Grajewo, I. Podstawa prawna:

Transkrypt

1 Grajewo, Podsumowanie Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY GRAJEWO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA wraz z PROGNOZĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY GRAJEWO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA I. Podstawa prawna: Podstawę prawną do przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata stanowi ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz ze zm.), zwana dalej ustawą OOŚ. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt. 14 ww. ustawy strategiczna ocena oddziaływania na środowisko to postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu. Ocena ta obejmuje: 1. uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko, 2. sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko, 3. uzyskanie wymaganych ustawą opinii, 4. zapewnienie udziału społeczeństwa w postępowaniu. Podstawę prawną do opracowania podsumowania z postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata stanowi art. 55 ust. 3 ustawy OOŚ. Do elementów obowiązkowych ww. podsumowania ustawa OOŚ zalicza: 1. Uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych. 2. Informację, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione: a) ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, b) opinie właściwych organów, o których mowa w art. 57 i 58 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz ze zm.), tj. Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku, Podlaskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Białymstoku, c) zgłoszone uwagi i wnioski, d) wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli zostało przeprowadzone, e) propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu. II. Uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu (Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata ) w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych: Przedmiotowy Program jest kluczowym dokumentem z punktu widzenia ochrony środowiska na terenie Gminy Grajewo i ma charakter deklaratywny określający, co powinno być zrealizowane w celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju Gminy Grajewo. Program określa zadania i cele krótkoterminowe (4-letnie), oraz zadania długookresowe (przewidziane do roku 2022). Głównym celem Programu jest określenie polityki zrównoważonego rozwoju Gminy Grajewo, która ma być realizacją Polityki ekologicznej państwa w skali regionu.

2 Główne funkcje Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata to: Wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju, Realizacja Polityki ekologicznej państwa na terenie Gminy Grajewo, Strategiczne zarządzanie na analizowanym terenie w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami, Zestawienie informacji na temat stanu środowiska przyrodniczego oraz jego poszczególnych komponentów, Podsumowanie stanu środowiska poprzez zidentyfikowanie mocnych i słabych stron Gminy, a także określenie głównych zagrożeń ekologicznych i szans rozwoju Gminy Grajewo, Wskazanie działań mających na celu poprawę stanu środowiska przyrodniczego. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata obejmuje informacje ogólne (m.in. środowiskowe i gospodarcze) o Gminie, charakterystykę aktualnego stanu środowiska wraz z jej podsumowaniem przy pomocy analizy SWOT. Program ocenia realizację dotychczasowego programu ochrony środowiska. Ustalenia Programu obejmują priorytety i działania ekologiczne, cele i kierunki ochrony środowiska oraz plan operacyjny określający przedsięwzięcia wytypowane na podstawie zdefiniowanych wcześniej celów. Program porusza zagadnienia systemowe związane z zarządzaniem i monitoringiem środowiska oraz monitoringiem realizacji Programu, a także aspekty finansowe realizacji Programu. Nadrzędny cel Programu określony został jako: ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ GMINY GRAJEWO SZANSĄ NA POPRAWĘ I PROMOCJĘ ŚRODOWISKA NATURALNEGO Powyższy nadrzędny cel będzie realizowany poprzez wyznaczone cele długoterminowe (na lata ) oraz cele krótkoterminowe (na lata ): 1. Kontynuacja działań związanych z poprawą jakości powietrza Ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych 2. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych oraz ochrona jakości wód podziemnych i racjonalizacja ich wykorzystania Zapewnienie dobrej jakości wody pitnej mieszkańcom Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych poprzez zapobieganie eutrofizacji 3. Zachowanie, odtworzenie i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej na różnych poziomach organizacji Pogłębienie i udostępnienie wiedzy o zasobach przyrodniczych Stworzenie prawno-organizacyjnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody Ochrona struktury i zapewnienie stabilności siedlisk i ekosystemów Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej na terenie gminy Zapobieganie konfliktom ekologicznym na obszarach chronionych 4. Zmniejszenie zagrożenia hałasem poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu obowiązujących standardów Rozpoznanie i ocena stopnia narażenia mieszkańców na ponadnormatywny hałas Eliminacja narażenia mieszkańców na hałas

