STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM

Transkrypt

1 3 Zadania sądów krajowych w wykonywaniu prawa UE: procedura pytań prejudycjalnych, pojęcie sprawy unijnej, wznowienie postępowania. dr Aleksandra Sołtysińska 8 grudnia 05 roku Pojęcie sprawy unijnej Stan faktyczny sprawy jest objęty zakresem unormowania prawa unijnego. Współpraca TSUE i sądów krajowych podział kompetencji dotyczących orzekania o ważności prawa UE i prawa krajowego konieczność zapewnienia jednolitej wykładni prawa UE efektywność prawa unijnego roszczenia unijne muszą być skutecznie i równoważnie wykonane przez organy krajowe za pomocą środków prawa krajowego 4 5 Artykuł 67 TFUE podstawa współpracy sądów państw członkowskich i TSUE TSUE jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym: a) o wykładni Traktatów, b) o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy lub jednostki organizacyjne UE. Sądy krajowe są zobowiązane czy uprawnione do zadania pytania prejudycjalnego? uprawnienie sąd krajowy może, jeśli uzna, że decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku, zwrócić się do TSUE o udzielenie odpowiedzi dotyczącej wykładni lub ważności aktu prawa unijnego obowiązek gdy pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed sądem krajowym, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa krajowego, sąd ten jest zobowiązany wnieść sprawę do TSUE sprawa C9/5, Partner pytanie SA w Warszawie dotyczące obowiązku zadania pytania prejudycjalnego przez sąd apelacyjny 6 Pojęcie sądu krajowego w rozumieniu art. 67 TFUE TSUE dokonując wykładni TFUE definiuje pojęcie sądów uprawnionych do występowania o wydanie orzeczenia wstępnego (C54/96, Dorsch Consult). Pytania prejudycjalne zadają organy: utworzone na podstawie ustawy, mające stały charakter, Mające obowiązkową jurysdykcję w powierzonych sprawach, kompetentne do rozstrzygania sporów, niezależne, wydające orzeczenia na podstawie przepisów prawa.

2 7 Sądy polskie uprawnione do kierowania pytań prejudycjalnych sądy powszechne, sądy wojskowe, SN i sądy administracyjne, Krajowa Izba Odwoławcza, referendarze sądowi w zakresie czynności jurysdykcyjnych, przesłanka wykonywania czynności jurysdykcyjnych (C38/80, Borker) co nie dotyczy np.: postępowań mediacyjnych lub wszczętych jedynie w celu zawarcia ugody, postępowań rejestrowych, za wyjątkiem gdy sąd rozpoznaje odwołanie od decyzji w przedmiocie wpisu (C/94, Job Centre) Odstąpienie od obowiązku zwrócenia się z pytaniem przez sąd ostatniej instancji sprawa C83/8, CILFIT:. zagadnienie nie ma decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy,. zagadnienie jest już rozstrzygnięte (acte eclaire), 3. wykładnia danego przepisu prawa UE jest tak oczywista, że nie ma miejsca dla racjonalnych wątpliwości (acte clair) 4. Przedmiot pytania: wykładnia Traktatów: TFUE, TUE, Traktaty Akcesyjne, traktaty zmieniające, Karta Praw Podstawowych, ogólne zasady prawa (C99/95, Kremzow), akty instytucji, jednostek i organów UE, umów międzynarodowych zawartych przez UE, aktów wydanych przez organy utworzone na podstawie umów międzynarodowych zawartych przez UE, Przedmiot pytania: ważność aktów kompetencja do orzekania w zakresie ważności aktów prawa UE należy do Trybunału, procedura pytań prejudycjalnych i procedura skargi z art. 63 TFUE, kontrola aktów niewiążących, kontrola aktu unijnego o zawarciu umowy międzynarodowej, Pytanie prejudycjalne a pytania do sądów krajowych sprawa C89/0, Melki Uprawnienia lub obowiązku sądu do wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym nie mogą ograniczać przepisy krajowe, ustanawiające nawet obligatoryjną jurysdykcję trybunałów konstytucyjnych w zakresie badania zgodności przepisów z konstytucją. Skuteczność prawa UE byłaby zagrożona, jeśli obligatoryjne postępowanie przed sądem konstytucyjnym uniemożliwiałoby sądowi krajowemu wykonanie uprawnienia wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym.

