kontrola przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska badanie stanu środowiska (Państwowy Monitoring Środowiska) przeciwdziałanie poważnym awariom

4 Realizacja zadań IOŚ: kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska i racjonalnym użytkowaniu zasobów przyrody, kontrola przestrzegania decyzji ustalających warunki użytkowania środowiska, udział w postępowaniu dotyczącym lokalizacji inwestycji, udział w przekazywaniu do eksploatacji obiektów, które mogą pogorszyć stan środowiska, oraz urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem, kontrola eksploatacji urządzeń chroniących środowisko przed zanieczyszczeniem, podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska lub naruszaniem warunków korzystania ze środowiska,

5 Realizacja zadań IOŚ: współdziałanie w zakresie ochrony środowiska z innymi organami kontrolnymi, organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości oraz organami administracji publicznej, obrony cywilnej, a także organizacjami społecznymi, organizowanie i koordynowanie Państwowego Monitoringu Środowiska, prowadzenie badań jakości środowiska, obserwacji i oceny jego stanu oraz zachodzących w nim zmian, opracowywanie i wdrażanie metod analityczno-badawczych i kontrolnopomiarowych, inicjowanie działań tworzących warunki zapobiegania poważnym awariom oraz usuwania ich skutków i przywracania środowiska do stanu właściwego, uzgadnianie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska i zdrowia ludzi.

6 Stan środowiska w Polsce Zanieczyszczenia powietrza Jakość wód Gospodarowanie odpadami Hałas Różnorodność biologiczna

7 Zanieczyszczenia powietrza Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy: Należy utrzymać jakość powietrza tam, gdzie jest ona dobra, lub ją poprawić, w przypadku gdy cele dotyczące jakości powietrza nie są osiągane. Mając na względzie ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska jako całości, szczególnie ważna jest walka z emisjami zanieczyszczeń u źródła oraz identyfikacja i wdrażanie na szczeblu lokalnym, krajowym i wspólnotowym najskuteczniejszych środków mających na celu redukcję emisji.

8 Zanieczyszczenia powietrza Struktura zużycia nośników energii pierwotnej w Polsce w roku 2007 (źródło: GIOŚ) 14 węgiel kamienny węgiel brunatny ropa naftowa 13 gaz ziemny

9 Zanieczyszczenia powietrza Stężenia średnioroczne pyłu PM10 w latach na wybranych stanowiskach w aglomeracjach w Polsce (źródło: GIOŚ/PMŚ):

10 Jakość wód Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód oraz racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi wymaga podjęcia i wdrożenia szeregu działań w zakresie: przemysłu, rolnictwa, gospodarki komunalnej, zagospodarowania przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych i ochrony środowiska wodnego działań organizacyjno-prawnych i edukacyjnych.

11 Jakość wód Jakość wód, przede wszystkim tych przeznaczonych do zaopatrzenia ludności wwodę do spożycia, ma istotny wpływ zarówno na zdrowie społeczeństwa, jak i na prawidłowe funkcjonowanie ekosystemów. Jakość wód w Polsce w zasadniczy sposób zależy od sposobu zagospodarowania ich zlewni. O stanie wód w rzekach decydują głównie odprowadzone i niewłaściwie oczyszczone ścieki komunalne i przemysłowe, w tym zrzut zasolonych wód z kopalni węgla kamiennego.

12 Stan wód powierzchniowych Stan wód powierzchniowych ocenia się, porównując wyniki monitoringu z kryteriami wyrażonymi jako wartości graniczne wskaźników jakości wód. Na stan ogólny składają się: stan ekologiczny (w którym pod uwagę brane są elementy biologiczne oraz, jako wskaźniki wspierające, elementy fizykochemiczne i hydromorfologiczne) stan chemiczny (oceniany na podstawie wskaźników chemicznych charakteryzujących występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, w tym tzw. substancji priorytetowych).

13 Stan wód powierzchniowych W 2008 r. wykonano, na podstawie danych z lat , ocenę eutrofizacji wód jezior. Podstawą do stwierdzenia eutrofii wód były średnie wartości wyników badań następujących wskaźników: chlorofil a fosfor ogólny azot ogólny widzialność krążka Secchiego wynik badania makrofitów(makrofitowyindeks Stanu Ekologicznego -ESMI)

14 Stan wód powierzchniowych Ocena eutrofizacji rzek na podstawie danych z lat (źródło: GIOŚ/PMŚ)

15 Stan wód powierzchniowych Zbiorcze wyniki klasyfikacji jezior wg stanu ekologicznego, objętych monitoringiem w latach (źródło: GIOŚ/PMŚ) bardzo dobry (I klasa) dobry (II klasa) 17 umiarkowany (III klasa) 32 słaby (IV klasa) 19 zły (V klasa)

16 Stan wód podziemnych Z badań jakości wód podziemnych wykonanych w 2007 r. w punktach pomiarowych sieci krajowej wynika: 80% badanych punktów stwierdzono dobry stan chemiczny wód podziemnych (klasa I, II, III), 20% punktów charakteryzowało się słabym stanem chemicznym (klasa IV, V).

17 Morze Bałtyckie Morze Bałtyckie jest prawie całkowicie zamknięte (tylko 3% objętości wody jest wymieniane w każdym roku). Bardzo długi okres całkowitej wymiany wody w morzu (25-30 lat) jest z jednym z czynników powodujących, iż Bałtyk należy do najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie.