3 5. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej dopuszczonej wartości 6. Ograniczanie zużycia energii oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii Zwiększenie wykorzystania OZE 7. Zapobieganie powstaniu poważnych awarii przemysłowych Monitoring obszarów zagrożonych wystąpieniem poważnych awarii przemysłowych 8. Zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac geologicznych i eksploatacji kopalin 9. Ochrona powierzchni ziemi Zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju Identyfikacja obszarów zanieczyszczonych i zdegradowanych, ich rekultywacja i zagospodarowanie 10. Wzrost świadomości ekologicznej Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców w zakresie ochrony powietrza i racjonalnej gospodarki odpadami Oszczędność wody oraz jej ochrona jako wynik większej świadomości ekologicznej mieszkańców Pogłębienie świadomości ekologicznej w obrębie pozostałych elementów środowiska Cele i zadania z zakresu gospodarki odpadami w Gminie Grajewo zostały określone w Planie Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego na lata Program Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata przedstawia cele i zadania do wykonania w zakresie inwestycji krótkoterminowych ( ), oraz długoterminowych ( ). Planowane inwestycje własne Gminy Grajewo oscylują głównie w zakresie: Infrastruktury wodno kanalizacyjnej, Gospodarki odpadami, Odnawialnych Źródeł Energii, Termomodernizacji. Wyznaczone cele są spójne z dokumentami wyższych szczebli, zawierają pełen zakres informacji w zakresie aktualnego stanu środowiska naturalnego w Gminie, przedziały czasowe wykonania poszczególnych inwestycji oraz nakłady finansowe i sposób ich finansowania, dlatego zrezygnowano z przedstawienia rozwiązań alternatywnych do zaproponowanych. III. Informacje w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione ustalenia zawarte w Prognozie oddziaływania na środowisko Do opracowanego Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata przeprowadzona została strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie

4 środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U , ze zm.), w ramach której sporządzona została Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata Program Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata został stworzony w celu poprawy istniejącego stanu środowiska i w pełni uwzględnia ustalenia zawarte w Prognozie. Niemniej jednak niektóre z zaplanowanych do realizacji przedsięwzięć mogą lokalnie oddziaływać na środowisko. Podstawowym celem sporządzania Prognozy było wskazanie potencjalnych skutków realizacji ustaleń Programu na środowisko i mieszkańców. Ze względu na znaczny stopień ogólności sformułowań w zakresie priorytetów zawartych w dokumencie, możliwe było dokonanie ogólnej ich oceny. IV. Informacje w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione opinie właściwych organów, o których mowa w art. 57 i 58 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz. 1235, ze zm.). Zgodnie z art. 57 i 58 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz. 1235, ze zm.) właściwymi organami w sprawach opiniowania w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko w przedmiotowej sprawie są: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku, Podlaski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Białymstoku. Pismem z dnia r. znak: R Wójt Gminy Grajewo wystąpił do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w Prognozie oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata W odpowiedzi Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku, pismem z dnia r., znak: WOOŚ-I EC, uzgodnił zaproponowany przez Wójta Gminy Grajewo zakres prognozy oddziaływania na środowisko uwzględniający w całości treść art. 51 ust. 2 pkt 1, 2 i 3 przy zachowaniu warunków, o których mowa w art. 52 ust. 1 i 2 ustawy OOŚ. W dniu r. Wójt Gminy Grajewo wystąpił również do Podlaskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Białymstoku (pismo znak: R ) o uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w Prognozie oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata W odpowiedzi Podlaski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Białymstoku pismem znak: NZ z dnia r. uzgodnił zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata Dnia r. Wójt Gminy Grajewo wystąpił z wnioskami o zaopiniowanie projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata do: - Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku (pismo znak: R ),

