Jan Barcz System ochrony prawnej w UE
|
|
- Maja Dąbrowska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jan Barcz System ochrony prawnej w UE 1. Reforma sądów unijnych 2. Struktura sądów unijnych Spis treści 3. Zakres właściwości sądów unijnych 4. Jurysdykcja TS w sprawach spornych 4.1. Skargi o naruszenie traktatów 4.2. Skargi o zbadanie legalności aktu prawa unijnego 4.3. Skarga o bezczynność instytucji 4.4. Skarga odszkodowawcza 5. Jurysdykcja TS w sprawach niespornych 5.1. Orzekanie w sprawie zgodności umowy międzynarodowej z Traktatami 5.2. Postępowanie w trybie prejudycjalnym 1
2 1. Reforma sądów unijnych Reforma na podstawie Traktatu z Nicei Przyczyny reformy wzrost obciążenia sądów (80-100% w latach 90.) rozszerzenie właściwości sądów (TA, UGiM) rozszerzenie UE problemy techniczne (tłumaczenie dokumentów) Założenia reformy zasadnicze zmiany kierunkowe elastyczność w przeprowadzaniu dalszych reform Zasadnicze obszary przeprowadzonej reform struktura organów sądowych struktura wewnętrzna sądów jurysdykcja (właściwość) sądów Reforma na podstawie Traktatu z Lizbony kontynuacja przekształcenie UE w jednolitą organizację międzynarodową (zakres przedmiotowy kompetencji) 2
3 Elastyczność reformy 1 państwa członkowskie decydują za wspólnym porozumieniem o: - nominacji sędziów i rzeczników generalnych TS (art. 253 TFUE) - nominacji sędziów Sądu UE (art. 254 TFUE) - komitet: opiniowanie kandydatów (art. 255 TFUE) Rada - działając jednomyślnie decyduje o: - zwiększeniu liczby rzeczników generalnych (na żądanie TS) (art. 252 akapit 1 TFUE) - nominacji sędziów sądów wyspecjalizowanych (art. 257 akapit czwarty TFUE) - zasadach stosowania języków w instytucjach (rozporządzenie) PE i Rada w drodze zwykłej procedury ustawodawczej o: - ustanowieniu sądów wyspecjalizowanych (art. 257 TFUE) - zmianie Statutu TS (działając na wniosek TS i po konsultacji PE i KE, względnie na wniosek KE i po konsultacji PE i TS) art. 281 TFUE Rada działając QMV decyduje o zatwierdzeniu: - regulaminu TS (art. 253 akapit 6 TFUE) - regulaminu Sądu UE (art. 254 akapit 5 TFUE) - regulaminów sądów wyspecjalizowanych (art. 257 akapit 5 TFUE) 3
4 2. Struktura sądów unijnych art. 19 TUE: Trybunał Sprawiedliwości UE obejmuje: Trybunał Sprawiedliwości Sąd (dawny Sąd Pierwszej Instancji) sądy wyspecjalizowane (dawne izby sądowe) problem nazewnictwa (Traktat konstytucyjny, Traktat z Lizbony) problem relacji między sądami Struktura Trybunału Sprawiedliwości UE Trybunał Sprawiedliwości Sąd sądy wyspecjalizowane 4
5 Struktura i skład sądów Sędziowie i Rzecznicy Generalni TS Sąd - jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego art. 19 ust. 2 TUE - 11 rzeczników generalnych - zwiększenie liczby na podstawie decyzji Rady Europejskiej (kompromis TL) - co najmniej 1 sędzia z każdego państwa - art. 19 ust. 2 TUE - możliwość powołania rzeczników generalnych - spośród sędziów Sądu (zasady określa regulamin) Sądy wyspecjalizowane liczbę sędziów, zasady powoływania i klucz podziału określa rozporządzenie PE i Rady ustanawiająca dany sąd wyspecjalizowany (art. 257 TFUE) Decyzja Rady UE z dnia 25 czerwca 2013 r. w sprawie zwiększenia liczby rzeczników generalnych Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (2013/336/UE), Dz. Urz. UE 2013 L 179/92 Rozporządzenie z dnia 16 grudnia 2015 r. (UE, Euratom) 2015/2422 zmieniające Protokół nr 3 w sprawie statutu TSUE, Dz. Urz. UE 2015 L 341/14. 5
6 Struktura organizacyjna Trybunał Sprawiedliwości Struktura TS Posiedzenie plenarne Skład co najmniej 15 sędziów Wielka Izba Skład 13 sędziów (co najmniej 9 sędziów) Izba w składzie 5 sędziów (co najmniej 3 sędziów) Izba w składzie 3 sędziów posiedzenie plenarne - art. 288 TFUE: odwołanie Rzecznika Praw Obywatelskich na wniosek PE - art. 245 TFUE: zastosowanie sankcji w stosunku do członka KE na wniosek Rady lub KE - art. 247 TFUE: orzekanie o dymisji członka KE na wniosek Rady lub KE - art. 286 ust. 7 TFUE: zastosowanie sankcji wobec członka T0 na wniosek TO - sprawy o wyjątkowym znaczeniu, o ile ETS sam tak stwierdzi po wysłuchaniu rzecznika generalnego Wielka Izba: sprawy, w których stroną są państwa członkowskie lub instytucje WE na ich wniosek izby (3 lub 5 sędziów): pozostałe sprawy 6
7 Struktura organizacyjna Sądu UE i sądów wyspecjalizowanych Struktura Sądu Posiedzenie plenarne Wielka Izba 15 sędziów Izba w składzie 5 sędziów Izba w składzie 3 sędziów Skład jednoosobowy Problem zwiększenia liczby sędziów Sądu UE (rozporządzenie 2015/2422 z dnia 16 grudnia 2015 r.): docelowo od 1 września 2019 r.: po dwóch sędziów z każdego państwa członkowskiego rozwiązania przejściowe: od 25 grudnia 2015 r. 40 sędziów; od 1 września 2016 r. 47 sędziów Sądy wyspecjalizowane: - rozporządzenie PE i Rady ustanawiająca Izbę (art. 257 TFUE) 7
8 3. Zakres właściwości sądów unijnych Główny kierunek reformy: TS - rzeczywisty sąd najwyższy Sąd UE- sąd powszechny Zasada podziału spraw: TS sprawy wnoszone przez instytucje i państwa Sąd UE sprawy wnoszone przez jednostki Rola sądów unijnych art. 19 ust. 1 TUE: zapewniają poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów zakres jurysdykcji: art. 19 ust. 3 TUE art. 344 TFUE Ograniczenia jurysdykcji WPZiB (art. 275 TFUE) PWBiS (276 TFUE) Rola sądów krajowych zasadnicza jurysdykcja sądów krajowych (art. 274 TFUE) zobowiązanie państw członkowskich do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach prawa UE (art. 19 ust. 1 TUE) 8