18 Morze Bałtyckie Morze Bałtyckie należy do największych słonawych mórz na świecie, których właściwości sprawiają, że są szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenie i eutrofizację: Toksyczne zakwity sinic Toksyczne zakwity sinic w Morzu Bałtyckim w 2009 roku zdjęcie satelitarne

19 Morze Bałtyckie Klasyfikacja stanu wód morskich polskiej strefy południowego Bałtyku w 2008 r. pod względem stężeń chlorofilu a ; (źródło: GIOŚ/PMŚ) kod kolorystyczny: żółty stan umiarkowany, pomarańczowy stan słaby, czerwony stan zły

20 Morze Bałtyckie Klasyfikacja stanu wód morskich polskiej strefy południowego Bałtyku w 2008 r. pod względem zimowych stężeń rozpuszczonych fosforanów (źródło: GIOŚ/PMŚ): kod kolorystyczny: zielony stan dobry żółty stan umiarkowany, pomarańczowy stan słaby

21 Gospodarowanie odpadami Za najważniejsze cele w zakresie gospodarowania odpadami uznaje się: -zwiększenie poziomu odzysku odpadów (w tym recyklingu) przemysłowych poprzez odpowiednią politykę podatkową i system opłat za korzystanie ze środowiska, - stworzenie podstaw dla nowoczesnego gospodarowania odpadami komunalnymi, zapewniającego wzrost odzysku zmniejszającego ich masę unieszkodliwianą przez składowanie,

22 Gospodarowanie odpadami Ilość wytwarzanych odpadów komunalnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2007 r. w krajach UE(źródło: GUS/Eurostat)

23 Hałas Najważniejszymi średniookresowymi celami do osiągnięcia są między innymi: -wyeliminowanie z produkcji środków transportu, maszyn i urządzeń, których hałaśliwość nie odpowiada standardom Unii Europejskiej oraz stopniowe eliminowanie z użytkowania tych urządzeń; -rozpoczęcie działań w kierunku ograniczenia hałasu na obszarach miejskich wokół lotnisk, terenów przemysłowych oraz głównych dróg i głównych linii kolejowych do poziomu równoważnego nie przekraczającego w porze nocnej 55 db; - wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed hałasem.

24 Hałas Komunikacyjny : drogowy drastyczny wzrost ilości samochodów w Polsce lotniczy wzrost liczby połączeń krajowych i międzynarodowych, wzrost ilości lotnisk w Polsce w mniejszych miastach. Zmiany liczby rejestrowanych samochodów (źródło: GUS)

25 Hałas Wskaźnik presji motoryzacji na środowisko w roku 2008 (źródło: GIOŚ/PMŚ)

26 Hałas

27 Różnorodność biologiczna Nadrzędną cechą przyrody jest jej różnorodność, która gwarantuje utrzymanie równowagi na poziomie osobników, gatunków iekosystemów. Utrata różnorodności biologicznej ekosystemów stanowi zagrożenie dla właściwego funkcjonowania naszej planety, w dalszej konsekwencji dla gospodarki i ludzkości.

28 Różnorodność biologiczna Rzadkie oraz zagrożone w skali europejskiej siedliska przyrodnicze i gatunki roślin i zwierząt podlegają ochronie na mocy Dyrektywy Siedliskowej. W Polsce jest to: 80 typów siedlisk przyrodniczych 92 gatunki roślin, w tym 7 gatunków, które można pozyskiwać 143 gatunki zwierząt (bez ptaków), w tym 20 gatunków, które można pozyskiwać

29 Różnorodność biologiczna Wskaźnik liczebności wybranych gatunków ptaków flagowych (źródło: GIOŚ/PMŚ)

30 W ostatniej dekadzie Polska dokonała dużego postępu w ochronie środowiska, ograniczając zależność wzrostu gospodarczego od szeregu typów presji na środowisko oraz działając zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, mającego zasadnicze znaczenie dla jakości życia. Wstąpienie Polski do UEstawiało liczne zobowiązania dotyczące Wstąpienie Polski do UEstawiało liczne zobowiązania dotyczące standardów w ochronie środowiska. Niektóre z tych wymogów Polska wypełniła z nadwyżką, np. w odniesieniu do emisji gazów cieplarnianych

31 W latach przybyło 726 oczyszczalni ścieków komunalnych, z czego 406 to oczyszczalnie o podwyższonej redukcji związków azotu i fosforu. Pozytywne zmiany odnotowano w gospodarce odpadami. W 2011r. całkowita ilość wytworzonych odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) była o 1,6 % niższa w porównaniu do 2000 r. Pozytywnym aspektem w gospodarce odpadami komunalnymi jest systematyczny wzrost liczby ludności objętej zorganizowaną zbiórką odpadów

32 W 2010r. odnotowano spadek emisji zanieczyszczeń powietrza. W porównaniu do 2000 r. emisja dwutlenku siarki zmniejszyła się o 36%, tlenku węgla o 11%, amoniaku o 16%, pyłów o 4%. Nastąpił wzrost emisji niemetanowychlotnych związków organicznych oraz dwutlenku węgla (o 5%) i tlenków azotu (o ok. 3%). Polska zaliczana jest do grupy państw europejskich o najwyższym wskaźniku różnorodności biologicznej, zarówno pod względem ilości gatunków, jak i walorów środowiskowych. Dążąc do zachowania posiadanych wartości przyrodniczych, Polska od wielu lat rozwija różnorodne formy ochrony prawnej obszarów i obiektów, a także poszczególnych gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk.

33