5 - Podlaskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Białymstoku (pismo znak: R ). Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku pismem z dnia r. (znak pisma: WOOŚ-I EC) zaopiniował pozytywnie projekt Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata wraz z prognozą oddziaływania na środowisko w zakresie swoich kompetencji. Ponadto w swojej opinii napisał, że Przedłożona prognoza odniosła się do ustalonego przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku zakresu i stopnia szczegółowości informacji wykazanych w prognozie. Podlaski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Białymstoku, pismem z dnia r. (pismo znak: NZ ) pozytywnie zaopiniował projekt Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata Przedmiotowy Program Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata w pełni uwzględnia: - opinię Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku z dnia r. (znak pisma: WOOŚ-I EC) oraz - opinię Podlaskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Białymstoku z dnia r. (pismo znak: NZ ). Zgodnie z art. 17 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz ze zm.) projekty gminnych programów ochrony środowiska podlegają zaopiniowaniu również przez organ wykonawczy powiatu. W związku z powyższym Wójt Gminy Grajewo pismem z dnia r. (znak pisma: R ) zwrócił się do Starostwa Powiatowego w Grajewie z prośbą o zaopiniowanie projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata Zarząd Powiatu Grajewskiego w piśmie z dnia r. poinformował Wójta Gminy Grajewo, iż uchwałą Nr 154/620/14 Zarządu Powiatu Grajewskiego zaopiniował pozytywnie projekt Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata V. Informacje w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione zgłoszone uwagi i wnioski W dniu r. zostało wydane przez Wójta Gminy Grajewo Obwieszczenie o konsultacjach społecznych znak: R , podające do publicznej wiadomości informację o możliwości zapoznania się z projektem Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata Uwagi i wnioski można było składać w terminie od 27 listopada 2014 r. do 18 grudnia 2014 r. w jednej z następujących form: w formie pisemnej na adres Urzędu Gminy Grajewo, ul. Komunalna 6, Grajewo, za pomocą środków komunikacji elektronicznej na adres uggrajewo@onet.pl bez konieczności opatrywania ich bezpiecznym podpisem elektronicznym, o którym mowa w ustawie z 18 września 2001 roku o podpisie elektronicznym (Dz. U. 2013, poz. 262),

6 ustnie do protokołu. Informacja o konsultacjach została zamieszczona: w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Gminy Grajewo pod adresem: onsulta.htm, na stronie internetowej Urzędu Gminy Grajewo pod adresem na tablicy ogłoszeń w siedzibie Urzędu Gminy Grajewo przy ul. Komunalnej 6, Grajewo, 26 listopada 2014 r. w Gazecie Wyborczej (nr ), informacja w sprawie konsultacji została przekazana również do wszystkich sołtysów. W ramach konsultacji społecznych nie zgłoszono żadnych uwag i wniosków. VI. Informacje w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli zostało przeprowadzone Nie przeprowadzono postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko. Realizacja celów określonych w Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata oraz Prognozie oddziaływania na środowisko niniejszego dokumentu, nie będzie oddziaływać transgranicznie w rozumieniu art. 104 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. VII. Informacje w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu Analiza skutków realizacji postanowień Programu Ochrony Środowiska Gminy Grajewo na lata , będzie odbywała się co 4 lata w ramach aktualizacji gminnego programu ochrony środowiska. W celu częstszej weryfikacji postępu postanowień wynikających z Programu, co 2 lata sporządzony będzie Raport z wykonania Programu. W celu ułatwienia oceny realizacji działań Programu zaproponowane zostały w nim wskaźniki monitorowania, przywołane w poniższej tabeli. Tabela 1. Wskaźniki monitorowania Programu Ochrony Środowiska Cele strategiczne oraz wskaźniki monitorowania stanu środowiska Jednostka miary 1. KONTYNUACJA DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z POPRAWĄ JAKOŚCI POWIETRZA Źródło informacji o wskaźniku Liczba zmodernizowanych kotłowni dane własne JST, WIOŚ Wielkość emisji niskiej %, Mg/rok dane własne JST, GUS, WIOŚ Łączna emisja zanieczyszczeń gazowych Mg/rok GUS, WIOŚ Liczba budynków objętych termomodernizacją dane własne JST