9 Zasadniczy podział rozpatrywanych przez TS spraw jurysdykcja w sprawach spornych jurysdykcja opiniodawcza (niesporna) jurysdykcja sporna TS UE - skargi: przeciwko państwu członkowskiemu o naruszenie traktatów (art. 258 i 259 TFUE; dawne art. 226 i 227 TWE) przeciwko instytucjom unijnym o zbadanie legalności aktu prawa unijnego (art. 263 TFUE, dawny art. 230 TWE) o zbadanie legalności aktu przyjętego na podstawie art. 7 TUE (art. 269 TFUE) przeciwko instytucjom i organom unijnym na ich bezczynność (art. 265 TFUE, dawny art. 232 TWE) przeciwko instytucjom unijnym o odszkodowanie (art. 340 TFUE, dawny art. 288 TWE) ws. sporów pracowniczych dotyczących urzędników UE (art. 270 TFUE, dawny art. 236 TWE) jurysdykcja opiniodawcza niesporna - obejmuje: orzekanie w sprawie zgodności umowy międzynarodowej UE z Traktatami (art. 218 ust. 1 TFUE, dawny art. 300 TWE) orzekanie w sprawach pytań prejudycjalnych (art. 267 TFUE, dawny art. 234 TWE) 9
10 Jurysdykcja Sądu skarg wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne (stwierdzenie nieważności aktów unijnego prawa pochodnego) skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Komisji skarg wniesionych przez państwa członkowskie przeciwko Radzie (aktów z dziedziny pomocy państwa, handlowych środków ochronnych (dumpingu) oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z uprawnień wykonawczych) skarg o naprawienie szkody wyrządzonej przez UE lub ich pracowników skarg dotyczących umów zawartych przez UE, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona skarg z dziedziny własności intelektualnej przeciwko Urzędowi Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) oraz Wspólnotowemu Urzędowi Ochrony Odmian Roślin odwołań, ograniczonych do kwestii prawnych, od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej (art. 256 ust. 2 TFUE); na mocy rozporządzenia 2015/2422 z dnia 16 grudnia 2015 r. Sąd UE przejął zakres kompetencji Sądu do spraw Służby Publicznej (od 1 września 2016 r.) Od orzeczeń Sądu UE w powyższych sprawach przysługuje odwołanie do TS wyłącznie w kwestiach prawnych w terminie dwóch miesięcy (art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE) orzekania w sprawach wniesionych w trybie prejudycjalnym na podstawie art. 234 TWE w określonych obszarach ustalonych w Statucie (art. 256 ust. 3 TFUE) samoograniczenie Sądu UE kontrola TS jeszcze nie korzysta z tej kompetencji (tylko TS) 10
11 Jurysdykcja sądów wyspecjalizowanych 1 art. 257 akapit pierwszy TFUE - sądy wyspecjalizowane są tworzone (przy Sądzie UE) do rozpatrywania w pierwszej instancji niektórych kategorii skarg wniesionych w konkretnych dziedzinach szczegółowy zakres jurysdykcji danego sądu wyspecjalizowanego określa rozporządzenie PE i Rady od orzeczeń sądów wyspecjalizowanych przysługuje odwołanie do Sądu UE wyłącznie w kwestiach prawnych, natomiast w kwestiach co do faktu jedynie, gdy przewiduje to rozporządzenie, na mocy którego dany sód został powołany Sąd do Spraw Służby Publicznej UE (załącznik I do Statutu TS) rozporządzenie 2015/2422 z dnia 16 grudnia 2015 r. od 1 września 2016 r. zlikwidowano ten sąd sędziów przeniesiono do Sądu UE zapowiedziano nie korzystanie z możliwości ustanawiania sądów wyspecjalizowanych 11
12 Sprawy powierzone TS przez państwa członkowskie na podstawie specjalnych umów lub klauzul sądowych zawartych w umowach międzynarodowych (art. 273 TFUE, dawny art. 239 TWE) na podstawie postanowienia zawartego w rozporządzeniu - art. 63 rozporządzenia 40/94 dotyczącego wspólnotowego znaku towarowego powierza ETS kontrolę decyzji podejmowanych w tej mierze przez Urząd ds. harmonizacji w ramach rynku wewnętrznego w Alicante (art. 63 rozporządzenia wzoruje się na art. 230 TWE) - zaangażowanie TS na podstawie TEMS, TUF 12
13 4. Jurysdykcja w sprawach spornych 4.1. Skargi o naruszenie traktatów Komisja Europejska jako strażnik traktatów (art. 17 ust. 1 TUE) Podstawa prawna skargi o naruszenie Traktatów art. 258 TFUE (dawny art. 226 TWE): wnosi Komisja Europejska art. 259 TFUE (dawny art. 227 TWE): wnosi państwo członkowskie UE trzy etapy procedury: - dobrowolna procedura PILOT (od 2008 r. - Komunikat Komisji z 2007 r. Skuteczna Europa (COM92007)502) 1) procedura wstępna polega na nieformalnym szukaniu przez KE rozwiązania problemu z państwem członkowskim; państwo ma szansę wyjaśnienia KE swojego stanowiska i osiągnięcia ugody (tak kończy się większość postępowań) 2) jeśli negocjacje z państwem nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, KE podejmuje działania formalne: - przekazuje państwu członkowskiemu pismo ostrzegawcze; jeśli i w tej fazie, w rozsądnym czasie (z reguły jeden miesiąc) nie uda się nakłonić państwa do wypełnienia zobowiązań - Komisja może sformułować umotywowaną opinię, która wyjaśnia szczegółowo na czym polega naruszenie prawa przez państwo członkowskie; opinia musi być uzasadniona oraz wskazywać termin, w którym państwo członkowskie może jeszcze wykonać zobowiązanie (zwykle dwa miesiące) 3) państwo nie reaguje KE może złożyć skargę do TS 13
14 4.1. Skargi o naruszenie Traktatów Wyłączenie odpowiedzialności państwa członkowskiego Powoływane okoliczności: siła wyższa (force majeure) nie było bezczynności lub celowego niewykonania środek unijny wymagający implementacji jest bezprawny wzajemność niewykonywanie przez drugą stronę: organy unijne lub inne państwa członkowskie Skarga w trybie art. 259 TFUE (dawnego art. 227 TWE) państwo członkowskie nie musi kontaktować się z państwem, przeciwko któremu kieruje zarzut skargę kieruje do KE dalej procedura według art. 258 TFUE (z tym z, że obydwa państwa muszą zostać wysłuchane przez KE zanim ta wyda uzasadnioną opinię 3 miesiące) b. wstrzemięźliwe wykorzystanie por. (inna możliwość) - art. 273 TFUE (dawny art. 239 TWE): państwa członkowskie w drodze umowy mogą każdy spór związany z przedmiotem Traktatów poddać jurysdykcji TS 14
