CZY KONSENSUS W POLITYCE ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ JEST NIEZBĘDNY DO DZIAŁANIA?

Transkrypt

1 CZY KONSENSUS W POLITYCE ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNEJ JEST NIEZBĘDNY DO DZIAŁANIA? Warszawa Maciej Bukowski Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych

2 1 PRIORYTETY EUROPEJSKIEJ I POLSKIEJ POLITYKI ENERGETYCZNEJ

3 CELE ENERGETYCZNE I KLIMATYCZNE 2020 Emisje gazów cieplarnianych względem 1990 Udział źródeł odnawialnych UE % 20% Dla UE jako całości 15% Polska 2020 ETS -21% vs 2005 Końcowe zużycie energii Energia elektryczna 19% non-ets +14% Transport 10% Poprawa efektywności energetycznej 20% Oszczędności energii pierwotnej 13.6 Mtoe Cel orientacyjny

4 CELE ENERGETYCZNE I KLIMATYCZNE 2030 Emisje gazów cieplarnianych względem 1990 UE 2020 UE % -40% Brak celów wiążących dla Państw Członkowskich: ETS, OZE, EE Krajowe ambicje poza ETS pozostają sprawą otwartą Udział źródeł odnawialnych 20% 27% Poprawa efektywności energetycznej 20% 27% Możliwe mniej lub bardziej ambitne krajowe ramy polityczne dla 2030

5 WIZJE OKREŚLAJĄCE RAMY DEBATY Bruksela Polska Niskoemisyjna gospodarka MNIEJ emisyjna gospodarka Znaczące zmiany w miksie energetycznym, restrukturyzacja systemu energetycznego Ekoinnowacje jako istotny bodziec dla rozwoju gospodarczego Ambitna europejska i globalna polityka klimatyczna postrzegana jako szansa rynkowa Stopniowa dywersyfikacja miksu energetycznego, kluczowe działanie przejście na efektywniejsze elektrownie węglowe Rozwój innowacji w innych obszarach, polityka skoncentrowana na możliwie najdłuższym utrzymaniu przewagi opartej na niskich kosztach energii Ambitna polityka klimatyczna postrzegana jako zagrożenie

6 KONTEKST EKONOMICZNY Różne postrzeganie kosztów i zysków transformacji niskoemisyjnej zależy od oceny krajowego potencjału do adaptacji oraz wykorzystania szans z nią związanych Akcent na reindustrializację Niskoemisyjna transformacja Stanowisko wobec polityki klimatycznej UE Polska Odrodzenie przemysłu ciężkiego Koszt, wdrażanie technologii z importu Reaktywna UE Innowacyjne, zaawansowane technologicznie gałęzie przemysłu Impuls popytowy dla nowych przewag komparatywnych Aktywna (Europa Zachodnia) Publiczne spółki energetyczne pragną ochronić swoje aktywa oparte na węglu, preferując stopniowe zmiany zachowujące ich pozycję, nie mają też niskoemisyjnych elektrowni, które korzystają z ETS Relatywnie mały zielony przemysł, brak producentów krajowych w atrakcyjnych częściach łańcucha wartości Przemysł ciężki zapewnia dobrze płatne i stabilne miejsca pracy

7 KONTEKST SPOŁECZNO-POLITYCZNY Niski poziom kapitału społecznego ograniczone zaufanie wobec interwencji publicznej (społeczny sceptycyzm względem jakichkolwiek nowych podatków lub regulacji) Ochrona klimatu nie jest ważnym tematem debaty publicznej (koncentracja na sprawach lokalnych, brak bezpośredniego zagrożenia dla Polski, brak impulsu do prowadzenia działań na poziomie globalnym, szczególnie gdy są one kosztowne) Brak jednoznacznie preferowanej technologii miksu energetycznego (wady i zalety gospodarcze, środowiskowe, społeczne technologii węglowych, jądrowych i OZE). Produkcja rozproszona względnie niekontrowersyjna (ale zależy od skali i kosztów) Górnicy ważna grupa społeczna (ale restrukturyzacja kopalni ją zmniejszy) Związki zawodowe skoncentrowane w dużych elektrowniach w wysoce emisyjnych i eneretycznie intensywnych gałęziach przemysłu polityka klimatycznoenergetyczna postrzegana jako ryzyko

