SKARGA O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

Transkrypt

1 SKARGA O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA

2 Skarga o wznowienie postępowania jest instytucją wyjątkową w tym znaczeniu, że przysługuje wyłącznie od ściśle określonych orzeczeń i na ściśle określonej podstawie. Ratio legis takiego jej ukształtowania stanowi potrzeba zabezpieczenia stabilności prawomocnych merytorycznych orzeczeń, a poprzez to ładu prawnego przez nie stworzonego. Podstawy wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym rozstrzygnięciem zostały przez ustawodawcę enumeratywnie wyliczone w ustawie Wznowienia postępowania można żądać wyłącznie w sprawach, w których postępowanie: 1) zostało zakończone; 2) wyrok, kończący postępowanie, jest prawomocny. Przy czym obydwa warunki muszą być spełnione łącznie. Można żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem sądu zarówno I jak i II instancji. Nie ma też przeszkód by żądać wznowienia postępowania w sprawie zakończonej wyrokiem SN. Można żądać wznowienia postępowania również w razie zakończenia postępowania prawomocnym postanowieniem w wypadku, gdy TK orzekł o niezgodności z Konstytucją RP, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane to postanowienie.

3 Skarga o wznowienie postępowania przysługuje, gdy postępowanie zakończono jednym z następujących orzeczeń: 1) wyrokiem; 2) nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym (art k.p.c.); 3) nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym (art k.p.c.); 4) postanowieniem uznającym orzeczenie sądu zagranicznego (art k.p.c.); 5) postanowieniem orzekającym o wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego (art k.p.c.).

4 Prawo do żądania wznowienia postępowania przysługuje: 1. stronie; 2. interwenientowi ubocznemu samoistnemu; 3. interwenientowi ubocznemu niesamoistnemu, jeżeli brał udział w sprawie; 4. prokuratorowi, jeżeli wymaga tego ochrona praworządności, praw obywateli lub interesu społecznego; 5. organizacjom społecznym w sprawach o roszczenia alimentacyjne i ochronę konsumentów; organizacjom, do zadań których należy ochrona środowiska albo ochrona praw własności przemysłowej w tych sprawach; organizacjom, do zadań których należy przeciwdziałanie dyskryminacji i ochrona równości w tych sprawach; organizacjom społecznym pomagającym ofiarom przestępstw, w sprawach o roszczenia cywilne w sprawach przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego; 6. inspektorom pracy w sprawach z zakresu prawa pracy; 7. powiatowym i miejskim rzecznikom konsumentów w sprawach o ochronę interesów konsumentów; 8. RPO, w sprawach należących do jego kompetencji; 9. następcom prawnym stron, którzy weszli do procesu w wyniku sukcesji spowodowanej śmiercią strony lub utratą przez nią zdolności sądowej.

5 Niedopuszczalna jest skarga o wznowienie od wyroku orzekającego unieważnienie małżeństwa lub rozwód albo ustalającego nieistnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po jego uprawomocnieniu się nowy związek małżeński.

6 Przyczyny nieważności dające podstawę wznowienia Można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności: 1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia; 2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe. 3) można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.

7 Przyczyny restytucyjne dające podstawę do wznowienia Można żądać wznowienia na tej podstawie, że: 1) wyrok został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym; 2) wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa. Z powodu przestępstwa można żądać wznowienia jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów. 3) można również żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. 4) można żądać wznowienia, jeżeli na treść wyroku miało wpływ postanowienie niekończące postępowania w sprawie, wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, uchylone lub zmienione zgodnie z art

8 WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU Do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności oraz na podstawie przewidzianej w art k.p.c. właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów różnych instancji, właściwy jest sąd instancji wyższej. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał co do istoty sprawy. Do postępowania ze skargi o wznowienie stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, jeżeli przepisy poniższe nie stanowią inaczej.

9 TERMIN WNIESIENIA SKARGI Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzymiesięcznym; termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. W sytuacji określonej w art skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jeżeli w chwili wydania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego orzeczenie, o którym mowa w art , nie było jeszcze prawomocne na skutek wniesienia środka odwoławczego, który został następnie odrzucony, termin biegnie od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu, a w wypadku wydania go na posiedzeniu jawnym - od dnia ogłoszenia tego postanowienia. Po upływie lat dziesięciu od dnia uprawomocnienia się wyroku nie można żądać wznowienia, z wyjątkiem przypadku, gdy strona była pozbawiona możności działania lub nie była należycie reprezentowana.

10 WYMOGI FORMALNE Skarga o wznowienie powinna czynić zadość warunkom pozwu oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz wniosek o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.

11 Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Na żądanie sądu skarżący uprawdopodobni okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia.

12 PONOWNE ROZPOZNANIE Sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia. Po ponownym rozpoznaniu sprawy sąd stosownie do okoliczności bądź oddala skargę o wznowienie, bądź uwzględniając ją zmienia zaskarżone orzeczenie albo je uchyla i w razie potrzeby pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Jeżeli do rozstrzygnięcia o wznowieniu postępowania zakończonego wyrokiem właściwy jest Sąd Najwyższy, sąd ten orzeka tylko o dopuszczalności wznowienia, a rozpoznanie sprawy przekazuje sądowi drugiej instancji. Sędzia, którego udziału lub zachowania się w procesie poprzednim dotyczy skarga, wyłączony jest od orzekania w postępowaniu ze skargi o wznowienie.

13 Wniesienie skargi o wznowienie nie tamuje wykonania zaskarżonego wyroku. W razie uprawdopodobnienia, że skarżącemu grozi niepowetowana szkoda, sąd może na wniosek strony wstrzymać wykonanie wyroku, chyba że strona przeciwna złoży odpowiednie zabezpieczenie. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Uchylając lub zmieniając wyrok, sąd na wniosek skarżącego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie orzeka o zwrocie spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywróceniu stanu poprzedniego. Nie wyłącza to możliwości dochodzenia w osobnym procesie, także od Skarbu Państwa, naprawienia szkody poniesionej wskutek wydania lub wykonania wyroku. Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie, chyba że skarga została oparta na podstawie wznowienia określonej w art k.p.c.

14 ŹRÓDŁA Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod red. E. Marszałkowskiej-Krześ, Warszawa 2018 Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz pod red. A. Zielińskiego, Warszawa 2017 J. Studzińska, P. Cioch, Postępowanie cywilne, Warszawa 2017