15 4.1. Skargi o naruszenie Traktatów państwo ma obowiązek wykonania wyroku TS UE stwierdzającego naruszenie Traktatów (art. 260 ust. 1 TFUE) jeżeli państwo nie wykonuje wyroku (art. 260 ust. 2 TFUE) Komisja może nieść ponownie skargę do TS UE po umożliwieniu państwu przedstawienia uwag (uwaga: procedura skrócona w stosunku do art. 258 TFUE) komisja wskazuje wysokość ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej do zapłacenia przez państwo TS UE po stwierdzeniu niewykonania wyroku może nałożyć na państwo ryczałt lub okresową karę pieniężną (również łącznie, nie jest przy tym związany propozycję Komisji) ważna modyfikacja (TL) postępowania na podstawie art. 258 TFUE Komisja może już w pierwszym postępowaniu wskazać wysokość ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej do zapłacenia przez państwo jeżeli naruszenie Traktatów polega na braku notyfikacji środków krajowych transponujących dyrektywę (akt ustawodawczy) TS jest w takim przypadku związany górną granicą kwot proponowanych przez Komisję 15
16 4.2. Skarga o zbadanie legalności aktu prawa unijnego podstawa prawna: art. 263 TFUE (dawny art. 230 TWE) - zajmuje główną pozycję w systemie kontroli legalności aktów prawnych wydawanych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne UE; - akt uznany za nieważny - taki traci moc wiążącą ex tunc; kontroli TS podlegają: - akty wymienione w art. 263 akapit pierwszy TFUE akty ustawodawcze akty Rady, KE i EBC (inne niż zalecenia i opinie) akty PE i Rady Europejskiej oraz organów i jednostek organizacyjnych UE (zmierzające do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich) 16
17 4.2. Skarga o zbadanie legalności aktu prawa unijnego Przyczyny nieważności aktu unijnego - przekroczenie kompetencji (trzy przypadki): (1) podejmuje działania w obszarze, który nie należy do kompetencji UE (2) działa w ramach kompetencji należących do innej instytucji UE (3) wykonuje kompetencje UE w stosunku do państwa trzeciego lub jego obywateli z naruszeniem prawa międzynarodowego - naruszenie istotnego wymogu proceduralnego ( trzy grupy przyczyn): (1) etap przygotowania aktu: niedopełnienie obowiązku konsultacji z inną instytucją (gdy konsultacja jest wymagana) uniemożliwienie wyrażenia opinii (j/w) wybór niewłaściwej procedury; (2) forma aktu: brak podania podstawy prawnej brak uzasadnienia (3)ogłoszenie aktu: sprzeczność promulgacji z zasadami prawa unijnego - naruszenie Traktatów lub jakiegokolwiek postanowienia prawnego odnośnie jego stosowania: najistotniejsza podstawa nieważności aktu prawnego - nadużycie władzy: instytucja unijna podejmuje decyzję w innym celu niż cel wskazany lub działa w celu uniknięcia procedury, którą powinna w danym przypadku zastosować 17
18 4.2. Skarga o zbadanie legalności aktu unijnego Podmioty uprawnione do wszczęcia postępowania (trzy kategorie) (1) podmioty uprzywilejowane: państwa członkowskie, PE, Rada, KE (mają - prawo wnoszenia skargi - nie muszą wykazywać interesu swojego prawnego) (2) podmioty półuprzywilejowane: TO, EBC i Komitet Regionów (prawo wnoszenia skargi tylko w celu ochrony własnych uprawnień muszą wskazać naruszenie ich uprawnień) (3) podmioty nieuprzywilejowane - osoby fizyczne i prawne mogą wnieść skargę jedynie w odniesieniu do aktów, których są adresatem lub które dotyczącą ich bezpośrednio i indywidualnie - kryterium bezpośredniości: nie jest spełnione, gdy dla wykonania aktu prawa unijnego konieczne jest wydanie krajowych przepisów wykonawczych (wówczas ochrona prawna jest gwarantowana w prawie krajowym) - kryterium indywidualizacji: formuła Plaumann (sprawa 25/62, ETS 1963): Ten, kto nie jest adresatem decyzji tylko wtedy może podnieść, że dotyczy go ona indywidualnie, gdy decyzja obejmuje go ze względu na określone cechy osobiste lub szczególne okoliczności, które wyróżniają go spośród wszystkich innych podmiotów i dlatego indywidualizuje go w podobny sposób jak adresata ważna modyfikacja na mocy TL umacniająca pozycję osób fizycznych i prawnych (art. 263 akapit czwarty): mogą wnieść skargę: w przypadku aktów regulacyjnych dotyczących ich bezpośrednio i nie wymagających środków wykonawczych 18
19 4.2. Skarga o zbadanie legalności aktu unijnego Skutki uznania aktu prawnego za nieważny: - art. 264 TFUE, dawny art. 231 TWE - akt niebyły - orzeczenie skutkuje erga omnes i ex tunc - możliwe jest ogłoszenie nieważności części aktu - konkretne skutki prawne: (1) przestają obowiązywać wszelkie środki podjęte na podstawie aktu uznanego za nieważny (również w ramach implementacji przez państwa członkowskie) (2) instytucje, których akt prawny uznano za nieważny, są zobowiązane podjąć konieczne środki celem zastosowania się do orzeczenia ETS art. 266 TFUE, dawny art. 233 TWE (3) obowiązek UE do naprawienia wszelkich szkód wywołanych przez anulowany akt (odszkodowanie może być dochodzone przez poszkodowanych na podstawie art. 340 TFUE, dawny art. 288 TWE) specyfika zarzutu bezprawności rozporządzenia (aktu o zasięgu ogólnym): - art. 277 TFUE, dawny art. 241 TWE - praktyczne znaczenie art. 277 TFUE polega na możliwości zaskarżania rozporządzeń, których legalność nie może być podważona na podstawie art. 263 TFUE, z powodu upływu dwumiesięcznego terminu do wniesienia tej skargi - skutek orzeczenia na podstawie art. 277 TFUE: tylko w stosunku między stronami sporu (akt prawny zachowuje moc obowiązującą 19
