Wstęp JAK BĘDZIE WYGLĄDAŁ EUROPEJSKI SEKTOR ENERGETYCZNY W 2050 ROKU? Łukasz Kuźniarski RAPORT KOMISJI EUROPEJSKIEJ 2 PTJ. Założenia makroekonomiczne

Transkrypt

1 2 PTJ JAK BĘDZIE WYGLĄDAŁ EUROPEJSKI SEKTOR ENERGETYCZNY W 2050 ROKU? RAPORT KOMISJI EUROPEJSKIEJ Łukasz Kuźniarski Wstęp Na początku stycznia 204 r. Komisja Europejska opublikowała raport na temat przyszłości sektora energetycznego w UE do 2050 r. zatytułowany EU Energy, Transport and GHG Emissions: Trends to Prognozuje on zmiany jakie zajdą w europejskiej energetyce do 2050 r., w tym również z rozbiciem na poszczególne kraje (dla których dane zawarto w obszernych tabelach będących załącznikiem do raportu). Dokument ten jest o tyle ważny, że będzie prawdopodobnie tłem, czy też punktem odniesienia w rozmowach Komisji Europejskiej z państwami członkowskimi na temat kształtu unijnej polityki klimatyczno-energetycznej po 2020 r. Niniejszy artykuł omawia raport Komisji Europejskiej (KE) w części dotyczącej sektora energetyki i głównych założeń makroekonomicznych. Cały raport dotyczy jednak również innych sektorów mających wpływ na emisje CO 2, takich jak transport, budownictwo (w zakresie efektywności energetycznej) i jest dostępny na stronie internetowej KE. Artykuł nie dokonuje przeglądu krytycznego tez zawartych w raporcie KE, za wyjątkiem niektórych założeń dla technologii jądrowej. Należy jednak stwierdzić, że znaczna część założeń dotyczących energetyki węglowej, gazowej i odnawialnych źródeł energii - OZE jest dyskusyjna i rząd RP będzie miał do nich sporo zastrzeżeń. Dokument KE jest obecnie poddawany krytycznej analizie w Ministerstwie Gospodarki. Założenia makroekonomiczne Rys.. Udział sektorów gospodarki UE i Polski w wartości dodanej PKB w 200 i 2050 r. Ludność UE zwiększy się nieznacznie z 503,6 mln osób w 200 r. do 526,5 mln w 2050 r. Wzrośnie PKB z 2,30 bilionów EUR do 2,944 bln EUR, za czym pójdzie również wzrost produkcji przemysłowej o 55% (liczone według wartości dodanej) oraz wzrost produkcji w sektorze budowlanym o 52% w stosunku do poziomu z 200 r. Niemal wszystkie sektory przemysłu będą się rozwijały w tempie 0,5,5% rocznie, jedynym wyjątkiem ma być przemysł odzieżowy, którego produkcja będzie stale się zmniejszać. Sektor handlu i usług oraz sektor budowlany również będą notować wzrost produkcji o ponad %. Z rys.. jasno wynika, że trwający dziś proces deindustrializacji gospodarki Unii Europejskiej będzie postępował. Co prawda rozwój różnych sektorów przemysłu, w tym również przemysłu ciężkiego nadal będzie miał miejsce, ale tempo tego rozwoju będzie wolniejsze niż tempo sektora handlu i usług. Jest to czynnik, który powoduje, że finalne zużycie energii będzie rosło w niewielkim tempie, co nie będzie sprzyjało nowym inwestycjom w sektorze energetyki. Udział przemysłu, budownictwa i energetyki zmniejszy się z 24% w 200 r. do 2% w 2050 r. Z rys.. wynika również, że Polski model rozwoju gospodarczego będzie trochę odmienny o czym szerzej w podpunkcie Polska w analizie Komisji Europejskiej. Ceny energii i ceny CO 2 Raport KE przewiduje, że ceny energii dla gospodarstw domowych w UE wzrosną do poziomu ponad 200 EUR/MWh w perspektywie do 2050 r. Powodów tego wzrostu cen będzie wiele, a wśród nich: programy wielkich inwestycji w energetyce, w tym budowa nowych mocy w energetyce gazowej, odnawialnej, jądrowej i węglowej (w tym CCS), konieczność rozbudowy sieci elektroenergetycznych, wzrost cen paliw konwencjonalnych (węgiel, gaz ziemny), dotacje dla OZE. Istotny wpływ na ceny energii będzie miał również wzrost cen uprawnień do emisji CO 2, z ok. 5 EUR/t w 200 r. do 00 EUR/t w 2050 r. Odbiorcy przemysłowi będą cieszyć się ceną energii w 2050 r. na poziomie z 200 r. (00 EUR/MWh), aczkolwiek ok r. nastąpi przejściowy wzrost do ok. 20 EUR/MWh. Jednym z ważniejszych czynników wzrostu cen energii dla odbiorców końcowych będą wspomniane rosnące ceny uprawnień do emisji CO 2. W 200 r. emisja tony CO 2 kosztowała ok. 8 EUR, obecnie 5 EUR. Już od 205 r. zacznie się stop-

