1. Cel główny Polityki Energetycznej państwa (zadania)

Transkrypt

1 Konrad Świrski 1. Cel główny Polityki Energetycznej państwa (zadania) Zdefiniowany w dokumencie PEP 2050 jako Tworzenie warunków dla stałego i zrównoważonego rozwoju sektora energetycznego, przyczyniającego się do rozwoju gospodarki narodowej, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz zaspokojenia potrzeb energetycznych przedsiębiorstw i gospodarstw domowych zostało przedefinowane na cele operacyjne jako : (I) zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju, (II) zwiększenie konkurencyjności i efektywności energetycznej gospodarki narodowej w ramach wewnętrznego rynku energii UE, (III) ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. W samych założeniach należałoby (chyba każdy też tak to rozumie) redefinowac lub rozszerzyć jako (I) jako bezpieczeństwo energetyczne (zarówno bezpieczeństwo rozumiane jako zapewnienie dostaw energii i bezpieczeństwo nieprzerwanych dostaw nośników energii dla jej wytwarzania) (II) jako zgodność z regulacjami unijnymi i wypełnienie choćby bazowych założeń europejskiej polityki klimatycznej i jednocześnie minimalizacja kosztów energii dla przemysłu III) jako ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko ale w sposób znajdujący punkt optymalny pomiędzy wypełnieniem zobowiązań unijnych (bo bardziej się nie da) a minimalizacją kosztów (bo konkurencyjność gospodarki) Oraz uwzględnienie w celach operacyjnych także (IV) minimalizacja kosztów energii dla obywateli (użytkowników końcowych) Polska polityka energetyczna będzie zdeterminowana przez konieczność wypełnienia europejskich regulacji wobec czego chyba jaśniej należałoby zdefiniować ograniczenia (widoczne w reformie ETS) i dopiero do tego dopasowywać scenariusze. 2. PEP 2050 ver 6.0 a cele (główny i operacyjne) Ostatnia wersja dokumentu 0.6 niestety nie przynosi pełnej odpowiedzi na zdefiniowane jak powyżej cele (zadania). Pokazuje owszem dość ogólną prezentację, krajowego sektora energetycznego oraz jego uwarunkowań i do tego 3 warianty zmian w krajowym energy-mix ale : a) Brak jest określenia (współczynników) bezpieczeństwa energetycznego dla każdego z wariantów, brak jest odniesienia się do problemów z zapewnieniem nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej (problemy już wystąpiły w sierpniu), brak wskazania problemów (przy realizacji danego wariantu) wynikających ze zmiany struktury wykorzystanych paliw i wobec tego zwiększonego importu (zwłaszcza gazu) b) Brak jest (choćby szacunkowe) określenia kosztów realizacji polityki (i zmian Energy mix) oraz kosztów certyfikatów emisyjnych, nie mówiąc już o jakimkolwiek szacowaniu wpływu tego na koszt energii elektrycznej dla przemysłu i polityki jak powinna wyglądać ścieżka zmian cen

2 c) Brak jest pokazania dokładnie ścieżki dopasowania się do europejskich regulacji (wobec podpisania konkluzji polityki energetyczno-klimatycznej z października 2014 i nowych zmian w systemie ETS z lipca 2015 ), brak określenia kosztów polityki klimatycznej dla energetyki (pozwolenia emisyjne), brak też jasnego przedstawienia efektów środowiskowych energetyki dla każdego z wariantów d) Dokument PEP nie ustosunkowuje się do problemu jaki będzie koszt energii dla obywateli i jaki powinien być pomysł na połączenie bezpieczeństwa dostaw z minimalizacją cen W założeniach finalnej wersji dokumentu prawdopodobnie nie da się ominąć konieczności podania takich danych. 3. Proponowane scenariusze PEP 2050 (dokument główny) Kluczowym wynikiem PEP 2050 powinno być pokazanie ścieżek rozwojowych energetyki polskiej oraz wskaźników bezpieczeństwa i szacunków cenowych dla realizacji założonej strategii. Niestety w dokumencie głównym zaprezentowane zostało niesłychanie ogólnie i skrótowo. Na 57 stron dokumentu, sam opis proponowanych wariantów zmian sektora energetycznego zajmuje strony i to bez podania konkretów (więcej znajduje się w dokumencie dodatkowym wyniki analiz prognostycznych). W samym dokumencie bazowym brak jest wiec konkretnej tabeli ze wskazaniem udziału poszczególnych typów paliw (i elektrowni) w wytwarzaniu. Nie ma też niestety żadnych wyników analiz: - ile kosztuje wybór danej strategii (obciążenia dla inwestorów sektor wytwarzania) - koszty emisyjne (polityka europejska) - cena energii elektrycznej dla przemysłu i odbiorców końcowych - wskaźniki bezpieczeństwa energetycznego w zakresie nośników ( struktura zużycia i % dostaw własnych zasobów energetycznych) - wskaźniki bezpieczeństwa energetycznego systemu (np. jako nadwyżka mocy dyspozycyjnej w stosunku do prognozowanego zużycia szczytowego) Być może intencją tworzenia tego dokumentu było stworzenie ogólnej strategii i przeniesienie wszystkich informacji jak powyżej do załącznika (typu eksperckiego). Być może analizy takie sa w dodatkowych materiałach prognostycznych (aczkolwiek problemy w interpretacji załącznika Wnioski z analiz prognostycznych w kolejnym punkcie pokazują ze nie są te analizy niestety spójne). Generalnie w sposób jasny i czytelny tych danych nie ma, wobec czego trudno się ustosunkować czy dana strategia (scenariusz) jest korzystny i czy ma sens i wreszcie czy jest realizowana w praktyce (częściowo można jedynie odnosić się do wyników analiz prognostycznych) Proponowane jest jasne przedstawienie danych jeśli nie w dokumencie głównym to w dokumencie technicznym (jeśli nie jest uważane za korzystne żeby był on podany do publicznej wiadomości niech będzie z zastrzeżeniem poufności, ale musi istnieć żeby dać możliwość oceny eksperckiej) 4. Scenariusz zrównoważony niestety już nieaktualny lub niemożliwy do realizacji