20 4.3. Skarga na bezczynność instytucji Ogólnie - podstawa prawna: art. 265 TFUE, dawny art. 232 TWE - podmioty w stosunku do których skarga może być skierowana: PE, Rada, KE, EBC organy i jednostki organizacyjne UE - rodzaje aktów: wszystkie podpadające pod art. 263 TFUE, dawny art. 230 TWE - musi być konkretne wskazanie skarżącego o jaki środek chodzi - przesłanka uprzednie wezwanie instytucji (TS w rozsądnym czasie wydanie aktu zwykle około 2 miesięcy) - jeśli instytucja wyraźnie odmówiła wydania aktu art. 265 TFUE nie stanowi podstawy do skargi (instytucja działa) postawą jest art. 263 TFUE, dawny art. 230 TWE 20
21 4.3. Skarga na bezczynność instytucji Podmioty uprawnione do wniesienia skargi: - państwa członkowskie, PE, Rada, KE, EBC, organy i jednostki organizacyjne UE - osoby fizyczne i prawne skargę może wnieść każdy, a więc nie tylko obywatel Unii, do kogo nie został skierowany akt unijny, inny niż zalecenie lub opinia (art. 265 akapit trzeci TFUE) (decyzja) TS rozszerzył tę możliwość (tylko decyzja) dopuszczając skorzystanie z tej skargi przez osoby fizyczne i prawne w sytuacji, gdy instytucja nie wydała określonej decyzji adresowanej do osoby trzeciej, jeśli jej postanowienia dotyczyłyby powoda w sposób bezpośredni i indywidualny nie mają prawa do występowania ze skargą na bezczynność organu, jeśli ten nie wydał rozporządzenia o określonej treści Skutki stwierdzenia przez TS bezczynności: - orzeczenie TS ma charakter deklaratoryjny - zobowiązuje instytucję do wydania stosownego aktu prawnego - art. 266 TFUE (dawny art. 233 TWE): obowiązek wykonania orzeczenia - w przeciwnym wypadku ponowna skarga do TS - roszczenia odszkodowawcze - dochodzenie przy pomocy skargi odszkodowawczej; 21
22 4.4. Skarga odszkodowawcza podstawa prawna: art. 268 TFUE (dawny art. 235 TWE) w powiązaniu z art. 340 TFUE (dawny art. 288 TWE) istotne uzupełnienie systemu ochrony prawnej UE (służy ochronie podmiotów prywatnych) dotyczy odszkodowania za szkody wynikłe z: kontraktów UE deliktów UE (odpowiedzialność pozaumowna); podmiotem - przeciwko któremu skierowana jest skarga, jest UE (reprezentowane przez instytucję, która wydała dany akt), EBC - specyfika 22
23 4.4. Skarga odszkodowawcza Odpowiedzialność kontraktowa UE art. 340 akapit pierwszy TFUE: odpowiedzialność umowną Unii podlega prawu właściwemu dla danej umowy do dochodzenia odpowiedzialności właściwe są krajowe sądy możliwe jest też poddanie takich umów jurysdykcji TS (art. 272 TFUE, dawny art. 238 TWE) 23
24 4.4. Skarga odszkodowawcza Odpowiedzialność deliktowa (pozaumowna) UE celem skargi jest kompensacja szkody spowodowanej przez instytucję (forma szkody musi być jasno wskazana przez powoda) dochodzenie odszkodowania nie jest koniecznie związane z uprzednim uznaniem środka za bezprawny (nie jest konieczne wcześniejsze wniesienie skargi na podstawie art. 263 lub 265 TFUE) przesłanki odpowiedzialności deliktowej: art. 340 akapit drugi i trzeci TFUE (dotyczy EBC) pojęcie ogólnych zasad wspólnych dla Państw Członkowskich wykładnia TS Unia odpowiada, jeżeli: może być jej przypisane działanie lub zaniechanie instytucji unijnych lub funkcjonariusza UE podczas wykonywania obowiązków służbowych ma ono charakter bezprawny (naruszenie prawa musi być dostatecznie poważne tzn. podejmujący działanie organ przekroczył swoje kompetencje w sposób oczywisty i znaczny (ETS) powstała rzeczywista szkoda (przekraczająca granice zwykłego ryzyka gospodarczego nieodłącznie związanego z działalnością w danym sektorze) istnieje bezpośredni związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem, a doznaną szkodą; skargi odszkodowawcze mogą być wnoszone w ciągu 5 lat od zdarzenia wywołującego szkodę 24
25 4.4. Skarga odszkodowawcza Konkurencyjna odpowiedzialność państw członkowskich: - w przypadku środków wykonawczych podejmowanych przez państwa członkowskie na podstawie nakazu prawa unijnego - problem kto odpowiada za szkody? Orzecznictwo TS: jeśli kwestionowany środek przyjęty był przez organ krajowy w celu wykonania prawa unijnego, TS (Sąd UE) będzie właściwy do rozpatrzenia skargi odszkodowawczej, gdy zarzucana w skardze bezprawność nie może być przypisana władzom krajowym, natomiast daje się przypisać UE jeśli władze krajowe działają zgodnie z wyraźnymi wskazówkami instytucji unijnych, bezprawność przypisywana jest instytucjom UE gdy przyczyną szkody jest w bezpośrednim stopniu działanie władz krajowych, skarga odszkodowawcza jest dopuszczalna tylko po wyczerpaniu dostępnych środków procedury krajowej nie jest wymagane wyczerpanie drogi wewnętrznej, gdy środki krajowe nie stanowią efektywnej ochrony jednostki w dochodzeniu szkody Odpowiedzialność osobista funkcjonariuszy unijnych wobec UE - art. 340 TFUE akapit ostatni (regulamin pracowniczy) - jest dopełnieniem odpowiedzialności UE w tej mierze 25
26 5. Jurysdykcja w sprawach niespornych Orzekanie w sprawie zgodności umowy międzynarodowej z Traktatami art. 218 ust. 11 TFUE patrz. wykład nt. stosunków zewnętrznych UE Postępowanie w trybie prejudycjalnym patrz: wykład nt. stosunku prawa unijnego do prawa krajowego państw członkowskich 26
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE TOMASZ DĄBROWSKI
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UE TOMASZ DĄBROWSKI Grupa A: Skutek incydentalny w prawie UE. Grupa B: Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego za naruszenie prawa UE Gdzie można dochodzić roszczeń?