2 PTJ JAK BĘDZIE WYGLĄDAŁ EUROPEJSKI SEKTOR ENERGETYCZNY W 2050 ROKU? 3 Rys. 2. Wskaźnik emisyjności produkcji energii w UE i w Polsce na tle cen uprawnień do emisyjności w latach niowy wzrost ceny z uwagi na wyczerpywanie się puli pozwoleń na emisję, który to proces zresztą zostanie przyspieszony przez tzw. backloading. Od 2025 r. zacznie się bardzo szybki wzrost cen CO 2, którego momentem kulminacyjnym ma być rok 2050, kiedy tona CO 2 będzie kosztowała 00 EUR. Wysokie ceny CO 2 z jednej strony spowodują wzrost cen energii, ale z drugiej stworzą bodziec ekonomiczny dla inwestycji w energetykę nisko- i zeroemisyjną, w tym energetykę jądrową. Tym samym wskaźnik emisyjności sektora energetycznego obniży się, przy czym w przypadku Polski postęp w zmniejszaniu emisyjności będzie większy i szybszy niż średnio dla całej UE. Będzie to efektem przede wszystkim wprowadzenia energetyki jądrowej, choć z pewnością pomoże tu także budowa bloków węglowych z instalacjami CCS. Jak widać z rys. 2. wzrost cen uprawnień do emisji CO 2 będzie wystarczająco silnym bodźcem do inwestowania w energetykę zeroemisyjną (EJ, OZE) i niskoemisyjną (CCS) Geotermia Atom Wiatr_morze WK_PC+CCS Soce_skoncentrowane WK_IGCC Gaz+CCS Soce_PV Wiatr_ld Gaz_GTCC Rys. 3. Wielkość nakładów inwestycyjnych na jednostkę mocy zainstalowanej w różnych technologiach energetycznych w latach mlneur/mwe Łączna emisja CO 2 w całej gospodarce UE ma się obniżyć z ok. 4 mld ton w 200 r. do ok. 2,5 mld ton w 2050 r. Wskaźnik emisyjności sektora energetycznego obniży się z 500 kgco 2 /MWh w 200 r. do 60 kgco 2 /MWh, co przedstawia rys. 2. Przyczynią się do tego: utrzymanie znaczącego udziału energetyki jądrowej, większe wykorzystanie elektrociepłowni (w tym również opalanych biomasą), wdrożenie technologii CCS, zwiększenie sprawności bloków węglowych (stare będą częściowo zastępowane nowymi). Elektrownie jądrowe w 2050 r. będą, obok OZE, jedynym bezemisyjnym źródłem energii, znacząco przyczyniając się do redukcji emisji CO 2 i realizacji celów unijnej polityki klimatycznej (zob. rys. 4.). Prognozowane koszty inwestycyjne w energetyce W raporcie przyjęto dosyć konserwatywne założenia wobec kosztów inwestycyjnych energetyki jądrowej, a mianowicie ustalono wielkość nakładów inwestycyjnych w 2020 r. na 4,35 mln EUR/MWe ze słabą tendencją malejącą do 3,95 mld EUR/MWe w 2050 r. Autorzy stwierdzili, że po awarii w Fukushimie koszty EJ wzrosły z powodu zaostrzenia wymagań bezpieczeństwa. To założenie wydaje się niewłaściwe, gdyż projekty reaktorów III generacji nie uległy większym zmianom od czasu Fukushimy, a dodatkowe koszty wynikające z zaostrzenia procedur postępowania na wypadek awarii są znikome w porównaniu z kosztami budowy EJ. Dodatkowym czynnikiem podnoszącym koszty energetyki jądrowej na tle pozostałych technologii jest przyjęcie stopy dyskonta dla inwestycji w sektorze energetyki na poziomie 9% - należy pamiętać, że elektrownie jądrowe, będąc inwestycjami bardzo kapitałochłonnymi, charakteryzują się dużą wrażliwością na zmianę stopy dyskonta. Wszystkie te założenia z pewnością nie pozostały bez wpływu na ogólny wynik obliczeń modelowych i zdaniem autora niniejszego artykułu mogły istot-