8 2 POLSKIE DYLEMATY

9 Mt DYLEMATY GÓRNICTWA WĘGLOWEGO Polska ostatni kraj europejski z dużym sektorem węgla kamiennego Europa Zachodnia długi proces restrukturyzacji oraz przejście na import na przestrzeni ostatnich dekad W kategoriach absolutnych, polskie górnictwo węgla kamiennego również przeżywa schyłek, chociaż o wiele wolniej niż w UE jako całości Poważne problemy z rentownością oraz wypłacalnością sektora osłabia jego pozycję w średniej perspektywie czasowej Wydobycie węgla kamiennego w UE Poland Polska Rest Reszta of the UEEU Source: WISE na podstawie danych Eurostat

10 DYLEMAT POLITYKI PRZEMYSŁOWEJ Czy Polska powinna prowadzić ambitniejszą politykę energetyczną i klimatyczną? Możliwa argumentacja: popyt pojawienie się (eko)innowacji nisko-emisyjna transformacja oraz impuls modernizacyjny w celu uniknięcia pułapki średnich dochodów ALE Obiekcje jawnie lub niejawnie pojawiające się w debacie publicznej: Dostawcy technologii pochodzą głównie z zagranicy Jesteśmy spóźnieni w rozwoju niskoemisyjnych technologii i nie widzimy szans na stanie się znaczącymi ich dostawcami w dającej się przewidzieć przyszłości Dlaczego Polska powinna dostarczyć impuls popytowy dla zagranicznych rozwiązań? Nawet jeśli istnieje szansa na rozwój własnych (eko)innowacyjnych liderów jakim kosztem? Dlaczego powinniśmy osłabiać naszą obecną przewagę niskie koszty energii w zamian za niepewne przyszłe przewagi wybranych branż przemysłu?

11 DYLEMAT FINANSOWY Fundusz Modernizacyjny, oparty na 2% ETS PLN 8-20 mld (EUR 2-5 mld) Mechanizm derogacyjny, inwestycje sektora energetycznego w zamian za bezpłatne uprawnienia PLN mld (EUR 4-10 mld) Krajowy aukcje ETS: PLN mld (EUR mld) Zmniejszające się szanse wykorzystania danej opcji na rzecz ambitnych inwestycji klimatycznoenergetycznych

12 DYLEMAT ROZWOJOWY Wczoraj Dzisiaj Jutro Niskie koszty pracy Niske koszty energii Transformacja Wysokie koszty pracy Wysokie koszty energii Konkurowanie ceną Wzrost dzięki naśladownictwu Ryzyko pułapki średniego dochodu Konkurowanie jakością Wzrost dzięki innowacjom Źródło: WISE Institute

13 3 NOWE RAMY DEBATY (?)

14 NOWE RAMY DEBATY? Innowatorzy nie muszą być dostawcami rozwiązań finalnych, mogą być też dostawcami kluczowych komponentów Rynek niskoemisyjnych rozwiązań nie ogranicza się do UE, lecz będzie rósł globalnie w nadchodzących dekadach Polskie firmy mogą dołączyć do europejskiego i globalnego łańcucha wartości w zakresie niskoemisyjnych rozwiązań Implikacje: Polityka klimatyczno-energetyczna nie musi być grą zero-jedynkową (dostawcy technologii z Europy Zachodniej vs. odbiorcy z Europy Środkowej) Krajowy impuls popytowy może być pierwszym krokiem w stronę globalnego łańcucha wartości dla polskich firm Ambitna polityka klimatyczna jest szansą dla Polski na wejście krajowych firm na rynek globalny

15 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