Bardziej szczegółowoTrybunał Sprawiedliwości UE
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Trybunał Sprawiedliwości UE ZAGADNIENIA OGÓLNE TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ Po co
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ RODZAJE POSTĘPOWAŃ PRZED TSUE RODZAJE POSTĘPOWAŃ PRZED TSUE skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom skarga o stwierdzenie nieważności
Bardziej szczegółowoSkarga na bezczynność
Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Skarga na bezczynność ART. 265 I 266 TFUE Informacje ogólne Przepis art. 265 stanowi konieczne uzupełnienie
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Prof. UJ Dr hab. Nina Półtorak System ochrony prawnej w UE skargi kierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE 20 stycznia 2018 r. STUDIA PODYPLOMOWE 2 RZECZNICY GENERALNI PRZY TRYBUNALE SPRAWIEDLIWOŚCI 3
Bardziej szczegółowoArt. 263 TFUE (1) skarga o stwierdzenie nieważności
Art. 263 TFUE (1) skarga o stwierdzenie nieważności Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej kontroluje legalność aktów ustawodawczych, aktów Rady, Komisji i Europejskiego Banku Centralnego, innych niż
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
1 1 2 System ochrony prawnej w UE skargi kierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE Prof. UJ Dr hab. Nina Półtorak 20 stycznia 2018 r. 2 3 4 RZECZNICY GENERALNI PRZY TRYBUNALE SPRAWIEDLIWOŚCI 5 6 SĄD -
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX
Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny
Bardziej szczegółowoPostępowanie w sprawie naruszenia Traktatów przeciwko państwom członkowskim (art TFUE)
Postępowanie w sprawie naruszenia Traktatów przeciwko państwom członkowskim (art. 258-260 TFUE) Postępowanie Komisji przeciwko państwu członkowskiemu art. 258 TFUE Postępowanie państwa członkowskiego przeciwko
Bardziej szczegółowoReforma ustroju UE w latach Traktat nicejski
Reforma ustroju UE w latach 1996-2007. Traktat nicejski Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Aksjologia 1. Wzmocnienie procedury art. 7 ust. 1-6 TUE Etap
Bardziej szczegółowoSystem instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ
System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 1. CHARAKTER PRAWNY UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 2. OSOBOWOŚĆ
Bardziej szczegółowoEuropejski Trybunał Sprawiedliwości
Europejski Trybunał Sprawiedliwości dr hab. Gertruda Uścińska Uniwersytet Warszawski Ekspert krajowy w programie tress (Training and reporting on European Social Security) dotyczącym implementacji przepisów
Bardziej szczegółowoSystem ochrony prawnej w Unii Europejskiej
System ochrony prawnej w Unii Europejskiej Joanna Siekiera Chair of International and European Law Centre d excellence Jean Monnet University of Wrocław, Poland 1. Karta Praw Podstawowych Charakter prawny
Bardziej szczegółowoSkarga na Państwo Członkowskie
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Skarga na Państwo Członkowskie Z TYTUŁU UCHYBIENIA ZOBOWIĄZANIOM Skargi z art. 258-259 (+260) TFUE
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ RODZAJE POSTĘPOWAŃ PRZED TSUE I. Skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom II. III. Skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawnego
Bardziej szczegółowoSkarga o stwierdzenie nieważności
Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Skarga o stwierdzenie nieważności ART. 263 I 264 TFUE ART. 277 TFUE Informacje ogólne W systemie ochrony
Bardziej szczegółowoTest kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego
. Imię i nazwisko Test kwalifikacyjny z zakresu prawa unijnego i europejskiego 1. Zgodnie z Traktatami założycielskimi, od daty wejścia w życie Traktatu z Lizbony Unia Europejska: a) ma osobowość prawną
Bardziej szczegółowoPostępowanie o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 akapit 1 TFUE, )
Postępowanie o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (art. 267 akapit 1 TFUE, ) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym: a) o wykładni Traktatów;
Bardziej szczegółowoSystem ochrony prawnej w UE
Wstęp do prawa europejskiego Prawo wieczorowe, 2. Rok, r.a. 2017/18 Dr Anna Czaplińska System ochrony prawnej w UE Artykuł 19 TUE 1. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości,
Bardziej szczegółowoSystem ochrony prawnej w UE
Wstęp do prawa europejskiego Prawo wieczorowe, 2. Rok, r.a. 2016/17 Dr Anna Czaplińska System ochrony prawnej w UE Artykuł 19 TUE 1. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości,
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII
prof. dr hab. Anna Wyrozumska Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ Jean Monnet Chair of European Constitutional Law SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII SĄDY UNII I NAJWAŻNIEJSZE PROCEDURY Artykuł 19
Bardziej szczegółowoTRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Struktura TSUE 1. Trybunał Sprawiedliwości 2. Sąd 3. Sądy wyspecjalizowane: Sąd ds. Służby Publicznej (spory między UE a jej pracownikami,
Bardziej szczegółowoWasze pytania. dotyczące Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Wasze pytania dotyczące Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej DLACZEGO ISTNIEJE TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ (TSUE)? Budując Europę, państwa członkowskie (dzisiaj w liczbie 28) zawarły
Bardziej szczegółowoSpis treści. Str. Nb. Wykaz skrótów... XV Wstęp do piątego wydania... XVII
Wykaz skrótów... XV Wstęp do piątego wydania... XVII Rozdział I. Wprowadzenie... 1 1 1. Pojęcie prawa europejskiego i prawa Unii Europejskiej... 1 1 2. Proces integracji państw europejskich po II wojnie
Bardziej szczegółowoWyrok TSUE z r. w sprawie C-512/10 Komisja v. Polska i jego skutki dla sektora transportu kolejowego w Polsce
Wyrok TSUE z 30.5.2013 r. w sprawie C-512/10 Komisja v. Polska i jego skutki dla sektora transportu kolejowego w Polsce Łukasz Gołąb Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ RODZAJE POSTĘPOWAŃ PRZED TSUE I. Skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom II. III. Skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawnego
Bardziej szczegółowoPrawo pierwotne i prawo wtórne
Prawo UE Prawo pierwotne i prawo wtórne Jednolity reżim prawny Prawo pierwotne = Traktaty założycielskie, rewizyjne, akcesyjne, ogólne zasady prawa Prawo wtórne = stanowione przez instytucje+ umowy międzynarodowe
Bardziej szczegółowoParlament Europejski. Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, Kraków.