3 4 ŁUKASZ KUŹNIARSKI PTJ 00% 90% 80% 0% 60% 50% 40% 30% % 0% % Paliwojdrowe Paliwastae(wgiel) Produktyropopochodne Gazziemnyibiogaz* Biomasa Woda** Wiatr Soce GeotermiaipozostaeOZE *Gazziemnyibiogaz udziabiogazuwynosiredniopunktprocentowy **Woda hydroelektrowniebezszczytowopompowych Rys. 4. Prognozowana struktura paliwowa produkcji energii elektrycznej w UE w latach nie zaniżyć przewidywany udział energetyki jądrowej w UE w długiej perspektywie. Struktura wytwarzania energii w UE w latach Ze względu na prowadzoną politykę dekarbonizacji gospodarki UE i redukcję jej emisyjności znacząco zmieni się struktura paliwowa produkcji energii elektrycznej. Przede wszystkim spadnie udział paliw stałych (tj. węgla kamiennego i brunatnego) na rzecz OZE, a w tym wiatru i w mniejszym stopniu również energii słońca i biomasy. Udział węgla zmniejszy się z 25% w 200 r. do 8% w 2050 r. i będzie efektem wzrostu cen uprawnień do emisji CO 2, a także późnego wdrożenia technologii CCS, która zresztą będzie się charakteryzowała wysokimi kosztami inwestycyjnymi. Zmniejszy się także udział gazu ziemnego z 24% w 200 r. do 8% w 2050 r. Udział energetyki jądrowej również ulegnie zmniejszeniu, ale nie tak znacząco jak węgla. Spadek udziału atomu z 28% w 200 r. do 2% w 2050 r. będzie wypadkową trzech tendencji: z jednej strony będzie to rezygnacja z energetyki jądrowej przez dwa państwa o znaczącej mocy zainstalowanej (Niemcy i Belgia), a z drugiej strony wymiana starych bloków jądrowych na nowe i o większej mocy, zwiększenie udziału atomu w kilku państwach (Finlandia, Czechy, Słowacja, Węgry itd.), ale przede wszystkim realizacja nowego wielkiego programu energetyki jądrowej w państwie określanym przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej jako newcomer czyli Polskę. Do tego autorzy raportu zakładają brak znaczących inwestycji w nowe bloki jądrowe po roku 2040, nie wiadomo jednak, czemu przyjęto takie założenie. Szerzej o energetyce jądrowej w punkcie Rola energetyki jądrowej w UE. Autorzy analizy prognozują znaczący rozwój elektrociepłowni, głównie opartych o bloki gazowo-parowe. W 200 r. wygenerowały one 2,6% energii elektrycznej w UE, natomiast w 2050 r. wartość ta dojdzie do 6,2%. Rola energetyki jądrowej w UE Z raportu Komisji Europejskiej wynika, że elektrownie jądrowe, pomimo ich likwidacji w Niemczech i Belgii do 2025 r., nadal pozostaną jednym z najważniejszych źródeł energii elektrycznej w UE w 2050 r. Jak widać na rys. 4. udział energetyki jądrowej w wytwarzaniu energii elektrycznej w UE w latach zostanie utrzymany na poziomie powyżej 20%. Najtrudniejszym okresem dla przemysłu jądrowego będą lata 20-te, kiedy wyłączonych zostanie wiele starych bloków w kilku państwach członkowskich UE oraz ostatnie bloki w Niemczech i Belgii, choć większe wyłączenia zaczną się już w 205 r. Co prawda udział EJ w wytwarzaniu energii nieznacznie spadnie z obecnych 28% do 2% w 2050 r. (przy założeniu braku nowych znaczących inwestycji w bloki jądrowe po 2040 r.), głównie kosztem dotowanych Odnawialnych Źródeł Energii, jednak zarówno moc zainstalowana jak i wielkość produkcji energii utrzymają się na dzisiejszym poziomie, z przejściowym zmniejszeniem w okresie , kiedy mają być wyłączane elektrownie jądrowe w Niemczech i Belgii. Po 2025 r. nastąpi szybka odbudowa mocy w energetyce jądrowej dzięki nowym inwestycjom, w tym między innymi w Polsce.