3 Podstawowy scenariusz (str 41) zrównoważony, niestety nie wytrzymuje próby czasu i w dzisiejszych realiach, nie pozwala na realizację celu operacyjnego wypełnienia zobowiązań polityki klimatycznej UE. Problemy widoczne są w dokumencie analizy prognostyczne (notabene te analizy wydają się dziś nieaktualne i powinny być jeśli nie wykonane ponownie to przynajmniej uaktualnione). Założenia prognostyczne (str 3 Wnioski z analiz prognostycznych) wydaje się że pewne kluczowe założenia są już nieaktualne a) Polityka klimatyczna i cele klimatyczne UE do 2030 są określone i przygotowane prawnie, należy liczyć się z dalszym zaostrzaniem polityki klimatycznej w latach , kluczowe staje się (do 2030) ograniczenie CO2 w ramach ETS o 43 % i cele OZE 27 % (nieobligatoryjny cel produkcji który może stać się obligatoryjny w konsumpcji) b) Prognozy cenowe podstawowych nośników energetycznych (węgiel, ropa, gaz) są całkowicie nieaktualne w obecnej sytuacji rynkowej (mamy trend niskich cen surowców, pewnie długotrwały) c) Harmonogram polskiego programu jądrowego nie wytrzymał próby czasu i wymaga aktualizacji (najwcześniej 2029 a w praktyce po 2030 energia jądrowa w systemie) d) Założona ścieżka zmian cen certyfikatów CO2 może być nieaktualna z uwagi na wprowadzenie MSR od 2019 Wszystkie powyższe czynniki mogą mieć bardzo istotny wpływ na zmianę wyników analiz. Należy jeszcze dodać że rozważenia wymaga także uaktualnienie: e) Prognoza wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną do roku 2050 (ostatnie lata szczególnie w krajach Europy zachodniej nie wskazują na wzrost zapotrzebowania z uwagi na postępujący wzrost efektywności energetycznej a także wyprowadzanie energochłonnego przemysłu poza UE), jednocześnie w latach od 2025 można liczyć się z kolei, ze znacznym zwiększaniem zapotrzebowania z uwagi na wprowadzanie nowego typu transportu (samochody elektryczne). Pojawiają się informacje ze MG zleciło opracowanie nowej prognozy zapotrzebowania (jeśli to prawda to również wszelkie wnioski wymagają aktualizacji) Kluczowy problem nieadekwatność scenariusza podstawowego (referencyjnego) w stosunku do wymagań polityki energetyczno-klimatycznej UE (konkluzje i reforma ETS) Prognoza produkcji energii wg scenariusza zrównoważonego (str 14) Wyniki prognoz sa niespójne albo wykresy nie do końca prawidłowo podpisane lub zaprezentowane. Prognoza produkcji ze scenariusza referencyjnego nie daje możliwości wypełnienia limitów emisyjnych (emisja CO2 będzie wyższa niż krajowe uprawnienia (darmowe i płatne). Oczywiście to wszystko przy zakładanym scenariuszu wzrostu