Parlament Europejski ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Status posła 1. Poseł do PE był przedstawicielem narodów państw należących do UE (art. 190 TWE). Od TL reprezentuje obywateli Unii (art. 14 ust. 2 TUE)
Bardziej szczegółowoWYROK TRYBUNAŁU. z dnia 15 lipca 1963 r.*
WYROK TRYBUNAŁU z dnia 15 lipca 1963 r.* W sprawie 25/62 Przedsiębiorstwo Plaumann & Co., Hamburg, reprezentowane przez H. Ditgesa, adwokata w Kolonii, z adresem do doręczeń na nazwisko p. Audry, Fédération
Bardziej szczegółowomgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Trybunał Sprawiedliwości UE
mgr Ewa Bobin Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr Trybunał Sprawiedliwości UE Geneza Trybunał Sprawiedliwości utworzono 18 kwietnia 1951 r., na mocy
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Przekazanie kompetencji ustawodawczych UE dr Aleksandra Sołtysińska Źródła prawa i procedury prawodawcze UE 1-2 grudnia 2017 roku przyjmowanie aktów prawnych wykonanie aktów prawnych środki proceduralne
Bardziej szczegółowoCzęść pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ
INSTYTUCJE I PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ Autorzy: Barcz J., Górka M., Wyrozumska A. Część pierwsza TEORIA INTEGRACJI, CHARAKTER PRAWNY, STRUKTURA, ZAKRES PRZEDMIOTOWY I ZASADY DZIAŁANIA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ
Bardziej szczegółowoPROCEDURA TRANSPOZYCJI AKTÓW PRAWNYCH UNII EUROPEJSKIEJ,
PROCEDURA TRANSPOZYCJI AKTÓW PRAWNYCH UNII EUROPEJSKIEJ, W TYM WYKONYWANIA ZOBOWIĄZAŃ LEGISLACYJNYCH WYNIKAJĄCYCH Z ORZECZEŃ TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ I POSTĘPOWAŃ KOMISJI EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoTrybunał Konstytucyjny Warszawa. W n i o s e k
Warszawa, dnia września 2008 r. Trybunał Konstytucyjny Warszawa W n i o s e k Na podstawie art. 122 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wnoszę o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem
1 Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem (Dz. U. Nr 213, poz. 1395) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. Ustawa określa zasady
Bardziej szczegółowoDochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi autonomia proceduralna
prof. dr hab. Anna Wyrozumska Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ Jean Monnet Chair of European Constitutional Law Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed sądami krajowymi autonomia
Bardziej szczegółowoSądownictwo administracyjne. Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe
Sądownictwo administracyjne Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe Sądownictwo administracyjne ISTOTA I USTRÓJ SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH Istota sądownictwa administracyjnego Sądownictwo administracyjne zapewnia
Bardziej szczegółowoSĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE. Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe
SĄDOWNICTWO ADMINISTRACYJNE Ustrój, skarga do sądu, wyroki sądowe ISTOTA I USTRÓJ SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH Sądownictwo administracyjne ISTOTA SĄDOWNICTWA ADMINISTRACYJNEGO Sądownictwo administracyjne zapewnia
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ postępowania sporne postępowania niesporne 1. POSTĘPOWANIA SPORNE I. Skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom II. III. Skarga o
Bardziej szczegółowoTRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest jedną z siedmiu instytucji UE. W jego skład wchodzą trzy organy sądownicze: Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i Sąd
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 10 czerwca 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 10 czerwca 2016 r. (OR. en) Międzyinstytucjonalny numer referencyjny: 2015/0906 (COD) 9975/16 CODEC 845 JUR 282 INST 254 COUR 32 PE 70 NOTA INFORMACYJNA Od: Do: Dotyczy:
Bardziej szczegółowow składzie: J.C. Bonichot (sprawozdawca), prezes izby, A. Arabadjiev i J.L. da Cruz Vilaça, sędziowie,
WYROK TRYBUNAŁU (siódma izba) z dnia 18 grudnia 2014 r.(*) Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego Dyrektywa 2006/112/WE Podatek VAT Stawka obniżona Artykuły przeznaczone na cele ochrony przeciwpożarowej
Bardziej szczegółowoNa podstawie art. 148cc ust. 1 regulaminu Sejmu, Komisja do Spraw Unii Europejskiej wnosi projekt uchwały:
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII kadencja Komisja do Spraw Unii Europejskiej SUE-21-1-16 Druk nr 410 Warszawa, 12 kwietnia 2016 r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ postępowania sporne postępowania niesporne 1. POSTĘPOWANIA SPORNE I. Skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom II. III. Skarga o
Bardziej szczegółowoKonstytucyjne środki ochrony praw. Prawo do sądu Prawo do odszkodowania art. 77 ust. 1 Skarga konstytucyjna RPO
Konstytucyjne środki ochrony praw Prawo do sądu Prawo do odszkodowania art. 77 ust. 1 Skarga konstytucyjna RPO Konstytucyjne prawo do sądu 1) prawo dostępu do sądu, tj. prawo uruchomienia procedury przed
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Beata Gudowska
Sygn. akt II UK 4/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 lutego 2019 r. SSN Beata Gudowska w sprawie z wniosku "F." [ ] Spółka z o.o. w W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych [ ] Oddział
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Władysław Pawlak
Sygn. akt V CSK 620/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 8 maja 2018 r. SSN Władysław Pawlak w sprawie z powództwa,,u Sp. z o.o. w P. przeciwko,,v... Sp. z o.o. w P. o zapłatę, na posiedzeniu
Bardziej szczegółowoTRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Struktura TSUE 1. Trybunał Sprawiedliwości 2. Sąd 3. Sądy wyspecjalizowane: Sąd ds. Służby Publicznej (spory między UE a jej pracownikami,
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska
Sygn. akt I CNP 6/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 28 stycznia 2016 r. SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska w sprawie ze skargi
Bardziej szczegółowoPodstawy prawa administracyjnego (PPA) - postępowanie przed sądami - Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej.