4 PTJ JAK BĘDZIE WYGLĄDAŁ EUROPEJSKI SEKTOR ENERGETYCZNY W 2050 ROKU? 5 Rys. 5. Procentowy udział EJ w wytwarzaniu energii elektrycznej państwach UE w 200 r. Rys.. Procentowy udział EJ w wytwarzaniu energii elektrycznej państwach UE w 2030 r. Rys. 9. Procentowy udział EJ w wytwarzaniu energii elektrycznej państwach UE w 2050 r. Rys. 6. Procentowy udział EJ w wytwarzaniu energii elektrycznej państwach UE w 2020 r. Rys. 8. Procentowy udział EJ w wytwarzaniu energii elektrycznej państwach UE w 2040 r. Na uwagę zasługuje fakt, że w 2030 r. w UE będzie aż 6 państw, w których EJ będą wytwarzały ponad połowę energii elektrycznej. W perspektywie do roku 2050 energetyka jądrowa będzie filarem sektora energetycznego Francji, nowych państw członkowskich UE (dawnych państw socjalistycznych), w tym Polski, oraz państw skandynawskich. Mniejszą rolę będzie odgrywać w innych państwach zachodnich, w tym w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Holandii. Zastanawia fakt, że autorzy publikacji założyli likwidację energetyki jądrowej w Słowenii oraz brak wznowienia programu jądrowego we Włoszech. W zaprezentowanej analizie Włochy będą korzystały w połowie z gazu ziemnego i paliw stałych, a w drugiej połowie z OZE (mniej więcej równy udział elektrowni wiatrowych, słonecznych, wodnych i biomasowych, niewielki udział geotermii). Jest to o tyle zastanawiające, że już obecnie ceny energii w tym kraju należą do jednych z najwyższych w UE, a próba wznowienia programu jądrowego przez premiera Berlusconiego była efektem właśnie tych cen. Zdaniem au-

5 6 ŁUKASZ KUŹNIARSKI PTJ Rys. 0. Udział poszczególnych państw w mocy zainstalowanej w EJ w UE w 2050 r. (MWe) tora niniejszego artykułu wydaje się mało prawdopodobne, aby gospodarka włoska przez kolejne 4 dekady mogła bez szwanku wytrzymać duży import paliw kopalnych (gaz, węgiel) i wysokie ceny energii, zwłaszcza w odniesieniu do silnie uprzemysłowionej północnej części kraju. Prawdopodobieństwo podjęcia kolejnej próby reaktywacji energetyki jądrowej jest duże i nastąpi między 2020 a 2030 rokiem. W 2050 r. Polska będzie zajmowała III miejsce w UE (razem z Wielką Brytanią) pod względem mocy zainstalowanej w elektrowniach jądrowych. Będziemy więc jednym z liderów europejskiego sektora jądrowego. Polska w analizie Komisji Europejskiej Niestety populacja naszego kraju (zgodnie zresztą z przewidywaniami GUS) zmniejszy się z 38,2 mln osób do 34,5 mln. Dobrą wiadomością jest to, że znajdziemy się w czołówce państw członkowskich pod względem tempa rozwoju gospodarki: z przyrostem PKB/mieszkańca na poziomie 2,2% będziemy na 5. miejscu spośród wszystkich państw członkowskich i na pierwszym wśród dużych państw, wyprzedzając wszystkie państwa starej Europy, w tym Niemcy, Francję i Wielką Brytanię. Produkcja przemysłowa poza sektorem budowlanym w Polsce wzrośnie ponad 3-krotnie, natomiast w sektorze budowlanym odnotujemy wzrost produkcji o %. Nadal jednak dominującym sektorem naszej gospodarki będzie handel i usługi. Niestety tempo wzrostu wartości dodanej w produkcji we wszystkich sektorach gospodarki będzie systematycznie spadać. W latach żaden sektor, poza grupą gałęzi określonych jako engineering (głównie przemysł elektromaszynowy, motoryzacyjny i podobne), nie osiągnie średniorocznego tempa wzrostu na poziomie %, a branża tekstylna zacznie ulegać stopniowej likwidacji