3 Pytania do TSUE a pytania do SN lub TK Pytania zmierzające do wykładni prawa UE powinny być kierowane do TSUE: postanowienie SN z roku, sygnatura III CZP 3/0, postanowienie TK z roku, sygnatura P 37/05, Niezbędność wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym Decyzja w tej kwestii jest niezbędna dla wydania wyroku najczęstsze wątpliwości co do kompetencji TSUE:. pytania hipotetyczne w całości lub części (C86/88, Falciola, C35/0, Lenz),. sprawy wewnętrzne zastosowanie prawa krajowego, które odsyła do prawa UE lub powiela rozwiązania z prawa UE (C97/89, Dzodzi, C3/89, GmurzynskaBscher), 3. spory fikcyjne (C04/79, Foglia), 4. stosowanie reguł prawa UE w odniesieniu do stanów faktycznych wykraczających poza temporalny zakres jego obowiązywania, Obowiązek stosowania środków tymczasowych przez sąd krajowy jeżeli wątpliwości co do ważności aktu unijnego są poważne, a zastosowanie środka tymczasowego jest konieczne dla uniknięcia przez jednostkę poważnej i nieodwracalnej szkody Ocena ważności aktu prawa UE Sprawa C34/85, FotoFrost Sądy krajowe nie są uprawnione do samodzielnego orzekania o nieważności aktów wydawanych przez instytucje unijne. Skutki orzeczenia wstępnego obowiązek wykonania wyroku, powtórne pytania prejudycjalne, zagadnienie res iudicata, obowiązki sądów krajowych, 7 8 Skutki orzeczenia wstępnego wiąże w sprawie, wykładnia przepisu obowiązuje od momentu wejścia w życie interpretowanego przepisu, za wyjątkiem, gdy TSUE ograniczy skutki wyroku w czasie, wyrok stwierdzający nieważność przepisu lub aktu wiąże erga omnes, Pytania dotyczące stanów faktycznych sprzed akcesji jeżeli rozstrzygniecie jest niezbędne sądowi do wydania, już po akcesji, orzeczenia w zawisłej sprawie, pytanie może dotyczyć zakresu czasowego zastosowania prawa UE, ponieważ 3

4 uprawnienia jednostki mogą być nabyte wskutek zdarzeń prawnych sprzed akcesji, prawo UE może mieć wpływ na trwające w dniu akcesji stosunki zobowiązaniowe, 9 Przykłady pytań prejudycjalnych kierowanych przez polskie sądy sprawa C34/08, Krzysztof Filipiak przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Poznaniu, sprawa C68/06, Ceramika Paradyż sp. z o.o. przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi, sprawa C489/0, Łukasz Marcin Bonda, sprawa C33/05, Maciej Brzeziński przeciwko Dyrektowi Izby Celnej w Warszawie, Przykłady pytań prejudycjalnych kierowanych przez polskie sądy sprawa C83/09, Artur Weryński przeciwko Mediatel 4B sp. z o.o., sprawa C/09, Kronospan Mielec sp. z o.o. przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Rzeszowie, sprawa C499/06, Halina Nerkowska przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w Koszalinie, Przykłady pytań prejudycjalnych dotyczących ochrony środowiska sprawa C344/08, Rubach, postępowanie karne sprawa C55/, Deutsche Umwelthilfe ev Zasada równoważności i skuteczności zasada równoważności roszczenia wynikające z prawa unijnego nie mogą podlegać niższemu standardowi ochrony w prawie krajowym, niż roszczenia wywodzone z prawa krajowego zasada skuteczności środki rajowe nie mogą powodować, że realizacja roszczenia unijnego będzie niemożliwa lub nadmiernie utrudniona Wznowienie postępowania administracyjnego zasada pewności prawa zasada ogólna szanująca m. in. ostateczne rozstrzygnięcia i związanie terminami powaga rzeczy osądzonej a efektywność prawa unijnego problematyka możliwości wzruszenie prawomocnych rozstrzygnięć np. decyzji administracyjnych Sprawa C453/00 Kűhne&Heitz Przesłanki ponownego rozpoznania sprawy: organ jest uprawniony zgodnie z prawem krajowym do wzruszenia decyzji, decyzja powinna być utrzymana w mocy wyrokiem sądu krajowego orzekającego w ostatniej instancji wyrok krajowy opiera się na błędnej w świetle późniejszego wyroku TSUE interpretacji prawa unijnego, a sąd krajowy nie występował z pytaniem prejudycjalnym, wniosek o wznowienie złożono niezwłocznie po zapoznaniu się z wyrokiem TSUE 4

5 5 6 7 Sprawa C453/00 Kűhne&Heitz obowiązek ponownego rozpatrzenia sprawy czy obowiązek uchylenia lub zmiany decyzji? zakres zobowiązania organu krajowego warunki krajowe np. brak naruszenia interesów stron trzecich, wymogi dotyczące powoływania określonych zarzutów zasada skuteczności a wznowienie postępowania Sprawa C/06 Kempter późniejszy wyrok TSUE intepretujący prawo unijne świadczy o tym, że wcześniejsza decyzja oparta na odmiennej interpretacji jest niezgodna z prawem zmiana warunku niezwłocznego wszczęcia postępowania spełnienie nie jest wymagane w każdej sprawie, to do kompetencji państw członkowskich należy określenie terminów procesowych strona nie ma obowiązku podniesienia w postępowaniu kwestii prawa unijnego wystarczy, że zagadnienie prawa UE było podnoszone z urzędu lub mogło być podniesione z urzędu Sprawa C39/04 i C4/04 i Sąd krajowy ma obowiązek ustalenia, czy uregulowania ewidentnie sprzeczne z prawem UE jak te, na podstawie których wydano decyzje o nałożeniu opłaty są oczywiście sprzeczne z prawem w rozumieniu danego prawa krajowego, Jeśli tak jest, do tego sądu należy wyciągnięcie z tego faktu wszelkich przewidzianych w prawie krajowym konsekwencji w zakresie uchylenia decyzji. 5