Podstawy prawa administracyjnego (PPA) - postępowanie przed sądami - Rola sądów w funkcjonowaniu administracji publicznej Zestaw 12 Przedmiot 1 2 3 Wprowadzenie Sądownictwo administracyjne podstawy prawne,
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
1.9.2016 C 321/1 V (Ogłoszenia) INNE AKTY EUROPEJSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Decyzja Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich przyjmująca przepisy wykonawcze (2016/C 321/01) Artykuł 1 Definicje Do
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Piotr Prusinowski
Sygn. akt I UK 42/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 21 lutego 2019 r. SSN Piotr Prusinowski w sprawie z odwołania A. S.-H. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. o zasiłek
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII EUROPEJSKIEJ 1. Postępowania sporne Skargi przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu uchybienia zobowiązaniom Skarga o stwierdzenie nieważnosci aktu prawnego Unii Skarga na
Bardziej szczegółowoSpis treści. III. Odpowiedzialność administracji publicznej za działania legalne. w prawie francuskim... 61
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Geneza i zarys ewolucji odpowiedzialności państwa... 1 1. Uwagi terminologiczne... 4 2. Geneza odpowiedzialności odszkodowawczej państwa od czasów rzymskich
Bardziej szczegółowoOpinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (druk nr 900)
Warszawa, dnia 30 czerwca 2010 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (druk nr 900) I. Cel i przedmiot ustawy
Bardziej szczegółowoZasadnicze założenia zasady odpowiedzialności odszkodowawczej Orzeczenie ETS w sprawach C-6/90 i C-9/90 Andrea Francovich i inni v.
Dr Nina Półtorak Zasadnicze założenia zasady odpowiedzialności odszkodowawczej Orzeczenie ETS w sprawach C-6/90 i C-9/90 Andrea Francovich i inni v. Włochy Orzeczenie ETS w sprawach C-46/93 i C-48/93 Brasserie
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 8 października 2010 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/9 Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2010 r. Nr 213, poz. 1395. USTAWA z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Geneza, rozwój i model sądownictwa administracyjnego w Polsce... 1 1. Początki sądowej kontroli administracji na ziemiach polskich... 6 2. Najwyższy Trybunał
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Maciej Pacuda
Sygn. akt II PK 296/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 marca 2012 r. SSN Maciej Pacuda w sprawie z powództwa J. P. przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. o odszkodowanie, po
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Marta Romańska
Sygn. akt V CSK 5/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 maja 2018 r. SSN Marta Romańska w sprawie z powództwa J.B. i A.B. przeciwko D.G. i M.S. o zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie
Bardziej szczegółowoSKARGA O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA
SKARGA O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA Skarga o wznowienie postępowania jest instytucją wyjątkową w tym znaczeniu, że przysługuje wyłącznie od ściśle określonych orzeczeń i na ściśle określonej podstawie. Ratio
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt IV CNP 99/08 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 23 kwietnia 2009 r. SSN Iwona Koper (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoZestawy pytań na egzaminy magisterskie. I 1. Prawo podmiotowe pojęcie; rodzaje; nadużycie prawa podmiotowego
Katedra Prawa Europejskiego Zestawy pytań na egzaminy magisterskie I 1. Prawo podmiotowe pojęcie; rodzaje; nadużycie prawa podmiotowego 2.1. Zasada swobody umów i jej ograniczenia 2.2. Autorskie prawa
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I CNP 32/13 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 marca 2014 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Wojciech Katner SSN Iwona Koper
Bardziej szczegółowoA. TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ. Artykuł 13
A. TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ Artykuł 13 1. Unia dysponuje ramami instytucjonalnymi, które mają na celu propagowanie jej wartości, realizację jej celów, służenie jej interesom, interesom jej obywateli
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem
Dziennik Ustaw Nr 213 15098 Poz. 1395 1395 USTAWA z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSA Barbara Trębska
Sygn. akt II CZ 59/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 października 2014 r. SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący) SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) SSA Barbara Trębska w sprawie ze skargi
Bardziej szczegółowo***I PROJEKT SPRAWOZDANIA
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Prawna 13.12.2013 2013/0268(COD) ***I PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie
Bardziej szczegółowoSYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII
prof. dr hab. Anna Wyrozumska Katedra Europejskiego Prawa Konstytucyjnego UŁ Jean Monnet Chair of European Constitutional Law SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ UNII Artykuł 19 ust. 1 TUE Trybunał Sprawiedliwości
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I CSK 489/09 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 11 maja 2011 r. SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Teresa Bielska-Sobkowicz SSN Hubert
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Maciej Pacuda
Sygn. akt III SK 61/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 2 lipca 2013 r. SSN Maciej Pacuda w sprawie z powództwa Telekomunikacji Polskiej Spółki Akcyjnej w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Komunikacji
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Katarzyna Gonera
Sygn. akt I BP 10/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 20 czerwca 2017 r. SSN Katarzyna Gonera w sprawie z powództwa K. K. przeciwko Ognisku Pracy Pozaszkolnej [ ]o uznanie za bezskuteczne zmiany
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty. 1 1. Uwagi wstępne... 10 I. Europeizacja............................................... 10 II.