już po roku Jednym z czynników mających wpływ na ten proces będzie wspomniany wyżej szybko postępujący spadek liczby ludności i starzenie się społeczeństwa. Jak już wspomniano w punkcie Założenia makroekonomiczne struktura udziału PKB poszczególnych sektorów gospodarki Polski i średniej UE będzie się różnić, przede wszystkim pod względem trendu rozwoju jaki będzie obserwowany w okresie Z rys.. wynika, że Polska na tle UE wypada wyjątkowo korzystnie obserwowany będzie nie proces deindustrializacji, ale reindustrializacji. Silny wzrost produkcji przemysłowej będzie miał przełożenie na wzrost zużycia energii. Zużycie energii finalnej w całej polskiej gospodarce będzie rosło w średnim tempie ok. 0,6% między 200 a 2050 rokiem, natomiast zapotrzebowanie przemysłu będzie rosło w tempie ok.,3%. Należy tu jednak mieć na uwadze, że są to wartości średnie dla całego okresu , a już po roku 2030 widoczny będzie spadek tempa wzrostu zapotrzebowania na energię finalną we wszystkich sektorach. Znacząco zmieni się struktura paliwowa produkcji energii elektrycznej, co obrazuje rys.. Do początku lat 20. węgiel kamienny i brunatny będą dominującymi paliwami, pomimo stopniowego zwiększania udziału OZE, głównie wiatru i biomasy. W 2025 r. zacznie się rzeczywista dywersyfikacja nośników energii zostanie wprowadzone paliwo jądrowe, poprzez uruchomienie pierwszego bloku jądrowego w kraju. Inwestycje w energetykę jądrową nabiorą tempa, do 2040 r. zostanie uruchomionych MWe (6-8 bloków), co w połączeniu z wyłączeniami starych bloków węglowych i ograniczonymi inwestycjami w nowe (w oczekiwaniu na rozwój technologii CCS) spowoduje, że udział paliwa jądrowego osiągnie swoje maksimum w 2040 r. 30%. Od tego momentu nie będą oddawane do eksploatacji nowe bloki jądrowe aż do 2050 r., a jednocześnie powstaną nowe bloki węglowe z instalacjami CCS, co w połączeniu z dalszym stopniowym ale systematycznym wzrostem mocy zainstalowanej w elektrowniach wiatrowych nieznacznie obniży udział EJ w strukturze wytwórczej do 26% w ostatnim roku prognozy (2050 r.). Polski sektor energetyczny przybierze ostateczny kształt struktury paliwowej w zasadzie w 2035 r., zmiany następujące w kolejnych latach będą już nieznaczne i sprowadzą się głównie do wymiany starych bloków węglowych na nowe z instalacjami CCS. Bloków węglowych bez CCS nie będzie się już budować. Raport Komisji Europejskiej przewiduje, że polski program jądrowy będzie najbardziej ambitny w całej UE. Łącznie w latach Polska uruchomi 9600 MWe w elektrowniach jądrowych, o 60% więcej niż przewiduje rządowy Program polskiej energetyki jądrowej. Udział energetyki jądrowej w wytwarzaniu energii elektrycznej w 2050 r. będzie wynosił nieco ponad 26%. Jedynie brytyjski program jądrowy osiągnie podobną wielkość, ale będzie bardziej rozłożony w czasie i będzie jedynie zastępowaniem starych reaktorów nowymi, a ponadto nie odtworzy poziomu mocy zainstalowanej w EJ z 200 r. Odnosząc się do Polski raport stwierdza również, że wielkość produkcji energii elektrycznej z węgla (liczona w TWh) w 2050 r. zostanie utrzymana na poziomie z 200 r. Co prawda jego udział w krajowym wytwarzaniu energii elektrycznej spadnie do 49%, jednak elektrownie węglowe nadal będą dominującym źródłem energii w naszym kraju. Udział odnawialnych źródeł energii (OZE) w produkcji energii elektrycznej zwiększy się do 8%.