7 Cele strategiczne oraz wskaźniki monitorowania stanu środowiska Jednostka miary Źródło informacji o wskaźniku 2. OSIĄGNIĘCIE I UTRZYMANIE DOBREGO STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH ORAZ OCHRONA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH I RACJONALIZACJA ICH WYKORZYSTANIA Ilość wykonanej infrastruktury dla ochrony środowiska: liczba nowopowstałych SUW liczba zmodernizowanych SUW liczba przydomowych oczyszczalnie ścieków liczba zmodernizowanych komunalnych oczyszczalni ścieków długość sieci wodociągowej długość sieci kanalizacyjnej sanitarnej i deszczowej km km WIOŚ, GUS Ludność korzystająca z oczyszczalni ogółem (w ogólnej liczbie ludności) % WIOŚ, GUS Pobór wód podziemnych dam 3 WIOŚ, GUS Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku dam 3 WIOŚ, GUS Ładunki zanieczyszczeń w oczyszczonych ściekach: BZT 5 CHZT Zawiesina ogólna Azot ogólny Fosfor ogólny WIOŚ, GUS 3. ZACHOWANIE, ODTWORZENIE I ZRÓWNOWAŻONE UŻYTKOWANIE RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ NA RÓŻNYCH POZIOMACH ORGANIZACJI Ilość stworzonych korytarzy i przejść ekologicznych dane własne JST Udział obszarów przyrodniczo cennych, chronionych prawnie ha, % dane własne JST, RDOŚ Podjęte działania ochronne (np. nowe pomniki przyrody, użytki ekologiczne, rezerwaty, obszary chronionego krajobrazu) dane własne JST, RDOŚ Liczba zorganizowanych spotkań i kampanii informacyjnych, miejscowej społeczności, potencjalnych inwestorów i organizacji ekologicznych dane własne JST 4. ZMNIEJSZENIE ZAGROŻENIA HAŁASEM POPRZEZ OBNIŻENIE JEGO NATĘŻENIA DO POZIOMU OBOWIĄZUJĄCYCH STANDARDÓW Liczba uciążliwych źródeł hasłu dane własne JST, WIOŚ Liczba stref ciszy (jeziora) dane własne JST, RDOŚ Długość zmodernizowanej infrastruktury drogowej km dane własne JST 5. OCHRONA PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI Poziom pola elektromagnetycznego V/m WIOŚ 6. OGRANICZANIE ZUŻYCIA ENERGII ORAZ ZWIĘKSZENIE WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Udział odnawialnych źródeł energii w produkcji energii kw, % dane własne JST Liczba nowych instalacji wykorzystujących OZE dane własne JST 7. ZAPOBIEGANIE POWSTANIU POWAŻNYCH AWARII PRZEMYSŁOWYCH Ilość wykorzystywanych substancji niebezpiecznych w zakładach przemysłowych kg dane PPKSP w Grajewie, Dane własne JST

8 Cele strategiczne oraz wskaźniki monitorowania stanu środowiska Roczna ilość przewozu substancji niebezpiecznych przez teren powiatu Jednostka miary 8. ZRÓWNOWAŻONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI Mg Źródło informacji o wskaźniku dane PPKSP w Grajewie, Dane własne JST Liczba eksploatowanych złóż kopalin dane własne JST, PIG 9. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI Udział powierzchni zalesianych do powierzchni ogółem ha, % dane własne JST, GUS 10. WZROST ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ Ilość przeprowadzonych działań edukacyjnych dane własne JST Ilość i długość ekologicznych ścieżek edukacyjnych, km dane własne JST Nakłady na edukację ekologiczną zł, % dane własne JST Ilość organizacji pozarządowych działających aktywnie na rzecz ochrony środowiska i edukacji ekologicznej dane własne JST Stopień realizacji zapisów Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata oceniany będzie za pomocą prowadzonego monitoringu. Monitoring polegać będzie na bieżącej analizie postępów w osiąganiu założeń strategicznych i prowadzony będzie za pomocą wskaźników jakościowych i ilościowych. Wskaźniki ilościowe będą wykorzystywane przy monitorowaniu stopnia realizacji celów strategicznych i priorytetów realizowanych poprzez zadania inwestycyjne. Natomiast cele strategiczne i priorytety dotyczące poziomu życia mieszkańców, przedsiębiorczości, innowacyjności będą monitorowane przy wykorzystaniu metod o charakterze jakościowym. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata wraz z Prognozą oddziaływania na środowisko został przyjęty na sesji Rady Gminy Grajewo w dniu 16 lutego 2015 r. Uchwałą Nr 24/III/15 z dnia 16 lutego 2015 r. w sprawie uchwalenia Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Grajewo na lata z perspektywą na lata WÓJT mgr inż. Stanisław Szleter