Bardziej szczegółowo1. Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku ( ) 1
. Ogólne zestawienie informacji o działalności u nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2005 2009) 200 000 800 600 400 200 0 Nowe sprawy Sprawy zakończone Sprawy w toku Nowe sprawy 469 432 522
Bardziej szczegółowoStatus Rzecznika Praw Obywatelskich
C 286 E/172 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 27.11.2009 uwzględniając art. 299 ust. 2 Traktatu WE, na mocy którego Rada skonsultowała się z Parlamentem (C6-0153/2008), uwzględniając art. 51 Regulaminu,
Bardziej szczegółowo17 lutego 2010 r., Przystąpienie Unii Europejskiej do europejskiej konwencji praw człowieka.
Dokument roboczy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczący niektórych aspektów przystąpienia Unii Europejskiej do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności 1.
Bardziej szczegółowoeuropejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (zwany dalej protokołem nr 8 )
Dokument roboczy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczący niektórych aspektów przystąpienia Unii Europejskiej do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności 1.
Bardziej szczegółowoSystem odwoławczy w Polsce i w UE wprowadzenie do dyskusji. Aleksandra Sołtysińska
System odwoławczy w Polsce i w UE wprowadzenie do dyskusji Aleksandra Sołtysińska Kategorie środków ochrony prawnej - uwzględniające specyfikę zamówień publicznych środki tymczasowe zawieszenie środki
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I PK 142/11 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 25 kwietnia 2012 r. SSN Romualda Spyt (przewodniczący) SSN Zbigniew Hajn SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
EUROPEJSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich prowadzi dochodzenia dotyczące przypadków niewłaściwego administrowania przez instytucje, organy, urzędy i agencje Unii Europejskiej,
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sygn. akt III SK 3/14. Dnia 30 września 2014 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Józef Iwulski
Sygn. akt III SK 3/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 30 września 2014 r. SSN Józef Iwulski w sprawie z powództwa J.W. C. Spółki Akcyjnej z siedzibą w Z. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony
Bardziej szczegółowoWykładnia / interpretacja prawa UE
1 Zdecentralizowany system stosowania prawa UE Rola TS w procedurze odesłania prejducyjalnego Kontrola działania instytucji, organów i jednostek organizacyjnych UE Kontrola działania pczł Zapewnienie efektywnego
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Zagadnienia podstawowe
Wykaz skrótów... XV Wykaz podstawowej literatury... XIX Wstęp... XXI Rozdział I. Zagadnienia podstawowe... 1 1. Zakres międzynarodowego prawa inwestycyjnego... 1 I. Międzynarodowe prawo inwestycyjne a
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
Sygn. akt I UK 367/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 9 marca 2012 r. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec w sprawie z odwołania C. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę,
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 9 lipca 2002 r. III RN 129/01
Postanowienie z dnia 9 lipca 2002 r. III RN 129/01 Decyzja w przedmiocie przyznania odszkodowania za szkodę spowodowaną wydaniem nieważnej decyzji administracyjnej i stwierdzeniem jej nieważności (art.
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sygn. akt II CZ 15/15. Dnia 24 kwietnia 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie:
Sygn. akt II CZ 15/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 24 kwietnia 2015 r. SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Anna Owczarek SSN Karol Weitz w sprawie z wniosku E.
Bardziej szczegółowoPROJEKT SPRAWOZDANIA
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Prawna 2013/2119(INI) 5.12.2013 PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie 29. sprawozdania rocznego z kontroli stosowania prawa UE (za 2011 r.) (2013/2119 (INI)) Komisja Prawna
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Władysław Pawlak (przewodniczący) SSN Barbara Myszka SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
Sygn. akt V CZ 33/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 25 kwietnia 2017 r. SSN Władysław Pawlak (przewodniczący) SSN Barbara Myszka SSN Anna Owczarek (sprawozdawca) w sprawie z powództwa S.
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Anna Owczarek
Sygn. akt IV CNP 77/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 12 marca 2013 r. SSN Anna Owczarek w sprawie ze skargi powódki o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego
Bardziej szczegółowoKatedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, Kraków.
Komisja Europejska ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Struktura KE 1. Kolegium złożone z 28 komisarzy 2. Aparat administracyjny obejmujący 32 Dyrekcje Generalne, inne organy i służby pomocnicze o łącznej liczbie
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Paweł Grzegorczyk
Sygn. akt I CSK 574/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 26 kwietnia 2019 r. SSN Paweł Grzegorczyk w sprawie z powództwa I. L. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Izby
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Maria Grzelka
Sygn. akt IV CNP 84/06 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 24 października 2006 r. SSN Maria Grzelka w sprawie ze skargi W.D. - Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w K. o stwierdzenie niezgodności
Bardziej szczegółowoAKTY PRAWNE UNII EUROPEJSKIEJ
AKTY PRAWNE UNII EUROPEJSKIEJ Prawo UE moŝna podzielić na dwie grupy: Prawo pierwotne; Prawo wtórne (pochodne). NajwaŜniejsze akty prawa pierwotnego: traktaty załoŝycielskie Wspólnot Europejskich i UE;
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT DLA POSŁÓW
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Prawna 16.6.2011 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW (53/2011) Przedmiot: Uzasadniona opinia włoskiej Izby Deputowanych, dotycząca wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt I CSK 158/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 25 października 2012 r. SSN Antoni Górski (przewodniczący) SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca) SSN Kazimierz
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
3 Zadania sądów krajowych w wykonywaniu prawa UE: procedura pytań prejudycjalnych, pojęcie sprawy unijnej, wznowienie postępowania. dr Aleksandra Sołtysińska 8 grudnia 05 roku Pojęcie sprawy unijnej Stan
Bardziej szczegółowoZestawy pytań na egzaminy magisterskie
Zakład Prawa Europejskiego Zestawy pytań na egzaminy magisterskie I 1. Prawo podmiotowe pojęcie; rodzaje; naduŝycie prawa podmiotowego 2.1. Zasada swobody umów i jej ograniczenia 2.2. Autorskie prawa osobiste
Bardziej szczegółowoSądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ]
Art. 173 Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ] Art. 175 1. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sady administracyjne
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Władysław Pawlak
Sygn. akt IV CSK 353/17 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 22 grudnia 2017 r. SSN Władysław Pawlak w sprawie z powództwa Zakładu W. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. przeciwko E. Spółce
Bardziej szczegółowo