6 PTJ JAK BĘDZIE WYGLĄDAŁ EUROPEJSKI SEKTOR ENERGETYCZNY W 2050 ROKU? Rys.. Struktura paliwowa produkcji energii elektrycznej w Polsce w latach % 90% 80% 0% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 0% KomisjaEuropejska (203/204) AREwariantbazowy (203) 53 9 AREwariant dodatkowy(203) Rys. 2. Porównanie prognoz struktury paliwowej produkcji energii elektrycznej w Polsce w 2030 r. Soce Wiatr Woda Biomasa Gazziemny+biogaz Olejopaowy WK+WB Atom Energetyka bezemisyjna w 2050 r. będzie odpowiadała za 44,% produkcji energii. Największym źródłem bezemisyjnym będą elektrownie jądrowe z udziałem na poziomie 26,4%, a po nich Odnawialne Źródła Energii z udziałem,%. Na uwagę zasługuje fakt, że prognoza struktury wytwarzania energii wykonana dla Komisji Europejskiej jest najbardziej zbliżona do prognozy wykonanej przez Agencję Rynku Energii S.A. dla Ministerstwa Gospodarki w 203 r. w wariancie dodatkowym, czyli z niższą stopą dyskonta i większym udziałem energetyki jądrowej. Jako ciekawostkę niżej zamieszczono rys. 3. ilustrujący prognozowaną strukturę produkcji energii w Niemczech. Niemiecka struktura produkcji energii niemal we wszystkich latach diametralnie będzie się różnić od polskiej. Do 2020 r. zostanie wyeliminowana energetyka jądrowa, a udział energetyki węglowej zostanie zredukowany do zaledwie kilku procent już w 2040 r. Instalacje CCS nie będą odgrywać istotnej roli. Podstawą niemieckiej energetyki będzie gaz ziemny i OZE, w tym przede wszystkim energetyka wiatrowa. Uzupełniać będzie ją energetyka słoneczna oraz bloki opalane biomasą.

7 8 ŁUKASZ KUŹNIARSKI PTJ Rys. 3. Struktura paliwowa produkcji energii elektrycznej w Niemczech w latach na podstawie analizy wykonanej dla Komisji Europejskiej Podsumowanie Raport KE, pomimo niekorzystnych założeń w stosunku do EJ, jest dosyć pozytywny w odniesieniu do energetyki jądrowej. Przede wszystkim nie podtrzymuje lansowanej od dłuższego czasu tezy (czy życzenia) niektórych środowisk, że EJ to schyłkowe źródło energii, które zostanie zastąpione przez OZE i/lub gaz, bądź nawet węgiel. Przeciwnie, wskazuje on na bardzo ważną rolę tego źródła w unijnej polityce klimatycznej i zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego oraz spowolnienia wzrostu cen energii dla odbiorców końcowych poprzez uniknięcie części opłat za emisję CO 2 (przy zastąpieniu EJ elektrowniami węglowymi), bądź kosztów dotacji dla OZE (przy hipotetycznym zastąpieniu EJ przez OZE wspomagane gazem jak pierwotnie chcieli to uczynić Niemcy). Być może jest to pierwszy znak nadchodzącej zmiany myślenia Komisji Europejskiej i dotychczasowego postrzegania energetyki jądrowej, która do tej pory była uważana za coś niepożądanego i nie mieszczącego się w ramach polityki klimatycznej, ale która jednak może się okazać ostatnią deską ratunku w dążeniu do osiągnięcia założonych ambitnych celów redukcji emisji CO 2, których OZE samodzielnie nie będą w stanie zrealizować. Raport jest bardzo optymistyczny dla Polski, zarówno jeśli chodzi o rozwój całej gospodarki, rozwój sektora przemysłu, jak i planów w zakresie energetyki jądrowej. Założenie (a raczej wynik obliczeń modelowych), że nasz kraj uruchomi do 2040 r. elektrownie jądrowe o łącznej mocy 9600 MWe netto, czyli o 60% więcej niż przewiduje rządowy Program polskiej energetyki jądrowej (PPEJ) wskazuje jednoznacznie, że Komisja Europejska bardzo poważnie traktuje plany polskiego rządu, a sam PPEJ ma dużą wiarygodność w oczach zachodnich decydentów. Jest to o tyle istotne, że prognoza KE została zrealizowana w grudniu 203 r., a więc na długo przed przyjęciem PPEJ przez Radę Ministrów, kiedy wielu dziennikarzy, komentatorów i polityków sceptycznie odnosiło się do możliwości podjęcia przez Rząd tak ważnej i trudnej decyzji, zwłaszcza w świetle wcześniejszych zapowiedzi decydentów o opóźnieniu wdrożenia Programu. Łukasz Kuźniarski, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa Autor artykułu zastrzega, że powyższy tekst nie jest oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Gospodarki i prezentuje jedynie prywatne opinie autora. Artykuł jest jedynie omówieniem dokumentu KE, a nie jego krytyczną analizą. adres internetowy raportu KE 2 Co prawda data graniczna programu to 2035 r., ale aby uruchomić tak duże moce w EJ do 2040 r. PPEJ musiałby zakładać rozpoczęcie budowy kolejnych kilku bloków jądrowych w latach 30., a takiego założenia w dokumencie nie ma.