4 zapotrzebowania i wzrostu produkcji energii elektrycznej Prognoza produkcji energii elektrycznej dla scenariusza spełnienia wymagań UE (w zakresie CO2) (str 18) i w praktyce eliminacja węgla już w dekadzie Emisja CO2 energetyka dla wypełnienia wymagań polityki klimatycznej (str 19). Tu tez nie do końca wiadomo czy po 2030 zostana utrzymane limity uprawnień na stałym poziomie (a nie jeszcze obnizone) Jak widać wyniki analiz są niespójne ze scenariuszem zrównoważonym (energy mix i emisja wg wymagań UE porównujemy prognozy ilości wytwarzanej energii z danego typu elektrowni danego paliwa lewa kolumna wykresy). Przy scenariuszu realizacji polityki klimatycznej mamy w praktyce scenariusz gaz + OZE. Być może są bardziej precyzyjne dane ale ich przedstawienie w dokumencie jest fragmentaryczne. Zgrubnie obliczając wyniki scenariusza zrównoważonego (referencyjnego) na podstawie danych prezentowanych w dokumentach pozwala na zmniejszenie emisji CO2 w stosunku do obecnej (2015) o max 8 %, a w reformie ETS wymagane jest 23 % (w latach ). W rzeczywistości warto rozważyć ze zapotrzebowanie na energie elektryczna nie będzie rosło tak dynamicznie jak zakładano. W przypadku stałej ilości produkcji energii , istnieją teoretyczna szanse dostosowania się do wymagań (scenariusz referencyjny, obniżenie emisji o ok 24 % w stosunku do 2015) ale i tak należałoby pewnie zmodyfikować cele OZE do wymaganych 27 %. Jednakże nawet w takim przypadku nie ma możliwości rozwiązania problemów kolejnych celów emisyjnych i prawdopodobnie zwiększenia zapotrzebowania na energię.

5 Generalnie w analizach brak określenia w jasny sposób emisyjności CO2 sektora energetycznego w każdym scenariuszu (i prezentacji tego wobec wymagań KE) oraz wariantowego (w zależności od ścieżki cenowej uprawnień) określenia kosztów sektora związanych z zakupem pozwoleń (i wykorzystaniem darmowych) 5. Wybór scenariusza i co dalej WNIOSKI Wydaje się, ze kluczowe w PEP 2050 jest nie tylko wskazanie samego scenariusza ale przede wszystkim zdefiniowanie kluczowych problemów jaki niesie każdy z nich. Zasygnalizowane są one (problemy) bardzo pobieżnie i wydaje się również znacznie łagodniej niż w rzeczywistości. Dość swobodnie i enigmatycznie przechodzi się nad kwestią jak rozwiązać problemy w każdym ze scenariuszy, co jest absolutnie niebanalne i bardzo trudne. W praktyce w zależności od scenariusza napotykamy: Zrównoważony (referencyjny) podstawowy problem ze spełnień wymagań polityki klimatycznej UE i emisji CO2 (emitujemy ponad limity krajowe) oraz koszty modernizacji i koszty uprawnień. Nie wiadomo też jak zapewnić nowe zasoby surowcowe (węgiel kamienny i brunatny) wraz z wyczerpywaniem dotychczasowych źródeł i jak to się ma do realizacji postulatu ochrony środowiska Jądrowy problem to realizacja PPEJ harmonogram (pokazany w PEP 2050 jest praktycznie nieaktualny), wiec rozwiązanie problemu polityki klimatycznej i obniżenia CO2 (jeśli jądrowa wchodzi później po 2030),także szacowanie jakie koszty inwestycyjne i wpływ na koszty energii dla przemysłu, analiza ryzyka realizacji PPEJ Gaz + OZE problem to koszty (wymagana analiza ile to kosztuje i jaki wpływ na ceny energii) oraz zmierzenie się z faktem praktycznego podwojenia (lub nawet więcej bo w kierunku potrojenia w 2050) zużycia gazu naturalnego, a wiec nieuchronność importu (skąd brać gaz, bezpieczeństwo i koszty) oraz rozbudowa sieci przesyłowej gazu 6. Podsumowanie proponowane uaktualnienie PEP 2050 Proponowane modyfikacje Jaśniejszy wybór strategii i przedstawienie realnych problemów energetyki bez łagodzenia lub ukrywania negatywnych scenariuszy Jeśli dany scenariusz to także prezentacja problemów oraz zarysowanie pomysłów na ich rozwiązanie Analizy: emisyjności każdego z wariantów i dopasowania do polityki UE, kosztowe nakłady inwestycyjne oraz koszty uprawnień wg wariantowych scenariuszy zmian cen certyfikatów i wreszcie ścieżki cenowe energii dla przemysłu i dla użytkowników końcowych (a wiec ocena konkurencyjności gospodarki)

6 Wyznaczenie wskaźników bezpieczeństwa (zasoby energetyczne, system energetyczny)